ilanken in Zuid-Afrika steeds
anger voor wraak zwarten
„Als Rabin ons begrijpt,
breekt nieuw tijdperk aan"
oodzieke Honecker kan niet worden berecht'
Somorit
BUITENLAND
MAANDAG 17 AUGUSTUS 1992 A7
tergate-rechter
rica overleden
HINGTON - Rechter John J. Sirica, die
ontrafeling van het Watergateschandaal
toenmalig president Richard Nixon een
grijke rol speelde, is op 88-jarige leeftijd in
jngton overleden. De tot dan toe nagenoeg
eme districtsrechter uit Washington werd
proces tot een nationale beroemdheid,
i eekblad Time koos hem in 1974 tot „man
t et jaar". Het was Sirica die onder andere
[>te dat het Witte Huis de beruchte Nixon-
ipnamen openbaar moest maken die uit-
lijktot zijn val leidden. Hij was als rechter
proces tegen de inbrekers in het Demo-
(che partijbureau in het Watergategebouw
feet af aan sceptisch over de achtergron-
an de actie en schuwde ongebruikelijke
jen bij de opheldering niet.
Massaal protest voor Zwarte dag voor
en tegen Rudolf Hess Collor de Mello
WUNSIEDEL Duizenden Duitsers heb
ben in het weekeinde voor en tegen Rudolf
Hess gedemonstreerd, Hitiers plaatsvervan
ger die zich vandaag precies vijfjaar geleden
op 93-jarige leeftijd in de Berlijnse Spandau-
gevangenis verhing. Net zoals in voorgaan
de jaren gold in de Noordduitse stad Bay-
reuth en het nabijgelegen Wunsiedel, waar
Hess begraven ligt, voor rechts-radicalen
een demonstratieverbod. De politie arres
teerde 75 voornamelijk jeugdige rechts-ex-
tremisten en nam messen, gaspistolen, fak
kels, ijzeren staven en nazi-emblemen in be
slag. Bij de Noordbeierse stad Hof werden
93 aanhangers van linkse organisaties voor
korte tijd vastgehouden nadat ze slaags wa
ren geraakt met de politie.
BRASILIA Rond 300.000
mensen hebben gisteren in de
Braziliaanse hoofdstad de af
zetting geëist van staats- en re
geringsleider Fernando Collor
de Mello, die zij schuldig achten
aan corruptie. De president had
tot een demonstratie voor de re
gering opgeroepen, waarbij
men in de Braziliaanse nationa
le kleuren groen en geel zou
verschijnen. Maar het overgro
te deel van de betogers ver
scheen in zwarte kledij. In Bra
silia werden slechts rond 500
mensen geteld die vóór de rege
ring opkwamen.
Tientallen Doden in Kashmir aan
doden bij vooravond besprekingen
bus-explosie
SRINAGAR Op de vooravond van besprekingen tussen India
FALAN Bij een ontplof- en Pakistan zijn in de Indiase deelstaat Jammu-Kashmir bij
fing van een bus in de Co- verschillende gevechten tussen pro-Pakistaanse rebellen en het
lombinaanse stad Falan, leger zeker 24 doden gevallen. Tijdens de viering van de Indiase
100 kilometer ten noord- onafhankelijkheidsdag zaterdag vuurden pro-Pakistaanse re-
oosten van Bogota, zijn bellen raketten af op feestvierders. Al-Jehad, een door Pakistan
tientallen mensen levend gesteunde rebellengroepering eiste de verantwoordelijkheid
verbrand. De ontploffing voor de aanslag op. Bij invallen werden gisteren 61 rebellen ge-
gebeurde toen de bestuur- arresteerd. Bijna overal in Kashmir waren bedrijven en wegen
der van de bus de motor gesloten nadat het activistische Jammu-Kashmir Bevrijdings-
startte, nadat hij in Falan front had opgeroepen tot een proteststaking tegen de tweedaag-
stil had gestaan. De oor- se besprekingen, die vandaag in New Delhi zijn begonnen,
zaak van het ongeluk is nog Kashmir is de enige deelstaat van het hoofdzakelijk hindoeisti-
niet bekend, maar de poli- sche India waar moslims de meerderheid hebben. In de onaf-
tie sluit een aanslag van hankelijksstrijd van moslims, die tien jaar geleden uitbrak, zijn
„terroristen" niet uit. alleen al dit jaar bijna 1200 doden gevallen.
'Spaanse ambassadeur'
Perlasca overleden
PADUA De Italiaan Giorgio Perlasca die in
de Tweede Wereldoorlog duizenden joden het
leven gered heeft, is zaterdag in zijn woon
plaats Padua in Italië overleden. Hij werd 82
jaar. Perlasca was een tegenstander van de
fascistische republiek van Saló en vluchtte in
1944 naar de Spaanse ambassade in Buda
pest. Hij mocht daar blijven, dank zij papie
ren die aantoonden dat hij had meegevochten
in de Spaanse Burgeroorlog. Toen Spanje de
nieuwe pro-nazi regering van Hongarije niet
erkende en het ambassadepersoneel moest
vertrekken, bleef Perlasca in het gebouw en
deed hij voorkomen dat hij de Spaanse ambas
sadeur was. Op die wijze hielp hij 5200 joden
in recordtijd aan de Spaanse nationaliteit,
wat hun redding werd.
De hoop op verandering vermindert de spanningen op de Westelijke Jordaanoever.
Dr. Haidar Abdel Shafi, hoofd van de Palestijnse onderhan
delingsdelegatie voor de vredesbesprekingen met de Israëli's,
overweegt binnenkort af te treden. Nabiel Kassis, een tot nu
toe niet zo prominent lid van de Palestijnse onderhandelings
delegatie, zou al benoemd zijn tot Shafi's opvolger. Kassis is
een 47-jarige professor in de nucleaire natuurkunde. Hij
woont in Ramallah, op de bezette Westelijke Jordaanoever,
en geeft les aan de Bir Zeit Universiteit.
RAMALLAH „Niet rele
vant", zegt de professor met
een wuivend handgebaar, ik
weet dat er geruchten de ron
de doen, maar al die verhalen
over mijn nieuwe functie in
de Palestijnse onderhande
lingsdelegatie zijn helemaal
niet belangrijk. Waar het om
gaat, is dat we eindelijk onze
vrijheid krijgen. Daar wer
ken we allemaal aan".
In zijn gezellige villa in een van
de betere wijken van Ramallah
waait een sterke ventilator een
beetje de hitte weg, terwijl bui
ten de schoten te horen zijn van
de Israëlische soldaten. De pro
fessor serveert zelf de koele
drankjes en de zoete Arabische
koffie. In ons twee uur durende
gesprek, waarin zélfs de onder
handelingsdocumenten op tafel
komen, klinkt de hoop op vrede,
maar ook het onvermijdelijke
wantrouwen tegenover de Is
raëli's. Vlak voor de nieuwe
ronde van bilaterale vredesbe
sprekingen die op 24 augustus
in Washington moet beginnen,
is een belangrijke doorbraak in
het vredesoverleg te verwach
ten. Nabiel Kassis zegt: „Ik ben
niet pessimistisch, maar wel
heel voorzichtig".
Volgens hem is de nieuwe Israë
lische premier Rabin een man
die geen enkele emotie heeft.
„Ik weet niet of hij zelfs begrijpt
wat onrecht is", zegt hij. „La
ten we niet vergeten dat hij de
man was die als minister van
defensie aan het begin van onze
opstand tegen de Israëlische be
zetting, de intifadah, de op
dracht gaf aan zijn soldaten 'de
botten van de Palestijnen te
breken'. Maar laten we afwach
ten. Als hij nu in staat is om, net
als indertijd de Franse leider de
Gaulle, te zeggen: 'Ik begrijp
jullie', dan is er sprake van een
nieuw tijdperk".
Dat nieuwe tijdperk moet voor
Nabiel Kassis en alle andere 1,7
miljoen Palestijnen in de door
Israël bezette gebieden een in
terim zelfbestuur-regeling zijn,
die na vijf jaar zou moeten lei
den tot totale onafhankelijk
heid. Al in oktober vorig jaar
zijn de onderhandelingen tus
sen Israël en de Palestijnen be
gonnen tijdens de vredesconfe
rentie voor het Midden Oosten
in Madrid. Maar onder de voor
malige Israëlische regeling van
Yitzhak Shamir betekende dit
overleg niet meer dan een pas
op de plaats.
Na de verkiezingen in Israël
waarbij premier Rabin aan de
macht kwam, lijkt het vredes
proces in een hogere versnel
ling te zijn geraakt. Er zijn aan
wijzingen dat er in de afgelopen
weken in geheim overleg tussen
de Israëli's en de Palestijnen al
een principe-overeenkomst is
uitgewerkt over het toekomsti
ge zelfbestuur voor de Palestij
nen. Zowel van Israëlische als
van Palestijnse zijde werden be
richten hierover als 'pure spe
culatie' van de hand gewezen,
maar er zou enkele weken gele
den in de Egyptische hoofdstad
Cairo een ontmoeting geweest
zijn tussen de Palestijnse leider
Faisal Hoesseini en Rabins
hoofdadviseur voor de zelfbe
stuuronderhandelingen
Efraim Sneh.
Er zou hierbij niet alleen over
zelfbestuur voor de Palestijnen
zijn gesproken, maar ook over
het houden van algemene ver
kiezingen in de Gazastrook en
op de Westelijke Jordaanoever.
Details zouden tijdens de bila
terale besprekingen in Was
hington moeten worden uitge
werkt. Israëls premier Rabin
zei kortgeleden dat in maart of
april volgend jaar de verkiezin
gen voor de Raad van Palestijns
Zelfbestuur kunnen worden ge
houden.
Voor Nabiel Kassis is dit alleen
nog steeds reden tot opwinding.
„Niets staat nog vast", zegt hij
voorzichtig. „Wij bereiden ons
voo op lange moeilijke onder
handelingen, waarbij we ant
woorden verwachten op onze
voorstellen".
Vrijheidssfeer
Aan de sfeer in bezet gebied is
te merken dat er hoop op veran
dering is. Was vanaf het begin
van de intifadah, in opdracht
van het ondergrondse Pale
stijnse leiderschap, iedere vorm
van vermaak buitenshuis ver
boden, nu worden er folklore-
feesten georganiseerd en bren
gen Palestijnse gezinnen hun
vrije tijd door in pretparken en
restaurants. „Er is al iets van
een vrijheidssfeer te merken",
zegt Walied, de jonge Palestijn,
die me naar Nabiel Kassis bege
leidt.
Vooral sinds de regeringswissel
in Jeruzalem zijn tal van Pale
stijnse comité's bezig rapporten
op te stellen, die de basis
moeten vormen voor de overna
me van het bestuur over de be
zette gebieden. Zaken als ge
zondheidszorg, onderwijs, han
del, huisvesting, rechtspraak
en water zijn onderwerp voor
intensieve studies. Niet altijd
even gecoördineerd weliswaar,
maar 'wij hebben geen civiele
dienst' verontschuldigt de Pale
stijnse onderhandelaar zich.
„De Israëlis hebben ons tot nu
toe een heleboel informatie ont
houden", zegt hij. „Wij willen
inzage in de bevolkingsregis
ters op de Westelijke Jordaan
oever en in de Gazastrook. Wij
willen ook informatie over za
ken als landeigendom en water
controle. De Israëli's moeten
die informatie vrij geven, zodat
wij klaar zijn voor de dag, waar
op we het bestuur overnemen".
Een Israëlische legerauto pas
seert het huis van de Pale
stijnse onderhandelaar. We ho
ren weer schoten en sirenege
luid. Als Nabiel Kassis ons uit
laat, zegt hij: „We willen einde
lijk normaal en rustig kunnen
leven. Daar gaan we in Was
hington hard aan werken".
IS WIJNANDS
[JN Erich Honêc-
e vroegere staats- en
hef van de (voormali-
)R heeft ongenees-
raïverkanker. Het is niet
'("fwoord om hem in een
ns twee jaar durend
Hnend proces voor de
r te dagen. Hem nog
;er in voorarrest
(n heeft al evenmin zin,
zijn drie Berlijnse ad
ders advocaten hebben
27f keinde bij de justitie in
2?4itse hoofdstad een offi-
srzoek ingediend om Ho-
vanwege zijn zeer slech-
23®ndheid uit zijn Berlijnse
^jfenis vrij te laten en hem
286fan rechtsvervolging te
irdvoerster van de Ber-
istitie zegt niet van een
tussenrapport te we-
rechtbank zal pas over
28ffllatingsverzoek beslissen
;sen die Honecker on-
53i|ken, hun volledig^ rap-
aanbevelingen bij de
k hebben ingeleverd.
354I niet voor het einde van
deze maand zijn, misschien pas
begin september. Professor
Volkmar Schneider, die het uit
voerige medische onderzoek
leidt, verklaarde dit weekeinde
berichten over leverkanker in
de terminale fase niet te kun-
Twee jaar geleden werd Honec
ker, voordat hij naar Moskou
vluchtte, in Berlijn medisch on
derzocht. Dat gebeurde ook nog
dit voorjaar in een Russische
kliniek. Honeckers advocaten
beweren nu, in navolging van
het vandaag verschijnende
weekblad 'Der Spiegel', dat de
Russische autoriteiten van de
leverkanker geweten hebben
maar dat verzwegen hebben
omdat anders de Chilenen in
wiens Moskouse ambassade
Honecker gevlucht was, hem
niet via Rusland aan Duitsland
zouden hebben uitgeleverd.
Als Honecker geopereerd moet
of kan worden, wordt zijn pro
ces met vele maanden ver
traagd. Bovendien is het nog de
vraag of hij daarna in staat zal
zijn de zware zittingen vol te
houden. Honecker wordt vol-
Een van Honeckers medege
vangenen, de vroegere DDR-
premier Willy Stoph, is een de
zer dagen óp grond van zijn
slechte gezondheid uit voorar
rest ontslagen. Net als zijn
vroegere baas Honecker moet
de 78-jarige Stoph zich verant
woorden voor tientallen moor
den onder hun verantwoorde
lijkheid uitgevoerd bij de toen
malige Berlijnse Muur.
De Berlijnse rechtbank besliste
enkele maanden geleden dat
Honecker met terugwerkende
kracht, vanaf 1 juli vorig jaar,
weer pensioen uitbetaald moet
worden, ongeveer 1000 mark
per maand. Honeckers oudste
dochter uit zijn eerste huwelijk,
dat van 1947 tot 1952 duurde,
heeft gezegd haar vader in haar
woning te willen opnemen. De
nu 44-jarige Erika Wildau is ad
vocate, woont in oostelijk Ber
lijn, waar ze nu een advocaten
praktijk, speciaal in echtschei
dingszaken, begonnen is. Ze is
getrouwd met de ex-DDR-diplo-
maat Karl Wildau, die onder
meer DDR-ambassadeur in Ne
derland is geweest. Erika Wil
dau heeft in de loop der jaren
weinig contact met haar vader
gehad, maar heeft nooit met
hem gebroken.
Margot Feist, met wie Erich
Honecker in 1952 trouwde, ver
blijft momenteel in Chili bij
hun dochter Sonja die in 1951
werd geboren toen Honecker
nog niet van zijn eerste vrouw
was.
M:
lts iü^x y>5p
K
functionaris.
Een andere grote angst van de
blanke Zuidafrikanen is verant
woordelijk te worden gesteld
voor gebeurtenissen uit het ver
leden. Er is een nieuwe genera
tie opgestaan van anti-apart
heidbelijders die verzoening
prediken en aan ieder die het
maar wil horen vertellen dat zij
'ja' hebben gestemd bij het refe
rendum van afgelopen maart.
In Johannesburg doet de vol
gende grap de ronde: Wanneer
iemand zegt 'Ik ben altijd tegen
apartheid geweest', bedoelt hij
dat hij het dienstmeisje in de
cember een kerstpakket heeft
gegeven.
Op een serieuzer niveau heeft
de dreiging van een naderende
'bijltjesdag' door een ANC-re-
gering in het parlement geleid
tot voorstellen voor een algeme
ne amnestie voordat een poli
tieke overeenkomst wordt ge
sloten. „Het is duidelijk dat de
huidige leiders zeker willen zijn
van vergeving alvorens zij recht
laten geschieden", aldus een
waarnemer.
Massa-therapie
Een psychotherapeut in Johan
nesburg die al sinds het begin
van president De Klerks her
vormingen getuige is van de
groeiende angst van de blan
ken, gelooft dat 'het land mas
sa-therapie nodig heeft'.
De vrees van de vijf miljoen
blanke Zuidafrikanen is zó dui
delijk, dat ANC-leider Nelson
Mandela onlangs heeft gepro
beerd de gemoederen te kalme
ren. Al eerder beloofde hij af te
zien van processen tegen dege
nen die misdaden hebben ge
pleegd onder het apartheidsbe
wind. En de afgelopen week
riep hij de blanken op in Zuid-
Afrika te blijven en mee te hel
pen aan de opbouw van een de
mocratie.
Het verzoek van Mandela is
waarschijnlijk in slechte aarde
gevallen bij Mahokoe, die na
zijn arrestatie lid is gworden
van het Panafrikaans Congres.
De slogan van het Congres,
'Voor iedere kolonist een ko
gel', komt meer in de richting
van zijn denkbeelden. „Mijn
grootmoeder zei me altijd dat ik
moest vechten voor mijn land,
en ik heb mezelf bezworen dat
ik tegen de vijand zou vechten",
zegt hij.
Hoogstwaarschijnlijk krijgt
Mahokoe volgende maand de
doodstraf of levenslang, maar
de vraag die veel blanke Zuid-
afrikanen zich stellen is: hoe
veel Mahokoes lopen er nog
rond?
(c) The Sunday Times
ARD ELLIS
NNESBURG - Ga-
Mahokoe is de ergste
merrie van blank Zuid
een zwarte man die
fgelegen boerderij bin-
ip van een gezin dat hij
rende, vervolgens vier
gezinsleden dood-
en achteraf verklaar-
hij het had gedaan om-
blank waren. „Ik wilde
lartheid een slag toe-
en", zei Mahokoe.
:ht maanden na de moor-
oont Mahokoe, die mo-
iel in een zwaarbewaakte
;enis zit in afwachting
n proces, geen enkel be-
Zijn slachtoffers, een ou-
atpaar, hun dochter van
bare leeftijd en hun 11
ide kleindochter, hebben
hem hun verdiende
jkregen.
chuld is nu vereffend",
art Mahokoe, terwijl hij
een sigaretje rookt en af
lacht wanneer hij vertelt
de slachting uitvoerde.
1de die dag twintig tot
nensen ombrengen",
arige Mahokoe weigert
le maand op zijn proces
te verschijnen tenzij een zwarte
rechter de zitting leidt.
Hij beweert dat Willie Engle-
brecht, de 71-jarige boer die hij
heeft vermoord, lid was van de
ultra-rechtse Afrikaner Weer
stands Beweging (AWB) en dat
hij verantwoordelijk was voor
het ombrengen van verschillen
de zwarte boeren. Alleen een
zwarte rechter kan volgens Ma
hokoe de motieven voor zijn
moorden begrijpen.
Krankzinnig
De Zuidafrikaanse politie heeft
Mahokoe krankzinnig ver
klaard (sinds zijn arrestatie
heeft hij al verschillende keren
zijn versie van de moorden ge
wijzigd), maar voor radicale
zwarte jongeren is hij een held
geworden. In de kleurlingen-
wijk Bloemfontein, waar Maho
koe is geboren, wordt met eer
bied over hem gesproken. Men
sen dragen T-shirts met zijn
naam erop en zingen liederen
over hem.
Maar voor veel blanke Zuidafri
kanen vertegenwoordigen Ma
hokoe en degenen die hem vere
ren de gebeurtenissen die Zuid-
Afrika in de nabije toekomst te
wachten staan. Ze hebben het
idee dat ondanks de huidige im
passe in de onderhandelingen,
het land vroeg of laat bestuurd
zal worden door een zwarte re
gering. Veel blanken zijn som
ber en moedeloos over de toe
komst en proberen alsnog snel
veel geld te verdienen.
Een krante-artikel verwoordde
onlangs de heersende stem
ming onder de blanken met de
kop 'Hoe de volgende regering
ons zal straffen omdat we blank
zijn'.
Duizenden blanken, hoofdzake
lijk de lager geschoolden die in
dienst zijn van de overheid als
administratief medewerker,
postbeambte en spoorwegbe
ambte, zijn bang dat ze zullen
worden vervangen door zwar
ten.
Een 40-jarige blanke Afrikaan
die zijn hele leven bij de spoor
wegen heeft gewerkt, vertelt
dat zijn collega's en hij op zoek
zijn naar werk in de particulie
re séctor. „We weten dat we
hier geen toekomst meer heb
ben", zegt hij. „Onze banen
zullen aan zwarten worden ge
geven".
Het pessimisme over de toe
komst wordt gedeeld door veel
liberale blanken, die na jaren
lang te hebben gestreden voor
de veranderingen die nu plaats
vinden, plannen maken om te
voor de democratie die nu naar
Canada verhuist, vertelt zijn
vrienden dat hij zich een 'bui
tenstaander' voelt in de nieuwe
orde. „Misschien was ik te naïef
en had ik te hoge verwachtin
gen, maar alles wat ik wilde was
een veiligere toekomst voor
mijn kinderen", zegt hij.
Progressieve blanken, die ooit
op de bres stonden voor een
zwarte meerderheid in het par
lement, worden nu voorzichti
ger. Een voormalige aanhang
ster van 'Black Sash', een orga
nisatie van blanke vrouwen die
de hervormingen steunen, ver
raste haar medeleden onlangs
door op een feestelijk diner te
verklaren dat ze tégen de alge
mene verkiezingen was. „We
geven de zwarten alleen stem
recht, wanneer we denken dat
ze er klaar voor zijn", waren
haar woorden.
Zelfs binnen het Afrikaans Na
tionaal Congres (ANC), waar
verschillende blanken hoge
posten bekleden, voelen blanke
leden zich soms buitengesloten.
„Ook in Shell House (het hoofd
kwartier van het ANC in Jo
hannesburg) krijg je af en toe
het gevoel dat er om je gelachen
wordt wanneer je iets zegt; als
blanke word je niet in staat ge
acht te begrijpen wat zwarte ge
meenschappen willen of nodig
hebben", zegt een blanke ANC-
rin Johannesburg is gespannen.
