'Wie vetarm eet gaat niet veel later dood'
Eigen fuchsia voor
Janneke Brinkman
JEUGDVAKANTIES
de scherpe scoRPioEN „Uitstappen alstublieftdeze auto wordt gekaaptJ
Rotterdamse tunnel later in
gebruik door pech NS-systeem
suske en wiske
Christelijk paardrijden in (Kn)Uffelte
foidaeGouqqrtt__J BINNENLAND
Proef met chipkaart
in openbaar vervoer
UTRECHT De reizigers qn
het openbaar vervoer worden
wellicht over een tijdje verblijd
met een chipkaart die de huidi
ge vervoerbewijzen gaat ver
dringen. Een kleine 500 NS'efs
gaan vanaf medio september^e
chipkaart twee maanden lang
uitproberen. Het is een soofi
bankpasje waarmee de rèiziggr
allerlei zaken kan kopen. De
chipbezitter moet wel door al
lerlei poortjes of langs automa
ten waar het chipje wordt „ge
screend". In principe wordt fyet
mogelijk om een reis per trei,n
en aansluitend.vervoerper bus
of tram in één keer te kopen.
Wellicht kan ook koffie of qqn
krantje in de trein alvast vap,|e
voren worden betaald; voor
spelt NS. Die krant is overigeps
in de trein nu nog helemaal niet
te koop en koffie is alleen op §e
langere afstanden te verkrijgen
en dan nog lang niet pltyd.
Maar chip of geen chip, de con
trole in de trein blijft.
door zijn vrouw
Janneke keurt
CDA-
fractieleider
Eelco
Brinkman een
van de
zevenduizend
fuchsia's die in
Ommen zijn te
zien.
FOTO:FRANK
UIJLENBROEK
OMMEN Elco Brinkman, fractieleider van het CDA,
heeft gisteren in Ommen de vijfjaarlijkse tentoonstelling
van de regio Twente van de Nederlandse Kring van Fuchsi
avrienden geopend. Bij die gelegenheid werd een nieuwe
fuchsia ten doop gehouden: de Janneke Brinkman-Salen-
tijn-fuchsia. De tentoonstelling, met als thema 'fuchsia's en
water', wordt gehouden in de klassieke tuinen van Huize
het Laar in Ommen. De organisatoren denken tot en met
volgend weekeinde augustus zo'n tachtigduizend bezoekers
te ontvangen. Mevrouw Brinkman is overigens de tweede
van haar gezin naar wie een fuchsia is vernoemd: vijf jaar
geleden ging haar man haar voor. De lijsttrekker van het
CDA zei niet te weten welke verkoopcijfers de Eelco Brink
man-fuchsia ('fijn en rijk bloeiend') boekt onder socialisten.
„Het zal niet veel zijn. Ze zijn niet rood, ze zijn bescheiden
van kleur".
Jeugdvakanties lijken veelal op elkaar. Maar er zijn ook an
dere vakanties. Vandaag het laatste deel in een serie van zes:
de christelijke paardrijweek.
NEW YORK - Je staat voor
een stoplicht en ineens stapt
een man je auto binnen en
neemt plaats op de passagiers
stoel. Denkt hij wellicht dat je
een taxi bent? Nee, hij heeft een
'pistool. Hij kaapt je auto. Be
leefd vraagt hij je uit te stappen.
Dan sta je op straat en rijdt hij
weg. In jouw auto.
Nu de alarmsystemen voor au
to's steeds beter worden, heb
ben autodieven in New York en
andere Amerikaanse havenste
den hun toevlucht genomen tot
het kapen van auto's. Ze stelen
de wagens terwijl de eigenaars
zelf er nog in zitten. Zo hoeven
ze geen moeite te doen om in te
breken in de auto, blijft de scha
de beperkt en zijn ze ervan ver
zekerd dat het gestolen model
in goede mechanische staat is.
Volgens de politie opereren er
hele teams van „autokapers",
die meestal in opdracht werken
en uit zijn op speciale autoty
pes. De gestolen auto's worden
onmiddellijk op gereedliggende
schepen geladen en naar het
buitenland verscheept, waar ze
soms voor driemaal hun oor
spronkelijke prijs verkocht
worden.
Tot dusver zijn er dit jaar meer
dan 700 auto's gekaapt in New
York. Mercedessen, BMW's en
Porsches zijn bijzonder popu
lair. De angst voor kapers is
groot onder de autobezitters. In
plaats van voor dure restau
rants te wachten terwijl hun
werkgevers binnen dineren, rij
den chauffeurs van limousines
en andere kostbare auto's lie
ver in groepjes rond om elkaar
te beschermen. Dit leidt soms
tot opmerkelijke verkeersop
stoppingen.
De kapers krijgen zo'n 1000
dollar per auto, maar het echt -
grote geld wordt verdiend door
de tussenpersonen die de op
drachten geven en de auto's
naar het buitenland versche
pen. Vorig jaar december werd
een kapersbende opgerold die
ingehuurd was om 178 luxewa
gens te stelen voor de Westafri-
kaane markt. Totale waarde
zo'n 4,4 miljoen dollar.
Afzetmarkt
Zuid- en Centraal-Amerika vor
men de traditionele afzetmarkt
voor gestolen luxewagens,
maar volgens de politie is de
stijging van het aantal kapin
gen te wijten aan de toegeno
men vraag op het Indische con
tinent en in de voormalige Sov
jetunie, waar de georganiseerde
misdaad om wagens staat te
springen. De politie gelooft dat
een deel van de auto's uit de he
roïnehandel wordt betaald.
„De dieven zijn veel brutaler
geworden", aldus inspecteur
Ronald Trash uit New York.
Onlangs werd op een snelweg in
New York een echtpaar door
twee auto's klemgereden. De
dieven gingen er vandoor in
hun auto. De eigenaars moes
ten naar een vluchtheuvel spur
ten om. het razende verkeer te
ontwijken. In een ander geval
werd een auto gekaapt bij de
uitgang van een drive-in pizze
ria. De dief nam ook de pizza
De autokaperij heeft een nega
tieve uitwerking op de al ver
derfelijke rijpraktijken in New
York City. Als een andere auto
zachtjes tegen je aanbotst is dat
misschien wel een poging om je
te laten stoppen zodat een ka
per zijn slag kan slaan. Rij door,
adviseert de politie nu. „Newy-
orkers stppen toch al niet
graag", zegt een rij leraar.
„Maar nu het gevaar bestaat
dat hun auto wordt gekaapt als
ze stoppen, rijden ze als gek
ken".
(c) The Times
UTRECHT De spoorwe
gen hebben pech met het
nieuwe door een computer
gestuurd beveiligingssys
teem (EBS) voor wissels en
seinen dat op den duur het
huidige systeem moet ver
vangen. Fabrikant Siemens
heeft problemen met de soft
ware (programma's) voor het
nieuwe beveiligingssysteem
dat een investering van vele
miljoenen vergt.
Daardoor kan de nieuwe twee
sporige tunnel in Rotterdam
(die de roemruchte Willems
bruggen moet gaan vervangen)
pas enkele weken of zelfs maan
den later in gebruik worden ge
nomen. Oorpronkelijk zou die
tunnel al 6 juni volgend jaar
open gaan. Ook komt NS in de
knel met de beveiliging van en
kele andere grote projecten zo
als de uitbreiding van het
Utrechtse Centraal Station.
NS en Siemens zoeken momen
teel koortsachtig naar een op
lossing, ook voor de financiële
gevolgen. Een NS-woordvoer
der zei dat het nog te vroeg is
om te praten over schadevér
goeding. Maar niet is uitgeÉo
ten dat het daar wel op dit
draait als de vertraging echtpi
de hand zou gaan lopen. „Co'n
tract is contract", zegt de
woordvoerder. „Overigens heb
ben we er alle vertrouwen11 n
dat het zo'n vaart niet zal Io
pen". Het EBS-systeem is vpoi
de verkeersleiding veel oVe'r
zichtelijker en makkelijkerte
bedienen dan het huidige elek
trische relaissysteem. De Duit
se en de Zwitserse spoorwegen
werken al met de Siemens-ap-
paratuur.
Idoor
HOMME KROL
WAGENINGEN - De cho-
lesterolrage is onzinnig. Het
is een soort klucht der vergis
singen. Een algemeen advies
aan de bevolking om het ge
bruik van verzadigd vet sterk
te beperken is niet gerecht
vaardigd. Deze conclusie
trekt de Wageningse hoogle
raar prof. dr. ir. Pieter Wal
stra uit vergelijkend litera
tuuronderzoek. Zijn bood
schap? Wie een vetarm dieet
volgt gaat echt niet veel later
dood dan een roomboter-
klant.
„De boodschap wordt ons via de
reclame nog elke dag aange
praat", zegt Walstra over de te
lefoon. „Het eten van verzadigd
vet verhoogt de cholesterolspie
gel van ons bloed en dat leidt tot
een grotere kans op een hartin
farct. Dus moeten we anders
gaan eten". En die boodschap
klopt niet? „We moeten matig
en gevarieerd eten ja, maar niet
op grond van dat cholesterol-
verhaal". Maar het oorzakelijk
verband tussen verzadigd vet
en dichtslibbende slagaderen is
toch allang wetenschappelijk
aangetoond?
„Dat is het oude liedje ja. Het
wordt al bijna veertig jaar ge
zongen. Het stoelt op de choles-
terol-hypothese van Ancel Keys
uit de jaren vijftig. Maar na
meer dan een miljard gulden
aan onderzoek is daar nog altijd
geen afdoend bewijs voor gele
verd. Maar wacht 's even, u
maakt er een interview van.
Daar heb ik geen trek in, nee,
ook niet in Wageningen. U kunt
wat mij betreft citeren uit mijn
artikel in het augustusnummer
van het tijdschrift Spil".
Kritiek
Speelt hier enige vrees voor kri
tiek, omdat u als hoogleraar
zuivelkunde bij voorbaat in de
verdachte hoek zit? Per slot
wordt zuivel vaak met verza
digd vet vereenzelvigd.
„Absoluut niet, ik zie niet in
waarom me dat verdacht
maakt. Oh, u suggereert dat ik
een representant van de land-
boutylobby ben. Allerminst. Ik
werk gewoon bij de vakgroep le
vensmiddelentechnologie van
de universiteit. De reden dat ik
geen interview wil is eenvoudig
dat ik aan mijn artikel in Spil
niets toe te voegen heb".
Maar aan het eind ervan vraagt
u zich af hoe het zo ver kon ko
men met wat u de cholesterol-
rage noemt. U schrijft daar wel
ideeën over te hebben, maar die
wilt u de lezer besparen. En
naar die ideeën ben ik juist zo
benieuwd.
„Dan zal ik uw nieuwsgierig
heid niet bevredigen. Ik heb
geen zin om uw lezers op dat
punt met mijn ideeën op te
schepen. Omdat ze voor een
deel op vooroordelen berusten,
in ieder geval niet op onder
zoek. Dat zou dus een onweten
schappelijk verhaal worden en
daar pas ik voor".
gevolgen? Die zijn vorig jaar be
rekend door de Amerikaanse
voedingsdeskundigen Browner,
Westenhouse en Tice (Journal
of the American Medical Asso
ciation 265-1991). Ze gingen er
vanuit dat de hele Amerikaanse
bevolking op een cholesterol
verlagend dieet (zoals officieel
gepropageerd) zou overgaan.
Dan zouden de Amerikanen dus
langer moeten leven. Klopt,
maar veel naam mag het niet
hebben. Een Amerikaanse man
van 75 jaar krijgt er twee maan
den leven bij, een even oude
landgenote één maand. Voor
mannen van 60 jaar is het ver
schil zeventien dagen. Let wel,
het gaat om gemiddelden, maar
toch. Een extra vakantie zit er
nauwelijks in.
Meloenen
Om de cholesterolgekte in de
VS moet Walstra een beetje la
chen. „Op allerlei levensmidde
len staat cholesterol free, zelfs
op meloenen en mineraalwater
Op allerlei manieren pro
beert men mensen die eten wat
ze lekker vinden een schuldge
voel aan te praten. Overbodig te
zeggen of ik dat allemaal
ethisch verantwoord vind".
Op het in Nederland gangbare
voedingsadvies heeft hij stevige
kritiek. Hij vindt de voorlich-
tingsboodschap te ingewikkeld
en te verwarrend. „Hoewel de
cholesterolspiegel maar heel
weinig afhangt van de opname,
denken velen nu dat cholesterol
een soort vergif is dat je vooral
niet moet eten, terwijl het een
noodzakelijk bestanddeel van
ons lichaam is. Ook ontstaat er
een ontsnappingsmechanisme.
Bijvoorbeeld: als ik nu halfvolle
melk drink, dan hoef ik verder
niet meer zo op m'n eten te let
ten".
Walstra concludeert dat een al
gemeen advies om het gebruik
van verzadigd vet sterk te be
perken niet door onderzoeksre
sultaten gerechtvaardigd
wordt. Weliswaar neemt in Ne
derland de Voedingsraad een
tamelijk gematigd standpunt
in, maar de reclame houdt de
rage met veel geweld in stand.
Het zou interessant zijn om
over pakweg twintig jaar, als de
rage volgens de hoogleraar wel
zal zijn uitgewoed, onderzoek te
doen naar het verschijnsel.
„Hoe kon het zover komen, hoe
konden zoveel onhoudbare uit
spraken worden ontlokt aan
wetenschappelijke onderzoe
kers, waarom ging het publiek
er zo op reageren, wat voor
maatschappelijke krachten
hebben hier gewerkt?"
Walstra heeft daar wel z'n idee
ën over, maar die houdt hij dus
liever voor zich. Wel wil hij een
voedingsadvies geven: eet ma
tig en gevarieerd. Van wie heb
ben we dat eerder gehoord?
Precies, van het Voorlichtings
bureau voor de Voeding.
De Wageningse prof predikt
dus geèn nieuw evangelie, hij
relativeert hoogstens de choles-
terolrage. Kortom, wie de goede
voorouders heeft en zichzelf wil
vrijwaren van een hartinfarct
leve als matige geheelonthou
der op een onbewoond eiland.
In de hoop niet vroegtijdig aan
de eenzaamheid te sterven.
Volgens Walstra is de cholesterol-rage onzinnig. Als je maar matig en gevarieerd eet, kan een patatje-met
zo nu en dan geen kwaad.
FOTO: SP
UFFELTE 'Christen zijn'.
De folder had het aangestipt,
maar maakte er niet te veel
woorden aan vuil. En op het
christelijk paardrijkamp in
het Drentse Uffelte doen de
deelnemers aan deze Youth
for Christ-vakantie het ook
niet. De dames jongens
schrijven zelden in op paard
rijden zijn even stil voor en
na het eten, de leiding pro
beert ze in groepsgesprekken
en thema-behandelingen „iets
mee te geven", maar verde-
r ach, de gemene deler is
toch vooral de inhoud van de
stallen. Het hippisch gebeu-
Ceasar en Carlos zijn christe
lijke paarden deze week, grapt
begeleider Eddy. De twee vier
voeters hebben, leggen de kin
deren uit, een bijzondere posi
tie ten opzichte van hun acht
tien collega's. Ceasar is popu
lair vanwege zijn mooie ma
nen, Carlos geniet liefdevolle
belangstelling vanwege zijn
ouderdom en het aandoenlijke
gebrek dat daarmee gepaard
gaat; De oude reus laat zijn
respectabele lap tong zonder
scrupules uit de mond han
gen.
„We sukkelen hier niet, het
zijn paarden, geen pony's",
verzekert de eigenaar van ma
nege 't Holtingerzand waar de
Youth for Christ-kinderen al
dertien jaar neerstrijken voor
hun paardr ij vakantie. Ze ver
blijven er een week onder het
zorgzame oog van de begelei
ders, niet te oud (gemiddeld
24) en meestal ook begenadigd
met een groot brok paardelief-
de.
Zoals Charissa, die vooral ge
niet van de vele vragen die de
kinderen in de loop van zo'n
week stellen. Kleine 'of grote
vragen, de begeleiding is er dol
op. Gisteravond nog, het on
derwerp voor de avondsluiting
was de oneerlijkheid dat in
Zuid-Afrika zwarte mensen
niet gelijk worden behandeld,
zei plotseling een van de kin
deren: „Maar bij ons komen
ook te veel zwarten". Het was
aanleiding voor vurige ge
sprekken, waarbij het opviel
dat de kinderen vele malen lie
ver vertellen dan luisteren. De
begeleiding, zelf geanimeerd
deelnemer aan de discussie
maar toch vooral 'aanjagers',
moest de groep uiteindelijk
naar bed sturen. Zo interes
sant vonden ze het allemaal;
de tijd vloog, de afgelopen
nacht.
De kinderen variëren in leef
tijd van twaalf tot en met vijf
tienjaar. Ze hebben nogal wat
te doen in Uffelte. Dagelijks
een uur te paard, veel spel en
sport, boodschappen doen
een eufemisme voor chips
inslaan en corvee, natuur
lijk. Alles voor vierhonderd
gulden. Een uurtje paardrij
den per dag is wellicht wat
weinig, vinden ook de begelei
ders, maar daar staat tegen
over dat er ook twee keer een
rit van anderhalf uur gemaakt
wordt, zodat ze wat verder
van huis kunnen. Eddy: „Het
voordeel van deze manege is
wel dat we vrij mogen rijden
en direct buiten de poort in de
vrije natuur staan. Dat scheelt
tijd".
Op de aankondiging dat op de
dag des Heren een kerkdienst
wordt bezocht, reageerde van
de achttien deelneemsters in
Uffelte deze week slechts één
met een pruillipje. De meeste
kinderen gaan thuis ook ter
kerke. Niet-christelijke kinde^
ren komen niet veel naar de,
paardrijweek van Youth foy:
Christ. Jammer, vinden ze bij I
de organisatie, want het is
vaak leuk om een gemêleerde,
groep te hebben en men is im
mers verdraagzaam.
Maar de praktijk is dat het,
veelal de ouders zijn die vin-i
den dat als kindlief toch op/;
een paardrijkartip gaat, dit,
maar het beste onder begeleir,
ding van gelijkgezinden kap.
gebeuren. „Maar we pushen
hier niet", zegt Charissa, „we,
hebben het over God, natuurj-
lijk, maar leggen er de nadrulf
op dat de kinderen zelf een
mening moeten vormen. Over
allerlei dingen".
Debbie, een jongedame me|
grote liefde voor Caesar, hoe- I
wel Carlos ook lief is natuur- J
lijk, vind het kletsen 's avonds
wel leuk. Maar niet op dcf
slaapkamers, wat volgensI
haar ook gebeurt. „Ik slaap
slecht in een vreemd bed. Van
nacht zijn we met een stel-
naai' een andere slaapzaal ge-
gaan omdat de rest niet rustig
was". Maar Debbies nachtelij-
ke bezwaren monden overdag"
niet uit in hardvochtige vei>, j
wijten. Eddy: „Het is een per-" I
fecte groep, iedereen gaat meff
iedereen om, ik vind het hartm i
stikke leuk".
Terwijl in de stallen de kinde,-!
ren enthousiast de paarden,, J
staan te verdelen en de lijden*-
de voorwerpen zonder enig be?'
zwaar hiertegen lijken klaarw
te staan voor hun dagelijkse!
klusje, valt binnen in het
kampgebouw het oog op eerf
stepcil op het toilet: 'Waarde-;
ring, blijdschap, feestvieren'-.
In Uffelte, door de kinderen
olijk 'Knuffelte' gedoopt, ma
ken ze het waar.
De inhoud van zijn artikel zegt
hij volledig voor zijn rekening
te nemen. Hij heeft er een berg
literatuur over wetenschappe
lijk onderzoek voor doorgewor
steld. Met stijgende verbazing,
zoals hij zegt. De wetenschap
pelijke historie sinds die bijna
veertig jaar oude cholesterol-
hypothese lijkt voor hem op een
comedy of errors, een klucht
der vergissingen. De bekende
hypothese luidt simpelweg: wie
veel verzadigd vet eet, krijgt
een hoge cholesterolspiegel in
zijn bloed waardoor slagaderen
dichtslibben en de kransslaga
deren van het hart verstopt ra
ken. Gevolg: dood door hartin
farct. Wat daar tegen te doen?
Minder verzadigd vet eten en
vooral meervoudig onverzadigd
FOTO: PERS UNIE
vet consumeren.
Op het eerste gezicht een heel
aanvaardbare redenering,
maar volgens Walstra rijkelijk
naïef. Hij vecht zowel de deug
delijkheid van dé cholesterol-
hypothese aan, als het daarop
gestoelde voedingsadviesbeleid.
Roken, stress, hoge bloeddruk,
suikerziekte het bekende rij
tje dus zijn evenals verzadigd
vet slecht voor je hart, naar het
heet. Ze kunnen bijdragen aan
verstopping van de (kranssla
gaderen. Of, zoals Walstra het
formuleert, ze correleren met
coronaire hartziekten (CHZ in
het jargon). Overigens'is de cor
relatie wat die cholesterolspie
gel betreft volgens hem alleen
bij mannen tussen de 40 en 60
jaar aangetoond.
Blijft de vraag in welke mate die
factoren de hartziekten veroor
zaken. Hoe ze precies ontstaan
is uiterst gecompliceerd, deels
onbegrepen en van mens tot
mens verschillend, concludeert
Walstra. „Er zijn ook meer fac
toren in het spel. Vermoedelijk
is de belangrijkste factor een
sterke erfelijke component voor
CHZ. De kans op CHZ hangt
maar heel weinig af van de cho
lesterolspiegel. Mensen met
een erg lage spiegel kunnen wel
degelijk een hartinfarct krijgen
en veel mensen met een zeer
hoge blijven er vrij van".
Van een cholesterolverlagend
dieet heeft Walstra geen hoge
pet op. Hij verwijst naar de in
veel landen uitgevoerde inter
ventiestudies. Als je twee even
grote groepen mensen neemt,
met gelijke kenmerken, en je
laat de ene groep jarenlang zo'n
dieet volgen én de andere groep
'gewoon' eten dan zie je na af
loop van die studies geen bete
kenisvolle (significante) ver
schillen in totale sterfte, is zijn
bevinding. Als er al een geringe
oversterfte aan coronaire hart
ziekten wordt geconstateerd
dan wordt die volgens hem
blijkbaar gecompenseerd door
een lagere sterfte door andere
oorzaken, kanker bijvoorbeeld.
Trouwens, zo vraagt Walstra
zich af, is vermindering van de
sterfte aan coronaire hartziek
ten wel wenselijk? „Natuurlijk
wel als het sterfte op tamelijk
jonge leeftijd betreft. Maar op
hoge leeftijd? Verreweg de
meeste gevallen van CHZ ko
men voor bij ouderen. Als die
niet aan CHZ doodgaan, dan
waarschijnlijk aan kanker. Ik
kan me voorstellen dat er men
sen zijn die dan maar liever een
hartinfarct krijgen".
Gevolgen
Maar, schrijft Walstra, laten we
nu eens aannemen dat de voor
spelde verbanden tussen vet-
consumptie, cholesterolspiegel
en hartziekten juist zijn en niet
door iets anders gecompen
seerd worden, wat zijn dan de
De deelnemers aan de paardrijweek van Youth for Christ rijden een uur per dag, maar besteden
veel tijd aan de verzorging van de paarden.
FOTO:PERS
z
p
