KUNSTRTV
oncertzaal wordt muzieksupermarkt
et mooiste hedendaagse glas uit Engeland
idócSomcmt
C1
egisseur John Sturges overleden
Internationale actie voor
behoud van oude schepen
Vincent Crapanzano wil „publieke
verontschuldiging" Adriaan van Dis
?rste lustrum Haagse Philipszaal
N LUIS OBISPO - John
irges, regisseur van actie-
ils 'The Magnificent
ven' en 'A Bad Day at
ick Rock', is deze week op
■jarige leeftijd overleden in
n woning in San Luis Obis-
320 kilometer ten westen
i Los Angeles.
Lrges stond bekend als de
h tste van de ouderwetse grote
iefilrryji akers van Holly-
od. Na enkele tientallen do
ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1992
cumentaires, die hij' tijdens de
Tweede Wereldoorlog maakte
voor de Amerikaanse lucht
macht, besloot Sturges de over
stap te wagen naar de bioscoop
film.
Zijn eerste grote succes was
'Bad Day at Black Rock' uit
1954, met Spencer Tracy, Lee
Marvin en Ernest Borgnine,
waar hij een Oscarnominatie
voor kreeg. Daarna maakte hij
'Gunfïght at the OK Corral'
(1957), de 'Old Man and the
Sea' (1958) en 'The Magnifi
cent Seven' (1960). Deze film
met een hele reeks sterren als
Steve McQueen, James Coburn
en Yul Brynner, wordt be
schouwd als zijn grootste mees
terwerk.
Sturges was in de jaren daarna
ook nog succesvol met 'The
Great Escape' (1967) met Char
les Bronson en zijn laatste film
„The Eagle has Landed' (1977)
met Donald Sutherland en Mi
chael Caine.
AMSTERDAM Het Nederlands Scheepvaartmuseum in Amsterdam
heeft het initiatief genomen tot een Europees samenwerkingsverband
m^t het doel historische schepen te behouden. Daartoe wordt in de eerste
week van september een congres gehouden, waaraan genodigden en be
langstellenden uit vijftien landen deelnemen. Het betreft museumdirec
teuren, conservators en andere deskundigen uit de meeste landen van de
Europese Gemeenschap en Rusland, Finland, Noorwegen en Zweden.
Volgens conservator H. Dessens van het Scheepvaartmuseum is het niet
toevallig dat Nederland het voortouw heeft genomen in deze zaak. In Ne
derland zijn ongeveer tweeduizend historische vaartuigen geregistreerd,
waarschijnlijk meer dan in alle andere Europese landen samen. De mees
te aandacht voor de varende monumenten is er volgens de conservator in
de landen rond de Noordzee en de Oostzee. De landen aan deMiddelandse
Zee lijken minder geïnteresseerd.
AMSTERDAM De Amerikaanse an
tropoloog Vincent Crapanzano (53)
vindt dat de auteur Adriaan van Dis hem
publiekelijk zijn verontschuldiging moet
aanbieden. Hij zei dit gisteren na de ont
hulling dat Van Dis voor zijn boek 'Het
beloofde land' vier a vijf passage heeft
overgeschreven uit Crapanzano's boek
'Waiting: the Whites of South Africa' uit
1986.
De wetenschapper, die antropologie en
vergelijkende literatuurwetenschappen
aan de universiteit van New York do
ceert, wil vooralsnog geen gerechtelijke
stappen ondernemen tegen Van Dis.
Daarover wil hij eerst overleg plegen met
zijn uitgever en advocaat. Over Van Dis'
werkwijze, die hij „moreel verwerpelijk"
acht, is hij „extreem teleurgesteld" en
„diep geschokt".
Waarom Van Dis passages uit Crapanza
no's boek heeft overgenomen is hem on
duidelijk, De Nederlander heeft volgens
hem een internationaal hoogstaande re
putatie. Volgens Crapanzano had Van
Dis op zijn minst aan bronvermelding
moeten doen.
ANSEMS
HAAG Zal Kate
ooit optreden in de Dr.
n Philipszaal aan het
in Den Haag, de thuis-
n van het Residentie Or-
Als het aan directeur
Unger ligt wel. Het is
fan haar lang gekoester-
insen, al twijfelt ze aan
nanciële haalbaarheid,
misschien met behulp
sen sponsor. Petra blijft
n.
iar zijn inmiddels verstre-
iinds de officiële opening
de tweeling Philipszaal/
iheater. Dit wordt op 5
nber aanstaande feeste-
irdacht. Petra, echtgenote
opmuzikant Leo Unger, is
ïeet af aan betrokken ge-
bij de totstandkoming
Ie concertzaal, die op de
plaats bedoeld was om
esidentie Orkest een vol-
lig onderdak te bieden.
Dorstel van Ben van der
voormalig directeur van
■kest, kreeg de zaal bij zijn
ongeveer drie jaar
in een zelfstandige di-
Petra, reeds in het zadel
djunct, werd directeur,
slijk had ik al vanaf het
de dagelijkse leiding", re-
ert Petra haar promotie,
reeg een andere titel, ver-
iranderde er vrijwel niets,
litgangspunt is altijd ge-
dat de zaal bestemd is
rootschalige muziek, voor
iuziek die ruimte nodig
Dus ook voor pop",
e 'schoenendoos' geschikt
iken voor popmuziek wer-
n het vorige seizoen enige
■tische aanpassingen aan-
icht. Petra: „In de nok aan
kanten hangen nu gordij-
We hebben ze al gebruikt
het Slagwerkfestival en
een concert met Clou-
rdenburg
ilipszaal is dus niet een ex
Petra Unger heeft nog talloze plannen voor „haar" muziektheater.
clusieve tempel voor klassieke
muziek. Petra beschouwt het
muziekcentrum Vredenburg in
Utrecht als haar lichtend voor
beeld. „Ik vind dat dat centrum
de meest interessante program
mering van Nederland heeft.
Daarin zou ik me het liefst wil
len spiegelen".
Een muzikale supermarkt dus,
waarin iedereen iets van zijn
gading vindt. Petra: „Het gekke
is dat het een het ander ver
sterkt. Ik bedoel: mensen die
niet voor klassieke muziek zou
den komen, maar wel voor het
meer populaire genre, proberen
na verloop van tijd ook klassie
ke muziek uit. Dat hebben we
kunnen nagaan aan de hand
van de kaartverkoop, via onze
computer waarin de bezoekers
staan
De directeur benadrukt in alle
toonaarden dat ondanks de mu
zikale schaalvergroting de Phi
lipszaal op de eerste plaats de
thuisbasis is en blijft van het
Residentie Orkest. Petra: „Het
orkest gaat altijd voor. Het is
zijn huis. En ik pas mijn pro
grammering ook geheel aan die
van het orkest. Pas als de artis
tiek leider zijn seizoenspro
gramma heeft gemaakt, kan ik
I FOTO: STEPHEN EVENHUIS
beginnen met mijn planning.
Bovendien hebben we hier een
directieteam, bestaande uit de
artistiek leider en de algemeen
directeur van het orkest en ik.
In dat team wordt alles zoveel
mogelijk besproken. Dus het or
kest hoeft niet bang te zijn dat
men in de verdrukking komt".
Petra memoreert dat sommige
orkestleden in de beginfase
i dat de Philipzaal als
een molensteen om hun nek
zou hangen. „We krijgen van de
overheid geen cent subsidie.
Wat zou er gebeuren, zo vroe
gen zij zich af, als het financieel
mis zou gaan. Zouden er dan or
kestleden moeten worden ont
slagen? We hebben* geprobeerd
om die angst zoveel mogelijk
weg te halen, door heel voor
zichtig te beginnen. Gelukkig
bleek al na het eerste jaar dat
die vrees ongegrond was".
Terugblikkend beschouwt Pe
tra de afgelopen vijfjaar als een
eerste fase. „Wat doe je in zo'n
aanvangsperiode? Je probeert
wat, legt contacten en dan
groeit de boel heel langzaam. Ik
heb nu het gevoel dat ik er een
duidelijke lijn in moet gaan
aanbrengen. Nu kan ik echt aan
beleid werken voor de langere
termijn".
Het nieuwe beleid komt al tot
uiting in de uitbreiding van het
menu voor het komende sei
zoen. Zo staat Herman van
Veen drie avonden (10,11 en 12
september) aan het Spui met
een programma van uitsluitend
liedjes. Petra: „Dat programma
draait alleen hier. Er worden
opnamen van gemaakt voor ra
dio en televisie en voor een cee-
dee. Verder hebben we een fla
menco-mis van Paco Pena. Ik
wilde al jaren een a cappella-se-
rie programmeren. Gaat nu ge
beuren. Er komt een serie met
onder anderen het Moskous
Kamerkoor, het Nederlands
Kamerkoor, het Poolse Glinka-
koor en het Bulgaarse vrouwen
koor. Nieuw is ook de serie
'Meesters aan het klavier'. Vo
rig jaar ben ik begonnen met
een paar concerten onder de ti
tel 'Jazz met Fred (Racké). Nu
heb ik een hele reeks op de za
terdagmiddag met onder ande
ren Rita Reys en Pim Jacobs,
Bernard Berkhout, het Rosen
berg Trio, een boogie-woogie-
concert met onder anderen Rob
Agerbeek, the Dutch Swing
College Band en The New
Gleen Miller Orchestra. Ook
hebben we voor het eerst een
serie kamermuziek-concer-
ten".
Vooralsnog ontbreken de pop
concerten op het programma.
Petra: „De popconcerten pro
grammeer ik op het laatste mo
ment. Ik weet nog niet welke
groepen naar Nederland ko
men. Wat dat betreft ben je af
hankelijk van theaterbureau
Mojo. Ik zou het liefst zelf rond
kijken in Duitsland en Enge
land om groepen naar Neder
land te halen. Wat al vast staat
zijn de twee concerten met be
kende Nederlandse popmuzi
kanten, die Radio West hier
verzorgt".
Uitbreiding
In financieel opzicht gaat het
pad van Petra niet over rozen.
Zo heeft zij dringend ruim zes
miljoen gulden nodig voor de
uitbreiding van de zaal, een
tweede glazen voorgevel, waar
door er een aparte ruimte ont
staat voor een café-restaurant.
Petra: „Het houdt ook in dat de
garderobe uit de Texaco-foyer
verdwijnt, waardoor die ruimte
veel interessanter wordt om als
klein podium te gebruiken. We
hebben daar al op de zaterdag
een reeks zogeheten Kurhaus-
concerten gehad. Die uitbrei
ding moet er komen. Daar ligt
mijn prioriteit. Ik moet er al
leen nog over nadenken hoe ik
aan het geld kan komen. Er
moet een sponsor voor te vin
den zijn. Ik geef het niet op. Als
we het destijds hadden opgege
ven was dit gebouw er ook nooit
gekomen. Nee, voor de exploita
tie moet je geen sponsor aan
trekken. Wat stel dat de inkom
sten plotseling wegvallen. Wat
moetje dan doen? Dat mag je je
personeel niet aandoen. Nee
mijn uitgangspunt blijft: het
geld voor de exploitatie moeten
we zelf verdienen".
Tweede Petra
De muziekzaal wordt op de
been gehouden door vijftien
mensen, inclusief cassières en
portiers. Petra: „Dat is heel
weinig. Het is ook een belangrij
ke reden waarom we 's zomers
stoppen. Je moetje mensen im
mers ook vakantie geven en dat
kan niet in het seizoen. Ik heb
geen geld voor meer personeel.
Zo zou ik bij voorbeeld graag
een tweede Petra naast me wil
len hebben. Dan zou ik dingen
kunnen doen, die ik nu door
tijdgebrek moet laten liggen".
Incidenteel druppelt er nog wel
eens geld uit de overheids-
kraan. Projectsubsidies bij
voorbeeld. Maar daar kun je
niet altijd je dorst mee lessen.
Zo is het zeer onzeker of de voor
het nieuwe seizoen opnieuw ge
programmeerde Proms-serie,
waarvoor de Den Haag vorig
jaar de portemonnee trok, door
kan gaan. „De gemeente wei
gert dit keer subsidie te geven
en ik heb geen geld om het te
betalen".
De Philipszaal en het Dansthe
ater leven in vrede naast el
kaar. Petra: „Maar we stem
men onze programma's niet op
elkaar af. We weten wel van el-
kaars planningen en zorgen dat
we elkaar niet in de weg zitten.
We hebben echter wel ideeën
om samen festivals te organise
ren. Daarbij zou je ook het nieu
we theatercentrum aan het
Spui kunnen betrekken. Ik
denk aan muziekfestivals, die je
zou kunnen afwisselen met
dans en misschien ook wel met
toneel. Het ene jaar dit, het an
derejaar dat".
Feest
De Philipszaal viert zijn ver
jaardag samen met het Dans
theater. Over het feestpro
gramma op 5 september kan
Petra echter nog weinig zeggen.
Wegens vakantie van vele be
trokkenen, kan het menu pas
eind augustus worden samen
gesteld. Wel staat al vast dat de
muziekzaal open huis houdt
van 12 uur 's middags tot mid
dernacht, met een continu podi
umprogramma. Bij mooi weer
komt er een terras buiten op
het plein, met muziek. En de
dag eindigt 's avonds in een
dansfeest.
qpositie in de marge van de Floriade
Rob van den Doel/lnternatio-
llascentrum, Anna Paulowna-
105, Den Haag.'Contemporary
glass'. Geopend van woens-
en met zondag van 10.30 tot
ur. Tot en met 27 september.
kwinkel Inkt, Grote Halstraat 3,
Haag. Floriade-expositie met
lan onder andere Marianne Aul-
Fenneke van der Eist, Susefte
Lande, Rob Lodder en Darja
leopend van dinsdag tot en met
lag van 11.00 tot 17.00 uur. Zon-
maandag van 14.00 tot 17.00
ot en met 16 september.
YS 0ERLEMANS
ct na de expositie 'Con
trary Glass from Swe-
brengt Rob van den
in zijn galerie aan de
a Paulownastraat in Den
g nu 'Contemporary Bri-
Glass'. Tot voor kort
;te hij zich voornamelijk
laskunst uit Nederland
'sjechoslowakije. Hij wil
werkterrein echter ver
en en heeft sinds enige
contacten met oplei-
sinstituten voor glas-
itenaars in Zweden en
eland. Dit heeft geleid
len aantal exposities met
van pas afgestudeerde
itenaars, aangevuld met
van hun leermeesters.
expositie 'Contemporary
ish Glass' telt maar liefst 20
santen met ieder drie of
objecten. Het geheel geeft
goed overzicht van de huidi
Een van de fantasievolle bloemlitho's met klassieke oranamenten
van Marianne Aulman.
ge stand van de glaskunst in
Engeland. Een duidelijke lijn of
kenmerkend Britse elementen
zijn er niet terug te vinden. Wel
valt een aantal dingen op. Vrij
wel geen van de kunstenaars
maakt van de transparante
kwaliteit van glas gebruik (dé
kenmerkende eigenschap van
het materiaal). De transparan
tie heeft plaats gemaakt voor
uitbundig en veelvuldig kleur
gebruik. Ook staan er weinig
volkomen symmetrische of an
derszins geometrische objecten
tussen. Het polijsten en slijpen
van glas is een te arbeidsinten
sieve handeling geworden die
eigenlijk alleen nog in Tsjecho
slo wakije op grote schaal wordt
beoefend. De meeste exposan
ten grijpen echter wel terug op
de klassieke vormen zoals de
vaas en kom, maar geven daar
hun eigen signatuur aan. Oog
strelend mooi zijn de drie vaas
jes van Pauline Solven. De na
tuurlijke ronde vorm in combi
natie met de zachte, diffuse
kleuren leveren een fraai en
semble op. Maar ook de schalen
van Robert Crooks zijn de moei
te waard, mede door de ritmi
sche decoratie aan de binnen
kant.
Uitstulpingen
Sommige kunstenaars experi
menteren met nieuwe technie
ken en vormen. Zo maakt Sue
Shaw lange, smalle objecten die
de vorm van een boot hebben.
Ze construeert eerst een model
van was, waar ze vervolgens
gips omheen giet. Als ze dan la
ter de was eruit haalt, heeft ze
een mal om het hete glas in te
gieten en te laten stollen. Elke
kunstenaar heeft zo een eigen
techniek die veelal na vele expe
rimenten en mislukkingen pas
is uitgekristalliseerd. Het le
vert soms vreemde vormen op,
zoals de platte schijven met een
uitstulping van de Haagse kun
stenares Martine Knappert (ze
studeerde enige tijd in Enge
land). Een hete glasplaat laat ze
uitzakken waardoor er een ron
de 'uitstulping in ontstaat; op de
glasplaat plakt ze dan vaak nog
een glazen schijf in een andere
kleur. Een zeer bewerkelijk
procédé.
Misschien had Rob van den
Doel zijn kunstenaars wat
strenger moeten selecteren;
sommigen verkeren nog te zeer
in een fase van experimenteren
en uitproberen. Ze weten zich
nog niet te beperken en zijn iets
te uitbundig in hun kleuren en
vormen. De hardheid en trans
parantie vormen de beeldende
kracht van het materiaal glas.
Daar is op deze expositie te wei
nig van terug te zien.
Floriade bij Inkt
Zoals wel te verwachten viel
heeft de Floriade in Zoetermeer
voor heel wat 'spin)off gezorgd
in de regio. Winkeliers zijn er
gretig op ingesprongen, maar
ook galeries en een paar musea
brengen deze zomer exposities
met een hoog Floriade-gehalte.
Zo was er de tentoonstelling
Mauritshuis in Bloei met
bloemstillevens uit de Gouden
Eeuw. Enkele Haagse galeries
organiseerden de manifestatie
'Green Windows' waarop werk
centraal stond van eigentijdse
kunstenaars die zich door de
natuur laten inspireren. De
vermoedelijk laatste Floriade-
activiteit in een Haagse galerie
is de expositie 'Doorzicht' die
tot 16 september te zien is bij
Grafiekwinkel Inkt (in de kel
der^ onder het oude stadhuis).
Dezëlfdè expositie hing eerder
al in de 'kunstkas' in Delft, een
kleine kas die tijdelijk gepar
keerd staat over de gracht ach
ter de Oude Kerk. Van mei tot
oktober fungeert de kas als gla
zen galerie waar hedendaagse
kunst wordt geëxposeerd met
voornamelijk als thema bloe
men en planten. Doorzicht be
staat uit grafiek van tien Haag
se en Delftse kunstenaars die
op een of andere manier bloe
men, planten of daarvan afge
Martine Knoppert is op de expositie 'Contemporary British glass' onder meer vertegenwoordigd met dit
glasobject. FOTO'S: PR
leide vormen in hun prenten
opnemen. Soms leidt dat tot
puur figuratief werk, maar
vaak is het bloemmotief ook al
leen maar een inspiratiebron
geweest. De samenstellers van
de expositie zoeken aansluiting
bij een lange traditie van
bloemmotieven in de beeldende
kunst. Het begint al in de klas
sieke oudheid; de Grieken ver
sierden hun aardewerk met lo
tusbloemen en rozetten. In de
Middeleeuwen krijgen bloemen
een symbolische betekenis; de
lelie wordt bij voorbeeld het te
ken van de reinheid. In de re
naissance gaat men de bloem
zelfs personifiëren in de ge
daante van Flora, godin van de
bloemen en de lente. Bij de toe
gepaste kunsten is het vooral de
Jugendstil die uitbundig van
natuurlijke vormen gebruikt
heeft gemaakt. De kunsthisto
rie laat een geweldige variëteit
zien aan flora-motieven. Aan
tien kunstenaars werd ge
vraagd werk te maken waarin
ze dit klassieke thema binnen
hun eigen stijl verbeelden. Dat
heeft een bonte expositie opge
leverd, zowel de gebruikte tech
nieken als de stijlen verschillen
nogal. Er hangen etsen, litho's,
houtspedes en zeefdrukken. De
sfeer en mogelijkheden liggen
bij elke techniek anders. Het
boeket met flora-kunst bevat
onder meer zwarte tulpen van
Siebrand Weitenberg, hoekige
waterlelies van Diane van Hal,
golvende vormen van Darja
Vos, grote, rode tulpen van Fen-
neke van der Eist en fantasie
volle bloemlitho's met klassieke
oranamenten van Marianne
Aulman. Aangename, zachte
kleuren, een evenwichtige beel-
dopbouw en weelderige vor
men, dat zijn elementen die op
veel prenten terugkeren. Geen
van de exposanten is op een ver-
'rassende of tegendraadse ma
nier met het thema aan de slag
gegaan. Het is een mooi, maar
ook wel een beetje saai boeket
geworden. De kunstenaars zijn
er toch vooral op uit geweest
het publiek te behagen. Dat is
misschien ook niet zo vreemd,
daar draait het immers om bij
alle Floriade-activiteiten.
