„Ik groet allen die mij vaarwel komen zeggen" Ongenoegen over Novib-advertentie voor Somalië Molukkers staken strijd om kerkgebouw CeidótiSoiMont GEESTELIJK LEVEN OPINIE GDR vraagt kerken hulp bij opvang vluchtelingen Afscheid van kardinaal Frantisek Tomasek Matthew Fox dreigt uit orde te worden gezet COMMENTAAR 1 Uiterste consequentie £cidóc@ou*a/nt -Hei DONDERDAG 13 AUGUSTUS 1992 Kardinaal Ratzinger na val opgenomen BRESSANONE - De Duitse kardi- naai Joseph Ratzinger, de hoeder van de Vaticaanse orthodoxie, is gisteren in een ziekenhuis opgenomen nadat hij door een val in de badkamer ge wond was geraakt aan het hoofd. Dat heeft het Italiaanse persbureau ANSA bekend gemaakt. Dokter Oth- mar Bernhart van het ziekenhuis van Bressanone in de Dolomieten, waar de 65-jarige Ratzinger met va kantie was, bevestigde dat de kardi naal was opgenomen, maar wilde niets over diens toestand meedelen. Volgens ANSA had Ratzinger een wond die gehecht moest worden en was hij ter observatie opgenomen. Vaticaan stoot Braziliaanse bisschoppen voor het hoofd BRASILIA Het Vaticaan heeft een afgevaardigde van de Braziliaanse bisschoppen naar de Latijnsamerikaanse bis schoppenconferentie (CELAM) afgewezen en de naam van een conservatieve kandidaat op de deelnemerslijst geplaatst. Vol gens het Britse katholieke weekblad The Tablet kon de als progressief te boek staande oud-bisschop Candido Padin (77) voor het Vaticaan niet door de beugel. Het Vaticaan heeft ver klaard dat een bisschop in ruste niet kan worden aangewezen als gedelegeerde. De Braziliaanse bisschoppenconferentie heeft geantwoord dat het kerkrecht zich hierover niet uitlaat. Voorzitter Luciano Mendes en vice-voorzitter Serafïm Fer- nandes hebben echter tevergeefs geprotesteerd tegen de be slissing van het Vaticaan, aldus The Tablet. In plaats van Pa din is nu de behoudende hulpbisschop Karl Josef Romer aan gewezen als afgevaardigde naar de algemene vergadering van de CELAM, die in oktober in Santo Domingo wordt gehouden. Paus Johannes Paulus II zal deze bijeenkomst bijwonen. Duitse kerk neemt afstand van Stolpe HANNOVER De Evangelische Kerk in Duitsland (EKD) heeft voor het eerst voorzichtig afstand genomen van het gedrag van minister-president Manfred Stolpe van Brandenburg als kerkelijk functionaris in de voormalige DDR. „We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat Stolpe in 1964 in een gesprek met de plaatsvervangende staatssecretaris voor kerkzaken, Wat bij de dieren Fritz Flint, tegen een uitdrukkelijk bevel van zijn bisschop is in- natuur is, gegaan en naast en tegen de kerkleiding op eigen houtje kerke- noemen we bij de mens Hik beleid heeft gemaakt", staat in een gisteren uitgegeven ver- ellende. klaring van de EKD. De kerk reageert daarmee op een oproep van Rainer Eppelmann in verband met het gesprek met Flint een disciplinair onderzoek tegen Stolpe in te stellen. Eppelmann B. Pascal was DDR actief in de strijd voor de mensenrechten en is nu CDU-afgevaardigde in de Bondsdag. Hij beschuldigt de SPD'er Stolpe ervan in 1964 'in het geheim en op een binnen de kerk verboden manier' met Flint te hebben gesproken over interne kerkelijke zaken. Daarmee heeft hij de communistische partij in staat gesteld 'actief invloed' uit te oefenen op het personeelsbe leid van de Evangelische Kerk. Stolpe heeft de verwijten van Ep pelmann als 'een politieke manoeuvre' van de hand gewezen. Id i UTRECHT - „Novib wil blijkbaar publieke munt uit de situatie in Somalië slaan". Dat is de reactie van direc teur Henk Zomer van de in terkerkelijke hulpverle ningsorganisatie Stichting Oecumenische Hulp (SOH)' op de Novib-advertentie 'Elke seconde telt' die giste ren in een aantal dagbladen verscheen. In de advertentie roept Novib de Nederlandse regering op om de Veiligheidsraad onmiddellijk bijeen te roepen in verband met de situatie in het Oostafrikaan- se land Somalië. „Iedereen is het erover eens dat zich 'ver weg' in Somalië een menselijke tragedie van ongekende om vang afspeelt", aldus de Novib in de advertentie. „De oorlog in Somalië heeft het land lamge legd. Het weinige voedsel dat er nog is, gaat vooral naai- de le gers die moordend en plunde rend het land iedere dag een stap dichter naar de totale ver nietiging voeren. De gewone Somaliërs kunnen geen kant ipeer op. Vier en een half mil joen mensen balanceren op de rand van de hongerdood. Dage lijks sterven er honderden men sen van de honger. Maar dat was vorige week. Nu is er hele maal niets meer te eten". Volgens de Novib is er maar één oplossing: nu militair ingrijpen. Alleen op die manier is voed seldistributie ten behoeve van de creperende bevolking verze kerd. Directeur Zomer van SOH ver baast zich over de grote Novib- advertentie. Volgens hem is er al lang door de Nederlandse hulpverleningsinstellingen zo wel bij de Nederlandse rege ring, de Europese Gemeen schap als de Verenigde Naties op militaire interventie aange drongen. „Zo'n advertentie is zonde van het geld". Hij veron derstelt evenwel dat het doel van de Novib is om de kassa te laten rinkelen. Vanuit dat per spectief beantwoordt de adver tentie, volgens Zomer, wel aan zijn doel. Gironummer Navraag bij Novib leert dat twee van de drie telefoontjes over de advertentie gaan. Meestal is de vraag op welk gi ronummer giften gestort kun nen worden. Toch bestrijdt woordvoerder Francesco Masci- ni dat fondswerving het doel is van de advertentie. Contacten met functionarissen van de Verenigde Naties hebben hem geleerd dat het rapport van de VN-missie in Somalië nog wel enige tijd op zich kan laten wachten. De Novib vindt het nodig om de druk op de politie ke ketel te vergroten. „Wij vra gen om een zitting van de Vei ligheidsraad. Zolang die er nog niet is, is druk nodig". Volgens Mascini is politiek gezien de tijd rijp minister Pronk en de EG-Commissie te Brussel zijn ook voorstanders van militaire begeleiding van de voedsel- transporten - om een beslis sing te forceren. Minister Pronk is onder meer met dit doel naar het hoofdkwartier van de Verenigde Naties in New York vertrokken. De woordvoerder van het mi nisterie van buitenlandse za ken laat weten dat Nederland, aangezien ons land geen lid is van de Veiligheidsraad, niet een verzoek kan laten uitgaan om de raad bijeen te roepen. Wel kan Nederland binnen de Euro pese Gemeenschap Frank rijk en Groot-Brittannië zijn wel permanente leden van de Veiligheidsraad z'n best doen om deze landen van het nut van een bijeenkomst van de raad te overtuigen. Begin sep tember doet zich daartoe de eerste gelegenheid voor. Overi gens verwacht de woordvoerder van Buitenlandse Zaken dat de westerse wereld niet te porren is voor militair ingrijpen in het verre Somalië. DRIEBERGEN - Plaatselij ke kerken in Nederland moeten helpen bij de opvang van vluchtelingen uit het voormalige Joegoslavië. Die oproep doet de Generale Dia- konale Raad (GDR) van de Nederlandse Hervormde Kerk in een brief aan alle hervormde diakonieën. De GDR vraagt de kerken zich aan te sluiten bij initiatieven van de Vereniging Vluchte lingenwerk Nederland. Deze organisatie heeft veel erva ring met vrijwilligerswerk en opvang door gastgezinnen. Vorige week wees het Binnen lands Diakonaat van de Gere formeerde Kerken de plaatselij ke kerken eveneens op de acti- Het stoffelijk overschot van kardinaal Frantisek Tomasek wordt de St. Vitus-kathedraal op de Burcht van Praag uitgedragen. I viteiten van Vluchtelingen- Werk. Zowel de Hervormde Kerk als de Gereformeerde Kerken maken deel uit van Vluchtelingenwerk, dat mede door hen is opgericht. De Wereldraad van Kerken in Genève heeft gisteren meege deeld geen problemen te heb ben met de inzet van VN-troe- pen ter bescherming van huma nitaire hulptransporten in Bos- nië-Hercegovina, maar is tegen een grote militaire operatie in de voormalige Joegoslavische republiek. Een beperkte inter ventie voor concrete hulp aan mensen is noodzakelijk, aldus secretaris-generaal Emilio Ca stro, maar grootscheepse inter nationale militaire inzet is uit den boze. „Geweld is geen op lossing". Militair ingrijpen zal leiden tot Libanese toestanden. PRAAG Als op een zondag in een zeer gelovige stad, zo stromen de mensen deze woensdagmorgen naar de kerk, naar de St. Vitus-ka thedraal op de Burcht van Praag. Van alle kanten klim men ze naar boven, netjes ge kleed, de haren gekamd, eer biedig zwijgend. Ze komen kardinaal Frantisek Toma sek begraven, aartsbisschop van Praag, een van de groot ste zonen van de natie, verle den week op 93-jarige leeftijd overleden. De klokken van de kathedraal luiden, priesters komen in Sko- daatjes aanrijden, jongens trek ken op straat een zwarte toog aan over hun gewone kleren, groepen nonnen elkaar bij de hand vasthoudend gaan onder de poort van het Burcht complex door. Een monnik op enorme gymschoenen gaat hen achterna. Uit luidsprekers klinkt muziek; een koor zingt, en intussen komen limousines aanrijden met hoogwaardig heidsbekleders: Lech Walesa, Helmut Kohl, Thomas Klestil. Voor in de kathedraal ligt de open kist. Gisteren hebben de mensen al afscheid kunnen pe- men van de kardinaal en daar is op massale wijze gebruik van gemaakt; vandaag is er een mis, er worden toespraken gehou den en dan wordt Frantisek To masek bijgezet in de tombe van de kathedraal, in overeenstem ming met zijn wens. De zeven tot tienduizend mensen in de afgeladen kerk versterkt door nog eens een paar duizend belangstellenden op het plein krijgen een boodschap voorgelezen die de kardinaal op zijn ziekbed heeft opgesteld. „Ik groet allen die mij vaarwel komen zeggen. Het is geen af scheid voor lang, want na ons aards bestaan begint een nieuw leven met Hem die ons gescha pen heeft". De kardinaal, die onder het communistische regime van leugen en haat uitgroeide tot een symbool van waarheid en liefde, biedt zijn verontschuldi gingen aan aan 'diegenen in wie ik onvoldoende geïnteresseerd ben geweest'. Maar die beschei den woorden lijken aan de rou wenden niet besteed. Zij dragen Tomasek op handen en zullen nooit vergeten hoe hij hen ten tijde van de dictatuur hoop gaf en inspiratie. Zijn voorbeeld was op dezelfde manier als dat van Vaclav Havel het be wijs dat een fatsoenlijk leven mogelijk was, ook als de om standigheden tegenwerkten. „Hij was de belangrijkste man van ons land", zegt zijn opvol ger aartsbisschop Miloslav Vlk en de mensen in de St. Vitus knikken. „Hij hielp ons in waarheid te leven". Symbool van moed Ook de Tsjechische premier Va clav Klaus roept de donkere da gen van voor november 1989 in herinnering. „Velen van ons waren vermoeid en wanhopig", zegt hij. „We geloofden niet meer in de mogelijkheid van verandering. Maar kardinaal Tomasek bleef het symbool van moed en optimisme. In een tijd waarin wij allen teruggeworpen dreigden te worden op onszelf en onszelf alleen, hielp hij ons onze wortels vast te houden, waardoor we in staat zijn met ons verleden in het reine te te komen en te werken aan een nieuwe toekomst". Het zijn woorden die een speciale bete kenis hebben voor de aanwezi gen in deze kerk, omdat ze we ten dat ook de Slowaakse pre mier Vladimir Meciar in hun midden is en omdat het Vaclav AMSTERDAM De 'Badan Perintis' (Piohiersorganisatie) bin nen de Molukse Evangelische Kerk te Huizen heeft onder dreiging van een kort geding de strijd om het gebruik van het kerkgebouw Pniël opgegeven. De leden zullen er geen diensten meer houden, de ontvreemde collectezakken, het liturgiebord en de offerkisten teruggeven en de verdwenen 23.000 gulden onmiddellijk retourne ren. De groepering van verontruste lidmaten ontstond-eind vorig jaar uit onvrede met de intentieverklaring van de drie grootste Moluk se kerken om tot eenheid te komen. Bovendien waren deze leden, De Generale Diakonale Raad roept plaatselijke kerken in Nederland op vluchtelingen uit her voormalige Joegoslavië te helpen bij de opvang. fotctepa CHICAGO Het generaal be stuur van de orde der dominica nen in Rome heeft het proces op gang gebracht om de omstreden theoloog Matthew Fox uit de orde te zetten. Daartoe is beslo ten, omdat Fox weigert zich bij zijn ordegenoten in Chicago te voegen. Fox, een veelgevraagd spreker in de Verenigde Staten en al 32 jaar dominicaan, is de auteur van een reeks boeken over spi ritualiteit. Hij leidt in Oakland, Californië, het door hem opge richte Instituut voor cultuur- en scheppingsspiritualiteit. Fox verzet zich tegen de grote na druk op zonde en verlossing in het christendom en gaat uit van een positieve benadering van de schepping, het lichamelijke en de seksualiteit. Vooral zijn boek 'Original bles sing' (1983) en zijn vriend schappelijke contacten met de 'heks' Starhawk, die is aange sloten bij de 'kerk' van het Ver bond van de Godin, brachten in het midden van de jaren tachtig de Vaticaanse congregatie voor de geloofsleer ertoe een onder zoek naar zijn opvattingen in te stellen. In 1989 kreeg Fox van de generaal-overste een spreek verbod van een jaar opgelegd. In 1991 droeg overste Donald Goergen van de provincie van de dominicanen in Chicago Fox op Oakland te verlaten en naar Chicago te verhuizen. Fox heeft tot dusver geweigerd zijn insti tuut in de steek te laten. Fox, die dit voorjaar de deelne- NEDERLAND lijkt na weken debatteren rijp te zijn het vervullen van zijn morele dienstplicht in het voorm Joegoslavië. Die plicht houdt niet op bij humanitaire die met militair geweld mogelijk wordt afgedwongen plicht beperkt zich ook niet tot een waterdichte blok; van de Servische landsgrenzen en evenmin komen we Nederland af met het opvangen van duizenden vlucht gen uit de Balkan. De plicht zal, ondanks de tranen van driet die zullen vloeien, kunnen leiden tot de uiterste c< quentie, namelijk een directe oorlog tegen Servië. Min Van den Broek zei het gisteren volstrekt helder: het haj lereren van de Servische bezetting van Kroatië en Bo| Hercegovina door Milosevic roept onheil af over heel E pa. Want Milosevic's droom van een Groot-Servië n niet op bij Bosnië, maar strekt zich ook uit tot Koso\ Macedonië. De Balkanoorlog is dan een feit inclusief all tionalistische en religieuze conflicten van weleer. HET verdrijven van etnische minderheden, het opze van concentratiekampen en vernielen van duizenden i senlevens kan niet voor de tweede keer in deze eeuw tl staan worden. Wie zich dan afzijdig houdt en zich verse) achter termen van 'onaanvaardbare risico's' zou moeten afvragen welke risico's de Bosniërs lopen, vi dreiging de Albanezen in Kosovo boven het hoofd hanj wat het is om in Gorazde omsingeld te zijn door Serve: dat geval is het goed om te bedenken dat de geallieerde het strand van Normandië eveneens de grenzen van vaardbare risico's voor het leven van individuele sokj hebben overschreden. HET besluit van de Nederlandse regering dat met s van de Tweede Kamer is genomen lijkt op het eerste gei geen oproep in te houden tot het voeren van een oorlog! pervlakkig gezien biedt Nederland slechts aan mee te aan de militaire interventie om humanitaire hulpverle| mogelijk te maken. Maar Van den Broek stelde terech het daar niet bij kan blijven omdat het de gewetens over de etnische zuiveringen niet overwint en in weze barbarij van Milosevic zelfs gedoogt. De bewindsman le) de Serven tot zijn eigen verdriet beter kennen dan wie in de Nederlandse politiek toen hij medio vorig jaar een strekt mislukte overeenkomst sloot. Hij zei gisteren voor niets na afloop van het overleg in de Kamer dat Mi vic alleen gewapenderhand tegen is te houden. En dat h meer in dan een VN-militair bovenop een Rode-Krui gen. HET betekent dan waarschijnlijk een directe confron met de wapens van Milosevic. Het is maar de vraag of di fensief ingezet moet worden door de Westerse troepen, toezicht op het inleveren van zware wapens zal met een sequente houding van de VN-inspecteurs immers ge aanleiding geven tot militaire acties. De oorlog ontstaat als vanzelf, zonder dat op een duidelijk moment besl wordt tot een offensief. In die situatie moet bij Westerse den op voorhand bereidheid bestaan het risico van oorlo uiterste consequentie te aanvaarden. Dat is gisteren i Nederlands politiek gebeurd, waardoor zij na een pei van bange en vaak kleingeestige excuses, haar verant\ delijkheid heeft genomen. Wij geloven. Maar niet in: "eigen schuld dikke bult!' Havel is die als volgende het woord voert. Omdat, met ande re woorden, de begrafenis van Frantisek Tomasek samenvalt met de ondergang van de fede rale republiek Tsjechoslowa- kije. „De erfenis van kardinaal To masek", zegt ex-president Ha- vel, „in deze tijd waarin we be zig zijn met de creatie van een nieuwe staat, is die van liefde voor de naaste en respect voor mensenrechten". En terwijl hij zich rechtstreeks richt tot de overledene, vervolgt Havel: „Uw werk is aanwezig in onze daden, als een nooit eindigende uitdadiging om de liefde en het goede te zoeken". Als de mis, waarbij ook het pu bliek buiten op het plein ter communie is geweest, teneinde loopt is het moment aangebro ken waarop de kardinaal wordt gezegend door de vertegen woordiger van zijn vriend, paus Johannes Paulus de Tweede. Dan wordt de kist door zes priesters de tombe ingedragen. „Nadat Jezus Christus was ge storven, leefde hij voort in de gedachten van zijn volgelingen. Zo zal het ook met kardinaal Tomasek zijn", zegt een Fran ciscaanse non uit Slatinany als ze de St. Vitus verlaat. ongeveer veertig van de 220 gemeenteleden, het niet eens met de gebruiksovereenkomst tussen de landelijke kerk en de plaatselijke gemeente. In het kader van de scheiding tussen kerk en staat droeg de Staat der Nederlanden op 15 december 1988 de kerkge bouwen waarvan de Molukse Evangelische Kerk de gebruiker was, aan dit kerkgenootschap over. De Kerk sloot vervolgens gebruiks- overeenkomsten met de plaatselijke gemeenten. Badan Perintis hield in strijd met de regels in de Molukse Evangelische Kerk op 2 en 9 augustus een dienst in Pniël. Daarin ging een diaken voor, hetgeen ook al niet volgens de regels is. mers aan de manifestatie van de Acht Mei Beweging in Utrecht toesprak, heeft de Ne derlandse dominicanen ge vraagd zich als 'religieus asiel zoeker' bij hen te mogen aan sluiten. De Nederlandse provincie heeft het verzoek aan de generaal- overste voorgelegd en hem la ten weten dat zij bereid is Fox als lid te aanvaarden. Tot dus ver heeft het bestuur van de orde niet gereageerd, aldus pro vinciaal pater P. Struik. Uitgave: Westerpers bv (maakt deel u Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden. Kantoor advertentie- en abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden. Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijs 070-3190 933 070-3906 717. Postbus 9. 2501 CA Den Haag Hoofdkantoor: Telefoon: Telefax: Postadres: Alle kantoren zijn op E maandag tot en met 2 vrijdag geopend van i 08 30 tot 17 00 uur. jj Directeur/hoofdredacteur: J. Leune. Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers. Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L van Koot. Leiden en omgeving (tel. 071 -144 046/047/48/49) G.- J Onvlee (chef-redactej F. Buurman, K. van Kesteren, R. Kleijn, drs R. Koldenhof, M. Kroft, T Pieters e<ij M. Roso. fl Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815): c A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs R. Edens, drs. Chr. van der Hoff, A. vanc Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs J van Leeuwen - Voorbij, R de Roo. g I Sport (tel. 070 - 3190 826): in samenwerking met sportredactie Sijthoff Pers. Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Piët 2 Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven. Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef) en S. Evenhuis. Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors. De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van: dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K. Swie' M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hcwé! (chef), H. Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en K. vanW^i - het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus; - de volgende correspondenten in het buitenland: drs. D. J. van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis), A Courant (Athene), R Hasselerharm ït (Johannesburg), drs. A. Heering (Rome), B. van Huët (Londen), M de Koning (Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel), W Voordf (Parijs), drs. R Vunderink (Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G van Wijlarw (Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel). a De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaaG Bublicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster! I. de Cocq. Nabezorging Telefoon: 071 -122 248 op ma. t/m vr. va 15.00 uur Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw) Bij automatische betaling: per maand per kwartaal per jaar Bij betaling per acceptgirokaart: per maand per kwartaal 27,00 79,80 312,65 28,20 82,80 318,65 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -141 905. Voor uitsluitend h geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 140 680 Bankiers ABN/AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 2