Leidse Courant | 1992 | 19 augustus 1992 | pagina 2

Religieuze kaart van Nederland in beweging

Wereldconferentie
Mensenrechten
komt in tijdnood

li

Kleine 'catechismus' wijst de weg in
doolhof van kerkepad-terminologie

GEESTELIJK LEVEN OPINIE

lï

Actie voor behoud
Hendrik Kraemer Huis

COMMENTAAR

CcldócSotiAont

Ceidac Souocmt

Mariaverschijning behandeld als
'elke andere normale ramp'

COVINGTON Het stadje Cold Spring in de Amerikaanse staat Ken
tucky neemt de voorspelling dat Maria op 31 augustus zal verschijnen
bij de St. Jozefkerk, zeer serieus. De stad zal ermee omgaan als met 'elke
andere normale ramp', aldus het hoofd van de brandweer. Het 2800 in
woners tellende plaatsje verwacht dat de voorspelde verschijning van
Maria tussen de tien- en honderdduizend bezoekers zal trekken. Voor
chaos hoeven zij niet te vrezen. Het gemeentebestuur heeft het rampen
plan 'Operatie St. Joe' opgesteld. Ziekenhuizen in de omgeving en red
dingsbrigades zijn in paraatheid gebracht en ook de nationale garde, het
Rode Kruis, de politie, de rechtbank en hulpdiensten uit de omliggende
plaatsen zullen zo nodig worden ingeschakeld. Pastoor Leroy Smith van
de St. Jozefkerk maakte enkele weken geleden bekend dat een waarzeg
ger hem had voorspeld dat hij een van de drie priesters zal zijn die door
Maria als 'speciale ambassadeur' zijn uitverkoren. Hij kent ook de naam
van een van de andere uitverkoren priesters, maar hij wil die niet prijs
geven, evenmin als de naam van de waarzegger. Smith zegt tekenen te
hebben ontvangen die de voorspelling bevestigden.

WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1992

'Vervolgd christendom' andere naam en strategie

Idoor

FRIEDA PRUIM

Echte pleister is beter
dan vals marmer.

ALMERE De omwentelingen in Oost-
Europa hebben de interkerkelijke hulp- en
zendingsorganisatie Vervolgd Christen
dom doen besluiten haar naam te verande
ren in 'Zending zonder grenzen'. De
naamsverandering gaat gepaard met een
verandering in strategie.

'Zending zonder grenzen' is actief in twaalf
westerse landen en richt haar activiteiten op de
voormalige communistische landen in Oost-
Europa en China. Werd in het verleden uitslui
tend gewerkt vanuit de westerse landen, sinds
kort sticht de organisatie ook zendingscentra
in die landen zelf. Tot de val van de communis

tische regimes hield Vervolgd Christendom,
dat sinds 1972 bestaat, zich vooral bezig met de
smokkel van bijbels naar dit gebied. In het ver
volg zullen hulpgoederen en bijbels verspreid
worden vanuit de nieuwe zendingscentra. In
Roemenië, de Oekraïne en in Siberië zijn al
centra van de grond gekomen. In Albanië
wordt binnenkort een steunpunt geopend.
Vorige maand werd het landelijk centrum van
Vervolgd Christendom in Almere door brand
verwoest. Behalve de kantoren en opslagruim
ten gingen daarbij de hele inventaris, grote
hoeveelheden hulpgoederen en duizenden bij
bels verloren. Deze week heeft de 80.000 dona
teurs tellende organisatie vanuit een nieuw
tijdelijk onderkomen de transporten
naar Roemenië, Siberië en Albanië hervat,
deels dank zij door bedrijven aangeboden goe
deren.

DEN HAAG Eeuwenlang
was Nederland op te delen in
vrijzinnige, orthodoxe

(rechtzinnige) en katholieke
gebieden. Langzamerhand
tekent zich echter een twee
deling af met aan de éne kant
gebieden waar de onkerkelij-
ken en de geseculariseerde
christenen wonen en werken
en aan de andere kant gods
dienstige gebieden waar de
gereformeerde groeperingen
binnen en buiten de Her
vormde Kerk zich bevinden.

Dit concludeert dr. Hans Knip
penberg, sociaal geograaf aan
de Universiteit van Amster
dam, in zijn nieuwe boek 'De
Religieuze Kaart van Neder
land' (uitgegeven door Van
Gorcum in Assen

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog
(1568-1648) ontstond in Neder
land het volgende religieuze pa
troon: het katholieke zuiden, de
orthodox-protestantse strook
van Zeeland langs de grote ri
vieren, Veluwe, Overijssel naar
delen van Friesland, en het vrij
zinnige noorden. Behalve or
thodoxe protestanten, katholie
ken en vrijzinnigen woonden er

in de genoemde gebieden ook
lutheranen, doopsgezinden, re
monstranten en nog wat oud
katholieken.

Dit religieuze beeld van Neder
land is de laatste decennia door
ontkerkelijking en de komst
van nieuwe geloofsgroepen, zo
als moslims en hindoes, steeds
sterker veranderd.

De helft van de Nederlandse be
volking rekent zich niet meer
tot een kerk. Nederland-neemt
daarmee, vergeleken ir/et de
ons omringende landen, een
uitzonderingspositie in. In
Duitsland, Denemarken,
Frankrijk, Groot-Brittannië en
andere Westeuropese landen
komt vanzelfsprekend ook se
cularisatie voor, maar deze
leidt in het algemeen niet tot
formele onkerkelijkheid. Het
aandeel van de onkerkelijken
bedroeg in 1981 in West-Euro
pa als geheel ongeveer acht pro-

Als oorzaak van de hoge onker
kelijkheid in Nederland ziet
Knippenberg de houding van de
Nederlanders. Ze kiezen ervoor
om kerkelijk te zijn of niet ker
kelijk, maar niet een beetje ker
kelijk.

Uitheems

Na 1960 verschijnen er ook
nieuwe, uitheemse kleuren op

de atlas van kerkelijk Neder
land (moslims, hindoes). Isla
mieten zijn nu na rooms-katho-
lieken, hervormden en syno
daal gereformeerden de vierde
grootste godsdienstige stro
ming in Nederland.
De belangrijkste scheidslijnen
op de religieuze kaart van Ne
derland zijn die tussen protes
tant en katholiek en die tussen
vrijzinnig en rechtzinnig bin
nen het protestantisme.
Militaire ontwikkelingen tij
dens de Tachtigjarige Oorlog
bepaalden grotendeels de
'breuklijn Rome-Reformatie'.
Evenals elders in Europa heeft
ook in ons land het adagium
'die het land regeert diens gods
dienst geldt' zijn sporen nagela
ten. Toch is de Republiek der
Verenigde Nederlanden nooit
volledig geprotestantiseerd of
'gecalviniseerd', al vormden ka
tholieken, protestanten met af
wijkende denkbeelden en joden
een soort tweederangs burgers
en waren zij beperkt in het uit
oefenen van hun godsdienst.
Over de verklaring van de
scheidslijn tussen vrijzinnigen
en orthodoxen zijn de geleerden
het nooit eens geworden.
Tot de orthodox-protestanten
rekent Knippenberg: synodaal
gereformeerden, vrijgemaakt
gereformeerden, christelijk ge
reformeerden, nederlands gere

formeerden, en de leden van
(oud-(gereformeerde gemeen
ten. Bij het orthodoxe gehalte
van de synodaal gereformeer
den zet Knippenberg desge
vraagd een kanttekening: „De
laatste tijd zijn die meer naar
links opgeschoven en dichterbij
de niet-orthodoxe hervormden
terecht gekomen wat betreft
opvattingen. Vandaar dat de
toenadering (Samen op Weg)
tussen de Hervormde Kerk en
de Gereformeerde Kerken ge
lukt is in zekere zin".

Toekomst

Knippenberg gelooft niet dat
aan de ontkerkelijking een halt
zal worden toegeroepen. Daar
bij heeft hij de cijfers aan zijn
kant. Terwijl in 1985/1986 de
bevolking van 65 jaar en ouder
zich nog voor ruim 65 procent
kerkelijk acht, is dat percenta
ge bij de jongeren van 15-24 jaar
al tot onder de 40 procent ge
daald. De verschillen zijn het
grootst bij de hervormden en
het kleinst bij de verschillende
groepen gereformeerden, die in
de studie van Knippenberg bij
een genomen zijn. Van de Ne
derlanders boven de 65 jaar
zegt 29,4 procent katholiek te
zijn, 22,3 hervormd, 8,3 gere
formeerd, 5,2 procent kiest
voor een van de andere kerken

en 34,8 procent zegt tot geen
kerk te behoren. Van de jonge
ren tussen 15-24 jaar zegt 22,6
procent katholiek te zijn, 8,1
procent hervormd, 6,8 procent
gereformeerd, 2,4 procent kiest
voor andere kerken, terwijl 60,2
procent laat weten niet bij een
kerk te willen horen.
De verhouding tussen kern- en
randleden is, volgens Hans
Knippenberg, belangrijk bij de
afname van het aantal leden
van een kerkgenootschap.
Kern- en randleden kunnen
van elkaar onderscheiden wor
den op grond van het kerkbe
zoek. Terwijl kernleden een
maal per twee weken naar de
kerk gaan, kunnen de randle
den met minder toe. Ontkerke
lijking doet zich met name aan
de randen van de verschillende
kerkgenootschappen voor.
Rooms-katholieken en her
vormden hebben relatief meer
randleden dan de verschillende
groepen gereformeerden. Ove
rigens merkt Knippenberg op
dat het zeer wel mogelijk is dat
de orthodoxe hervormden (con
fessionelen en bonders) in dit
opzicht dichter bij de gerefor
meerden buiten de Hervormde
Kerk staan dan bij hun meer
vrijzinnige medelidmaten.

Evangelisch

Het is niet alleen armoe troef in

kerkelijk Nederland. De zoge
naamde Evangelische Bewe
ging zit in de lift. Voor buiten
staanders is de Evangelische
Omroep vermoedelijk de be
kendste exponent van deze be
weging. Verder kunnen tot deze
'club' gerekend worden organi
saties als Youth for Christ, De
Navigators, Agapè (Instituut
voor Evangelisatie) en Jeugd
met een Opdracht. De beweging
kenmerkt zich door een refor
matorische rechtzinnigheid en
is wars van moderne opvattin
gen die het absolute gezag van
de bijbel aantasten. Zij legt de
nadruk op een ervaringsgericht
persoonlijk geloof.

Volgens Knippenberg verzet
deze beweging zich tegen onze
individualistische koude maat
schappij. Toch gelooft de onder
zoeker dat de Evangelische Be
weging ze telt nu enkele
honderdduizenden aanhan
gers over haar hoogtepunt
heen is. „De groepering waaruit
zij recruteert (reformatorische
christenen) wordt steeds klei-

Van de aanhang van de Evange
lische Beweging komt 15 pro
cent van buiten de kerk, 9 pro
cent procent komt uit de
Rooms-Katholieke Kerk en de
overige aanhangers zijn her
vormden en gereformeerden.

DEN HAAG -De voorbe
reidingen voor de Wereldconfe
rentie over de mensenrechten
die de Verenigde Naties in 1993
in Wenen willen houden, liggen
niet bepaald op schema. Om
precies te zijn: ze lopen een jaar
achter en men heeft nog maar
negen maanden de tijd de ach
terstand in te halen.

Er is nog geen agenda, regiona
le bijeenkomsten zijn maanden
uitgesteld, Rome en vervolgens
Berlijn annuleerden hun aan
bod om als gastheer van de con
ferentie op te treden. En er lig
gen 26 voorstellen voor 'actie-
gerichte' wetenschappelijke
studies, waarover het eerste,
laat staan het laatste, woord
nog niet gezegd is.

Half september is er weer een
PREPCOM, VN-jargon voor
een vergadering van het Prepa
ratory Committee, het voorbe
reidende comité waarin elk
land dat wil, kan plaatsnemen.
Nederland is ook van de partij
in het comité en behoort niet, of
niet meer, tot de westerse lan

den die aanvankelijk tegen een
dergelijke conferentie waren,
uit vrees dat het evenement
eerder een stap terug dan een
stap vooruit zou worden.

Het is voor de tweede keer sinds
de oprichting van de Verenigde
Naties in 1945 dat een dergelij
ke conferentie wordt gehouden.
De eerste vond in 1968 in Tehe
ran plaats. In 1989 werd het
idee bij de VN gelanceerd om
precies 25 jaar na Teheran een
tweede conferentie te houden.
In 1990 nam de Algemene Ver
gadering van de VN een resolu
tie plus budget aan en in sep
tember 1991 werd de eerste
PREPCOM gehouden.
De Algemene Vergadering
heeft slechts globaal aangege
ven wat de zwaartepunten
moeten zijn. Een verplicht
nummer is uiteraard een beoor
deling van wat er sinds 1968
werd bereikt en wat er nog ver
beterd kan worden. De vraag
hoe doeltreffend de VN zelf
werken, wordt een apart hoofd
stuk op de conferentie.

ongeveer 60.000 mark per jaar
gaat vragen voor het pand aan
de Limonenstrasse waarin de
oecumenische gemeente is ge
vestigd. De kerk vroeg tot dus
ver geen huur voor het huis in
een van de betere wijken van
Berlijn. Pogingen om mede
huurders voor het pand te vin
den hebben tot dusver niets op
geleverd.

De vereniging wil het Hendrik
Kraemer Huis behouden 'als
plek voor de dialoog, voor het
zoeken naar vernieuwing en
voor het ontwikkelen van ver
zet' en heeft daarom een fonds
ingesteld dat het fundament
voor de huursom moet vormen.
Het toezicht op dit fonds berust
bij een internationaal curatori
um, waarin onder anderen oud
politicus prof.dr. B. de Gaay
Fortman zitting heeft.

De Nederlandse vrienden van
het Kraemerhuis zijn een
'speelse actie' begonnen ter on
dersteuning van het plan van
de vereniging. Zij willen zoveel
mogelijk 'aandelen Bé' ter
waarde van 75 gulden verkopen
in verband met de 75e verjaar
dag van ds. Bé Ruys eind okto
ber. Ruys, hervormd predikan
te, is al sinds de oprichting bij
het werk van het Kraemerhuis
betrokken en heeft als geen an
der de activiteiten van de ge
meente verdedigd.

BERLIJN De Nederlandse
Oecumenische Gemeente, die is
gevestigd in het Hendrik Krae
mer Huis in Berlijn, is zozeer in
de financiële problemen ge
raakt dat ze met sluiting op kor
te termijn wordt bedreigd. De
steunvereniging van het huis is
daarom een financiële actie be
gonnen om 500.000 mark (on
geveer 560.000 gulden) bijeen
te brengen voor het behoud van
de gemeente.

De oecumenische gemeente
werd in 1949 gesticht en wilde
de dialoog tussen christenen en
marxisten bevorderen. Haar
loyale houding tegenover het
DDR-regime leidde in de jaren
tachtig tot een moeilijke ver
standhouding met het Inter
kerkelijk Vredesberaad dat
vooral contact zocht met kriti
sche groepen in en buiten de
DDR-kerken.

De organisaties die het werk
van de gemeente steunden, zo
als de Wereldraad van Kerken
en de Nederlandse Hervormde
Kerk, hebben na de val van de
Berlijnse Muur de subsidie
stopgezet. De gemeente is daar
door geheel afhankelijk gewor
den van persoonlijke giften.
Bovendien heeft de Evangeli
sche Kerk laten weten dat zij
per 1 januari 1993 een huur van

'Vaktaal, vaktermengids bij kerkge
bouwen'. Uitg. Profiel, Bedum. Prijs
19,50.

Oude kerkgebouwen, ze zijn
nauwelijks klein te krijgen.
In alle soorten en maten blij
ven ze mensen trekken. 'Ker-
kepaden', georganiseerde
dagtochten langs de vaak
eeuwenoude bedehuizen,
zijn inmiddels een vertrouwd
verschijnsel geworden. Het
aantal kerktoeristen groeit
nog steeds. Maar lang niet ie
dereen zal de koster of de
gids begrijpen wanneer die
onbevangen over een 'ontlas-
tingsboog' of een 'druiper'
vertelt.

Voor alle duidelijkheid, een
hoogrode kleur is dan niet no
dig. De deskundige begeleider
zal bij de eerste term ongetwij
feld doelen op de boogconstruc
tie die bij sommige kerkmuren
is aangebracht om het gewicht
van het bovenliggende muur
werk op te vangen. En met het
laatste woord zal hij wijzen op

de sluitsteen in de top van een
gewelf, die om decoratieve rede
nen ver naar beneden door
hangt.

Het zijn maar twee kleine voor
beelden uit de enorme voorraad
vaktermen die schuilgaan in de
samenstelling van stenen, hou
ten en ijzeren voorwerpen
waaruit een kerk is opgebouwd.
Bij het spreken over monumen
tale kerkgebouwen komen za
ken aan de orde als architec
tuur, historie, kunstgeschiede
nis en liturgie. Voor al de ter
men van deze afzonderlijke
vakgebieden zijn lijvige hand
boeken te koop. Een handzame
selectie met de meest voorko
mende termen ontbrak tot nu
toe.

Dat is jammer voor de leken on
der de kerkbezoekers. Hoewel
een oude kerk ook zonder nade
re uitleg indrukwekkend kan
zijn, gaat er toch veel aan de be
langstellenden voorbij. Elke
kerk heeft zijn eigen, dikwijls
bewogen geschiedenis. Wie de
vormentaal van het gebouw
kan verstaan, kan er veel aan
aflezen. De interieurs weerspie
gelen de veranderingen in theo
logische opvattingen. Ze laten
het nodige zien van de invloe

den die zijn uitgegaan van in
vloedrijke families. Zonde om
dat allemaal te missen.
Op verzoek van vele belangstel
lende kerkbezoekers is daarom
een boekje uitgebracht waarin
zevenhonderd termen worden
verklaard die regelmatig in en
rond de kerkelijke gewelven
weergalmen. 'Vaktaal, vakter
mengids bij kerkgebouwen'
maakt de lezer vertrouwd met
de terminologie van metselaars
en meubelmakers, organisten
en orgelbouwers, kosters en
kunsthistorici, steenbakkers en
steenhouwers, loodgieters en
leidekkers, timmerlieden en
niet te vergeten theolo
gen.

Toegankelijk

Het boekje is een pennevrucht
van de Stichting Oude Gronin
ger Kerken, die evenals haar
Friese evenknie enkele tiental
len monumentale kerken in
stand houdt. Om de bezoekers
van de kerken ter wille te zijn,
koos de stichting voor een ge
makkelijk toegankelijk boekje,
dat wat betreft formaat zo in de
binnenzak mee op kerkepad
kan.

Macht VN overschat

VREDESMACHTEN van de Verenigde Naties treden
in twaalf conflicten in alle hoeken van de wereld. Zij g
steeds vaker en steeds sneller naar crisisgebieden vt ,g
vroeger wellicht geen regeling mogelijk zou zijn gewerd
Operaties als de UNPROFOR in Kroatië en Bosnië, ere
UNTAC in Cambodja zijn de duidelijkste uitingen van
nieuwe elan van de organisatie, die onmiskenbaar heeft
profiteerd van het einde van de Koude Oorlog. Zoals de v1VV
ge secretaris-generaal Perez de Cuellar in zijn rapporti
de Algemene Vergadering vorig jaar opmerkte, zijn de
een cruciale schakel geworden in de 'nieuwe wereldorde'
zijn bijna zoveel als een wereldregering waarop de lidsta jt
een beroep kunnen doen. Perez deelde echter in het optii 1£
me na het einde van de Golfoorlog en daardoor maakte hii
fout die iedereen maakte: hij overschatte de mogelijkhe
van zijn organisatie om een einde te maken aan alle con r
ten. Nu Amerikanen en Russen steeds meer gemeensch
pelijke belangen hebben, kan er sneller een consensus v
den gevonden over de meest dringende acties. Maar P<
had duidelijk gehoopt dat de VN het forum zouden wor
waar alle grote geschillen tussen naties op vreedzame
nier konden worden uitgepraat. Dat blijft echter net1
wensdroom als vroeger. De VN zijn machteloos gebleke I
de vloedgolf van nationalisme in Europa en dat werpt
schaduw over de toekomst.

ONDANKS de jongste stemmingen hebben de VN
slechte beurt gemaakt in de crisis in ex-Joegoslavië. D
in de eerste plaats een gevolg van het falen van de Europ rs
Gemeenschap om een oplossing te vinden. Terwijl de Et
pese bemiddeling zich doelloos voortsleepte, werd d
heidsraad op afstand gehouden. In dat opzicht treft Eur
de meeste schuld, maar toen duidelijk was dat de EG n
zou kunnen uitrichten, had de Veiligheidsraad sne
moeten ingrijpen. Secretaris-generaal Boutros Bout,c
Ghali toonde zich echter weigerachtig om tussenbeide te
men. Hij was van oordeel dat de crisis in Bosnië vooral
Europese aangelegenheid was en dat de problemen in
malië veel groter waren. Nu is het lijden van de is nog er
dan dat van de Bosniërs, maar Boutros Ghali vergist zich
hij beweert dat Bosnië een Europees probleem is. De
centratiekampen, deportaties en 'etnische zuiveringen'
een rechtstreekse aanval op de meest elementaire mens
rechten en op alle democratische principes. Als de Verei
de Naties een nieuwe wereld willen helpen uitbouwen, k a
nen zij dit soort situaties geen seconde dulden. Door zijnw
rughoudendheid heeft Boutros Ghali zelf, onbewust, i
signaal gegeven aan de Serviërs dat zij ongestraft kuni
doorgaan met hun barbaarse praktijken.

ANDERZIJDS heeft Boutros Ghali gelijk als hij erop
dat te veel landen te veel van de VN verlangen. Van de t
worden capaciteiten vereist als van een soort superman: j
gen te bemiddelen tussen partijen die vaak niet eens wilt
praten. Bovendien nemen de meeste lidstaten het nietf,
nauw met hun betalingen. Ruim 100 van de 180 leden 1
permanent achterop met hun contributies. Dat ondermijc
de efficiëntie van de VN in hoge mate. Door die budgetta
beperking ziet Boutros Ghali zich verplicht regionale orjl
nisaties als de CVSE in te schakelen voor conflictbehaj
sing. Dat is op zichzelf geen slechte ontwikkeling: het kaïf
VN heel wat werk besparen. Maar dat mag niet ten kor
gaan van de VN zelf. Zeker in deze onzekere tijden heeftlr
wereld een sterke en vlot werkende VN-organisatie nodig

Wij geloven. Waar niet in:
I "je leert er maar mee leven'.'

Wie op Kerkepad gaat, wordt dikwijls geconfronteerd met een terminologie waarvan een leek weinig begrijpt. Het boekje 'Vaktermen' kan uit
komst bieden. FOTO: SP

Duidelijkheid heeft voorop ge
staan bij de samenstelling van
'Vaktaal'. Om de beschrijvin
gen van de vaktermen voor
niet-ingewijden leesbaar te ma
ken, is zelfs niet geschroomd af
en toe de technische en weten
schappelijke exactheid op het
offerblok te leggen. Bovendien
staan in het boekje zeventig te
keningen, die eveneens uitblin
ken in schematische helder
heid.

Het boekje is zowel voor begin
ners als voor gevorderden een
aanrader. Wie zich beschroomd
afvraagt wat ook alweer het
verschil is tussen een gotische
en romaanse kerk, kan nu met
een snelle blik in het boekje vol
staan. Bollebozen in de kerke
lijke architectuur zullen op hun
beurt weer blij zijn een term als
'opus reticulatum' correct ge
speld en uitgelegd aan te tref
fen. Wie echt nog nooit in een
kerk is geweest, zal zielsgeluk
kig zijn te lezen wat nu precies
een 'orgel' is, en kan na lezing
van de uitleg menige calvinist
aftroeven met zijn kennis over
klavieren, registers en windla
den. Deze kerk-architectoni-
sche 'catechismus' zal zeker in
een behoefte kunnen voorzien.

Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit

Kantoor redactie Apothekersdijk 34, Leiden
Kantoor advertentie- en

abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden.
Telefax: 071 -134 941

Postadres: Postbus 112300 AA Leiden.

Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
070-3190 933
070-3906 717

Postbus 9. 2501 CA Den Haag

Hoofdkantoor:

Telefoon
Telefax
Postadres

Alle kantoren zijn op

maandag tot en met

vrijdag geopend van j,

08 30 tot 17.00 uur. I'

Directeur/hoofdredacteur: J. Leune L

Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.

Secretariaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 808): L. van Koot

Leiden en omgeving (tel [phone]/49): G - J. Onvlee (chef-redacteij
F. Buurman, K van Kesteren, R Kleijn, drs. R Koldenhof, M. Kroft, T Pieters eni
M Roso.

Binnen- en buitenland, financién en economie (tel 070 - 3190815)

A van Rijn (chef), drs R Edens, A. van Holstein, E. Huisman. H Jansen, drs. J. i
Leeuwen - Voorbij, R. de Roo

Sport (tel 070 - 3190 826): in samenwerking met sportredactie Sijthoff Pers.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834)' G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Piet
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): drs. P van Velthoven.

Foto (tel 070 - 3190 838) M Konvallnka (chef) en S. Evenhuis.

Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors

De Leidse Courant maakt verder gebruik va

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn vi

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, een
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland
België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs. K. Swiei

it uit R in 't Hoi

3 De algemene verslaggevers van Pers Ur
n de Ven en P. Vogels. De parlementaire r<
i, H. Bijleveld, D. Hofland, P Koopman, D

(Tunis), A. Courant (Athene), I
(Johannesburg), drs. A Heermg (Rome), B van Huët (Londen), M. de Koninc
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel). W Voord*
(Parijs), drs. R. Vunderink (Moskou). W. Werkman (Jeruzalem), G. van Wijland
(Belgrado). F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)

De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaal-
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vertaalster
M. de Cocq.

n 08.30 tot 17.00 uur.

Nabezorging

Telefoon: 071 -122 248 op ma. t/m vr van 18.00 tot 19.00 uur. op z
15.00 uur.

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)

Bij automatische betaling:

per maand 27,00

per kwartaal 79,80

per jaar 312,65

Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar

Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.

Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel [phone]. Voor uitsluitend het dd
geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.

Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -140 680
Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050

28,20
82,80
318,65