„Mythe bepaalt in feite
idealisering Indiaan"
EöidócSoivuMit
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
„Uittreden Boff verzwakt bevijdingstheologie"
Zomer92
Mariaverschijningen kosten
stadje tienduizenden dollars
Pro Rege wil opvang soldaten op 'Euro-formaat'
I
COMMENTAAR H
De Grieken hebben sinds deze week een nieuw land wafê
op ze hun gifpijlen kunnen richten. Na Nederland, Deif jj.
marken, Italië en Bulgarije is het nu de beurt aan Ruslaiu0'
De Russische president Boris Jeltsin heeft het gewaagd a
onafhankelijkheid van de voormalige Joegoslavische repde
bliek Macedonië te erkennen. jaai
Kb
£eidóe@ou/io/nt
ZATERDAG 8 AUGUSTUS 1992
Athos blijft open voor
mannelijke bezoekers
ATHENE De Griekse monnikenrepubliek Athos blijft
geopend voor mannelijke bezoekers. De Griekse regering
heeft toch besloten af te zien van haar voornemen om de
twintig kloosters van Athos voor een keer een belasting
op het grondbezit op te leggen. Het bestuur van de repu
bliek had uit protest hiertegen aangekondigd de grenzen
per 10 augustus voor onbepaalde tijd te sluiten. De secre
taris van het bestuur van de monnikenrepubliek vindt
het besluit van de Griekse regering vooral om juridische
redenen van groot belang. Als de monniken een grondbe
lasting was opgelegd, was de eeuwenlang gewaarborgde
autonomie van Athos aangetast. Athos herbergt op dit
moment meer dan 1500 monniken. De laatste jaren zijn
vele orthodoxen uit Rusland, Georgië, Roemenië, Bulga
rije en Servië ingetreden. Dit jaar hebben tot nu toe meer
dan 30.000 mannen de republiek bezocht. Voor vrouwen
is Athos verboden terrein.
Ik kan in twaalftalen
neen zeggen dat is
voor een vrouw genoeg.
BUENOS AIRES De protestantse Argentijnse
theoloog José Miguez Bonino vreest voor een ver
zwakking van de positie van de bevrijdingstheologie
binnen de kerken, nu de Braziliaanse bevrijdingstheo
loog Leonardo Boff heeft besloten het priesterambt
neer te leggen.
Zonder de aanwezigheid van een bekende theoloog als
Boff zal de bevrijdingstheologie aan invloed verliezen,
ook al zal de sterke positie die ze in de basisgemeen
schappen, het pastoraat onder de armen, de landlozen
en de inheemse volkeren en de Latijnsamerikaanse
theologie heeft verworven, niet snel ongedaan kun
nen worden gemaakt.
Bonino, oud-president van de Wereldraad van Kerken
(1975-1983), meent dat Boffs besluit laat zien aan
welke beperkingen theologen binnen de Rooms-Ka-
tholieke Kerk zijn gebonden. De Rooms-Katholieke
Kerk laat krachtige kritiek op sociale wantoestanden
en een keuze voor de armen toe, maar treedt hard op,
als theologen hun kritiek richten op de hiërarchische
inrichting van de kerk.
De bevrijdingstheologie staat volgens Bonino voor de
uitdaging een antwoord te vinden op de huidige socia
le situatie in Latijns-Amerika. Zij moeten zich afvra
gen welk antwoord christenen moeten geven op het
economische beleid van de Latijnsamerikaanse rege
ringen waardoor velen in armoede en marginalisering
vervallen.
De Argentijnse theoloog roept de bevrijdingstheolo
gen op ruiterlijk toe te geven dat zij in het verleden
fouten hebben gemaakt. De bevrijdingtheologie heeft
zich bijvoorbeeld in Nicaragua te nauw verbonden
met de sandinistische regering. Het falen van de san
dinisten op sociaal en politiek gebied heeft de geloof
waardigheid van de door de bevrijdingstheologen ge
steunde volkskerk geschaad.
door MARINUS V.D. BERG
Op mijn netvlies, in mijn dromen zie ik deze zomer
alsmaar twee stromen, twee lange stoeten van
mensen. In de ene stoet zie ik de 'gelukhebbersop weg
naar het zuiden. In lange files trekken ze naar het
zuiden, soms opgehouden door protesterende boeren
en stakende vrachtwagenchauffeurs, mensen
bezorgd om hun brood op de plank. Het mag de pret
van de „gelukhebbers" niet drukken. Ze zijn op weg
naar de zonnige stranden, de Wereldtentoonstelling
en de spelen van de verbroedering in Barcelona.
In de andere stoet zie ik de 'ongelukkigende
opgejaagden, te voet, in bussen en treinen, kinderen,
vrouwen en mannen, ontkomen aan het
oorlogsgeweld in het andere zuiden van hetzelfde
Europa, soms aan de grenzen opgehouden.
Het is alsof deze twee stoeten nog geen driejaar na de
val kan de muur mij een nieuwe muur laten zien,
dwars door het oude Europa, dat zoekend naar
eenheid steeds meer uiteenvalt. Aan de ene kant van
de muur de gelukhebbers' en aan de andere kant 'de
ongelukkigenDe stroom van ongelukkigen lijkt
alsmaar groter te worden en als een nieuwe
volksverhuizing door Europa te trekken. Aan de kant
van de 'gelukhebbers'beginnen leuzen te verschijnen
op de muur, zoals: 'de zwarten zijn de parasieten van
Europa'Nederland voor de Nederlandersen
'België voor de BelgenHet Vlaamse Blok, de
JanMaatten, Monsieur LePen en de Zwart Hemden
roeren de trom en trachten een nieuwe stoet te
verzamelen: 'het volksleger zonder mededogen,
zonder fatsoen, zonder hart'. De nieuwe 'Führers'
lijken geboren en wagen zich in zaaltjes, zalen en nog
net niet in stadions. Overal bevrijdden volkeren zich
van onderdrukkingen willen leven in hun eigen
identiteit en de wapenhandelaren leveren van harte
de middelen om het recht op eigen grenzen en een
eigen gebied te verdedigen. Zij schuwen geen geweld.
Ruimhartig en mondjesmaat, gaan de deuren open
van kazernes en bungalowparken. Gastvrijheid
wordteen regeling voor ontheemden. Iedereen
beklemtoont de tijdelijkheid, maar niemand kent de
tijd. Wat tijdelijk is, zou wel eens minder tijdelijk
kunnen zijn. Als de zomer voorbij is en de stoet van
gelukhebbers terug is gekeerd en de Olympische
Spelen ten einde zijn en de Wereldtentoonstelling is
gesloten, dan is Europa veranderd. Wat zal
vriendschap en verbroedering nu betekenen Wordt
de nieuwe muur dikker? Gaan de grenzen, die
volgendjaar zullen worden afgeschaft, alsof dat kan,
weer dicht Worden de ontheemden teruggestuurd
Niemand die het weet.
Dagelijks informeren de media ons in een stroom van
informatie. Een stroom 'spelen'en een stroom
'ongeluk en ellende'. Niemand kan meer zeggen: 'wir
haben es nichtgewusst'.
Met de afstandsbediener kunnen we kiezen: we
drukken de stroom ellende weg van de buis en kijken
naar de stroom spelen. Zo trekken we een muur op in
ons hart. We kunnen ook kijken naar de stroom van
'ongeluk en ellende'en de gezichten zien van de
ontredderden. In mijn geheugen is het verhaal van
nog twee stromen en van de ene beslissende vraag: De
schapen en de bokken werden van elkaar gescheiden
en Hij zei: „toen ik ziek was, toen ik hongerig was,
toen ik ontheemd was, toen ik gevangen was, waar
was jij toen Watje aan de minstens der Mijnen hebt
gedaan dat heb je aan Mij gedaan
Door welke woorden laat ik me leiden in het nieuwe
Europa Naar welke stem luister ik Aan wie geef ik
mijn stem Welk geluid versterk ik Met welke stoet
trek ik op Waar is het geluk en waar is het ongeluk
dat niet tijdelijk is
WASHINGTON - Het be
stuur en de politie van het
stadje Marlboro in de Ameri
kaanse staat New Jersey
krijgen hoofdpijn van de ver
schijningen van Maria.
Sinds Maria eens per maand
verschijnt aan Joseph Janusz-
kiewicz, trekken duizenden ge
lovigen naar diens huis in Marl
boro. Zij belagen de achtertuin
en de directe omgeving van het
huis. Tijdens een weekeinde
moesten 7.000 mensen in be
dwang worden gehouden die de
tuinen van de buren dreigden te
bezetten en straten dreigden te
blokketen.
Behalve 74 politie-agenten wa
ren vrijwilligers in de weer om
verkeerslichten te plaatsen en
de openbare orde te handhaven.
De komst van de pelgrims
brengt hoge kosten met zich:
per Mariaverschijning 15.000
tot 20.000 dollar. „Dat is meei
dan een politiewagen kost",
zegt het hoofd financiën van
Marlboro, Robert Albertson.
„Zoveel geven wij normaliter
voor een middelzware sneeuw
storm uit". Medische voorzie
ningen en het plaatsen van
openbare toiletten zullen het
tekort op de begroting van 14
miljoen dollar nog vergroten.
„Als wij die hier neerzetten,
kunnen wij gelijk ook rozen
kransen verkopen", is het laco
nieke commentaar van een
plaatselijke politie-agent.
Maria heeft weinig medelijden
met de gekwelde stadsbestuur
ders. Januszkiewicz heeft haar
gevraagd of zij niet ergens an
ders zou willen verschijnen.
Haar antwoord was kort en
bondig: „Neen".
AMSTERDAM - De Indi
aan mag zich verheugen in
een grote populariteit. Werd
hij vroeger in boeken en films
voornamelijk geportretteerd
als een roodhuidige woeste
ling die zich bezighield met
het scalperen van blanke ko
lonisten, tegenwoordig staat
hij bekend als een nobele,
vredelievende mens die in
harmonie met zichzelf en
zijn omgeving leeft. Hij is
zelfs hét grote voorbeeld voor
een heleboel milieuactivisten
en progressieve christenen
geworden. Maar is dat te
recht? Dr. S. W. Verstegen,
docent ecologische geschie
denis aan de Vrije Universi
teit te Amsterdam, vindt van
niet: ,,De Indiaan heeft nau
welijks minder boter op zijn
hoofd dan wij".
Mededelingen zoals deze wor
den door Verstegen op enigs
zins verheugde toon verstrëkt.
Hij heeft er plezier in om tegen
wicht te bieden tegen het huidi
ge gedweep met de Indiaan.
Verstegen: „De nobele wilde is
een idealisering. Maar idealise
ringen zijn altijd gebaseerd op
mythes en ze kloppen vrijwel
helemaal nooit. Iedereen die
iets wil bereiken zoekt voor
beelden, het liefst in het verle
den. Zo hadden de marxisten
hun bezitloze oermaatschappij,
de christenen hun verloren pa
radijs, de feministen hun matri
archale oermaatschappij, zo
heeft de milieubeweging haar
Indiaanse ideaal. Al deze idea
len worden op de toekomst ge
projecteerd. Dat is de joods-
christelijke manier van denken:
er was ooit een goed begin, er
komt ooit een goed einde en
daar tussenin zitten wij en is
het slecht. Wanneer je zo denkt
is het begrijpelijk dat je voor
beelden zoekt".
Maar bij al die idealisering, zegt
Verstegen, wordt vergeten dat
ook de Indiaanse samenleving
een geschiedenis heeft; een ge
schiedenis die niet eens zoveel
minder dodelijk is geweest dan
de Europese. Zo'n twaalfdui
zend jaar geleden trokken er,
via de Beringstraat, voor het
eerst mensen het Amerikaanse
continent binnen: Mongolen,
de voorouders van de Indianen.
Binnen een periode van vier
honderd jaar slaagden zij erin
om ongeveer driekwart van de
grote zoogdieren op de noorde
lijke helft van het continent uit
te roeien.
Verstegen: „Dat is een bekend
effect: een superieure jager
komt binnen in een geisoleerd
ecosysteem en veegt het leeg.
Daar vel ik geen oordeel over.
Het is op zoveel plaatsen ge
beurd, maar het relativeert
enigszins ons beeld van de Indi
aan".
Dat de Indianen in evenwicht
leefden met hun natuurlijke
De Indiaan heeft nauwelijks minder boter op z'n hoofd.
omgeving is grotendeels kul,
zegt Verstegen: „De Inca's wa
ren eigenlijk de enigen op het
continent die een goed en even
wichtig landbouwsysteem had
den, maar ook dat was echt niet
beter dan bijvoorbeeld de Euro
pese en Chinese landbouw in de
achttiende eeuw".
Hij noemt het voorbeeld van de
Maya's, een Indianenvolk dat
tussen de jaren 300 en 800 zeer
machtig was in Midden-Ameri-
ka. „Hun rijk stortte in, omdat
zij de grond veel te intensief
hadden bebouwd. De boeren
werden daartoe gedwongen,
omdat de soldaten moesten
worden gevoed. Er werden na
melijk voortdurend oorlogen
gevoerd met de buurstaatjes.
Dat is toch niet echt harmo
nieus. Nogmaals, het is niet iets
bijzonders. In alle culturen,
overal ter wereld, is roofbouw
gepleegd. Wat ik maar wil zeg
gen is dat de Indiaan wat dat
betreft nauwelijks minder bo
ter op zijn hoofd heeft dan wij".
Mensenoffers
Verstegen geeft nog een voor
beeld. „Dë Azteken beschouw
den de natuur als hun vijand en
leefden er zeker niet mee in
harmonie. Volgens hun religie
bestond de geschiedenis uit vijf
tijdperken en aan het einde van
ieder tijdperk zou de bescha
ving ten onder gaan: de eerste
keer doordat jaguars de mensen
opaten, de tweede keer doordat
de mensen in apen verander
den, de derde keer door vuur uit
de hemel, de vierde keer door
een zondvloed en de vijfde keer
door aardbevingen. Óm deze
ondergang nu tegen te houden,
lieten de priesters mensenof
fers brengen. Dat zoiets gebeur
de is niet zó uitzonderlijk in
iedere beschaving zijn op de een
of andere manier wel mense
noffers gebracht maar hier
ging het wel erg bloedig. Toen
de Spanjaarden er binnendron
gen, vonden ze duizenden sche
dels".
En de Noordamerikaanse Indi
aan dan? Ons beeld van de no
bele rode man is toch groten
deels op hem gebaseerd. Verste
gen: „Weetje hoe die Indianen
op buffels jaagden? Die werden
in grote kuddes bijeen gedreven
en in een afgrond gejaagd. Dan
werden er een paar mooie uitge
zocht en de rest bleef liggen.
Dat krijg je als er overvloed is.
Dan doe je niet moeilijk over dit
soort zaken. Zolangje de ruimte
hebt, kun je heel gemakkelijk in
harmonie met de natuur leven.
Maar daarmee ben je nog geen
eco-held".
Voor veel progressieve kerk
mensen is de Indiaan dat in ie
der geval wél. „De Indiaan is
perfect toegesneden op de
Groen Links-manier van den
ken. Hij is en dat bedoel ik
een beetje cynisch het ideale
slachtoffer: het slachtoffer van
Luthersen schorten hulpactie Sudan op
STUTTGART - In verband met de toenemende gevechten rond
de stad heeft de Lutherse Wereldfederatie het transport van voed
sel via de lucht van Nairobi naar de Zuidsudanese stad Juba opge
schort. De kerken in Juba hebben in wanhoop het buitenland om
hulp gevraagd. Vooral kinderen, zieken en gewonden verkeren in
acuut levensgevaar, omdat er geen medische verzorging voor hen
meer is. De mensen in het door rebellen belegerde Juba kunnen al
leen overleven, als het transport van voedsel door de lucht weer op
gang komt.
UTRECHT - De Koninklijke
Nederlandse Militaire Bond
Pro Rege, die 30 protestantse
militaire tehuizen (PMT's) be
heert in Nederland, wil samen
werken met soortgelijke orga
nisaties in Europa. De KNMB
streeft naar een federatie, die
overal waar grote legereenhe
den zijn gevestigd, zorg kan
dragen voor christelijke militai
re tehuizen. Van 23 tot 25 sep
tember komen 22 organisaties
uit Nederland, Finland, Duits
land, Engeland, Zweden, Dene
marken, België en Zwitserland
bijeen in Utrecht. Op deze con
ferentie moeten de eerste stap
pen tot nadere samenwerking
gezet worden, aldus initiatief
nemer Piet Koornneef, direc
teur van Pro Rege.
De Nederlandse bond heeft 26
tehuizen in Nederland en 4 in
Duitsland. Ook niet-prote-
stantse organisaties, zoals de
Centrale van Katholieke Mili
taire Tehuizen in Nederland,
zijn uitgenodigd. Het is de be
doeling dat het Europese sa
menwerkingsverband een alge
meen christelijk karakter
krijgt.
Met de samenwerking wil Pro
Rege een antwoord geven op de
nieuwe ontwikkelingen op mili
tair gebied. Sinds kort vervul
len steeds meer soldaten hun
plicht in dienst van niet alleen
nationale legers of de NAVO,
maar ook van de West-Europe-
se Unie en de Verenigde Naties.
Nederlandse en andere Europe
se soldaten worden her en der
over de wereld ingezet voor vre
destaken, of zelfs voor actieve
krijgsdienst.
Het meest recente voorbeeld
daarvan is Cambodja, waar een
Nederlands contingent is gele
gerd dat mijnen en andere ex
plosieven moet ruimen in het
van oorlogstuig vergeven ge
bied. Nederlandse militairen
werden tijdens de Golfoorlog in
Turkije en Israël gelegerd om
met Patriotraketten een aan
deel in de luchtverdediging te
leveren. Nederlandse militai
ren zijn ook nog steeds actief in
de Sinai. Sinds kort is er boven
dien een eenheid Nederlandse
militairen in het voormalige
Joegoslavië. De toename van
het aantal (inter)nationale
brandhaarden en de daarop in
spelende, steeds mobieler wor
dende legermacht, wijzen erop
dat aan deze trend voorlopig
geen einde zal komen.
Onderzoek heeft aangetoond
dat Nederlandse militairen de
tehuizen waarderen. In 1991
vond 86 procent van de solda
ten de tehuizen belangrijk. Op
vallend was dat dienstplichti
gen met name de ontspanning
zoeken in de tehuizen, terwijl
Macedonië K
jm
KOPPIG blijven de Grieken zich tegen de erkenning vfag
zetten. Zij eisen de naam Macedonië voor zich op en willp™
dus dat de republiek van Skopje zoals zij Macedonië nif
men haar naam verandert. Griekenland vreest dat er®
onafhankelijk Macedonië zal streven naar gebiedsuitbrLg
ding en aanspraak zal maken op Grieks Macedonië, ej
streek in het noorden van Griekenland
DEZE angst is duidelijk overdreven. Wat zouden twee njl
joen arme Macedoniërs beginnen tegen de tien miljoen Git-,
ken die lid zijn van de NAVO en de EG? Macedonië her 1
geen hulpbronnen, geen leger en geen luchtmacht. Het
zelfs nauwelijks in staat zijn grenzen te verdedigen. Bovi*
dien heeft de Macedonische regering reeds in haar grond\|H
laten schrijven geen territoriale aanspraken te zullen J
ken. Als ze die toch zou hebben, al heeft de Macedonische»
gering dat dus duidelijk ontkend, dan zal een andere na|_
daaraan niets veranderen.
HET Griekse nationalisme gaat wel erg ver en neemt sii
realistische vormen aan. Macedonië zucht al maanden a
der een Griekse economische boycot. Affiches laten er gal
twijfel over bestaan dat Macedonië Grieks is. Op alle mojU
lijke manieren wordt de Griekse geschiedenis verheerlij
om de Grieks-nationalistische gevoelens bij de bevoll
aan te wakkeren en de Grieks orthodoxe kerk doet hei
ons kolonialisme. De Indiaan is
door ons uitgemoord en uitge
buit. Daar wil ik niets aan af
doen; het is gebeurd en het was
afschuwelijk. Maar het feit dat
wij iets fout hebben gedaan,
rechtvaardigt de idealisering
niet", aldus de historicus en hij
voegt er aan toe: „We hebben
nu een belegd broodje milie
u/Indianen, en de kerken pik
ken dat op, net zoals ze tien jaar
geleden de kruisraketten op
pikten. Ik bedoel het niet ver
wijtend, maar het is natuurlijk
een hapklare brok".
„De Indiaan is voor kerkmen
sen een spiegel geworden. In
hem zien ze alles wat de witte
mens heeft verknoeid aan deze
aarde. In hem zien ze dat er een
alternatief is, dat het ook an
ders kan. Mijn grootste verwijt
als historicus is dat ze alleen
maar kijken naar dat beeld, en
niet naar hoe de werkelijkheid
was. En daar zit een gevaar in.
Er is een reëel probleem de mi
lieucrisis en als je die dan
gaat spiegelen aan een schijn
werkelijkheid, is de kans groot
dat je bij schijnoplossingen te
recht komt. Bijvoorbeeld: de In
dianen kenden geen bezit, dus
moeten wij ook van het bezit af.
Of: de Indianen leefden eenvou
dig, dus moeten wij de moderne
technologie afschaffen. Onzin
natuurlijk, je kunt de natuur
ook met simpele middelen ver
nielen".
DAT de EG zich daarmee op sleeptouw laat nemen is on^
grijpelijk. Nadat zij maandenlang een beslissing voor z| T
had uitgeschoven, eist zij onder druk van Griekenland evL
eens een naamsverandering alvorens tot erkenning ovei|^
gaan. Dat getuigt van laksheid en onverschilligheid. Jelt^j
heeft gelijk als hij zegt dat de Macedoniërs zelf maar moef
beslissen over de naam van hun republiek. Waar gaan
naar toe als de internationale gemeenschap haar zegje o^(
de naam van een land heeft. Dat Macedonië aan de Griel
eis niet wil toegeven is te begrijpen. Ook voor een klein vit
zijn er grenzen: het heeft Griekenland al tal van garantej
gegeven. er
re
HET Griekse verzet is van louter emotionele aard, i
kan wel zware gevolgen hebben en de destabilisatie van|
regio alleen maar verergeren. De Griekse koppigheid prof j
ceert de Macedoniërs en zal het nationalisme dat in die re^v
al een goede voedingsbodem heeft, nog aanwakkeren. Pij
blemen met de Albanese minderheid binnen Macedoijr
kunnen dan nog verscherpt worden. Waar zal dat eindig
met Albanië en Kosovo als buren? Van een EG-lidstaat El-
men meer nuchterheid mogen verwachten. I v
GRIEKENLAND heeft het bestaan van een Macedonisp
minderheid binnen zijn grenzen steeds ontkend. Zij mor'
hun eigen taal niet spreken en hebben geen eigen onderv^
Hoewel ook de Bulgaren jarenlang moeite hebben geg-
met het bestaan van een Macedonische republiek binijg
Joegoslavië zij ontkennen immers eveneens het bestjii
van een Macedonisch volk hebben zij toch al meer e
een halfjaar geleden de onafhankelijkheid erkend. Zelfs m
lan Panic, de premier van Klein-Joegoslavië, heeft db
week erkenning in het vooruitzicht gesteld. Rusland is
zevende land dat Macedonië erkent en het is zeer w£
schijnlijk dat vele het Russische voorbeeld zullen volgenf
EG zal echter weer eens de boot missen. Moet ook hier e^
bloed vloeien voordat zij op gang komt? st
rust zoe
ken.
De in de federatie onder te
brengen tehuizen dienen een
christelijk karakter te krijgen.
Koornneef verwacht daar de
nodige discussie over. In de in
vullingvan de 'kleur' zijn de no
dige verschillen tussen de orga
nisaties. Punt van aandacht zal
tevens de financiering zijn. De
meeste tehuizen in Europa zijn
door ideeële organisaties opge
zet. Meestal beschikken deze
over beperkte budgetten. De
51-jarige directeur van Pro
Rege (dat 100.000 donateurs
heeft) denkt dat de verschillen
de ministeries van defensie om
bijdragen gevraagd zullen wor
den, mocht het samenwer
kingsverband daadwerkelijk
van de grond komen. „Het is
maar de vraag hoe belangrijk zij
het vinden. Ze roepen altijd van
wel, maar zodra we over geld
beginnen wordt het stil".
Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit
Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden
Kantoor advertentie- en
abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden.
Telefax: 071 - 134 941
Postadres: Postbus 112300 AA Leiden
Hoofdkantoor:
Telefoon:
Postadres:
n Sijthoff Pers bv)
Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17.00 uur
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune
Adjunct-hoofdredacteur. J Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 8
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815):
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. R Edens, drs. Chr. van der Hoff, A. van
Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R de Roo.
Sport (tel. 070 - 3190 826): in samenwerking met sportredactie Sijthoff Pers.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834)- G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Piët. c
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven. I
Foto (tel. 070 - 3190 838): M Konvalinka (chef) en S. Evenhuis.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn vers. w
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederl;
Belgie. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs. K. Sw
M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hoij
(chef), H Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman, D van Rietschoten en K
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus:
- de volgende correspondenten in het buitenland: drs. D J van den Bergh
(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene), R. Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A Heering (Rome), B. van Huët (Londen), M. de Konirn
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel), W Voordj
-jj- ;mos(- mé
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve v
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster:)
M de Cocq
n 08.30 tot 17.00 u
n 18 00 tot 19.00 u
27,00
79,80
312,65
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248 op mt
15.00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand j
per kwartaal
per jaar
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand 28,20
per kwartaal 82,80
per jaar 318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -141 905. Voor uitsluitend hete
geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -140 680
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
