Sjevardnadze duif of havik?
Brazilianen krijgen
sigaar uit eigen doos
Somalia, land van
vernietigde dromen!
BINNENLAND BUITENLAND
Voedseltekort door ernstige
doroogte in Zuidelijk Afrika
Stuurgroep zorgt voor opvang Joegoslavische vluchtelingen
I
jUid&iQowiant
WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1992 I
HARARE Door de ernstige droogte worden ongeveer 18 miljoen
mensen in 10 landen in Zuidelijk Afrika met de hongerdood be
dreigd. Een werkgroep van het samenwerkingsverband van lan
den in Zuidelijk Afrika (SADC) maakte gisteren in Harare bekend
dat de voedseltekorten het grootst zijn in Malawi, Mozambique,
Swaziland, Zambia en Zimbabwe. Vanwege de droogte, de ernstig
ste van deze eeuw, zijn de voedselvoorraden van de meeste lidsta
ten van het SADC nagenoeg uitgeput, aldus een bekendmaking
van de SADC.
De landen van het SADC Angola, Botswana, Lesotho, Malawi,
Mozambique, Namibia, Swaziland, Tanzania, Zambia en Zimbab
we hebben nog ongeveer 813.000 ton graan in voorraad. Dit is
genoeg voor drie weken. De bevoorrading van afgelegen gebieden
wordt bemoeilijkt door de burgeroorlog in Mozambique en de
slechte infrastructuur in Angola, Malawi, Zimbabwe en Zambia.
|§i
DEN HAAG Het ministerie van
justitie heeft samen met het Rode
Kruis en de Vereniging Vluchtelin
genwerk Nederland een stuurgroep
gevormd die zorgdraagt voor een zo
adequaat mogelijke opvang van
Joegoslavische vluchtelingen.
De stuurgroep richt zich daarbij in eer
ste instantie op door de Hoge Commis
saris voor de Vluchtelingen van de VN
aangewezen „kwetsbare" groepen als
zieken, bejaarden en andere in kom
mervolle omstandigheden verkerende
vluchtelingen.
De eerste vluchtelingen waarop de
stuurgroep zich nu richt betreft een
groep van 1500 Bosniërs, die zich be
vinden in het Bosnisch-Kroatische
grensgebied. Volgens de nog schaarse
berichten over de samenstelling van
deze groepen zou het gaan om nog jon
ge en weerbare Bosniërs, die zich ech
ter in een levensbedreigende situatie
bevinden. Daarnaast zouden er tien
bussen met vrouwen en kinderen
klaar staan voor vertrek naar het bui
tenland. Nederland heeft de Hoge
Commissaris gevraagd om gegevens
over deze groepen, waarvoor ook nog
een ander Europees land opvang heeft
bare capaciteit van 1850 vluchtelit n i
zijn nu nog slechts 450 plaatsen b( )m,
de kaart speelt. Gisteren was nog niet Volgens voorzitter Van der Weel
Standpunt
De stuurgroep conformeert zich aan
het standpunt van het Hoge Commis
sariaat dat opvang van vluchtelingen
geen bijdrage mag leveren aan de etni
sche zuiveringen. Daarbij gaat het om
door Serviers uit him huizen verdre
ven Islamitische Bosniërs. Het Com
missariaat vindt dat die groepen
vluchtelingen in de regio moeten wor-
duidelijk of de groep van 1500 tot deze
categorie vluchtelingen behoort.
De stuurgroep kon gisteren evenmin
zeggen hoeveel vluchtelingen ons land
zal opnemen. „Het gaat om de intentie
en de mogelijkheid nu snel te hande
len, niet om de vraag of het er nu vier
of vijfduizend zullen zijn", aldus direc
teur Scholten van Vluchtelingenwerk.
De vluchtelingen zullen in eerste in
stantie worden opgevangen in kazer
nes in Den Bosch, Zuidlaren en Roer
mond. Van de in die kazernes beschik-
het Nederlandse Rode Kruis zijn n ,n,
deze drie kazernes nog een groot
tal opvangplaatsen beschikbaar,
De tv-spotjes van het Rode Kruis >n
via giro 777 geld te storten voor de
vang van Joegoslaven hebben tol vj{
toe 1,2 miljoen gulden opgebra e
Volgens Van der Weel zal dit bedra y;
werkelijkheid nog iets hoger zijn, 1(
dat het enige tijd duurt voordat alle
naties zijn verwerkt.
MOSKOU - Wie is hij,
Edoeard Sjevardnadze? Dui
vel of engel? Duif of havik?
Een monster van terreur, be
weren tegenstanders van de
Georgische leider in het wes
ten van de Kaukasische re
publiek. Mijn trouwe vriend
en strijdmakker, verklaarde
Gorbatsjov deze week nog in
Moskou.
Tegenover de internationale
pers prees de èerste en laatste
president van de Sovjetunie zijn
voormalige minister van bui
tenlandse zaken hemelhoog.
Ooit vormden de twee mannen
een tandem die het IJzeren
Gordijn neerhaalde en de Kou
de Oorlog afblies.
De vraagtekens rond de per
soon van Sjevardnadze zijn nog
niet zo oud. Amper vijf maan
den geleden toonde de voorma
lige topcommunist zich bereid
terug te keren naar zijn vader
land Georgië. Ex-dissident Zvi-
ad Gamsachoerdia had zich
daar, handig als hij is, eerst via
rechtstreekse verkiezingen tot
president laten kiezen. Iets
minder handig leefde hij zich
vervolgens uit in een regime
van verheerlijking, zelfverheer
lijking en willekeur. De opposi
tie had er een bloedige burger
oorlog voor over om van Gam
sachoerdia af te komen.
Nu rollen Georgische tanks
Soechoemi, de hoofdstad van
Abchazië, binnen. De leiders
van dit semi-autonome gebied
aan de Zwarte Zee hadden in de
Georgische ogen twee ernstige
fouten gemaakt: ze zwoeren
trouw aan de verdreven Gam
sachoerdia en verklaarden zich
onafhankelijk. De 90.000 Ab-
chaziërs vormen overigens een
zeer kleine minderheid in hun
'autonome republiek': er wo
nen een half miljoen Georgiërs.
Verraad!, gilt Abchazië. Het
verwijt is gericht aan de Russi
sche president Jeltsin. Evacua
tie van Russen uit het gebied is
in volle gang. Jeltsin denkt al
leen aan zijn eigen mensen,
luidt de veelgehoorde klacht in
Abchazië. De Abchaziërs vre
zen dat het Georgische leger
een bloedbad gaat aanrichten
Lang niet alle partijen nemen Edoeard Sjevardnadze zijn doortastende optreden in dank af.
zodra de laatste Rus is vertrok
ken en Jeltsin zijn'handen van
het gebied aftrekt. Een Georgi
sche tanksoldaat versterkte
deze donkere vermoedens van
de Abchaziërs door een wester
se correspondent in Soechoemi
aan te raden hem te smeren om
het op handen zijnde bloedbad
te ontlopen.
De oppositie in Georgië laat
geen mogelijkheid onbenut om
Zwitserse krant in een groot
voorpagina-artikel van wille
keurige arrestaties, ontvoerin
gen, martelingen en moorden
die Sjevardnadzes junta zou
aanrichten onder haar tegen
standers. De correspondent van
deze krant had klakkeloos en
zonder verificatie een relaas
van de Georgische oppositie op
papier gezet.
Waar rook is, is vuur. Net als i
Sjevardnadze en de Staatsraad andere delen van het ter ziele
die hij leidt in een zo kwaad mo- gegane Sovjetrijk vinden in Ge-
gelijk daglicht te stellen. Ook de orgië wreedheden plaats. De
buitenlandse pers wordt be- wantrouwige bevolking in de
werkt en laat zich bij tijd en wij
le misleiden. Zo tuinde de Neue
Züricher Zeitung er onlangs in.
Onder de kop 'Bloedige dicta
tuur van Sjevardnadze in Geor-
Gamsachoerdia-getrouwe stad
Zoegdidi, evenals Abchazië ge
legen in het westen van de de
republiek, ziet een vijand in al
les wat 'niet eigen' is en be-
gië' vertelde de gerespecteerde dreigde onlangs een Nederland
se journalist die in haar ogen
automatisch een spion van Sje
vardnadze moest zijn. De man
werd op straat door Georgiërs
ontzet, praten met de hysteri
sche bevolking had niets uitge
haald.
Gruwelbeelden op de Russische
staatstelevisie verhogen de pa
niek. Russen kennen geen gren
zen en zo is ook de glasnost-ma-
chine finaal doorgedraaid.
„Mensen met zwakke zenuwen
gelieven zich af te wenden",
sprak een nieuwslezer van Ves-
ti, het hoofdjournaal van het
tweede net van de Russische te
levisie. Het effect was juist dat
hij de aandacht trok van men
sen die niet opletten. Beelden
van een met kogels doorzeefde
muur in Stepanakert, de hoofd
stad van Nagorno-Karabach,
dienden als inleidende pauze.
Vervolgens zoomde de camera
in op een grijsroze massa in een
plas bloed midden op straat.
„Dit zijn gewone mensenherse-
nen, iets waar onder onze politi
ci een enorm tekort aan be
staat", luidde het commentaar.
Daarna volgde een close up van
een vleesmassa, die na het uit
zoomen van de camera de afge
slagen bovenhelft van een man-
nengezicht bleek te zijn. Ken
nelijk was dit ex-eigenaar van
de rondslingerende hersenen.
Dit soort gruwelijkheden wil
Sjevardnadze voorkomen door
het reguliere Georgische leger
naar het westen van zijn repu
bliek te sturen. Dat leger moet
etnisch geweld voorkomen. Ui
teraard begrijpt de witgekuifde
bewindsman met zijn jarenlan
ge binnen- en buitenlandse er
varing dat de gewetenloosheid,
de primitieve Sovjetmentali
teit, ook onder zijn eigen troe
pen de boventoon voert. Hij
moet begrijpen dat sturen van
troepen ook tot excessen kan
leiden. Sjevardnadze moet kie
zen tussen twee kwaden.
Waarnemers vragen zich of Sje
vardnadze niet te vroeg naar
Georgië is gegaan. Wellicht had
hij beter anderen eerst de kas
tanjes uit het vuur kunnen la
ten halen om daarna risicoloos
te zegevieren?
Rustig afwachten zit Sjevard
nadze niet in het bloed. In de
cember 1990 stapte hij met veel
misbaar op als Sovjetminister
van buitenlandse zaken uit pro
test tegen een dreigende coup
tegen zijn vriend en chef Gorba
tsjov. Toen die coup er kwam,
vorig jaar augustus, streed hij
zij aan zij met Jeltsin om het be
houd van het Witte Huis van
Moskou en de democratie. Hij
had nu hoog en droog in Mos
kou kunnen zitten, maar ver
koos de onrust van Georgië,
omdat hij geloofde dat zijn va
derland hem nu nodig heeft.
Thans beschuldigt de oppositie
hem van bloedige terreur, iets
wat er bij Sjevardnadzes politie
ke vrienden en neutrale waar
nemers niet ingaat. Er is dan
ook geen feit bekend dat ook
maar enige beschuldiging aan
het adres van Sjevardnadze
kracht bij kan zetten.
(Vervolg van de voorpagina)
SAO PAULO - De 35 mil
joen Brazilianen die Fernan
do Collor de Mello tot presi
dent kozen, krijgen een si
gaar uit eigen doos gepresen
teerd. Vertwijfeld vragen zij
zich af hoe zij zo onnozel kon
den zijn om in 1990 op het
43-jarige staatshoofd te
stemmen.
Jong, fris en energiek. Tijdens
zijn campagne beloofde Collor
een nieuw Brazilië en wierp
zich op als de verdelger van de
corruptie. Het electoraat beseft
nu pas dat zij op een van de
grootste zakkenvullers uit de
geschiedenis van het samba
land stemde.
„Voor ons staat het onomstote
lijk vast dat Collor en PC twee
handen op één buik zijn", zegt
CPI-lid Jackson Peireira. Vol
gens de sociaal-democratische
politicus is het overgrote deel
v,an de 400 miljoen gulden af
komstig van bedrijven die op
overheidswerken aasden. Zij
betaalden PC voor 'advies'.
Lees: zij werden gedwongen PC
een vette commissie te betalen
voor het geld dat hij lospeuter
de bij zijn stromannen, die wa
ren gestationeerd op strategi
sche posten binnen de ministe
ries. In de verdiensten deelde
president Collor rijkelijk mee.
Gebruik makend van valse na
men stortte PC het geld op re
keningnummers van naaste
medewerkers van het Brazili
aanse staatshoofd. Volgens Pe
dro Collor, de jongste broer van
de president die in mei de aan
zet gaf tot de ontrafeling van
het Collorgate-schandaal, zou
er zelfs een heuse verdeelsleu
tel bestaan. Fernando steekt
zeventig procent in zijn zak,
terwijl PC zich tevreden stelt
met dertig procent.
Uit het spitwerk van de CPI
blijkt voorts dat onder het toe
ziend oog van president Collor
tal van onregelmatigheden heb
ben plaatsgevonden. Zo werd
met 17 miljoen gulden over
heidsgeld de staatsluchtvaart
maatschappij VASP geprivati
seerd. Ook hier zat PC achter.
Bij de procureur-generaal van
de republiek ligt reeds een ver
zoek om PC te arresteren. Vol
gens de CPI heeft hij de vor
ming van een misdaadsyndi
caat, belastingfraude, afpersing
en actieve corruptie op zijn ge
weten. De beschuldigingen aan
het adres van Collor zal de CPI
wat subtieler formuleren. Dit
uit angst dat het staatshoofd
via een rechtelijke achteruit
gang aan een straf ontglipt.
Waarschijnlijk wordt het
staatshoofd passieve corruptie
en misbruik van zijn bevoegd
heden aangewreven. Vandaag
en morgen worden de laatste
getuigen verhoord, waarna de
CPI zich werpt op het schrijven
van een zo waterdicht mogelijk
verslag. Uiterlijk 26 augustus
moeten de uitkomsten aan het
Braziliaanse parlement gepre
senteerd worden.
Tijdbom
Inmiddels tikt de tijdbom onder
Collors mandaat steeds harder.
De president is tot nu toe niet in
staat geweest om het projectiel
te demonteren. Een poging om
de liberale PFL, de pijler van
zijn centrum-rechtse regering,
af te kopen niet extra over
heidsgeld voor sociale projecten
is op de klippen gelopen. Bin
nen de partij is heibel ontstaan.
Bij een wassend deel van de
PFL-politici knaagt het gewe
ten. Zij slaan het advies van de
partijleiding in de wind en wei
geren het corrupte staatshoofd
nog langer te steunen. Zonder
de PFL-steun kan Collor zijn
mandaat wel vergeten. Een
tweederde meerderheid in het
parlement, die vereist is om een
presidentiële ontslagprocedure
in beweging te zetten, lijkt aan
wezig.
Ontkenningen, leugens en val
se documenten hebben Collor
tot nu toe weinig geholpen. Het
staatshoofd zakt steeds verder
weg in het drijfzand. In een
wanhoopspoging speelde het
staatshoofd afgelopen donder
dag zijn laatste troef uit. Tij
dens een rede die bol stond van
geharnast taalgebruik riep hij
de Brazilianen op om hun rege
ringsgezindheid te bewijzen en
in de nationale kleuren groen
en geel te protesteren tegen de
duistere krachten die zijn man
daat ondermijnen. Verspreid
over het land verschenen zon
dag honderdduizenden demon
stranten op straat. Zij waren
echter in zwart gehuld. Pro-
Collor demonstranten waren op
een hand te tellen. Daarmee
lijkt het einde van Collors presi
dentschap definitief ingeluid.
Een moeder wacht met haar kind al heel lang bij een ziekenhuis in Muqdisho.
Voor Fernando Collor de Mello lijken de dagen van het Braziliaanse
presidentschap geteld.
MUQDISHO Voor Soma
lia uiteenviel in duizenden
stukjes droeg Yusuf Ali Gi-
umla een pak als hij naar zijn
werk ging, reed hij in een
nieuw model bestelwagen en
had hij een wit gekalkt huis
met zes kamers in de buurt
waar ook de president woon
de.
Nu leeft hij met nog zo'n 4000
andere van huis en haard ver
dreven Somaliër^ op de van ter
mieten vergeven zandgrond
rondom het LaFoöle-zieken-
huis, dat hun voedsel en onder
dak biedt. „We hebben nooit
kunnen bedenken dat Somalia
iets zo verschrikkelijks zou
overkomen", zegt de 48-jarige
Ali Giumla, een in de voormali
ge Sovjetunie en de Verenigde
Staten opgeleide milieudeskun
dige. Van een afstand lijkt wat
zich in Somalia afspeelt het al
oude Afrikaanse verhaal te zijn
van oorlog, droogte, hongers
nood en niet aflatende ellende.
Van dichtbij is het het verhaal
van de uiteengespatte dromen
van mensen als Ali Giumla, een
man die niet meer aan zijn toe
komst denkt.
„We proberen alleen maar om
te overleven", zegt Ali Giumla,
die met zijn vrouw en vijf kinde
ren, in leeftijd variërend van
twee maanden tot tien jaar, in
een hutje van golfplaten woont.
„Ik kan nog niet denken aan
het opbouwen van een nieuw
bestaan. De toekomst is te on
voorspelbaar", zegt hij.
In het tot vluchtelingenkamp
omgebouwde ziekenhuis wor
den de ouderen, die te zwak zijn
om op hun benen te staan, en
apathische, broodmagere kin
deren opgevangen. Ze zijn naar
het kamp, 20 kilometer ten zui
den van de hoofdstad Muqdis
ho, gekomen van het platte
land, waar geen eten meer is en
geen hulp beschikbaar is.
Ongeveer honderd mannen,
vrouwen en kinderen kwamen
zaterdag na een tocht van een
week lopend bij het kamp aan
vanuit Baidoa, 250 kilometer de
woestijn in. Uitgeput vielen ze
in slaap op een betonnen bin
nenplaats, te moe om net als de
andere bewoners hutjes te bou
wen van boomtakken, bedekt
met door de Verenigde Naties
geschonken doorzichtige plas
tic vellen.
De arts Hawi Abdi Diblawi ver
telt dat er in het ziekenhuis
elke dag zo'n vier mensen,
meest kinderen, sterven.
„Maar", voegt ze er trots aan
toe, „gisteren is er niemand
doodgegaan. Het was een goeie
dag voor ons". De trieste dagen
hebben echter de overhand.
Vogelproject
Voordat in januari vorig jaar
dictator Mohammed Siad Barre
werd verdreven, werkte Ali Gi
umla voor het ministerie van
landbouw, waar hij een van de
leiders was van een project dat
de bescherming van woongel
den van vogels tot doel had.
doet hem pijn als hij ziet
mede-kampbewoners bon
omhakken om aan hout te
men, om vuur te maken om
rijst te kunnen koken die c
lijks wordt verstrekt in
kamp. Dokter Hawa slaa£
dikwijls in om de benodige
gulden bijeen te krijgen om
kameel te kunnen kopen, w
kamelesoep van wordt gekoo
Het is echter niet genoeg. V
van de kinderen hebben o]
zwollen buiken en roodacï
haar, de symptomen van eiv
gebrek. De kinderen van Ali
umla zijn betrekkelijk gezo
maar hij vindt het vreselijk
ze niet naar school kunnen,
kinderen hebben niets te do
Ze hebben niet eens een bal
mee te spelen. Ali Giumla
trok vorig jaar november n
het kamp, nadat zijn huis
Muqdisho in de strijd tussen
valiserende clans was veri
tigd. Hij verloor letterlijk
dak boven zijn hoofd. Het w
gestolen door plunderaars,
het als schroot verkochten,
als dat gebeurde met de dal
van bijna alle onbewaakte
bouwen.
Ali Giumla is in het kamp, w
hij als leider functioneert,
gerespecteerd man. Hij dra
er onder andere zorg voor
het voedsel wordt bewaakt
het is zijn taak een eind te
ken aan gevechten om voed
Ook beheert hij de sleutel
het voedselmagazijn.
„Voedsel is hier alles", zegt
