Het geluk zit in de plooien verstopt
Geen drempel te hoog
voor Engelse Ziekte
6 Leidse Courant I ATri) TA A
i zaterdag 22 augustus 1992 SLA J. Ui 111/TlVl
GROOT-BRITTANNIE Wie zich aan het einde van de zomer over een aantal facetten van de hier en daar nog ongeslepen
groene edelsteen Groot-Brittannië wil bewegen kan het zichzelf eenvoudig maken. De vakantieganger
pakt de kaart en trekt een licht gedeukte ellips. Het potlood begint in York, glijdt via de Dales naar de
'lower highlands' van Galloway in Schotland, daalt terug naar het Lake District en zakt door Wales om
via Cornwall weer te gaan stijgen. Bij Londen blijft de stift even hangen om daarna met een snelle
beweging weer uit te komen bij de North York Moors. Wie dat laatste stuk overbodig vindt vaart via de
zuidoost-Engelse havens terug.
doorThomOlink
De North York Moors vormen een
bruinig, soms paars-vlammend ta
felkleed, dat vele geheimen en wei
nig inwoners in de plooien bergt,
's Zomers doorkruisen veel natuur
liefhebbers en toeristen de heidevel
den binnen de wildroosters, maar
komen elkaar in de nazomer zelden
tegen. De moorlanders staan 's win
ters alleen met de rug tegen de wind
en de messcherpe koude, die zelfs de
hardste schapen wegduwt tussen de
rondgesleten keien - ooit door de Ro
meinen tot bakens gestapeld. Aan de
rand bij Helmsley waar we kampe
ren, kijken we uit over de moors, met
het piepkleine en oh zo vredige Hut-
ton-le-Hole als in- en uitgang.
De randen van dit immense natuur
gebied zijn spectaculair. Krachten
voorbij geloofwaardigheid hebben de
vlakte gebroken, waardoor er plotse
ling zeer steile hellingen zijn die je
belonen met vergezichten, waarbij je
je eigen adem hoort.
Maar het zijn altijd weer de mensen,
die je daar aan de overkant verba
zen. En die je als nergens anders in
de tijdmachine plaatsen, met maar
één stand; de achteruit.
Een feest
Een paar keer had hij al geknikt toen
we op een terras bij Rosedale Abbey
high tea genoten. De scones vol bo
ter en de jampot binnen handbereik.
Toen vroeg de dominee: „Komt u
morgen, een héééér-lijk feest".
Op de common ground, het grasveld
voor iedefeen, werd nu eens niet
cricket gespeeld, stond een tent met
houten palen. De RAF-boys van een
van de naburige vliegvelden, die er
bij tientallen zijn in Engeland, wa
ren bijgesprongen met speakers,
manshoog en van'vlak na de Slag om
Engeland, waaruit muziek van
Glenn Miller en Vera Lynn klonk.
De tijdmachine was met een ruk
veertig jaar teruggegaan.
In de tent stonden huisvrouwen uit
de moors elkaar lief de loef af te ste
ken met eigengemaakt gebak, eigen
limonade en eigen naai- en broddel
werk. „Hello, darling, tea for the
three of you?" Voor twaalf dubbel
tjes een maaltijdje en door het dikke
zeildoek brandde de zon. Buiten wa
ren er diverse spelletjes te spelen.
Iedereen pakte ons bij de hand en
zei, bijna beschroomd: ,,'t Is voor een
goed doel".
Alle spelletjes waren ontroerend
eenvoudig en van eigen schuur en
werkbank: ballen gooien over drie
achter elkaar gelegde planken, een
putter waarmee je drie golfballetjes
voor een dubbeltje binnen een circel
moest slaan: hoofdprijs een halve
kip.
Een loterij met papiertjes van een
vorige loterij, waarop aan de achter
kant met potlood nummers waren
geschreven. Dan was er een soort
kaatsbaan, die zo ongelijk over het
grasveld liep, dat op de hele middag
niet meer dan drie pinnen, of beter
gezegd met water gevulde flessen,
werden omgesmeten.
Voor de kinderen liep er een clown in
een pak, dat in elke waspoeder-recla-
me het verliezende middel kon ver
beelden. En Om het uur klonken de
klokken van de vierkante kerktoren
dwars door de muziek, waarbij men
zich makkelijk piloten aan de bar
kon voorstellen, op de vooravond
van een raid boven Duitsland.
In de ondergaande zon liepen we
naar de uitgang. De handen pikten
van jam en vuile kaatsballen. De ge
wonnen prijzen, een verdroogd plan
tje, drie gebakjes in een papiertje ge
wikkeld ('Morgen, voor onderweg')
en een lappenpop, die drie zolders
nauwelijks had overleefd, vastom-
klemd.
De dominee, ving ons op, breed glim
lachend en met open armen; „Ik zei
toch dat het de moeite waard was,
ons jaarlijkse feest".
Toen we met de auto omhoogklom
men uit het steile dal zagen we bene
den ons het dorp, het grasveld en de
feesttent. De geelbruine kopermu
ziek van Glenn Miller bleef boven de
boomkruinen hangen, gevangen in
de tijd. Boven gekomen reden we
plots weer in het heden.
Kirkcudbright
Een van de verstopte juwelen in
Schotland heet Galloway en Dum
fries. De meeste toeristen scheuren
over de M6 bij Gretna Green naar
boven. Wie linksaf slaat en west
waarts rijdt vindt in de buurt van
het kunstenaarsdorp Kirkcudbright
een prachtige kust. Geen heldergeel
zand en parasols, maar rotsen als
kathedralen. Aan de voet vallen
baaien droog vol piepend, sissend en
scharrelend maritiem leven. En het
water van de Solway is een huis voor
zilveren wolken van vis.
Boven de A-75 die naar Stranrear
loopt liggen wat de Schotten noemen
de 'lower highlands', onontgonnen
gebied voor de toerist. Net als in de
echte highlands - hier komen de top
pen niet hoger dan 1000 meter -
schitteren de tientallen meren als
glasscherven in het zonlicht en het
groen is er eindeloos. Dunbevolkt,
dus weinig wegen, hard en eerlijk,
maar vol geheimzinnigheid is dit
deel van Schotland voor de genieter
van stilte met diergeluiden. Een
prachtige tocht door het landschap
met wilde geiten en roodwild en
roofvogels is te combineren met een
bezoek aan de stad, die na een hart
infarct en een daaropvolgend jaren
lang coma nu snel overeind krab
belt; Glasgow.
Langs Loch Ken naar boven, langs
piepkleine dorpen met de mooiste
kerkhoven, dan over de hoogvlakte
om bij Ayr de dreunende contouren
van het eiland Arran uit zee te zien
oprijzen; dat kan op een ochtend.
Om 's middags te lunchen in een van
de gigantische winkelcentra van
Glasgow. En wie 's avonds dan weer
terugrijdt over de A74 moet hoog bo
ven Lockerbie weef westwaarts bui
gen om het milde licht te zien ver
dwijnen boven de bergen en heuvels
van Galloway. Bij Loch Trool, een.
meer dat onderin de broekzak van
dit pure land verstopt zit zei de bos
wachter: „Er is hier gevochten tus-
tigtal minuten vliegen voorbij
dereen schreeuwt en tiert dofl
kaar. Dan roept de bolhoed*
sluit" en weer tien minuten*
gieren de hounds met onvoorsH
re snelheid van de laatste helli*
Dan moeten ze nog vijfhonderd
ter langs een rivier, een w«
langs een stroompje over en va
gens door de finishlijn.
De eigenaars en hun familie*
staan met stukken vlees te zwB
om de voedseldrift onder de ho
nog efficiënter om te zetten in
heid. Nummer 8 wint en de ma|
de bolhoed, die dus een reiz<
bookmaker blijkt, betaalt uit. 1
billetten switchen van links
rechts,- onderling is er ook kra
gewed - kinderen krijgen een la
lauwe limonade en de hounds
den door het eeltige volk weer ii
retjes met tralies geladen, somi
een vloek.
Nog geen half uur later zitte
licht verbijsterd alleen in de
die opnieuw tot aan de rand is gi
met doodse stilte.
Het is allemaal vast niet gebeui
Hillary
Na vele vakanties tussen de B
blijven ze mij verbazen. Ook o
mooie hete namiddag in Con
Na dagen zoeken en klimmen
omgeving van St.Mawgan blij
ergens op de rotsen een plek
zijn, dat, amper bereikbaar',
dan twintig meter boven de ze
noeg ruimte biedt om te zitti
een hengel uit te gooien.
Aan de overkant van dé baa
meeuwengeschreeuw huist ee
regrinepaartje, slechtvalken,
nest kleeft aan de wand, geli
onbereikbaar voor stropers, die
roofvogel voor glimmende mun
de Arabieren verkopen. De e
tien minuten van elke verblijf
op die koningsstoel boven de A
tische golven, die met een zwee
eindigen tegen de rotsen geve;
misselijk gevoel als we voorzi
over de rand kijken.
Dan komt er op een dag iemani
veel sneller dan de toerist ov
rotsen aan geklauterd. Hoe is d
mogelijk?
Een oude man met oude hengel
zegt: „Dat is mijn plaats". Hi
donkere wolken over het gelaa
de toerist trekken en lacht:
rustig zitten op dat vlakke rots
je, dat doe ik al vijftigjaar. Mijn
plimenten dat u het heeft ku
vinden". Wat later na een slol
zijn zelf gebrouwen bier kan i
niet laten: „Vijftigjaar, hoe oud
u dan?". „Achtenzeventig".
De laatste klap komt evenwel
„U heeft zeker nog niets g<
gen?". Het antwoord is een g<
pen 'nee'.
„Heeft u al goed in het water
ken? Nee denk ik, want dan hac
grey seal wel gezien en waar
zeehonden actief zijn vist u z(
een enkele kans". Hij zegt het
der een zweem van genoegz
heid.
We hebben nog vele dagen naa
man met de oude hengels gezeti
het geluid van meeuwen, pape
duikers en een schuimbekkend!
's Avonds troffen we elkaar i
pub en hij introduceerde mij 1
dereen als zijn beste vriend.
tekeningen eric herrebruch
sen de clans, tussen de Schotten en
de Engelsen, er is hier geroofd, ver
kracht, gesmokkeld en geleden.
Maar van hieruit is ook de wereld ge
maakt".
We kamperen aan een van de tien
tallen meren in het Lake District:
Ullswater. Een smal weggetje langs
de oostoever leidt na een kilometer
of acht naar een schitterend ver
scholen oud hotel met rozentuin.
Flonkerend kristal, een zilveren bel
waarmee het diner wordt aangekon
digd, een diepe stil
te onder de meren
deels oude gasten,
zwaar tafelzilver
en een maaltijd, die
verrukkelijk
smaakt; de adem
wordt ingehouden
als de ober met de
rekening komt.
Maar de zon gaat
mooi onder, nog
geen tachtig gul
den voor drie per
sonen en een oude
entrepeneur uit
Glasgow vertelt
aan de bar, dat hij in deze paradijslij-
ke schuilplaats voor nog geen 120
gulden in de week elk jaar bij zijn po
sitieven komt.
Vanuit de tuin zien we plotseling
vele auto's en bestelwagens langs rij
den, de hellingen van de Kirkstone
Pass op. Een ongewone drukte in
een vallei waar de schreeuw van de
buizerd tienvoudig tegen de grasbe-
groeide rotswanden kaatst. Als we
de mensen volgen, diep de bergen in,
komen we in een diepe kom, waar
honderden bewoners van Cumbria
rond hun auto's hangen. Een wagen
tje met patat en worst staat midden
in te dampen en overal klinkt geblaf,
dat van de hellingen terugkomt. Ie
dereen kijkt omhoog. Dan zien we
het pas, door de verrekijker. Een
meute honden, simpelweg hounds
genoemd, s.uist op 600 meter hoogte
langs paden, waarop zelfs de berg
geit twijfels kent.
Een keurige man
met bolhoed, die
eruit ziet als een
komiek in Soho by
gaslight legt uit:
„Een uur geleden
hebben ze een
spoor getrokken
met dooie konij
nen. Dat is een ge
beurtenis van je
welste in deze stille
valleien. Een race
zonder weerga.
Daarmee verdien
ik mijn geld".
En terwijl wij vast
gevroren staan in deze merkwaardi
ge en voor Engelsen zeer luidruchti
ge bijeeenkomst haalt de bolhoed
man uit zijn bestelwagen een krijt
bord en begint achter hondenamen
goknoteringen in te vullen. In hoog
tempo ratelt hij namen op en terwijl
hij de meute, soms tijdenlang on
zichtbaar achter bergtoppen, zo
goed mogelijk volgt per verrekijker,
verandert hij de koersen. En twin-
recht. Er bestaat een organisati
'Best of British-'campings, zo'ii
entwintig stuks, verspreid ove
gehele land, die buitengewoon
tig en rijk voorzien van uitru
zijn. Ook deze juwelen onde
kampeerplaatsen bieden veel
nog geen dertig gulden. En hel
ukkelijke is dat een plaats in d<
divisie daar niet betekent dat
pizzatenten en disco's in de aa
ding heeft.
Wel aardige zaken als paardest:
bloementuinen en eigengeba
brood. Er is trouwens nog eer
nier voor kampeerders om de
vrijheid te testen: schiet eens
boer aan en vraag hem op het i
mogen overnachten.
Indien men op weg naar zijn
ping tussen vaste muren wil sl
bieden de Travellodges uitkf
nog geen honderd gulden vooi
kamer, waar de kinderen ook
nen slapen. Schoon, maar v<
geen bediening. Een juffrouwj
een computer, da's al. Wie wil
kan terecht bij een restaurant,
altijd naastgelegen is. Boeken, z
in de regio tussen Leicester en
den is vaak nodig, omdat veel za
lieden hebben ontdekt, dat eenl
voornamelijk is om te slapen en|
zin meer hebben in het betalen
fitness-centra en andere voorzii
gen, waarvan ze toch geen get
maken.
Voor algemene informatie kani
terecht bij het Brits Verkeei
reau, Stadhouderskade 2, 105
Amsterdam, tel. 020 - 6.855.051
en dure overtocht en voor een paar
dagen eventueel regen. En in vrijwel
alle gevallen zijn ze British minded.
Het zijn de mensen die 'iets' met de
de Engelsen, de Schotten of de
Welshmen hebben. Die dwepen met
hun tradities, met hun stijl van le
ven en meestal met hun prachtige
manier van spreken. Die de cultuur
en de geschiedenis weten te waarde
ren en die 'oneffenheden' als links
rijden, koude en mist als interes
sants ervaren. Het zijn de typen die
je midden in de nacht wakker kan
maken voor een aflevering van
Fawlty Towers of Dad's Army.
Die 'Engelse Ziekte' leidt ertoe dat
het aantal toeristen naar Groot-
Brittanië jaarlijks groeit, want ie
mand die eenmaal is geweest gaat
vrijwel altijd weer terug. Het aantal
zogenoemde repeaters is in vergelij
king met andere landen zeer hoog.
Daarnaast ontdekken steeds meer
jongeren het Albion. In 1982 waren
er er net 700.000 bezoekers en dit
jaar hoopt men de 1,1 miljoen te be
reiken.
Eenmaal op het eiland zal degene,
die ervoor het eerst is, ontdekken
hoe vriendelijk en gastvrij de inwo
ners zijn. Zelfs een gehaaste Brit
neemt uitgebreid de tijd om de
vreemdeling de weg te wijzen en het
blijft een verademing om bij bio
scoop of bushalte een ordentelijke rij
zonder voordringers te zien.
De kosten voor een verblijf in Groot-
Brittannië zijn zeer verschillend. In
het zuiden is het behoorlijk duur,
terwijl het in Schotland juist goed
koop is. Terwijl overal in West-Euro
pa de campingprijzen naar de pijn
grens klimmen, kan men in Enge
land, Schotland en Wales nog voor
buitengewoon redelijke bedragen
tussen vogel- en windgeluiden
staan. Veel campings met caravan
achtige voertuigen aan de overkant
waren vroeger niet erg gastvrij voor
tentbezitters, maar daarin is veran
dering gekomen.
De tijden, dat men het rondtrekkend
stokkenvolk sociaal gezien in de on-
4 derafdeling plaatste lijkt voorbij.
Voor een bedrag tussen 15 en dertig
gulden kan men overal zeer goed te
foto Brits Verkeersbureau
Menig bezoek aan het Verenigd Koninkrijk wordt gecombineerd met wat dagen Londen.
Het kost velen nogal wat moeite om
te besluiten als toerist naar Groot-
Brittannië te gaan. In tegenstelling
tot andere, continentale, landen kun
je er niet zomaar eventjes heen rij
den.
En zowel de boot als het vliegtuig
zijn behoorlijk prijzig,
zeker als je met een
gezin gaat.
Naast de psychologi
sche en financiële
'drempel' van Kanaal
en Noordzee is er ook
nog het klimatologi
sche probleem. Om de
een of andere reden
blijft het Verenigd
Koninkrijk maar last
hebben van het imago
dat het eten er 'niet te
vreten' is en dat het
er altijd slecht weer
is. samen
Beide beelden zijn rei van
niet helemaal (meer)
waar. Tegenwoordig zijn er tal van
goede eethuizen en natuurlijk ook
nog genoeg restaurants waar je
nooit meer naartoe gaat. Maar die
vind je ook Frankrijk...
En het weer valt best mee, zeggen de
bezoekers, maar dat zal ook wel iets
met hun verwachtingspatroon te
maken hebben. Zij nemen automa
tisch al een trui en een paraplu mee.
Toegegeven, in het uiterste zuiden
kan het zelfs wel eens subtropisch
zijn, maar wie aan de andere kant de
temperaturen een
paar weken geleden
in Schotland volgde,
kon zien dat het daar
heel anders zomers
was dan bij ons op het
vasteland. Terwijl wij
hier soms richting
dertig graden gingen
kwam Edinburgh niet
verder dan vijftien
graden, met soms een
bui. „Scottish mild",
noemt men dat met
veel gevoel voor un
derstatement,
mimic Toch gaan er ondanks
b\i Anker al die vooroordelen
jaarlijks ruim een mil
joen Nederlanders naar Groot-Brit
tannië. Deels zakelijk, deels toeris
tisch. Dat is behoorlijk veel en bo
vendien mag je aannemen dat vrij
wel al deze toeristen fanatiek zijn.
Zij hebben welbewust gekozen voor
