KUNSTRTV
9e naïeve
Schoonheid
bande
ïmateurfilm
w
r
len ode aan het licht in zalen van Pulchri
De leugens over
het moet
-lid&zQowiard
Jong voor ingrijpende wijziging NOS-bestuur
IILVERSUM De omroep
loet afrekenen met de beschul-
igingen van besluiteloosheid
n onderling gekissebis. Het be
tuur van de NOS is toe aan een
ngrijpende wijziging. Dat blijkt
it het door NOS-voorzitter M.
Jong opgestelde plan 'Ver-
terking van de bestuurlijke or-
anisatie van het publiek be-
Een Noodzaak'.
^aar de mening van De Jong,
o meldt Spreek'buis, blad voor
imroepmedewerkers deze
ireek, moet de omroeptop in de
oekomst zakelijker, slagvaar
diger en effectiever functione
ren.
Volgens De Jong is het huidige
NOS-bestuur niet toegesneden
op de behoeften van de publieke
omroep. Omroepen leven in een
onzekere tijd waarbij strijd
moet worden geleverd met
nieuwe concurrenten. Daar
komt volgens hem bij dat het
politieke draagvlak gestaag af
brokkelt.
De huidige besluitvorming ken
merkt zich naar zijn mening
door de afwezigheid van actie-
gericht handelen. Individuele
omroepbelangen spelen te vaak
een doorslaggevende rol. De
compromissen die nu vaak bin
nen het NOS-bestuur worden
bedacht, brengen volgens De
Jong slechts zelden de gewen
ste oplossingen. Verder vraagt
de huidige besluitvorming one
venredig veel tijd.
Ook stelt hij in zijn op eigen ti
tel geschreven werkdocument
vast dat het niet-daadkrachtige
bestuur een slechte invloed
heeft op de vele werkers in de
bedrijfstak. Van een inspireren
de uitstraling is geen sprake.
Klassieke muziek voor televisie
HILVERSUM De TROS-televisie maakt eind deze
maand opnamen in de Oude Kerk in Amsterdam. Daar wor
den twee klassieke concerten opgenomen die in de loop van
het winterseizoen, verdeeld over zes programma's, worden
uitgezonden. Op vrijdag 28 augustus concerteert het Rap-
haëlkwartet. Op het programma staan een rondo voor cello
en kwartet van Schubert, een rondo voor cello en kwartet
van Boccherini, een klarinetquintet van Mozart en vier kor
te stukken uit opus 81 voor strijkkwartet van Mendelssohn.
Op zaterdag 29 augutsus speelt het Radio Kamerorkest on
der leiding van Thomas Hengelbrock. De violiste Theodora
Geraets, docente aan het Koninklijk Conservatorium in
Den Haag, zal als soliste optreden. Uitgevoerde werken zijn
onder meer een suite uit de opera 'King Arthur' van Henry
Purcell, een vioolconcert in E gr.t. van Bach en de 'Water-
music suite' in F gr.t. van Handel.
XAltjtDkG 8 AUGUSTUS 1992 °1
Huub Stapel presenteert
NCRV's 'De Liefdpslijn',
HILVERSUM Acteur Huüb
Stapel is vanaf morgen te-boren
als presentator varv/De Liefdes-
lijn'. Gedurende dri^. weken zal
hij, samen met Hellen Kabel, ver
antwoordelijk zijn vt^or het
NCRV-programma pp Station 3.
In 'De Liefdeslijn' komen onder
werpen aan de orde over liefde,
sex en romantiek. Hüub Stapel
heeft geen ervaring als radiopre
sentator, maar hij ziet erwel
naar uit. „Het is naast aciéfcen
iets dat ik al heel léng een keer.
wilde doen", aldus de acteur.
,4f
Ze#lieder<aiFestival
4n Scheepvaartmuseum
A v'
AMSTERDAM -f Het Nederlands Scheep
vaartmuseum in Amsterdam organiseert op 15
en-if? augustus--ëen zeeliederen festival. Der-
tien groepeo.int'Nederland en Duitsland ne
men deel aan hét festijn dat zich zowel in het
museum (Restaurant) als daar buiten (steiger
en binnetïplaats)jöfspeelt. Het repertoire van
groqpen als Tussen De Wal En Het Schip, Sor
-'/- Trekzak en hét Vïielander Zeemanskoor be
staat uit zeemansliederen die dateren uit de
aclittiendorimaar ook de twintigste eeuw. Er
wordt gezongen in/het Nederlands, Duits, En
gelsen het Fries; Zeeliederen, ook wel shanties
gerfóemd, stanbnen uit de tijd van de zeilvaart
en werden vqofal tijdens het werk gezongen.
IjpMemo. Negendelige serie met
Iteurfilmpjes. VPRO-televisie. Ne-
and 2 om 19.09 uur. Zondag.
iNS PIET
bVERSUM - Wie uit een
familie komt, zal
zien van VPRO's 'Ci-
Hemo' herinneringen
fsteren aan de eigen zon-
rmiddag-'filmvoorstel-
Met de komst van (ver-
familie werd - tussen de
jfie en de borrel - de film-
jjector op tafel gezet en
scherm opgetrokken om
•volgens in een door (dik-
I gordijnen donker ge
klakte salon, de huiselijke
vakantie-tafereeltjes in
millimeter, soms wat
irend, voorbij te zien ko-
Beelden die je, door het
iiddels) te grote aantal
laJingen, kon dromen.
1 je met die opnamen ook een
isie-serie kunt vullen, be
de Duitse programmama-
ichael Kuball in de eerste
'ering 'Approaching the
nera' uit de serie 'CineMe-
Hij is niet de enige. Net als
ihael Kuball en zijn collega
red Behrens aan de slag gin-
met amateurfilmpjes uit de
Ste vijftig jaar van deze eeuw
ider de nobele noemer dat ze
s iets wilden doen aan de on
belichte rol van de amateur-
l in de geschiedenis - zo ont-
(den er in de tweede helft
de jaren zeventig dezelfde
atieven in Engeland en
iikrijk. 'CineMemo' is sa-
iigesteld uit het materiaal
)K'deze programma's 'La Vie
'Caught In Time' en
milienkino' opleverden.
Wat opvalt in de beelden is het
gebrek aan arme sloebers voor
de camera. Niet zó onlogisch
overigens want wie aan het be
gin van deze eeuw in Duitsland
een filmrolletje wilde kopen,
moest daar 4,50 Reichsmark
voor neertellen. Als je maand
loon dan 160 Reichsmark be
draagt, heeft het vastleggen
van je kinderen op film, terwijl
ze op een driewieler zitten, niet
direct prioriteit.
Behalve dat de kwaliteit van de
gemonteerde opnamen heel erg
wisselt, worden de beelden veel
al bepaald door 'toneelstukjes'.
Het lijkt er sterk op dat in het
televisieloze tijdperk de camera
alleen werd aangezet als het
functionele beelden opleverde.
Dat die filmpjes plezierig kijk
voer blijken, wordt snel duide
lijk. Daarbij is vooral het com
mentaar (soms) ontroerend.
Dat die naïeve schoonheid van
de amateurfilm niet altijd even
origineel is, blijkt uit de filmers
die Charlie Chaplin willen imi
teren. Lachwekkend, dat wel.
De reeks toont echter tegelij
kertijd aan dat er genoeg crea
tieve filmers waren. Zo zijn de.
eerste pogingen (in 1931) te
zien om tot een kleurenfilm te
komen. Hiervoor werd simpel
weg een schijf met twee groene
en twee rode doorzichtige glaas
jes voor de lens draaiend gehou
den. Geen ideale oplossing ove
rigens, want de uitwerking oogt
nu behoorlijk irritant. Voor de
introduktie van de kleurenfilm
moesten de amateurs wachten
tot het einde van de jaren der
tig. Daarvoor, in 1928, werd het
filmen wat gemakkelijker door
de komst van de cassette met
tien meter film.
Spoken
Behalve de gezellige strandtafe-
reeltjes, kinderlijke spoken en
Strand
taferelen
waren aan het
begin van
deze eeuw bij
amateur
filmers een
geliefd
onderwerp om
vast te leggen.
FOTO: PR
picknicks, gebruikt de ama
teurfilmer zijn camera soms
ook om ingenieuze trucage uit
te proberen zoals bij die man
die tegen zichzelf schaakt. Jam-
rü
-f
-v
Renate Dorrestein: 'Ontaarde «vin de volgevreten Meijken, die
SS/WST"" U"0eVer" r^WAk «entallen jaren geen stap
buitenshuis heeft gezet,
^fcrfjoor i ^.(Prachtig is de beschrijving van
ellendige tochten die .vader
v ;,gn dochter maken, hun subtiele
j i 1 M Y*'j) relatie, de manier waarop zij
Een zekere Lucy speelt-nen niet met elkaar omgaan. De warmte
^^belangrijke rol in dé^eel biLA1 waarmee Renate Dorrestein
'zdtylere nieuw^pémari-van. R^-1 deze prachtige passages be-
naté"*®dtrfestein: 'Ontaajrdé ''schrijft, getuigt van grote inle-
nioeders'. Lucyiseen wereldbe- fixtg in haar romanfiguren. De
roemd skelet, dat van dialler- „/^gesprekken tussen dochter en
i-aerste m^n^elijke verouder, Vader, vaak heel emotioneel,
„óf mogelijk van de^aatste a%^ zijn heel treffend en raak.
pachrige'V Dierste mens Dat geldt net zo goed voor de
zich oprichtte én op twee ^oë- 'hatelijke' personen in het
ten gingen lopen. Een yhkiw, ..'boek, zoals de dikke Meijken,
zoals werd vastgesteld.door dé dié,uiteindelijk het huis wel uit-
"vJ^tenschappers, enzé Kwamep doopt, maar daarbij uit zoge
tot 1 deze pondusie terwijl 2e naamde moederliefde haar be
luisterden naar'Lucy in the sky jaarde moeder smoort onder
with diamonds' van Thereat- .haar gewicht. Het geldt ook
les. vóór Bonnie, die in het eerste
"De belangrijkste man in het hoofdstuk van de roman het
boek, Zwier, eea archeoloog, dié woord voert. Haar verhaal over
de héle wereld rondtrekt mét het moederschap en vooral over
zijn dochtertje, ziet geerytver- dè afstand die zij ervan deed,
schil tussen die Lucy vah vele roept grote vragen op. Of is
eeuwen geleden en de mensen Boiinie eigenlijk, naast haar
of vrouweri van nu^Ondanks de' heldhaftige dochtertje, de hel-
historie, dé uitvinding van hét" din van het verhaal?
geschreven woord, is er naar Veel vragen, vooral ook door
zijn idee niets wérkelijks veran- het vervolg van het verhaal, als
derd in de essentie van de rnens.^ blijkt dat de vader van het klei-
Ondanks deze wetenschappelij- 1 ne meisje een uitstekend opvoe-
ke, archeologische en evolutio- der is; als blijkt hoe gestoord de
naire theorieën, die door Het jkoeder-kindrelaties in dat ge-
verhaal in de nieuwe romaj^van j
Renate Dorrestein steeds eedj
belangrijke rol spelen,
om een schokkend, hedqj
daags, indringend en zeeré
kenbaar verhaal over i
van nu. Centraal is eenjl
achter-relatie. Vadqj
jterver eri;aj{
i dat dorpje zijn gegroeid.
sé $agérV v
acht weken behalve vreugde
ook veel leed zal laten zien. Zo
wordt in de vijfde en zesde afle
vering bij voorbeeld, de Eerste
Wereldoorlog in beelden gevan-
ugens
iwege Zwiers en Bonnies
nis van archeologie en an-
ipologie van de prehistorie
er voortdurend verwijzin-
;ép naar die wetenschappen,
'.{véardoor allerlei vragen over
^^4'. essentie van het moeder-
f' /rc^aP' °P genuanceei"ée ma-
acui vain^^iiuaai uö-.^Eijii, wuruen onueruuuwu.
^TK^ders' v^urekken.- •h^y.'.de middenstander-reclame ter
eèivj.^3ri](^gi verblijf in gelegenheid van de kerstweek
tijnen én vérre oorden Sibculo: „Vrolijk kerstfeest
buitenland, Wèar Zwieriajb'jbs-een gelukkig nieuwjaar!"
*4$ngrijke óntdekkllngswerk f '.pëze verwijzing naar het maag-
'de^j, strijkt hi^nj* met.zgh i 'gelyk moederschap en tegelijk
neer itr SA'c^ilo, 'een dorp tegen hot/onheil van de toekomst, kan
■4 de Duitse grens. Het mëisjé'zél lezer, door de veelvuldige
;/V\ toch naar déirr^iddelbare school ^'verwijzing naar deze vrome
/^oetén. De Leidse Ur^ifersitéit ^Hvens aan de gevels, niet ont-
- heeft in dat dorpje pén'wat infa/,»gaan.
rieunarcheololisc'h onderzi^K .Welke leugens heeft onze sa-
TT Tj voorgesteld; Het is het dorp^aftnjenleving al niet opgebouwd
gen Het enige probleem met de de familie van zjjnvrouw.r «ver het moederschap? In'Ont-
reeks is, dat drie kwartier wel-mneHara.
erg lang is. Wat dat betreft had.
hij beter tot de helft kvuqm
worden ingekort.
Bennie
lhemaexpositie met werk van zeven Europese kunstenaars
Haag. Ode aan het licht, exposi-
kpiet werk van Nederlandse en bui-
ïndse kunstenaars. Geopend van
dedag tot en met zaterdag van 11.00
lot en met 17.00 uur. Zondag van
0 uur tot 17.00 uur. Tot en met 3
pS OERLEMANS
m vorig jaar de restaura-
van de bovenzalen van
Ichri was voltooid, had het
de eerste weken
_er aandacht voor het pla-
"d dan voor de geëxposeer-
kunstwerken. Door een
Jpassing uit de jaren '70
Jedaan te maken, heeft dit
van Pulchri letterlijk
oude luister hervonden.
verlaagde plafond met
lempend velum is ver-
ierd zodat de gietijzeren
:onstructie nu weer
itbaar is. De zalen zijn
ttelijker en monumenta-
tworden. Maar de groot-
'erbetering zit in de licht-
Het licht is natuurlijker
overdadiger dan voor-
i. De bovenzalen zijn op-
jt zoals ook een schil-
ij kan opleven als vuil en
Ie vernislagen worden
Kleibollen begroeid met gras van de Spanjaard Manuel Saiz.
FOTO: PULCHRI
j medewerkers van Pulchri
ten zelf zeer tevreden over
resultaat van de restauratie
en zo werd het idee geboren een
expositie te organiseren waar
bij het licht (dé grote kracht van
de vernieuwde zalen) optimaal
gebruikt zou worden. Een expo
sitie over het licht in de kunst.
Met het oog op '1992' werd be
sloten er een Europese exposi
tie van te maken. John Sillevis
(conservator bij het Gemeente
museum) en Wanda Reiff (gale
riehoudster in Maastricht met
internationale contacten) wer
den bereid gevonden aan het
project Ode aan het Licht mee
te werken.
Aan een expositie valt gelukkig
meestal niet te zien hoeveel
zweet en tranen de samenstel
lers erin moesten investeren
om de zaak op tijd rond te krij
gen. Ook in dit geval niet, toch
had de organisatie met zware
tegenslagen te kampen. Terwijl
de catalogus al bij de drukker
lag, liep de samenwerking met
de belangrijkste exposant (Gui-
lio Paolini) stuk en met hem
verdween ook de hoofdsponsor
van het toneel. Erger kan bijna
niet, maar Pulchri vond nieuwe
kunstenaars en sponsors. Die
inspanningen zijn zeker de
moeite waard geweest. Ode aan
het Licht is een geslaagd project
en zorgt voor een verrassend in
termezzo in het enigszins voor
spelbare expositieprogramma
van Pulchri.
De expositie bestaat voorname
lijk uit beelden, aangevuld met
een serie tekeningen en schilde
rijen. Er is werk te zien van ze
ven kunstenaars: Kazuo Katase
(een Japanner woonachtig in
Duitsland), Manuel Saiz (Span
je), Giuseppe Penone (Italië),
Marek Sulek (Polen) en Lydia
Schouten, Henk Visch en Yvon
ne Mostard (Nederland). Het
aantal werken is beperkt zodat
elk object afzonderlijk veel
ruimte krijgt. Bovendien zijn
het geen extraverte beelden,
maar wekken ze juist een ijle en
transparante indruk. Nog niet
eerder leken de zalen zo leeg,
wat overigens niets over de
kwaliteit van de getoonde wer
ken zegt. Alle kunstenaars spe
len met het thema licht, maar
ze kiezen voor heel andere in
valshoeken. Grofweg is er een
onderscheid tussen kunste
naars die aanschouwelijk ma
ken dat licht een grondstof voor
het leven is en kunstenaars die
benadrukken dat licht een on
ontbeerlijk instrument is om
een kunstwerk vorm te geven.
Zonder licht bestaat er immers
geen beeldende kunst.
Aardappelen
Het meest opmerkelijke werk
komt voor rekening van Marek
Sulek. Vijf smalle kisten staan
rechtop tegen de achterwand
van de Kopzaal. Aanvankelijk
lijkt het alsof de kisten zijn ge
vuld met kleine stenen die alle
maal ongeveer dezelfde vorm
hebben en die met een hard
blauwe verf zijn beschilderd.
Een draad die zigzag aan de
voorkant van de kisten is ge
spannen. zorgt ervoor dat alles
erin blijft zitten. Als je de blau
we 'stenen' echter goed gaat be
kijken, blijkt dat het geverfde
aardappelen zijn. Enkele lopen
al uit onder invloed van het
licht. Marek Sulek heeft een
beeld gemaakt dat leeft, maar
ook onherroepelijk zal vergaan.
De aardappelen lopen uit en
drogen uit waardoor ze krim
pen. Dit heeft tot gevolg dat ze
langzaam - de een na de ander -
uit hun kisten rollen. Nu liggen
er al een stuk of vijftien op het
Pulchri-parket, maar dat wor
den er elke dag een paar meer.
Aan het einde van de expositie
is het hele kunstwerk ver
schrompeld.
Ook Manuel Saiz maakt van na
tuurlijke processen gebruik. Hij
heeft twaalf bollen gevormd
van een kleisoort die lang water
vasthoudt. Op die bollen zaaide
hij gras. Ze werden vochtig ge
houden tot het gras was opge
komen. De kleibollen begroeid
met gras hangen in Pulchri,
maar water krijgen ze niet
meer. Ze drogen uit en het gras
verdort langzaam onder in
vloed van het licht en een ge
brek aan water. Manuel Saiz
creëert beelden die een levens
cyclus doorlopen en onder de
ogen van het publiek afsterven.
Rouwsluier
Henk Visch beweegt zich op een
ander terrein. Hij is vooral ge
ïnteresseerd in de rol van het
licht bij het beschouwen van
een object. Hij laat twee sculp
turen zien: een gesloten ronde
vorm van brons en een strak ge
ometrische constructie van ij
zer. De eerste vorm is massief
en introvert. Als je er omheen
loopt, zorgt de verandering van
schaduw en licht voor steeds
een andere aanblik. De .tweede
vorm is glashelder en int^gop-
slag te doorzien. vci "aai
Dat er nog een heel andetfé ijb- aan ^and is met het nw
nadering van het thema mojjaj^v schap, wat betréft Bonni
lijk is laat Lydia Schouten zïéifi: V^httien jaar oudere 'v$, t
Met haar installatie 'Mërriage /iNf1 en die, möe^\,^",■-
of passion and chillines' ^m-^aif zighji
„i*aérde moeders' leer je ze een
^beetje kennen. Herkennen,
•f; Waarschijnlijk.
Maar Bónnie, de moeder ,\fen Wat een knap, verstandig en
het kind, heeft al jaren geiëden pntroerend boek! Alles zit per-
vader en dochter verlaton'. Zij is fect in elkaar, de personen zijn
b^zig met wetenschappelijk on- in al hun dagelijksheid, hun ge-
der zoek over;bijzohdere plap.-:'. drag, hun lelijkheid en hun
tengfóéi otfèr éehele wereld,.: pracht zo herkenbaar. Om al-
De paar decembèr-dagen, wëar- ierlei redenen dringen zich, bij
in Zwier en zijrndochter .Mary- het denken over dit heel mooie
emma in Nederlpnd zyri, verlo- boek, steeds vergelijkingen op
pen dramatisèh: Hij zoekt de met 'Eerst grijs dan wit dan
oudere zuster'van zijn verdwe- blauw' van Margriet de Moor,
nen vrouw terug. Dat is Mfeij- de winnares van de AKO-boe-
ken, een ongelooflijk zwaar kenprijs over 1991. Wat mij be-
vrouwspersoon dje haar eetver- treft is 'Ontaarde moeders'
slaying alle kans geeft. Haar reeds nu een sterke kandidaat
drogist in het dorp, doet
alles voor haar, met zijn zwakke
gebit, waardoor hij nauwelijks
kan eten. De moeder van Meij
ken en Bonnie woont ook in datj
dorp. Langzamerhand wordt
het verhaal duidelijk dat er
voor die prijs over dit jaar.
fftoge ogen
Je vrouwen onder onze schrij-
J,j^ers gooien hoge ogen in onze
^'romanliteratuur van vandaag
T.jie dag. Dat is van grote waarde
op een of andere manier
.^chtvaardig. De aloude Lucy
Wijkt de meest essentiële en
rrTkritische vragen over het moe-
ze een geheel nieuw licht opT^t pvérgejqten» hij trekt zijn^o^-, rschap en de plaats van vrou-
huwelijk. De rituelen van hu^ clusiesmaar'. f jtyen (en daarmee ook mannen!)
imiicüm— JiA. Hot Hert vnnr dp himd ''.j&PQ de orde te stellen. 'Ontaar-
v Jé moeders' geeft veel te den-
bruidsluier krijgt de gedéinte stakeren jj^wojung verlatjlj' ken. Heel veel!
van een rouwsluier. Bij de Ja
panner Kazuo Katase is wëep
een andere benadering van het^
thema te zien. Hij zorgtj voor
een eigen lichtbron in zijnifeeel-
den. Dit werk is dan ook opge
steld in het Kabinet waar geef^
licht van boven binnendringt.
Pulchri heeft met Ode aan het
Licht een sterke expositie in
huis die voldoet aan de oor
spronkelijke intenties. Hóe
sterk de werking van het na-
tuurlijke licht in de nieuwe za-
len is, kan men op een heldere
dag ervaren als er een wolk yoor
de zon drijft. Dan komen dë Renate Dorrestein
kunstwerken ineens in een an- 'Ontaarde
der licht te staan en wordt goed ,,.V moeders'geeft
zichtbaar wat kunstenaars als veel te denken.
Henk Visch met hun werk',wil- TiWiflir Heel veel!...
len laten zien. I W*. JHl FOTO: DIJKSTRA
h
