Zeker honderd doden
bij twee vliegrampen
Moskou was wreed voor Amerikaanse krijgsgevangenen
BUITENLAND
A5
Hoor zelf de klok in Brezi luiden!
Kroatische verkiezingen in teken nationalisme
CaidaeGouocwit
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1992
Ruimteveer op weg voor
Nederlandse experimenten
jCAPE CANAVERAL - Het ruimteveer Atlantis is gis
teren gelanceerd met aaTn boord het Europese ruimte
platform Eureca dat moet worden uitgezet. Aan boord
jvan Eureca zijn ook twee Nederlandse experimenten
'opgenomen. Volgens het Amerikaanse ruimtevaartor
ganisatie NASA wordt dit de moeilijkste van de 49
'vluchten tot nog toe. Eureca (European retrievable in
strument carrier) herbergt 35 wetenschappelijke expe
rimenten van België, Frankrijk, Italië, Duitsland, De
nemarken en Groot-Brittannië. Er worden twee Neder
landse experimenten onder gewichtloze omstandighe-
den uitgevoerd: het groeien van grote en zuivere kris
tallen van het eiwit rhodopsine (betrokken bij het zien)
'en blootstelling van organisch materiaal aan het va-
cuüm van de ruimte en de hoge doses ultraviolette stra-
j ling, direct afkomstig van de zon.
Zweden mag EG-lid worden
BRUSSEL De Europese Commissie heeft gisteren ingestemd
met het openen van formele onderhandelingen om Zweden toe te
laten als lid van de Europese Gemeenschap. Zweden heeft 1 juli
1991 het lidmaatschap aangevraagd. Frans Andriessen, EG-com-
missaris voor buitenlandse aangelegenheden, zei dat Zweden al
leen lid kan worden als het zijn neutraliteitspolitiek overboord zet.
Hij verklaarde dat de onderhandelingen „begin 1993" van start
kunnen gaan.
Andriessen zei ook dat het EG-lidmaatschap lagere prijzen voor de
Zweedse boeren zal betekenen en dat over het sociale en regionale
beleid in Zweden gepraat zal moeten worden. Ook moeten volgens
Andriessen de Zweedse industriële monopolies verdwijnen. Voorts
zei Andriessen dat Zweden en andere aspirant-leden een duidelij
ke betrokkenheid aan de dag moeten leggen wanneer ze lid wor
den. Ze dienen onvoorwaardelijk de regelementen van de EG te on
derschrijven op zowel het economische vlak als op het gebied van
economisch beleid. Op de lange duur zullen de landen bovendien
bereid moeten zijn tot een gemeenschappelijke defensiepolitiek te
komen.
Hamsterwoede Albanië
wegens prijsstijgingen
TIRANA Mokkende en ongeruste Albanezen hebben gis
teren bakkerszaken leeggekocht in Tirana, de hoofdstad
van het armste land van Europa. De stormloop op winkels
gebeurde een dag voor de invoering van ingrijpende hervor
mingen die de kosten voor het levensonderhoud zullen ver
dubbelen. Chronische voedseltekorten en de lage levens
standaard hebben bij de autoriteiten de angst voor sociale
onrust doen toenemen. Afgelopen winter vielen bij rellen 45
doden. In vele steden wordt druk gehamsterd. De bakkerij
en die nu afgeschermd zijn met ijzeren tralies waren binnen
enkele minuten na de opening uitverkocht. De politie hield
zich op afstand. Een inwoner verklaarde dat hij sinds hij ge
ruchten over de prijsverhoging had vernomen er met vrien
den in was geslaagd om vijftien broden te kopen. De prijs
van brood wordt verhoogd van acht naar twintig cent. Het
gemiddelde maandinkomen in Albanië is veertien gulden.
Snelle hervatting onderhandelingen in Zuid-Afrika
JOHANNESBURG - VN-gezant
Cyrus Vance heeft gisteren aan het
einde van zijn tiendaagse missie in
Zuid-Afrika gezegd optimistisch te
zijn over de kansen dat de onderhan
delingen over een nieuwe grondwet
binnenkort worden hervat.
„De leiders aan beide zijden hebben
gezegd dat ze terug willen naar de
conferentietafel
De Verenigde Naties stuurden Vance
naar Zuid-Afrika nadat het Afrikaans
Nationaal Congres de onderhandelingen
uit protest tegen het escalerende politie
ke geweld in de zwarte woonoorden had
verbroken.
ANC-leider Nelson Mandela heeft van
grote bedrijven de toezegging gekregen
dat er geen arbeiders ontslagen zullen
worden die volgende week mee zullen
doen aan de landelijke staking, aldus het
ANC gisteren. De regering verklaarde
dat tijdens de staking maandag en dins
dag de essentiele overheidsdiensten zul
len blijven functioneren.
Het ANC en het aan het ANC gelieerde
vakverbond COSATU hebben tot de sta
king opgeroepen om de regering van pre
sident F. W. de Klerk te dwingen ruimte
te maken voor een multiraciale interim
regering.
SIJTHOFF PERS REIZEN 070-3190882
Hebt u meegedaan aan de actie „Klok voor Brezi" of wilt u gewoon uit
belangstelling de klok - geschenk van de abonnees van onze krant aan het
kerkje in het Tsjechische dorp Brezi - voor het eerst horen luiden? Dan kunt
u samen met onder anderen kardinaal A. Simonis die de Nederlandse
bisschoppen vertegenwoordigt, zelf aanwezig zijn bi] de plechtige doop.
Onze krant wil die week namelijk, een reis naar Praag organiseren, van
waaruit de bus u op zondag 30 augustus naar Brezi brengt De gulle
gevers, die via onze krant niet minder dan twintigduizend gulden
bijeengebracht hébben, kunnen dan constateren wat er met het
ingezamelde geld nog meer tot stand is gebracht uit solidariteit met de
mensen daar Wie dat wil kan boeken voor een stedenreis naar Praag.
verkoopprijs:
6-daagse
luxe
touringcar-
reis
vertrek
datum:
28
augustus
De schoonheid van Praag, de Gouden Stad, wordt door velen geroemd. En
terecht want wie door Praag wandelt, wordt steeds opnieuw verrast door
prachtige stadsgezichten. De straatjes in de oude binnenstad zijn smal, tot
onverwacht een groot plein wordt bereikt, het beroemde Wenclausplein.
Verder beschikt Praag over oude paleizen, de renaissance en barokke
kerken en niet te vergeten de moderne metro. Kortom een korte reis met
een veelheid aan bezienswaardigheden die u zeker mee moet maken.
Toeslag 1-persoonskamer 100.-
Inclusief «vervoer per luxe touringcar overnachting op heen- en terugreis
verblijf in middenklasse hotel «basis half-pension
Bezoek aan Brezi begeleiding tijdens de gehele reis afscheidsdiner
LONDEN/KATHMANDU -
Een Chinees vliegtuig is gis-
I teren tijdens het opstijgen
van het vliegveld van Nan
king verongelukt. Daarbij
ok, kwamen 100 van de 126 in
zittenden om het leven, aldus
Ej persbureau Nieuw China.
Een Thais passagiersvliegtuig
dat gisteren boven Nepal werd
j vermist, is gevonden. Reddings-
werkers konden het wrak, en-
kele tientallen kilometers ten
zuiden van de hoofdstad Kath-
mandu, na de ontdekking nog
j niet bereiken, waardoor het lot
van de van de 99 passagiers en
14 bemannningsleden onduide
lijk bleef.
De Chinese toestel, een Jak-42,
was op weg van Nanjing in het
oosten van het land naar Xia
men in de zuidoostelijke pro
vincie Fujian. Het vliegtuig ver-
voerde 116 passagiers en tien
bemanningsleden. De 26 inzit
tenden die de ramp in eerste in
stantie overleefden raakten ge
wond. Nieuw China meldde dat
het toestel er niet in was ge
slaagd van de grond los te ko
men en zo'n 600 meter voorbij
de startbaan in brand was ge
vlogen.
Het Thaise vliegtuig, een Air
bus 310-300 was op weg van de
Thaise hoofdstad Bangkok
naar Kathmandu. Een hoge po-
litie-functionaris verklaarde
dat soldaten hebben gemeld dat
het vliegtuig bij het dorp Ang-
hor is neergestort. Eerder had
de politie in Kathmandu uit het
dorp meldingen ontvangen van
een zware ontploffing.
Reddingsteams van de politie
gingen op weg naar de plaats
van het ongeluk. Het bergach
tige terrein en zware regenval
bemoeilijken echter de zoek
tocht zeer. Volgens de passa
gierslijst van Thai Internatio
nal Airways, de eigenaar van de
Airbus, waren de meeste inzit
tenden toeristen uit onder meer
Japan, de VS en Europa. Er
zouden geen Nederlanders,
maar wel vijf Belgen aan boord
zijn geweest. De luchtvaart
maatschappij deelde echter
mee dat van een aantal passa
giers de nationaliteit niet be
kend is.
Luchtverkeersleiders in Kath
mandu verklaarden dat zij de
piloot van de Airbus opdracht
hadden gegeven van koers te
veranderen en naar het zuid
westen, richting India, te vlie
gen. Zij hadden daartoe beslo
ten wegens de hevige moesson
regens in Kathmandu. Er zijn
ook onbevestigde berichten dat
het vliegtuig kampte met tech
nische problemen.
Vegetarische
Mac
Duizenden bosbranden in Rusland
MOSKOU Aanhoudende droogte heeft deze zomer in Rusland
al tot meer dan 15.000 bosbranden geleid. Iedere dag komen er
drie a vierhonderd nieuwe branden bij. Dat heeft het hoofd bosbe
heer van het Russische ministerie van milieu, Viktor Sergijenko,
gisteren verklaard. De 15.626 branden hebben al meer dan
829.000 hectare bos, steppe en veengebied in vlammen gezet. De
vuurzeeën naderen de steden Novgorod, St. Petersburg en het in
het oosten van Rusland gelegen Magadan.
'Honecker is vrijwillig vertrokken'
MOSKOU De voormalige DDR-leider Erich Honecker is vrijwil
lig uit de Chileense ambassade in Moskou vertrokken, ondanks de
beweringen van zijn advocaat dat hij onder dwang op het vliegtuig
werd gezet dat hem woensdag terugbracht naar Duitsland. Dat
heeft de woordvoerder van het Russische ministerie van buiten
landse zaken, Sergei Jastrzjembsky, gisteren verklaard. „Honec
ker heeft niets ondernomen waaruit zou hebben kunnen blijken
dat hij niet vrijwillig het terrein van de Chileense ambassade wilde
verlaten zoals de Chilenen hem verzocht hadden", aldus Jastr
zjembsky. „We waren tevreden en blij verrast dat de hele gang van
zaken op een goede manier is verlopen en Erich Honecker wijsheid
aan de dag legde
Vegetarische
Amerikaanse
demonstranten
serveerden gisteren voor
de vestiging van
McDonald's in Moskou
honderd hamburgers van
soyabonen om klanten er
van te weerhouden het
populaire fastfood paleis
binnen te stappen. De
enigen die zich aan het
door de demonstranten
als gezond omschreven
voedsel tegoed deden
waren de zigeuners,
bedelaars en
straatjochies.
FOTO: AP
Serviërs gunnen
moslims een kanton
(Vervolg van de voorpagina)
BELGRADO Karadzic uit
te zijn dreigement dat de
moslims bij de verdeling van
Bosnië buiten de boot vallen
in Belgrado na terugkeer van
het overleg over Bosnië uit
Londen waar moslim-verte
genwoordigers weigerden te
onderhandelen met de Ser
viërs.
De strijd tussen Serviërs en
Kroaten kan spoedig voorbij
zijn „omdat er nog weinig ver
schil van mening is welke gebie
den in Bosnië-Hercegovina
voor de Kroaten zijn en welke
voor de Serviërs", verklaarde
hij in Belgrado. Karadzic zei dat
de Serviërs hun standpunt over
de grenzen zouden kunnen ma
tigen. „De Servische zijde is be
reid enkele concessies te doen
om te zorgen dat de moslims
hun eigen kanton kunnen heb
ben. Er is grotere steun in Eu
ropa voor het idee dat Bosnië-
Hercegovina in twee delen zou
moeten worden verdeeld", ver
klaarde hij. „De moslims zijn
geen etnische groep of zelfs een
natie, maar gewoon een reli
gieuze groep", voegde hij er aan
toe. „Het zou veel beter zijn
voor de moslims onderhande
lingen te beginnen". Karadzic
eiste een deel op van de Kroati
sche kust aan de Adriatische
Zee, waar de smalle strook
Kroatisch gebied ten zuiden
van de havenstad Dubrovnik
Bosnië praktisch volledig van
de zee afsluit. De Bosnische
vice-president Ejup Ganic zei te
vrezen dat de Serviërs zijn land
binnen een maand van de kaart
zullen hebben geveegd.
MOSKOU Loletta Rudyk
viert dit jaar 102e verjaar
dag, als ze tenminste nog in
leven is. Zij is één van de drie
vermiste Amerikaanse
staatsburgers uit de vorige
eeuw op een lijst van 25 ver
misten, gisteren gepubli
ceerd in de Rossiïskaja Gaze-
ta, de spreekbuis van het
Russische parlement.
De benjamin onder de verdwe
nen Amerikanen is Daniel Ni-
kitchik, die in 1936 in Chicago
werd geboren. De lijst stamt uit
1954 en betreft
derde landen" en staatsloze
burgers die over een paspoort of
verblijfsvergunning van de Ver
enigde Staten beschikten. De
krant roept een ieder die infor
matie heeft over de vermisten
op naar een nummer in Moskou
te bellen.
De Rossiïskaja Gazeta kwam
met de lijst een dag nadat gene
raal Volkogonov kon melden
dat hij eindelijk bewijs had ge
vonden dat in de voormalige
Sovjetunie inderdaad een aan
tal Amerikaanse krijgsgevange
nen nog in leven zou kunnen
zijn. De generaal is lid van de
Russisch-Amerikaanse com
missie die zoekt naar de krijgs
gevangenen die Jeltsin tijdens
een recent bezoek aan Was
hington onverwachts uit zijn
hoed goochelde. De witte reus
uit de Oeral kan dit nieuws
goed gebruiken. De Jeltsin-ge-
trouwe media begonnen al te
spreken van „een vergissinkje
van de president".
In principe zou het allemaal
gaan om vier categorieën ge
vangenen. De eerste groep be
staat uit mensen die tijdens de
Tweede Wereldoorlog in Sovjet-
handen terecht kwamen. Het
zou ondermeer om 114 Ameri
kanen gaan die tijdens de oorlog
aan Duitse zijde vochten. In
1953 zouden 4 Amerikanen in
de Sovjetunie in psychiatrische
inrichtingen hebben gezeten,
maar over hun latere lot is niets
bekend.
Tijdens de Koreaanse oorlog
werden 1309 Amerikaanse
vliegtuigen neergehaald. Uit
dokumenten blijkt dat de Sov
jet-inlichtingendienst 59 Ame
rikanen heeft verhoord. Meer
dan 500 piloten belandden in
Chinese kampen.
Uitwisseling
Vietnam ontkent de overdracht
van Amerikaanse krijgsgevan
genen aan Moskou. Uit doku
menten zou wel blijken dat ze
ven gedeserteerde Amerikanen
langs illegale weg via de Sovjet
unie in neutrale Europese lan
den zijn beland.
Tijdens de Koude Oorlog zijn 9
Amerikaanse vliegtuigen neer-
i in de buurt van Sovjet
grenzen. Over het lot van de be
manningen is nauwelijks iets
bekend. Wel bekend is de uit
wisseling van de Sovjet-inlich-
tingenman Rastvorov tegen
drie Amerikanen in 1954. De
Nezavismaja Gazeta, ofwel On
afhankelijk dagblad, sluit niet
uit dat dit soort ruilpraktijken
vaker heeft plaatsgevonden.
Diezelfde krant komt met het
trieste verhaal van de Ameri
kaanse majoor York. In 1942
landde zijn B-25 in de Sovjetu
nie na het eerste Amerikaanse
bombardement op Tokio. Aan
gezien de vliegdekmoedersche-
pen Hornet en Enterprise, van
waar de bommenwerpers ge
start waren, Japan niet dicht
genoeg hadden kunnen benade
ren, haalden de meeste vliegtui
gen de veilige thuishaven in be
vriend China niet.
„Dear sir!", schreef de majoor
aan Sovjetmaarschalk Vasil-
jevski. Daarop volgde een vurig
pleidooi om te worden ingezet
in de strijd. Al een jaar zaten
York en zijn mannen vast in de
Sovjetunie en zij waren het
niets dan beu. „Gelooft u soms
dat de Japanners een Duitse be
manning vast zouden houden
die na een luchtaanval op de
Sovjetunie toevallig op Japans
grondgebied belanden? Ik doe
een oproep op uw realiteitszin".
Stalin, vriend van kinderen,
zeelieden, geallieerden en eigen
volk, liet de Amerikanen niet
gaan. Sommigen onder hen,
van Russische afkomst, weiger
den van hun Amerikaanse
staatsburgerschap af te zien.
Straf: tientallen jaren kamp.
Anderen gaven toe. Beloning:
tientallen jaren kamp. Drie
Amerikaanse bemanningsleden
die na het bortibardement op
Japans grondgebied terecht
kwamen, werden als vijand be
handeld en onthoofd. De Ame
rikanen in de Sovjetunie wer
den volgens de spelregels geïn
terneerd, want Moskou en To
kyo erkenden eikaars neutrali
teit. Uit dat 'neutrale' Rusland
en andere voormalige Sovjet re
publieken moeten die geïnter
neerden vijftig jaar na dato nog
steeds terugkomen.
Vaccin verlengt Fontein
levensduur
van melanoom-
patiënten
LOS ANGELES - Patiën-
I ten met een uitgezaaid mela-
I noom, de meeste dodelijke
j vorm van huidkanker, heb
ben baat bij een nog in expe
rimenteel stadium verkeren
de behandelingsmethode,
waarbij de principes van een
vaccin worden gehanteerd.
JDit blijkt uit een deze week
vrijgegeven studie van het
John Wayne kankerinstituut
in Los Angeles,
li) Het „vaccin" bestaat uit leven-
n de melanoomcellen, die aan ra-
dioactiviteit zijn blootgesteld
om verdere celwoekering te
ii] voorkomen. Het vaccin wordt
0 tijdens een aantal jaren met
:>i steeds langer wordende tussen-
r pozen ingespoten. Het zet het
;d afweersysteem van de patient
tj ertoe aan kankerdodende anti-
stoffen en witte bloedcellen te
rj produceren, zonder dat zich bij-
3-1 werkingen voordoen zoals bij
chemo-therapie en bestraling.
I Aan de eerste injecties is ook
het vaccin tegen tuberculose
toegevoegd, wat het afweersys
teem verder stimuleert.
Dr. Donald Morton, de leider
van het onderzoek, zei dat de
j 136 patiënten die het medicijn
kregen toegediend in plaats van
de gemiddelde levensduur van
7,3 maanden na de diagnose
van vergevorderd melanoom,
gemiddeld nog 23 maanden te
leven hadden. „Daarnaast kwa
men we tot de verbazende con
clusie dat 26 procent van deze
patiënten na vijf jaar nog in le
ven was", zei Morton. „Onze
ervaring voorheen was dat
slechts zes procent na vijf jaar
nog in leven was".
Melanoom, dat in een vroegtij
dig stadium middels een opera
tie zeer goed te is behandelen, is
in de Verenigde Staten de vorm
van huidkanker die steeds meer
voorkomt. De toename wordt
geweten aan overmatig zonne
baden en het dunner worden
van de ozonlaag, waardoor de
hoeveelheid kankerverwek
kend ultra-violet licht dat de
aarde bereikt groter wordt.
Een als bruid
verkleed model
lijkt omgeven te
worden door
een fontein. Het
nep-water-
spektakel,
gemaakt van
plexiglas en
metaal en
behorend bij
een jurk van
witte crêpestof,
maakt deel uit
van een creatie
van de collectie
van Paco
Rabanne die.
gisteren in
Parijs werd
gepresenteerd.
FOTO EPA
ZAGREB Wereldwijd mag
de aandacht dezer dagen
vooral uitgaan naar het et
nisch geweld in Bosnië en de
vluchtelingenstroom uit ex-
Joegoslavië, maar wie ver
wacht dat de morgen te hou
den verkiezingen in Kroatië
in het teken van deze proble
men zal staan komt bedro
gen uit.
Kroatisch nationalisme en cha
os zijn de trefwoorden waaron
der het nieuwe parlement en de
nieuwe president van de jonge
staat Kroatië gekozen zullen
worden.
Het allesoverheersende onder
werp tijdens de verkiezings
campagne is het verjagen van
de Servische bezetter uit Kroa
tië. Niets houdt de Kroaten zo
bezig als de terugkeer van de
door de Serven bezette gebie
den in het moederland. Geen
van de acht presidentskandida
ten kan zich veroorloven om
het volk niet plechtig te beloven
de deling van het land zo snel
mogelijk en zo nodig met ge
weld ongedaan te maken.
De belangrijkste leus van hui
dig president Franjo Tudjman
luidt „Van overwinning naar
Welstand", maar elke Kroaat
weet dat de achterliggende ge
dachte als zou de oorlog tegen
de Serven over en gewonnen
zijn, een illusie is.
„Het nationalisme van het mo
ment is begrijpelijk, maar zal
uiteindelijk overwaaien", aldus
econoom en leider van een klein
partijtje Branco Horvat. „De
mensen zullen inzien dat de
economie de grootste aandacht
opeist".
Toch heeft geen van de kans
hebbers voor het president
schap een serieus economisch
programma. De meeste kandi
daten beloven wel de economie
weer op poten te zetten, maar
veel verder dan de cliche's als
privatisering, buitenlands kapi
taal en terugdringen van de
werkloos komen ze niet.
Meest sprekend voorbeeld is de
extreem nationalistische leider
van de Kroatische Partij voor
het Recht, Dobroslav Paraga.
Op het fascistisch gedachten-
goed van de Kroatische vazal
staat onder Hitier terugval
lend, belooft Paraga niet alleen
de Serven uit Kroatië te zullen
verdrijven, maar en passant
ook heel Bosnië en delen van
Servië maar in te lijven. De
denkbeelden van Paraga gaan
de meeste Kroaten te ver.
President Tudjman lijkt de
meeste kans te maken. Ook hij
zal Kroatië weer één maken,
maar verder probeert hij zorg
vuldig; de suggestie te wekken
dat de strijd eigenlijk al gewon
nen is. Ik heb van Kroatië een
zelfstandige, internationaal er
kende staat gemaakt, van hier
af kan het alleen maar beter
gaan, is de suggestie. De door
Tudjman gecontroleerde tv wil
het beeld van een stabiel Kroa
tië op weg in de vaart der volke
ren niet verstoren door al te
veel beelden van ontheemde
mensen te laten zien. De oorlog
in Bosnië speelt om dezelfde re
den ook nauwelijks een rol, te
meer daar Kroatië daar officieel
niet bij betrokken is. Dat het
Kroatische leger volop mee
vecht en hele delen van Herce-
govina onder zijn gezag heeft
gesteld is een publiek geheim.
Het tweede kenmerk van de
verkiezingen van zondag is de
chaos over wie er wel en wie er
niet mag stemmen en waar er
gestemd mag worden. Een dag
voor de aanvang is dat nog vol
strekt onduidelijk.
Inlichtingen en boekingen telefonisch uitsluitend onder nummer 070-3190882,
maandag t/m vrijdag van 09.00-15.30 uur.
