Geruisloze moordaanslag
op de OV-studentenkaart
CcidócSommit
OPINIE
BRIEVEN VAN LEZERS
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1992
Voor 62,50 gulden per maand
vrij reizen door het gehele
land. Gewone mensen zoals
ik, die een peperduur trein-
of busabonnement moeten
kopen of hun tank vullen met
vloeibaar goud, kunnen daar
alleen maar van dromen.
Stikjaloers zijn wij dus zo
langzamerhand op al die 're
laxed' kijkende studenten
die met hun OV-jaarkaarten
de kostbaarste trips maken.
Dat gevoel van naijver werd een
maand of wat geleden zeer tref
fend verwoord door de voorzit
ter of zoiets van de Rijwiel- en
Automobiel-Industrie (RAI). In
zijn jaarrede sprak deze func
tionaris de mening uit dat de
OV-kaart de studenten geeste
lijk misvormt. Immers, zo rede
neerde hij, nu de betreffende
zeshonderdduizend meisjes en
jongens zo goedkoop vervoerd
worden, zijn zij zich niet meer
bewust van de echte financiële
waarde van het reizen.
Veel krantelezers zullen in ge
dachten hebben geapplaudi-
seerd. En daarbij dus over het
hoofd hebben gezien dat de
man gewoon voor eigen paro
chie stond te preken. Want
sinds de studenten 'gratis' met
trein, bus, tram en metro mee
kunnen, hebben veel van hen
de fiets, brommer, motorfiets,
scooter of automobiel van de
hand gedaan. Wat fijn is voor
het milieu maar niet bevorder
lijk voor de omzet van de hande
laren in de genoemde rij- en
voertuigen.
De RAI is niet de enige die
kreunt. Ook de Nederlandse
Spoorwegen en de andere open
baar-vervoerbedrijven klagen
steen en been. Klagen? zegt u,
terwijl hun klantenkring met
zeshonderdduizend personen is
uitgebreid! Tja, om dat te be
grijpen moet ik u even mee te
rugnemen in de jongste ge
schiedenis.
De OV-Studentenkaart is inge
voerd in de jaren tachtig door
W. Deetman, de minister van
onderwijs en wetenschappen in
de eerste twee kabinetten-Lub-
bers. Zoals u zich misschien
herinnert verkeerde Wim altijd
in geldnood. In een bepaald jaar
zat zijn collega Ruding van fi
nanciën hem zozeer achter de
broek dat Deetman zich ge
dwongen zag zelfs te bezuini
gen op de door hemzelf in het le
ven geroepen studiefinancie
ring.
Maar hoe moest hij dat doen
zonder opnieuw bespuwd, be
klad en gestompt te worden
door woedende studenten, die
er ook niet tegenop zagen de
tuin van zijn woonhuis in Gou
da grondig om te spitten? Op
een goede dag legde een meer
dan gemiddeld intelligente
ambtenaar het bedenksel van
een openbaar-vervoerkaart
voor studenten op Deetmans
bureau.
„Lumineus! Geniaal! Het ei van
Columbus!", riep de bewinds
man uit. Nu had hij eindelijk
een manier om flink te korten
op de studiebeurzen zonder dat
de studenten het idee hoefden
te hebben dat er alweer een fi
nanciële aanslag op hen werd
gepleegd. Bruto 450 miljoen
gulden per jaar zou de operatie
gaan opleveren, rekende Wim
snel uit op de manchet. Netto
bleek dat bedrag helaas iets la
ger te zijn, doordat de Neder
landse Spoorwegen en de
Streek- en Gemeentelijke ver
voerbedrijven ook iets wilden
hebben voor hun moeite: 400
miljoen.
Dat laatste is minder logisch
dan het lijkt. Want in feite hoe
ven deze vervoerders niets ex
tra's te doen. Als mijn zoon, die
rechten studeert in Leiden,
even met z'n OV-kaart het ou
derlijk huis in Wassenaar be
zoekt, zit hij met hooguit vijf
anderen in de bus. Het kost de
NZH niets dat hij die rit maakt.
Nu kan het natuurlijk zo zijn
dat een aantal studenten op tij
den reist dat de treinen of bus
sen wel vol zijn. In de spitsuren
dus. Dan zouden de openbaar
vervoerders door de invoering
van de OV-kaart extra mate
rieel en personeel moeten inzet
ten, hetgeen uiteraard wel ex
tra geld kost. Maar mijn boe
renverstand zegt dat dat niet
waarschijnlijk is, omdat nie
mand zo lang slaapt als een stu
dent aan een universiteit. Als
die 's middags om twaalf uur
z'n nest uit is, heeft hij het idee
dat-ie eens lekker vroeg is opge
staan.
Blijven over de studenten die
vroeger geen studenten ge
noemd mochten worden: de
achttien-plussers in het vwo en
hbo. Die moeten over het alge
meen wel vroeg op en vormen
dus zeker een deel van het in de
spits reizende publiek. Maar
daar staat weer tegenover dat
deze groep dat voor de komst
van de OV-kaart ook al deed en
dat de NS en de andere open
baar-vervoerders dus nu net zo
veel materieel en personeel in
zetten als eerst.
Alles goed en wel, zult u zeggen.
Maar dat is toch geen reden om
studenten als jouw zoon gratis
te vervoeren, terwijl die andere
vijf passagiers bij hem in de bus
wel gewoon moeten dokken?
Nee, maar mijn zoon reist dan
ook niet gratis. Hij heeft z'n
kaartje al betaald, doordat hij
62,50 gulden per maand minder
aan studiefinanciering ont
vangt.
De openbaar-vervoerders heb
ben maar één echte schadepost:
de studenten kopen geen kaar
tjes of abonnementen meer
voor de ritten die ze vóór invoe
ring van de OV-kaart ook al
maakten. Maar daar krijgen de
vervoerders nu juist die 400
miljoen gulden voor van het mi
nisterie van onderwijs. Een aar
dige vergoeding, dunkt me, ze
ker als we bedenken dat de ge
middelde student het vroeger
wel uit zijn of haar hoofd liet om
voor zestig piek per maand te
'verreizen'. Dan hield hij of zij
te weinig meer over om van te
eten en zeker om van te drin
ken.
Daarom ook schreeuwden orga
nisaties als de Landelijke Stu
dentenvakbond moord en
brand toen Deetman zijn OV-
Studentenkaart presenteerde.
Veel studenten beschouwden
de daarmee gepaard gaande
verlaging van hun beurs als
pure diefstal. Zij voerden aan
dat zij zelden of nooit van het
openbaar vervoer gebruik
maakten en dat de OV-kaart
voor hen dus waardeloos of bij
na waardeloos was. Inmiddels
weten ook die studenten na-
tuuurlijk wel beter. Met dat
kleine plastic kaartje van Deet
man (Ritzerü kunnen zij dingen
doen die voorheen onbetaal
baar waren.
Ideetje
Ook directieleden van NS heb
ben studerende kinderen. Ook
zij weten dus dat de eerst zo ge
hate OV-kaart nu beschouwd
wordt als een kostbaar klei
nood. En dat besef heeft de NS-
directie, die kampt met een te
kort op de begroting voor 1993
van honderden miljoenen, op
een ideetje gebracht. Als ze nu
De invoering van de OV-jaarkaart leidde tot feestelijkheden op de sta
tions.
FOTO: STEPHEN EVENHUIS
eens flink zouden gaan klagen
dat die vermaledijde studenten
veel te veel reizen en dus veel te
weinig betalen, zouden ze meer
geld kunnen vragen aan minis
ter Ritzen. Zo gezegd zo gedaan.
In plaats van 750 gulden per
jaar moeten de studenten, net
als de militairen, 2000 gulden
per jaar voor hun vervoer
gaan betalen, aldus NS.
Ik vertel dit alles, mede omdat
die volstrekt onredelijke eis van
de Spoorwegen zeer ernstige
gevolgen kan hebben: de onder
gang van de OV-kaart. Dat zeg
ik niet alleen, dat zegt ook pro
fessor Pim Fortuyn, voormalig
directeur van de OV-Studen
tenkaart BV, die het betreffen
de reisdocument op de markt
heeft gebracht.
In een interview met Het Pa
rool verklaart Fortuyn dat de
zojuist gestarte onderhandelin
gen tussen minister Ritzen en
de vervoersbedrijven over een
nieuw OV-contract tot misluk
ken gedoemd zijn. Met een be
drag van 1,2 miljard gulden zal
Ritzen nooit akkoord (kunnen)
gaan.
Zo'n 'moord op klaarlichte dag
op mijn kind' wil de professor
niet laten gebeuren. De kaart
kan waarschijnlijk nog gered
worden, denkt hij, als de stu
denten snel in actie komen. Ik
sluit me graag bij die oproep
aan, want het verdwijnen van
de OV-kaart lijkt me strijdig
met het algemeen belang. Al
was het alleen maar omdat de
meeste ouders het heel jammer
zouden vinden als straks hun
studerende zoons of dochters
weer veel minder op bezoek ko-
(Rik in 't Hout is chef van de
parlementaire redactie van deze
krant).
De redactie behoudt zich het
recht voor ingezonden brieven
en bijdragen (maximaal 250
woorden) eventueel in te korten
dan wel te weigeren. Anonieme
inzendingen verdwijnen in de
prullenbak. Brieven dienen te
worden ondertekend en voor
zien van naam, adres en tele
foonnummer. Ze dienen gea
dresseerd te worden aan de
hoofdredactie van deze krant,
postbus 9,2501 CA Den Haag.
Wandelpad,
Blijkbaar kunnen paarden be
ter lezen en naar de verkeers
borden kijken dan amazone's.
Tot die conclusie kwam ik eind
vorige maand toen ik tot drie
keer toe een paard zag weigeren
het wandelpad bij het Zoeter-
woudse bejaardenhuis Em-
maus op te gaan.
Mevrouw Van Gent,
ZOETERWOUDE.
Pauwhof verkwan
seld
In 1987 werd de Nederlandse
cultuur door de Nederlandse
overheid een slag toegebracht
met het opheffen van de beel-
dende-kunstenaarsregeling.
Nu wordt de Nederlandse cul
tuur op een kleinere, maar
principieel gezien even ingrij
pende schaal een slag toege
bracht door vertegenwoordi
gers van die cultuur zélf. Dit
terwijl de overheid in de per
soon van de Wassenaarse wet
houder van cultuur, Marnix
van Rij, nog een poging gedaan
heeft een reddingsplan voor
cultureel centrum De Pauwhof
door het bestuur van de met het
beheer van de Pauwhof belaste
'Overvoorde-Gordon Stichting'
geaccepteerd te krijgen. Het
aan wetenschappers en kunste
naars per legaat van de familie
Overvoorde-Gordon beschik
baar gestelde cultureel cen
trum De Pauwhof wordt ons
door verkoop ontnomen als ge
volg van de lafheid en het ge
brek aan visie van een aantal
van onze eigen culturele verte
genwoordigers. Immers, geen
statutenwijziging, nodig voor
verkoop, kon totstandkomen
zonder het fiat van de in de sta
tuten van de Overvoorde-Gor
don Stichting genoemde verte
genwoordigers van de Konink
lijke Nederlandse Academie
van Wetenschappen, de Ko
ninklijke Nederlandse Oud
heidkundige Bond, de Maat
schappij der Nederlandse Let
terkunde, de Bond Nederlandse
Architecten en de Federatie
van Kunstenaarsverenigingen.
Een groep Wassenaarse
kunstenaars deed twee weken
geleden via wethouder Van Rij
een aanbod het gebouw zonder
kosten in stand en gedeeltelijk
in functie te houden tot 1996
wanneer de rijksoverheid gel
den beschikbaar zal stellen om,
in het kader van een cultureel
uitwisselingsprogramma met
Oost-Europa, het pand zodanig
te restaureren dat ook de hotel-
functie hersteld kan worden.
De voorzitter van de Overvoor
de-Gordon Stichting sloeg dit
aanbod af en bleef bij zijn be
slissing tot verkoop van het
pand De Pauwhof. In het bij
zonder voor deze Wassenaarse
beeldende kunstenaars is het
wel heel bitter in de statuten
van de Overvoorde-Gordon
Stichting te moeten lezen dat
de Bond Nederlandse Architec
ten en de Federatie van Neder
landse Kunstenaarsverenigin
gen medeverantwoordelijkheid
dragen voor de nodeloze onder
gang van deze tijdelijk in moei
lijkheden verkerende culturele
EWR-actie spaardou-
che
Het is triest om uit het redactio
neel commentaar onder de kop
'koude douche' in de Leidse
Courant van 25 juli jl te moeten
constateren dat uw redactie na
alle publiciteit over de actie-
spaardouche nog steeds niet op
de hoogte is van het doel en de
strekking van de actie (energie-
en waterbesparing!). Het is nog
triester als in dat artikel wordt
gesuggereerd dat de actie-
spaardouche EWR 'flink wat
oplevert' (EWR legt op deze ac
tie tenminste 60.000 gulden
toe!). Inderdaad 'valse voorlich
ting' en dat verwacht je niet van
de Leidse Courant.
Mr. W.L. Oosthout,
vennootschapssecretaris
N.V. Energie- en Watervoorzie
ning Rijnland (EWR).
LEIDEN.
Naschrift
Het gewraakte artikel ging in op
het feit dat de water- en energie
besparende douchekoppen die
de EWR haar cliënten aanbiedt
iets goedkoper bij sanitairzaken
te koop zijn. Als een nutsbedrijf
zonder winstoogmerk, met het
gezag dat het heeft, probeert zijn
klanten er toe te bewegen die
douchekop daar te kopen, is dat
niet de volledige voorlichting
die mag worden verwacht. Dat
staat nog los van de vraag of een
dergelijke activiteit op de weg
van een nutsbedrijf ligt. Het feit
dat de EWR geld toelegt op de
douchekoppenactie getuigt niet
van erg goed koopmanschap.
Gevreesd moet worden dat het
verlies door de clientèle moet
worden opgebracht. Dat zou ook
moeten worden betrokken bij de
berekening van de besparing die
de douchekop oplevert.
Rudolf Kleijn, stadsredactie).
Gekte 3
Naar aanleiding van de stukjes
Gekte 1 en Gekte 2 in de krant
van zaterdag 1 augustus zou ik
graag het volgende willen op
merken. De grens tussen na
tuurbescherming en gekte heel
vaag te noemen is gekte nr. 3 in
kapitalen. Echter als je het zo
wilt stellen dan is de natuurbe
scherming mij nog lang niet gek
genoeg. Want:
- Waarom zijn de zeehonden er
zo miserabel aan toe?
- Waarom gaat de NAM aardgas
boren in de Waddenzee?
- Waarom vissen de vissers de
zeeën leeg?
- Waarom worden er nog steeds
sleepnetten gebruikt?
- Waarom vissen Nederlanders
onder Engelse vlag?
- Waarom lozen schepen nog
steeds olie en andere troep in
zee of oceaan?
- Waarom hebben sommige
tuinders de sinds kort verboden
bestrijdingsmiddelen thuis in
de kast staan?
- Waarom staat de commissie
van advies biotechnologie en
ethiek bij dieren de toediening
van BST en PST toe?
- Waarom gaan we dieren gene
tisch manipuleren en zijn er al
tienduizenden gemanipuleerde
dieren (succes(?)percentage 0,1
procent).
- Waarom zijn landbouwdieren
zo miserabel gehuisvest en uit
gebuit en worden zij in de bio-
industrie meedogenloos behan
deld (kalveren, kippen, var
kens)?
- Waarom wordt er nooit iets
over de wantoestanden in de
bio-industrie gepubliceerd door
de reguliere media?
- Waarom koopt het overgrote
deel van de bevolking vlees uit
de bio-industrie (gesubsi
dieerd); hebben ze niet door dat
ze via een omweg via milieube
lasting toch meer betalen (mes
toverschot)?
- Waarom ging de scharrelsla
ger in Leiden failliet?
- Waarom zijn we niet bereid
iets meer voor onze levensmid
delen over te hebben en ons iets
Wie bepaalt
kwaliteit
van leven
door JOKE FORCEVILLE
Zes vooraanstaande kinderartsen hebben een
concept-advies samengesteld dat komend najaar aan
het bestuur van de Nederlandse Vereniging van
Kindergeneeskunde zal worden uitgebracht. De titel:
'Doen of laten1? - Grenzen van het medisch handelen
in de neanatologie' (leer van ziekten bij het
pasgeboren kind).
Kunnen burgers voorbijgaan aan zulke
uitzonderlijke discussies Geen arts zijnde, dus niet
weten wat de toekom st van een zwaar gehandicapte
baby is. Geen jurist zijnde, niet hoeven te bepalen of
het invullen van 'natuurlijke dood'in plaats van
'euthanasie' van rechtswege getolereerd kan
worden .En als die gewone burger nu eens,
vroeger of later misschien, in zijn allernaaste
omgeving met een dergelijk probleem wordt
geconfron teerd
In ons gezin is, bijna vijfentwintig jaar geleden, een
dochter met een open ruggetje geboren. De angstige
verwachting was het dat alsnog een waterhoofd zou
ontstaan. In doodsangst hebben wij, haar ouders,
geleefd. Zonder buisjes, met medicijnen is dat gevaar
bezworen. Laten we voorbijgaan aan de vele
zorgelijke jaren en constateren dat wij erg veel geluk
hebben gehad. Ik ben allang te weten gekomen dat er
allerlei gradaties in deze aandoening zijn. Zelfs het
moderne vruchtwateronderzoek kan wèl het defect,
niet de ernst daarvan vooraf bepalen. Mijn dochter is
een volwassene meteen aantal handicaps, werkt in
een deeltijdbaan, rijdt zelfstandig naar haar werk,
leeft onafhankelijk van anderen in een enigszins
aangepaste woning.
Verschaf ik met dit authentieke verhaal de
duidelijkheid waarom dr. C. Versluys vroeg? (29-7-
92 in deze krant). Allesbehalve. In onze tijd bestond
geen vruchtwateronderzoek. Bij de ook toen ernstige
prognose direct na de bevalling hebben wij geen
euthanasie overwogen. Zelfs niet het nalaten van
behandelen.
Ik ben geen medisch deskundige, jurist of ethicus.
Maar als moeder met een jarenlange praktijk van
omgaan met een open-rug-dochter, geschoold in de
kwestie, acht ik het onjuist dat niet iemand uit déze
gelederen betrokken is bij het opstellen van bedoeld
concept-advies.
Vier redenen voert de commissie aan om
levensbeëindigend op te treden kort na de-geboorte
van heel ernstig gehandicapte baby's:
1Als een ern stig zieke pasgeborene na staking van
zinloos medisch handelen niet onmiddellijk
overlijdt.
Moeders, stel ik, reageren anders. Zij erkennen dat er
medisch zinloos handelen bestaat. Dat moet dus ook
hier niet worden toegepast. Verlichtende verzorging
met het oog op het einde zullen zij als iets geheel
anders ervaren dan regelrecht doden.
2. Als na korte tijd blijkt dat de zorg niet in het belang
.van het kind was omdat de afwijkingen ernstiger
waren dan de artsen aanvankelijk dachten.
Moeders zullen zeggen: 'Ernstiger dan
oorspronkelijk gedacht' blij ft een subjectieve
benadering. Wie heeft een graadmeter om dat te
bepalen Wie acht deze benadering genoeg argument
tot doden
3. Als direct na de geboorte van medisch handelen
wordt afgezien en het kind niet meteen sterft maar
wel lijdt.
Moeders vragen zich af: wie kan aan een pasgeborene
vaststellen dat/hoe erg hij lijdt? Een arts Zij
stemmen zeker ermee in dal eventueel lijden wordt
verlicht. Zelfs als de dood ermee wordt verhaast.
4. Als een pasgeborene op eigen krachten overleeft
maar de afwijkingen zo ernstig zijn dat artsen en
ouders zich afvragen wat de kwaliteit van het leven
zal zijn. Gelukkig: de ouders komen eindelijk in
zicht.
Moeders weten meestal dat de ethiek stelt dat o.m.
bepalend is of redelijke zelfredzaamheid kan worden
voorzien en of er mogelijkheid tot communicatie met
de omgeving zal bestaan. Maar uiteindelijk wordt
kwaliteit van leven bepaald dooreen persoon zelf;
plaatsvervangend vooralsnog door de ouders. Die
weten, evenmin als de artsen, wat er van hun kind zal
worden. De eventueel zwaargehandicapte die kansen
krijgt in onze samenleving zou weieens heel positief
over die kwaliteit kunnen oordelen.
Dat er een benedengrens is, waaronder 'bestaan 'geen
menselijk leven kan heten, neem ik als
'ondeskundigeaan. Dat men in zo 'n geval de natuur
niet in de weg staat en het lijden met alle middelen
opvangt en bestrijdt is iets anders dan actief leven
beëindigen. Voor wie met prof. Henk ten Have enkele
jaren geleden in deze krant) beseft dat we te veel
menen 'alles uit het hier en nu te moeten halenis het
duidelijk dat de benadering van genoemde
commissie gevaarlijk is.
Mijn ervaring? Gehandicapt leven is léven. Voorde
omgeving dikwijls uiterst inspirerend.
Samenvattend: moeders op wier zwaar gehandicapt
kind euthanasie wordt toegepast, zullen dat
nauwelijks zien als medisch handelen. Zij beleven
het als doden van eigen vlees en bloed.
(De auteur is columniste van deze krant).
meer te verdiepen in de oor
sprong en de gevolgen van de
produktiemethoden?
Mijns inziens is het ook erg ge
vaarlijk om in de valkuil van
het vergelijken te stappen,
vooral als je appels en peren
vergelijkt. Vergelijk maar de
bejaarde (m.n. de demente) me
demensen van ons land met
hun leeftijdgenoten iri bijvoor
beeld Roemenië of Albanië. Zij
zouden geen redenen tot klagen
hebben en er zou nog meer be
zuinigd kunnen worden. Echter
door chronisch personeelsge
brek (door zieke collega's niet
te vervangen en een minimale
bezetting als regel) krijgen deze
mensen die afhankelijk gewor
den zijn, nu nog maar het hoog
nodige aan zorg (eten, drinken
en verschoning). Hetzelfde gaat
op voor de zwakzinnigenzorg.
Het gevolg is ook dat deze be
roepsgroep in diskrediet raakt.
Het werk wordt uitgehold; zo
veel mogelijk mensen wassen in
zo kort mogelijke tijd wordt het
hoogste streven. Zorgvuldfj]
heid, zorgzaamheid e.d. wordi
niet gewaardeerd en gestinf'
leerd. Zo zou je oneindig verl
lijkingen kunnen maken, my
het is niet erg realistisch. He:5
hartverwarmend een stukje M
lezen over de pogingen om
aangespoelde zeehond te re
den en in leven te houden. Ib
er een koe aangereden woiL
rijdt 'men' door, hetzelfde gelj
vaak ook voor andere dierf
men laat rustig een aangered)
hond of kat kreperen. Nee.pt
milieu-, natuur- en dierenlB
moeten nog veel gekker en zi
den m.i. macht moeten krijgl'
en ver- en geboden moeten ij;
vaardigen. Nu zijn het echf
particuliere instellingen li!
hankelijk van giften en dof
ties), die moeten dweilen n
de kraan open. In Neder la
wegen helaas economische jj
denen nog altijd het zwaarst,|j
A. van der Meer,
OUDE WETERING.
