'VN-te am ontliep bewust
een confrontatie met Irak'
Spanning loopt ook in Kroatië weer op
BUITENLAND
A5
Verjaardag van coup
is geen feest voor
rechts en Gorbatsjov
i Mv
1
st^idaeGotruwt
DINSDAG 18 AUGUSTUS 1992
Nederlanders
gaan zuinig
op vakantie
'ARIJS Nederlanders
re even, wanneer ze op va-
antie in Frankrijk zijn,
og altijd weinig uit: on-
].a eveer 55 gulden per dag
er persoon.
lat staat in schril contrast
,a iet de Japanners, die als
ok lig spenders' onder de bui-
;ij inlandse toeristen in
!tj rankrijk bijna 400 gulden
j ;r dag uitgeven. Ook de
d Amerikanen kijken niet op
1( »n paar centen. Zij beste-
;n dagelijks 215 gulden
3n F persoon, tegen ruim
ce Dnderd gulden voor de
st| ritten. Andere Europea-
ig en geven tussen de 65 en
va s 100 gulden uit, waarmee
n j conclusie getrokken mag
gorden dat Nederlanders
,ii -economische vakantiege-
sc oonten op na houden.
b| en en ander blijkt uit cij-
j, rs van het Franse minis-
e. irie van toerisme, dat een
bi srste balans van het huidi-
s i seizoen bekendmaakt.
\q e toeristische sector in
rankrijk haalt opgelucht
lem: augustus wordt een
ipmaand. Het is vrijwel
iker dat dit jaar 56 mil-
en buitenlanders het land
-zoeken, ondanks de ac
re 5S van boeren en vracht-
11 agenchauffeurs in het
er jorseizoen. Vorig jaar
;r] ivamen nog 'maar' 52 mil-
m en vakantiegangers naar
rankrijk. Het toerisme
f ordt door die groei de be-
I ngrijkste inkomstenbron
m het land, met een ver-
acht overschot op de han-
1] ilsbalans van rond twin-
irjg miljard gulden. De toe-
e( stische sector plaatst zich
bt larmee voor de voedsel-
ge i auto-industrie.
jo olgens Jeap-Michel Bay-
j j t, de verantwoordelijke
;r [windsman, ligt ddt voor-
r aan de in de hand gehou-
s in inflatie in Frankrijk.
et land dat lange tijd door
-i litenlanders als 'te duur'
]j erd gekenschetst, ife nu
•li edkoper geworden dan
ei stemmingen als Italië en
anje, de twee belangrijk-
concurrenten. Daar
imt dan nog eens bij dat
irkije en de Noordafri-
tanse landen nog altijd lij-
in onder de gevolgen van
Golfoorlog. Zelfs al heeft
;t goede imago van Frank-
ik een deuk gekregen door
i recente acties, het land
nog altijd koploper in Eu-
ipa met ongeveer 40 mil-
rd gulden aan buiten-
ndse inkomsten, tegen 36
iljard gulden in Italië en
miljard gulden in Span-
)lgens recente cijfers van
it ministerie van toerisme
izoeken jaarlijks 4,1 mil-
en Nederlanders Frank-
jk, tegen 11,3 miljoen
uitsers, 6,4 miljoen Bel-
4,7 miljoen Zwitsers,
9 miljoen Britten, 2,1 mil-
en Amerikanen, 3,7 mil-
en Spanjaarden, 600.000
ipanners en maar liefst
6 miljoen Italianen. Het
inisterie schat verder dat
issen 400.000 en 500.000
osteuropeanen naar
rankrijk komen. De mees
toeristen blijven gemid-
ild rond acht dagen in het
nd, behalve de Amerika
nen, die 13,4 dagen uittrek-
m voor een bezoek aan
frankrijk. Terwijl de Ne-
/prlanders meestal de cam-
ng bevolken, trekken de
bi merikanen, de Japanners,
n( - Saudiërs en een deel van
n* i Duitsers en Italianen
;eiaar de luxe-paleizen aan
Cöte-d'Azur. Een Saudi-
r he familie heeft zelfs voor
u in week zijn intrek geno-
ei en in de keizerlijke suite
in het Carlton Internatio-
v«pl aan de Croisette in Can
's. De twaalf kamers en
zi erhonderd vierkante me-
r tellende suite kost het
eine sommetje van veer-
k mduizend gulden per
iclpcht. Inclusief ontbijt, dat
ft
i
Vi
Rusland verlaat
in 1995 Koerilen
TOKYO Rusland is bereid voor de zo
mer van 1995 'al zijn troepen terug te
trekken van de vier Koerilen-eilanden,
waar ook Japan aanspraak op maakt. De
Russische president Jeltsin heeft in een
gisteren uitgezonden tv-interview ge
zegd, dat hij zich erop voorbereid tijdens
zijn officiële bezoek aan Japan van 13
tot 16 september een akkoord te on
dertekenen over de demilitarisering van
de betwiste eilanden. Hij verwacht dat
de terugtrekking van de troepen „acht
tot tien jaar in beslag zal nemen", maar
voegde daaraan toe dat minister van de
fensie Gratsjev ervan uitgaat dat de af
tocht medio 1995 voltooid kan zijn.
Compromis Frankrijk en
China over Taiwancontract
PARIJS Frankrijk zou, volgens het economi
sche dagblad La Tribune, bereid zijn een elektro
nisch vuursysteem aan China te verkopen om zijn
Mig-29 jagers mee uit te rusten. In ruil daarvoor
wil het land dat China zich niet verzet tegen de
verkoop van honderd Mirage 2000-5 gevechts
vliegtuigen aan Taiwan. Al sinds het begir. van dit
jaar waarschuwt de regering in Peking voor de ge-,
volgen van een dergelijke transactie. Een bezoek
van twee Franse politici, de socialist Rocard en de
bewindsman van Industrie Strauss-Kahn, lijkt
geleid te hebben tot het compromis. Intussen
heeft het aarzelen van Frankrijk de kansen op het
contract niet vergroot; General Dynamics zou een
aanlokkelijk bod hebben gedaan voor het uitrus
ten van het Taiwanese leger met F-16 jagers.
Agenten
gedood in
Baskenland
OYARZUM In Spaans
Baskenland zijn gisteren
twee politiemannen om
gekomen bij een aanslag,
die waarschijnlijk ge
pleegd is door de ETA.
De twee slachtoffers, 23
en 25 jaar oud, waren in
burger en hadden inko
pen gedaan toen zij op
het parkeerterrein van
een supermarkt in Oyar-
zun onder vuur werden
genomen.
VN-voedselvluchten
naar Zuid-Sudan hervat
JUBA De voedselvluchten van de Verenigde
Naties op de Zuidsudanese stad Juba worden
donderdag hervat.
Sudanese rebellen hebben echter laten weten
dat de vluchten op eigen risico plaatsvinden en
dat er geen sprake is van een overeenkomst tus
sen de opstandelingen en de VN over een hervat
ting van de luchtbrug.
De luchtbrug voor de 300.000 hongerende inwo
ners van Juba werd op 18 juli wegens hevige ge
vechten gestaakt.
Van de kant van de VN is meegedeeld dat zij juist
de volledige medewerking van de rebellen zou
den krijgen bij de hervatting van de vluchten.
Door de burgeroorlog is de stad al vier jaar niet
over de weg of over de rivier de Nijl te bereiken.
Somalische soldaten gesmeekt
met plunderingen te stoppen
NAIROBI De speciale afgezant van de Verenigde Naties voor de
hulp aan §omalia, Mohamed Sahnoun, heeft de leiders van de mili
ties daar gisteren opgeroepen respect te tonen voor hulpverleners
en een goede distributie van voedsel mogelijk te maken door plun
derende groepen te ontwapenen. Sahnoun vindt dat de krijgsher
en hun onderlinge politieke geschillen moeten oplossen en er voor
moeten zorgen dat de groepen van veelal jonge, in het wild om zich
heen schietende en plunderende militairen, worden ontwapend.
Volgens sommige schattingen is de helft van de 88.000 ton voedsel
die inmiddels naar Somalia is gebracht, geplunderd. Gisteren arri
veerde in Nairobi, de hoofdstad van het naburige Kenya een Ame
rikaans militair team aan dat voorbereidingen gaat treffen voor
een aparte hulpaQtie van de Verenigde Staten. De VS willen
145.000 ton voedsel naar Somalia sturen, de eerste zending moet
er24 augustus aankomen. Groot-Brittannie trok gisteren 18 mil
joen pond (56 miljoen gulden) extra hulp uit voor Afrika.
NEW YORK - Wapenin
specteurs van de Verenigde
Naties in Irak hebben op het
laatste moment hun bezoek
afgelast aan het ministerie
van militaire industrie, zo
bericht de New York Times
vandaag.
De krant had eerder geschre
ven dat het VN-team toegang
tot het departement zou eisen
en dat als Irak dit zou weigeren
de Verenigde Staten luchtaan
vallen zouden gaan uitvoeren.
Volgens het artikel, dat is geba
seerd op verklaringen van ano
nieme functionarissen in de re
gering van president George
Bush, is de dreiging van eea ge
welddadig treffen door de han
delwijze van de VN-waarne-
mers afgenomen. De New York
Times schrijft dat het onduide
lijk is waarom het bezoek niet
doorging. Volgens sommige
ambtenaren kan een reden zijn
dat het VN-team zichzelf niet
als aanleiding wilde zien voor
een militair conflict. Andere
functionarissen zeiden dat het
Witte Huis bezorgd was gewor
den na het verhaal zondag in de
New York Times dat Irak om
politieke redenen zou worden
Gisteren rondde het VN-wape
ninspectieteam zijn onderzoek
van tien dagen af. Een woord
voerder van de VN zei dat het
22 leden tellende team belang
rijke nieuwe informatie heeft
verkregen over Baghdads ra-
kettenprogramma.
De Verenigde Staten en hun
bondgenoten, die de druk op
Irak opvoeren om zich te hou
den aan de eisen van de Vere
nigde Naties, bereiden een ver
bod voor op Iraakse luchtaan
vallen op shi'itische gebieden in
het zuiden van Irak. President
Saddam Husayn van Irak zou
deze week de waarschuwing
kunnen ontvangen dat zijn ge
vechtsvliegtuigen kunnen wor
den neergehaald als zij aanval
len blijven uitvoeren op shi'iti
sche verzetsbewegingen. Irak
schendt daarmee VN-resolutie
688, die Irak verbiedt binnen
landse oppositiegroepen te be
stoken. De VS, Groot-Brittan -
nië en Frankrijk willen ten zui
den van de 32e breedtegraad
een veiligheidszone voor shi'i-
ten, vergelijkbaar met de zone
die in het noorden van Irak is
ingesteld voor de Kurden.
Baghdad heeft „een belangrijke
hoeveelheid" vliegtuigen en he
likopters bijeengebracht in het
zuiden van Irak, aldus woord
voerder Richard Boucher van
het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken.
Een eventuele Amerikaanse
aanval op Irak zou het Midden-
Oosten kunnen destabiliseren,
zonder noodzakelijkerwijs de
positie van president Saddam
Husayn te verzwakken. Inte
gendeel, als hij het wederom
overleeft, zou zijn positie in de
Arabische wereld juist sterker
worden, zeggen veel Arabische
waarnemers. In sommige Ara
bische landen wint daarom het
idee terrein om de macht van
Saddam te neutraliseren door
Irak in drieën te delen.
Met flessen mineraalwater In de hand gaan Amerikaanse militairen in Iraks buurland Kuwayt op weg na
een volgende oefening. Bij de Amerikaans-Kuwaytse oefeningen verongelukte eerder deze week een
Harrier van de VS-marine. De piloot van het jachtvliegtuig kwam daarbij om het leven.
FOTO: AP
Idoor
ROB VUNDERINK
tfaad akkoord
et waarnemers
Zuid-Afrika
J'jWYORK De Veiligheids
van de Verenigde Naties
11 ft gisteren unaniem inge-
I nd met de onmiddellijke
■iging van VN-waarnemers
II uid-Afrika om te helpen een
1 te maken aan het geweld
iet land. De Raad laat het
secretaris-generaal Bou-
lC' i Ghali om te bepalen hoe
waarnemers er moeten
den gestuurd. De Raad
Jtmet haar besluit de aanbe-
ngvan Boutros Ghali.
SARAJEVO/ZAGREB - De
spanningen door toenemen
de bestandsschendingen lo
pen ook weer snel op in Kroa
tië, waar het Kroatische le
ger en nahr onafhankelijk
heid strevende Serviërs te
genover elkaar staan onder
het toeziend oog van de VN-
vredesmacht FORPRONU.
In Bosnië bestormde de Servi
sche infanterie gisteren onafge
broken moslim-Kroatische stel
lingen in Jacje en Gorazde. Tus
sen de aanvallen door werden
de steden beschoten door Servi
sche artillerie. Woonwijken van
Jacje werden met napalmbom
men bestookt. De stad is een be
langrijk verkeersknooppunt in
het westelijke Bosnische ge
bergte.
Even verbitterd werd gestreden
om het al vier maanden door
Serviërs belegerde Gorazde ten
zuidoosten van Sarajevo, waar
70.000 mensen opgesloten zit
ten. Moslemverdedigers waren
er in de nacht in geslaagd de
Servische linies te penetreren,
maar daarop mengde zich vol
gens Radio Sarajevo 's mid
dags de Joegoslavische lucht
macht in de strijd. Een VN-kon-
vooi bracht de eerste voedsel
hulpzending in Gorazde, maar
het voedsel werd prompt in
brand geschoten door Servische
artillerie. Volgens de media in
Belgrado werden met het hulp
konvooi wapens naar Gorazde
gebracht. Westelijke waarne
mers zien in deze beschuldigin
gen een poging van Servische
kant om het verdere konvooien
met humanitaire hulpgoederen
extra moeilijk te maken.
In de eveneens belegerde Bosni
sche hoofdstad Sarajevo viel
gisteren opnieuw de watervoor
ziening uit. Volgens de Bosni
sche radio sloten Servische
troepen de hoofdleiding af, zo
dat met de aanwezige voorraad
alleen ziekenhuizen konden
worden voorzien. Ook de elek
triciteitsvoorziening is al weer
dagen onderbroken, aldus de
radio. Door hernieuwde artille
rie-aanvallen kwamen zeker
acht mensen om, doordat gra
naten tijdens een vuurpauze in
sloegen in een drukke straat in
het centrüm waar mensen op
zoek gingen naar voedsel. Tref
fers in de binnenstad en de his
torische oude stad richtten gro
te schade aan.
Niet dodelijk
Amerikaanse wapenfabrikan
ten zien hun kans schoon om bij
een eventuele oorlog in het
voormalige Joegoslavië de
nieuwste snufjes te testen.
Functionarissen van het Ame
rikaanse ministerie van defen
sie overwegen geheime 'non-
lethal' wapens in te zetten. Die
wapens doden niet, maar scha
kelen de vijand wel uit als de
Verenigde Staten worden ge
vraagd in Bosnië te intervenië
ren. Ten minste één wapen
waaraan wordt gedacht, is een
kruisraket geladen met kool
stofvezels die kortsluiting kun
nen veroorzaken in elektrici
teitscentrales. Deze projectie
len werden ook in het begin van
de Golfoorlog tegen Irak ge
bruikt. Daarnaast denkt het
Pentagon ook aan bommen met
chemische samenstellingen die
alleen rubber vernielen en
brandstof verdikken, waardoor
het Servische leger niet kan
operen en waardoor het aantal
slachtoffers en de oorlogsscha
de minimaal is.
Sommige defensiedeskundigen
en militaire experts in het Con
gres zeggen dat het gebruik van
„niet-dodende" technologieën
bepleit wordt door „hardware
junkies die met hun spullen wil
len pronken". Ze achten het
echter hoogst onwaarschijnlijk
dat Washington geheime wa
pens in de strijd zal gooien zo
lang president George Bush, die
zich de laatste dagen vooral
weer met Irak bezighoudt, geen
duidelijke militaire doelen
heeft in Bosnië.
Vorige week besloten de Vere
nigde Naties dat militaire mid
delen ingezet mogen worden
om de hulpkonvooien in Bosnië
veilig te stellen. Veel deskundi
gen menen echter dat bij een
eventuele inzet van VN-troe-
pen het Westen verzeild raakt
in een uitzichtloze guerrilla
oorlog die veel slachtoffers zal
maken. Gezocht wordt nog
naar manieren een einde te ma
ken aan de oorlog in Bosnië-
Hercegovina.
MOSKOU „Vivat Rossia!"
Zo heet dit jaar het feest dat
de zegevierende Russische
president Jeltsin instelde
toen de rechtse staatsgreep
vorigjaar augustus mislukte.
Morgenavond om zeven uur
verzamelen zich in Moskou
voor het Witte Huis, aan de
oevers van de Moskva, de verde
digers van het Russische parle
mentsgebouw. Het is een bij
eenkomst voor en door de men
sen die de tanks verleden jaar
de weg versperden. Op de eerste
feestdag vindt een rouwplech-
tigheid plaats voor de drie jon
gens die de dood vonden in een
schermutseling met tanksolda
ten. 's Avonds, na een open
luchtbijeenkomst, trekt de me
nigte in processie naar de plek
aan de Sadovoje Koltso, de
Tuinringweg rond het centrum
van de hoofdstad, waar een ge
denkplaat zal worden onthuld.
Rond middernacht vindt hier
een rouwdienst plaats. Ook de
tweede feestdag staat in het te
ken van de rouw. Op het Vach-
tangov Kerkhof wordt een
rouwdienst gehouden.
Pas op zaterdag is het feesten
geblazen, 's Middags trekken
militaire kapels door het cen
trum naar het Rode Plein. Op
dat plein kan het publiek verder
van klassieke concerten en
volksmuziek genieten. Op het
Manegeplein, net buiten het
Kremlin, treden populaire ar
tiesten op. Voor het Wiite Huis
worden tieners onthaald op het
festival 'Rock op de Barrica
den'. Het geheel wordt afgeslo
ten met een spectaculair vuur
werk.
Hoezo?
Niet iedereen in Rusland ziet in
de eerste verjaardag van de mis
lukte coup een reden tot feest
vieren. „Hoezo Vivat?", luidt
een kop in het conservatieve
Sovjetskaja Rossia. Volgens de
rechtse oppositie is er deze zo
mer in Rusland niets om je over
te verheugen. De gewone Rus
vraagt zich af waarvoor dat „Vi
vat" geldt en waarvan Rusland
dan wel bevrijd is, stelt het
blad. Alleen een handjevol
kleinburgers, beursgangers,
zwarthandelaren, aannemers
van steekpenningen en maffiosi
varen wel onder de huidige om
standigheden, scheldt Sovjets
kaja Rossia, geheel volgens de
tradities gelegd door grootva
dertje Lenin die eind vorige, be
gin deze eeuw ook al zo'n moei
te had met de klasse van succes
vollen.
Communisten en nationalisten,
voorheen doodsvijanden, heb
ben elkaar gevonden in een on
waarschijnlijke bond van 'rood-
hemden' en 'bruinhemden' en
weten zich in hun strijd tegen
de huidige machtshebbers zelfs
gesterkt door de monarchisti
sche 'zwarthemden'. Sinds de
mislukte coup hebben duistere
krachten het Kremlin bezet en
Rusland verkocht aan het bui
tenland, luidt de algemeen
heersende mening in de bonte
vergaarbak van de nationalis
ten. „Deze krachten zijn in iets
geslaagd", zeggen zij, „wat Hit-
Ier niet kon: Rusland vernieti
gen".
Parlementsvoorzitter Chasboe-
latov, een fel en openlijk tegen
stander van Jeltsins' radicale
marktgerichte hervormingen,
gelooft niet in het bruin-zwarte
gevaar. Ook voormalig Sovjet
president Gorbatsjov verklaar
de tegenover de pers niet in een
nieuwe coup te geloven. Gorba
tsjov: „Dat pikt het volk niet".
i De oud-president toonde zich
een bitter man die, zoals giste
ren bleek, met de nationalisten
gemeen heeft dat hij nog steeds
gelooft in herstel van de oude
Sovjetunie.
Het verval èn de armoede in het
verloren rijk zijn zo schrijnend
dat ook Gorbatsjov deze dagen
weinig reden tot feestvreugde
ziet.
Georgië dreigt
met ingrijpen
in Abchazië
TBILISI Georgië heeft giste
ren gedreigd met militair ingrij
pen in Abchazië om het natio
nalistisch verzet daar de kop in
te drukken. De Georgische mi
nister van defensie, Tengiz Ki-
tovani, eiste het onmiddellijke
aftreden van de voorzitter van
het Abchazische parlement
Vladislav Ardzinba. Weigert
Ardzinba, dan worden er troe
pen gestuurd naar de Abchazi
sche hoofdstad Soechoemi om
het illegale parlement te ont
binden, aldus Kitovani. De mi
nister gaf Ardzinba niet veel be
denktijd. „Het ultimatum loopt
vandaag af. Wij beginnen mor
gen met de operaties", aldus Ki
tovani.
Weinig Russen
kunnen zich
de luxe van het
ouderschap
veroorloven
i:
Oud-president Gorbatsjov.
MOSKOU - Ouderschap is in
Rusland een luxe geworden die
slechts weinigen zich nog kun
nen veroorloven.* Als de econo
mie zich niet op de een of ande
re manier stabiliseert, wordt
gevreesd dat het geboortencij-
fer blijft dalen.
De cijfers zijn zo alarmerend
dat de regering het zwanger
schapsverlof heeft verlengd van
18 maanden tot driejaar en een
premie van 2700 roebel heeft
ingesteld voor het eerste kind,
plus een maandelijkse toeslag
van 500 roebel, die ten minste
een jaar lang wordt uitgekeerd.
De inflatie doet de waarde van
die toeslagen echter snel dalen.
Vorigjaar was het geboortencij-
fer 30 procent lager dan vier
jaar daarvoor en werden er in
Rusland 1,8 miljoen kinderen
geboren, een vooroorlogs aan
tal, ofwel 12,1 kinderen per
1000 inwoners. Tot dusverre
zijn dit jaar 55.219 meer sterf
gevallen dan geboorten geregi
streerd, aldus het Russische Co
mité voor de Statistiek.
Lena Dmitrieva, jong, ge
trouwd en waarschijnlijk zwan
ger, betaalt wel een zeer per
soonlijke prijs voor de economi
sche chaos in haar land. Ooit
zou ze graag een zoon willen.
Nu laat ze, als ze zwanger blijkt
te zijn, abortus plegen. „Het is
vreselijk, vreselijk", zegt de 23-
jarige studente. „Er is niets
mooiers voor een vrouw dan
een baby te krijgen, maar er is
geen keus. Ik heb besloten een
abortus te ondergaan. Ik moet
wel".
Haar besluit komt voort uit eco
nomische noodzaak. Een Mos-
kouse krant heeft uitgerekend
dat de verzorging van een kind
ongeveer de helft van het ge
middelde maandsalaris, dat 45
gulden bedraagt, kost. De tijd
dat duizenden vrouwen werden
onderscheiden met de titel
'Heldin-Moeder', omdat ze tien
of meer kinderen hadden ge
baard, is voorbij.
