Stakingen vormen
test voor Mandela
„Leve Franjo, hij heeft Kroatië gered"
Israël aanvaardt
uitnodiging voor
vredesoverleg
ƒ540,-
Ccidóc Qounmd
BUITENLAND
MAANDAG 3 AUGUSTUS 1992 ^5
Doden bij bommenregen
op Afghaanse hoofdstad
KABUL In de Afghaanse hoofdstad Kabul zijn gis
teren veertien mensen gedood bij een regen van ra
ketten en mortierbommen, die werd afgevuurd door
dissidente verzetsstrijders. Twee transportvliegtui
gen werden verwoest. In de loop van de middag werd
een staakt-het-vuren gesloten, na een van de zwaar
ste bombardementen sinds het verzet in april de
macht overnam. Het leger heeft orders het vuur niet
te beantwoorden. De Khalis-factie stapte eerder uit
de regerende leiderschapsraad en beschuldigde pre
sident Burhanuddin Rabani ervan zich niet te hou
den aan de overeenkomst die de basis was voor de
machtsovername van de verzetsstrijders na veertien
jaar oorlog. Rabani zou het akkoord geschonden
hebben door shi'itische moslims in de raad op te ne
men die gedomineerd wordt door sunnieten.
Portugese politie arresteert
bende drugssmokkelaars
VILAMOURA De Portugese politie heeft zater
dag de arrestatie van een internationale bende
drugsmokkelaars bekendgemaakt. Onder de elf ar
restanten, die in de kustplaats Vilamoura werden
opgepakt, bevindt zich een Nederlandse vrouw.
Volgens Portugese autoriteiten vormde de bende
een van de belangrijkste op het gebied van de nar-
coticasmokkel in Europa. De activiteiten van de
bende lagen voornamelijk op het terrein van de
handel en het transport van hasjies in het zuiden
van Spanje en Portugal. Het spul werd verspreid in
Spanje en Italië. De Portugese poltitie arresteerde
de negen Italianen, een Engelsman en de Neder
landse vrijdag na intensieve samenwerking met de
Spaanse en de Italiaanse politie. Volgens berichten
had de bende contacten met de Italiaanse maffia.
Britse oorlogsheld
Cheshire overleden
LONDEN De Britse premier
John Major heeft zaterdag de Britse
oorlogsvlieger Lord Cheshire een
ware oorlogsheld genoemd. Cheshi
re, de meest gedecoreerde Britse pi
loot en een van Groot-Brittanniës
benkendste helden uit de Tweede
Wereldoorlog, overleed vrijdag op
74-jarige leeftijd. Cheshire voerde
tijdens de oorlog meer dan 100 bom-
bardementsvluchten uit over Duits
land. Na de oorlog zette hij de Ches-
hire-stichting op die in 45 landen
267 tehuizen voor gehandicapten
beheert. Een jaar geleden werd
Cheshire in de adelstand verheven.
Rusland en Oekraine
overleggen in Yalta
MOSKOU - De presidenten van Rus
land en Oekraine, Boris Jeltsin en
Leonid Kravtsjoek, ontmoeten elkaar
vandaag in Jalta aan de Zwarte Zee
om de betrekkingen tussen hun lan
den te bespreken. Bovenaan op de
agenda staat de verdeling van de
Zwarte-Zeevloot, die militair niet veel
meer voorstelt maar voor beide partij
en een belangrijk symbool van natio
nale soevereiniteit is. Verwacht wordt
dat Jeltsin en Kravtsjoek ook de po
gingen bespreken van vredesmachten
van het GOS om etnische onlusten in
delen van de vroegere Sovjetunie te
gen te gaan.
Acht Kurdische
rebellen gedood
SIRNAK Turkse veiligheidstroepen
hebben in confrontaties in het het zuid
oosten van het land acht Kurdische re
bellen gedood en drie andere verwond.
Vijf van de rebellen werden gedood, na
dat zij zaterdag het vuur openden op
troepen die bij de plaats Idil patrouil
leerden. Bij een andere, soortgelijke
confrontatie in de provincie Sirnak vie
len zaterdag de anderé slachtoffers. In
Zuidoost-Turkije, waar ongeveer de
helft van de 12 miljoen Kurden in het
land woont, voeren rebellen van de ver
boden Kurdische Arbeiderspartij (PKK)
sinds 1984 een guerrilla-oorlog voor
zelfbestuur.
Moessondoden Pakistan
KARACHI Pakistan is gisteren voor de
derde achtereenvolgende dag geteisterd
door stortregens. De moesson kostte 56
mensen het leven en maakte duizende?
mensen dakloos. De regen deed vele van
de uit stenen van modder opgebouwde
huizen ineenstorten. Zijkanalen van de
rivier de Indus braken door, waardoor in
de zuidelijke provincie Sindh dorpen en
grote stukken akkerland geheel werden
overstroomd. Ook snel- en spoorwegen
kwamen onder water te staan, waardoor
al het goederen- en personenvervoer per
trein uit Karachi moest worden afgelast.
Weerkundigen voorspellen meer regen.
Het moessonseizoen, dat ongeveer een
week geleden begon, eindigt meestal me
dio augustus.
Miss Zuid-Afrika
Zuid-Afrika heeft voor het eerst een niet-blanke schoonheidskoningin gekregen. De 24-jarige 'kleurlinge'
Amy Kleinhans werd zaterdag in Sun City gekozen tot Miss Zuid-Afrika, de eerste niet-blanke winnares
sinds het begin van de verkiezing in 1954.
FOTO: EPA
JOHANNESBURG - De
'actieweek' die vandaag in
Zuid-Afrika is begonnen met
een landelijke staking, vormt
een van de meest kritieke pe
riodes in de roerige geschie
denis van het land.
ANC en vakbonden willen de
regering-De Klerk dwingen tot
politieke concessies, maar zul
len tegelijkertijd moeten aanto
nen dat zij zelf voldoende steun
hebben van zwarte bevolking.
,,De acties zullen falen, omdat
de ANC-afdelingen in de zwarte
wijken in een chaotische situa
tie verkeren", meent Eugene
Nyati, directeur van het cen
trum voor Afrikaanse studies.
Volgens Nyati zijn lokale ANC-
organisaties, door onder meer
het politieke geweld, de afgelo
pen twee jaar uiteengevallen.
De situatie verslechterde nog
door het uitblijven van onder
handelingsresultaten, waar
door een kloof groeide tussen de
ANC-leiding en haar radicale
achterban. „Daardoor is in veel
wijken een soort anarchie ont
staan, waarin geen enkele poli
tieke organisatie nog kan clai
men dat zij de zaak in handen
heeft", aldus Nyati.
Zijn lezing wordt onderstreept
door Chris Hani, de voormalige
leider van de militaire tak van
het ANC. Hani, nu chef van de
communistische partij, consta
teert dat een aantal losgeslagen
ANC-eenheden momenteel op
eigen houtje amok maakt in de
zwarte wijken. Bij onderlinge
gevechten zouden al minstens
drie vakbondsleiders zijn ge
dood en de bendes gaan regel
matig over tot het uitvoeren
van omstreden halsbandmoor
den op 'vijanden van het volk'.
Volgens Hani is er een speciale
ANC-commissie ingesteld om
deze vergrijpen te onderzoe
ken: „We kunnen hier niet lan
ger over zwijgen, we moeten
wat doen om te voorkomen dat
Onregeerbaar
De radicale ANC-leider Péter
Mokabe is het niet eens met Ha
ni's constatering. Hij geeft toe
dat de wijken onregeerbaar zijn
geworden, maar dat geldt al
leen voor de blanke regering.
„Het ANC heeft voldoende ge
zag in de zwarte wijken. Als wij
morgen opdracht geven tot iets,
dan wordt het uitgevoerd!" De
komende dagen moet blijken of
Mokabe gelijk krijgt tijdens de
stakirigen en acties, die worden
omschreven als 'het zwarte re
ferendum'. In maart dit jaar be
wees president De Klerk in een
referendum dat hij handelt na
mens de meerderheid van de
blanke bevolking en ANC-lei
der Mandela moet door de mas
saliteit van de komende acties
hetzelfde aantonen.
Uit twijfel over de motivatie
van de mensen is de staking, die
oorspronkelijk een week of lan
ger zou duren, al teruggebracht
tot twee dagen. Het ANC meldt
nu vol zelfvertrouwen dat het
verwacht dat meer dan tachtig
van de werkenden weg zal blij
ven, maar daarvoor moet een
aantal obstakels worden over
wonnen. De grootste werkge
vers in het land hebben beloofd
niemand van de stakers te ont
slaan en zich te beperken tot de
regel 'geen werk, geen geld'.
Maar veel kleinere bazen den
ken daar anders over. Zo dreigt
een anonieme eigenaar van een
garagebedrijf in Johannesburg
iedereen te ontslaan die niet
komt opdagen. Tegelijkertijd
belooft hij de werkwilligen een
dubbel salaris.
Aartsvijand
Ook Inkatha, de aartsvijand
van het ANC, zal zijn traditio
nele rol van stakingsbreker
deze dagen weer in de praktijk
brengen. Andere werkwillige
dwarsliggers behoren tot de ra
dicale linkse organisaties Azapo
en het PAC. Zij menen dat de
acties van het ANC en zijn part
ners alleen maar bedoeld zijn
als aanloop tot nieuwe, volgens
hen zinloze onderhandelingen.
Het ANC heeft beloofd de werk
willigen niets in de weg te leg
gen, maar gisteren beweerde
het PAC al dat mensen werden
geïntimideerd om thuis te blij
ven. Elf waarnemers van de
Verenigde Naties zullen deze
week toezicht houden, zonder
zelf in te grijpen. Zij doen dit
vooral op verzoek van het ANC,
dat meent dat geweld kan ont
staan door ingrijpen van politie
en leger. Als de week, waarin
ook regeringsgebouwen worden
bezet, vreedzaam verloopt, dan
is de verwachting dat de bespre
kingen tussen ANC en regering
snel kunnen worden hervat.
President De Klerk heeft de af
gelopen weken al op wezenlijke
punten toegegeven aan ANC-ei-
sen voor een nieuwe grondwet
en beëindiging van het geweld.
„Onderhandelingen vormen de
enige optie", zei ANC-leider
Nelson Mandela vorige week in
een sneer naar de radicalen, die
door de acties de regering-De
Klerk ten val hopen te brengen.
SUSKE ENWISKE
ZAGREB Voorzitter Zlatko
Crnic van de kiescommissie
geeft het in Zagreb niet graag
toe, maar er zijn inderdaad eni
ge problemen geweest tijdens
het stemmen. „Enkele mensen
die wilden stemmen, stonden
niet op de lijst. We konden niet
uitmaken of het om niet-gere-
gistreerde vluchtelingen ging of
dat de mensen gewoon twee
maal wilden stemmen. Dat heb
ben we natuurlijk niet toegela
ten".
Spraakzamer is hij over de ge
beurtenissen in het plaatsje
Slavonski Brod, op de grens
tussen Bosnië en Kroatië. Daar
kwam het stembureau onder
vuur te liggen. Granaten sloe
gen her en der in, maar „het
stemmen is niet belemiperd",
aldus een zichtbaar trotse
Crnic. Incidenten en schietpar
tijen bij andere stembureaus
zijn hem nog niet ore gekomen.
Ook de „dienstdoende toezicht
houder" bij bureau 69 in Karlo-
vac, Muto Petrunic, weet van
geen problemen. Zijn bureau is
speciaal ingericht om vluchte
lingen uit de nabij gelegen be
zette gebieden de kans te geven
om te stemmen. Niet dat er al
stemmers van de andere kant
van het front naar Karlovac zijn
gekomen, maar op papier kun
nen zij bij Petrunic terecht.
Stemmen in de door Serviërs en
VN beheerste gebieden zelf is
helaas onmogelijk. De VN wei
gerden mee te werken aan de
verkiezingen, omdat de vredes
macht wel wat anders aan het
hoofd had.
Petrunic, die zelf vluchteling is
uit het drie kilometer verderop
gelegen Turanj, is tevreden
over de organisatie in Karlovac.
AHe mensen die zich rond de
middag gemeld hadden stonden
op de lijst, iedereen die wilde
stemmen had keurig zijn of
haar formulieren ontvangen,
ingevuld en in de kartonnen
doos gestopt: een blauw formu
lier voor de president, een wit
formulier voor een parlement-
lid en een roze voor een partij
zetel in het parlement.
File
De meeste stemmers meldden
President Franjo Tudjman brengt in Zagreb zijn stem uit.
zich in alle vroegte. Behalve een
rij voor de stembureaus leverde
dat ook op de autoweg tussen
Zagreb en de kust een file op.
„Veel mensen hebben hun va
kantie speciaal even uitgesteld
om te kunnen stemmen, nu
gaan ze zo snel mogelijk naar de
zee", weet een van de wachten
den. In Zagreb fluistert een kie
zer dat sommigen liever eerder
verkoeling aan de Adriatische
kust zouden hebben gezocht,
maar dat zij van hun baas niet
weg mochten voordat de bur
gerplicht van het stemmen was
vervuld.
Twee vrouwen in Karlovac
duurt het wachten te lang. „Ik
kom straks wel terug, het is me
nu te heet", aldus Marija Muic.
„Ik ga naar huis tot het wat
koeler is". Ze zegt huis, maar ze
bedoeld natuurlijk de tijdelijke
woning die ze met haar gezin in
Karlovac heeft toegewezen ge
kregen. Haar echte huis staat
(als het niet verwoest is) in het
door de Serviërs ingenomen
Centingrad. „Ik wil zo snel mo
gelijk terug, het liefst morgen",
deelt ze mee.
Samen met een groepje andere
Tudjman leidt
ZAGREB De eerste ver
kiezingen in het onafhan
kelijke Kroatië lijken uit te
monden in een zege voor
president Franjo Tudjman
en zijn Democratische Unie
(HDZ). Tudjman gaat bij de
presidentsverkiezingen op
kop met 57 procent. Bij de
parlementaire verkiezin
gen gaat de HDZ aan de lei
ding met 40 procent. Tudj-
mans naaste rivaal, Drazen
Budisa, staat op ruim 20
procent, evenals diens Soci
aal-Liberale Partij.
vrouwen laat Marija er geen
twijfel over bestaan op wie ze
gaan stemmen als het wat is af
gekoeld. „Op Franjo". klinkt
het als uit één mond. Bedoeld
wordt de huidige president en
kandidaat voor de volgende ter
mijn, Franjo Tudjman. Met zijn
zeventig jaar heeft hij het volste
vertrouwen van de vluchtelin
gen. „Hij heeft Kroatië gered,
zonder hem waren we nooit irn
ternationaal als staat erkend".
De campagne van Tudjman en
van de andere kandiaten heb
ben de vrouwen niet gevolgd.
Dat vonden ze niet nodig. Ze
stemmen wat ze twee jaar gele
den ook stemden.
Binnen in het handenarbeidlo-
kaal van de school waarin bu
reau 69 een plaatsje heeft ge
vonden, denkt de Kroatische
militair Zlatko Druzar er an
ders over. Hij ziet liever dat de
sociaal-liberale kanidaat Budi
sa wint. Tudjman heeft veel be
loofd, maar te weinig gedaan.
De mensen hier hebben onder
zijn leiding te veel geleden en
zijn te veel kwijtgeraakt. Van
de extreem nationalistischè
kandidaat Paraga moet hij om
die reden helemaal niets heb
ben. „Als hij wint, hebben we
direct weer oorlog. Hij wil op
rukken na"ar Belgrado, maar
dat zal opnieuw duizenden
mensenlevens kosten. Paraga is
er voor de jeugd, die vindt dat
nog leuk". Zijn dochter van 15
is een fan van Paraga. „Jammer
genoeg voor haar mag ze nog
niet stemmen", klinkt het op
gelucht.
Gorbatsjov en Popov waarschuwen voor coup
DE SCHERPE SCORPIOEN
JERUZALEM - Israël heeft
de uitnodiging van de Vere
nigde Staten en Rusland
aanvaard om deel te nemen
aan de hervatting van het bi
laterale vredesoverleg in het
Midden-Oosten.
Dit heeft een regeringsfunctio
naris dit weekend gezegd. Als
alles volgens plan verloopt be
ginnen de besprekingen op 24
augustus in Washington. Het
zal de eerste keer zijn dat de re-
gering-Rabin bij het vredes
overleg betrokken is. De eerste
bilaterale vredesonderhande
lingen begonnen vorig jaar ok
tober in Madrid. Naast Israël
namen Syrië, Libanon, Jorda
nië en een Palestijnse delegatie
aan de gesprekken deel. Con
crete resultaten werden echter
niet geboekt, ook niet toen de
onderhandelingen in andere
steden werden voortgezet.
De Israëlische premier Yitzhak
Rabin wil het vredesproces ver
snellen en hoopt met de Arabi
sche landen zaken te kunnen
doen. Voor Rabin aan de onder
handelingstafel gaat zitten, zal
hij eerst nog een bezoek bren
gen aan de Amerikaanse presi
dent George Bush. De ontmoe
ting tussen beide leiders heeft
op 10 en 11 augustus plaats.
MOSKOU Ex-Soyjetpresi-
dent Michail Gorbatsjov en de
voormalige burgemeester van
Moskou Gavriil Popov hebben
dit weekeinde gewaarschuwd
voor een staatsgreep in Rus
land. De regering van de Russi
sche president Jeltsin kondigde
vrijwel gelijktijdig maatregelen
aan om de economische crisis te
bezweren. De Fractie Hervor
ming in het Russische parle
ment vroeg Jeltsin zaterdag de
controle op de ministeries van
binnenlandse zaken, defensie
en veiligheid te vergroten,
waarop de president de libera
len toezegde dat zij kandidaten
voor een aantal posten in deze
ministeries mogen leveren.
Gorbatsjov bekritiseerde in een
interview met de krant Komscr-
molskaja Pravda het trage her
vormingsbeleid van de regè-
ring. Moskou moet snel greep
krijgen op de levensmiddelen
voorziening en de werkloos
heid, anders is een staatsgreep
niet ondenkbaar. Popov stemde
met deze kritiek in.
SIJTHOFF PERS REIZEN 070-3190882
01
Hoor zelf de klok in Brezi luiden!
Palestijnen in Israëlisch kabinet
Copyright Standaard uitgeverij distr. Wavery Productions
JERUZALEM De nieuwe Is
raëlische regering heeft giste
ren twee Palestijnen met de Is
raëlische nationaliteit benoemd
tot vice-minister, de hoogste
rang die Arabieren in negentien
jaar in de joodse staat vervuld
hebben.
De parlementsleden Nawaf Ma-
salha en Walid Sadek werden
door het kabinet goedgekeurd
als onder-minister. Masalha, lid
van de Arbeiderspartij, wordt
plaatsvervangend minister ge
zondheidszorg en Sadek, van
het linkse Meretz-blok, wordt
waarschijnlijk onder-minister
van binnenlandse zaken of
landbouw. Minister van land
bouw Yair Tsaban zei dat zijn
Meretz-partij erop zal aandrin
gen dat Sadek bij binnenlandse
zaken terechtkomt. Dat minis
terie beslist over burgerschap
en vele andere zaken die de
rechten van de 750.000 Pales
tijnen in Israël betreffen.
In het verleden zijn eerder drie
Israëlische Arabieren onder
minister geweest. De laatste
was in 1973 vice-minister voor
gezondheidszorg.
Palestijnse leiders hebben in
het kader van Israëlische auto-
nomievoorstellen plannen voor
een 20.000 leden tellende poli
tiemacht in de bezette gebieden
ontworpen. Het nieuws leidde
onmiddellijk tot kritiek van de
zijde van joodse kolonisten, die
tegen iedere vorm van Pale
stijnse autonomie zijn gekant.
Een woordvoerder van de kolo
nisten, Aharon Domb van Kiry-
at Arba op de Westoever, zei dat
het kennelijk de bedoeling is ge
maskerde Arabieren met de vei
ligheid in de bezette gebieden te
belasten.
Hebt u meegedaan aan de actie „Klok voor Brezi" of wilt u gewoon uit
belangstelling de klok - geschenk van de abonnees van onze krant aan het
kerkje in het Tsjechische dorp Brezi - voor het eerst horen luiden? Dan kunt
u samen met onder anderen kardinaal A. Simonis die de Nederlandse
bisschoppen vertegenwoordigt, zelf aanwezig zi]n bij de plechtige doop.
Onze krant wil die week namelijk, een reis naar Praag organiseren, van
waaruit de bus u op zondag 30 augustus naar Brezi brengt. De gulle
gevers, die via onze krant niet minder dan twintigduizend gulden
bijeengebracht hebben, kunnen dan constateren wat er met het
ingezamelde geld nog meer tot stand is gebracht uit solidariteit met de
mensen daar Wie dat wil kan boeken voor een stedenreis naar Praag
verkoopprijs:
6-daagse
luxe
touringcar-
reis
vertrek
datum:
28
augustus
De schoonheid van Praag, de Gouden Stad, wordt door velen geroemd. En
terecht want wie door Praag wandelt, wordt steeds opnieuw verrast door
prachtige stadsgezichten. De straatjes in de oude binnenstad zijn smal, tot
onverwacht een groot plein wordt bereikt, het beroemde Wenclausplein.
Verder beschikt Praag over oude paleizen, de renaissance en barokke
kerken en niet te vergeten de moderne metro. Kortom een korte reis met
een veelheid aan bezienswaardigheden die u zeker mee moet maken.
Toeslag 1-persoonskamer 100.-
Inclusief vervoer per luxe touringcar overnachting op heen- en terugreis
verblijf in middenklasse hotel «basis half-pension
Bezoek aan Brezi begeleiding tijdens de gehele reis «afscheidsdiner
Inlichtingen en boekingen telefonisch uitsluitend onder nummer 070-3190882,
n^aandag t/m vrijdag van 09.00-15.30 uur.
