Opkomen voor het belang
van de lijdende baby
Drewermann-teksten op Zwitserse 06-lijn
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Middag
COMMENTAAR
De weigering van het Vaticaan Israël diplomatieke erkenp
ning te geven, heeft voor veel wrijvingen gezorgd. Zo zijn d|>
pausen vaak het doelwit van hetze-campagnes geweest, zop
als bijvoorbeeld paus Pius XII die tegen alle historisch^
waarheid in, er steevast van werd beschuldigd niets gedaan!
te hebben om de joden van de vervolging door de nazi's tf
redden. De niet-bestaande officiële betrekkingen hebbeiT
nochtans niet belet dat pausen en Israëliërs met elkaar ii|
contact bleven. Als teken dat de banden niet helemaal wer
den verbroken, werden de Israëlische eerste ministers Gol
da Meir en Simon Peres door de paus in audiëntie ontvan
gen, net zoals PLO-leider Jasser Arafat overigens. Ook nan
een Israëlische delegatie deel aan de plechtigheden bij he
begin en het einde van het Tweede Vaticaans Concilie, he
concilie dat de joden vrijsprak van Godsmoord.
£gidóc@ou4a/nt
EckUc Soiwcmt
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1992
GENEVE Op een Zwitserse 06-lijn zijn nu, temid
den van sex-nummers, ook teksten van de geschorste
Duitse priester en psychoanalyticus Eugen Drewer-
mann te horen. Onder meer in het gezaghebbende dag
blad Neue Züricher Zeitung wordt sinds kort reclame
gemaakt voor 'Eugen Drewermann - Tijd voor Liefde',
waarna het bewuste telefoonnummer volgt. Wie dit
nummer draait krijgt gedurende enkele minuten tek
sten te horen over trouw en liefde, over scheiding en
katholieke moraal. De teksten worden voorgelezen
door André Bernhard uit Winterberg, die zegt de le
venswijsheden van Drewermann zo interessant te vin
den dat hij ze niet aan zijn landgenoten wil onthouden.
Het Solidariteitscomité Drewermann uit Luzern heeft
ertegen geprotesteerd dat ,,hun" theoloog met sex in
verbinding wordt gebracht. Ook de Zwitserse uitgever
van Drewermann, Walther-Verlag, is niet gelukkig
met de affaire. Bernhard gebruikt de teksten zonder
auteursrechten te betalen. Weliswaar gaf de Duitse
Herder-Verlag toestemming, maar de Zwitserse uitge
verij vindt dat er toch een regeling moet komen.
Bernhard denkt dat het telefoonnummer even popu
lair zal zijn als de band met bijbelteksten, die eerder op
het nummer te beluisteren waren. In de afgelopen win
ter waren gemiddeld 6.000 Zwitsers per maand geïnte
resseerd in teksten van Luther. Daar hield Bernhard
maandelijks zo'n 4.500 gulden aan over. Wegens de on
duidelijke juridische positie en de vele klachten over de
06-lijnen weigerde de Zwitserse PTT aanvankelijk
hem een nummer te verlenen. De inventieve reclame
man, die zichzelf „niet bijzonder religieus" noemt,
wendde zich tot het bisdom Chur. In plaats van amuse
ment van het laagste allooi zouden er onder een 06-
nummer ook bijbelse en theologische teksten te beluis
teren moeten zijn, luidde zijn pleidooi. Het bisdom
hapte toe, zonder te beseffen dat uitgerekend teksten
van de Eugen Drewermann zouden worden voorgele-
Een halve waarheid i
een hele leugen.
Joods spreekwoord.
Grote ikonensmokkel uit Rusland
MOSKOU Niet minder dan 27 miljoen ikonen, onge
veer 90 procent van het aantal dat in 1980 nog in de Sov
jetunie aanwezig was, zijn sindsdien illegaal het land
uitgesmokkeld.
Dit bericht het weekblad Moscow News. Volgens het
Russisch ministerie van binnenlandse zaken, waarop
het 'weekblad zich beroept, houden zo'n veertig interna
tionale bendes zich bezig met de smokkel van antiek en
religieuze kunst uit de vroegere Sovjetunie. In 1991 is
de illegale handel verdrievoudigd in vergelijking met
het jaar ervoor, aldus het ministerie. Naar schatting zou
het hier gaan om in totaal honderden miljoenen dollars.
Schilderijen van Malevitsj of Kandinsky worden in Rus
land voor zo'n 40.000 gulden opgekocht, maar blijken in
Europa of Japan voor een of meer miljoenen verkocht te
worden. Het weekblad maakt melding van een portret,
'geschilderd door Chagall, dat uit een theater in Bakoe
werd gestolen. In het Westen werd het voor meer dan
een kwart miljoen gulden verkocht.
door MARINUS V.D. BERG
De zon staat nog hoog aan de hemel als hij om de
hoek van de straat komt. De man die geen naam
heeft. De man die niets zegt. Ineens is hij daar. Zijn
komst veroorzaakt een ongekende stilte. Wie is toch
die man Wat is toch dat uur U? Het moet in de
namiddag geweest zijn. Gaat het om een beslissend
uur1? Het uur in het leven waarop het zo stil wordt in
jezelf datje alleen nog maarje eigen adem hoortJe
hoort haar door de buizen in je eigen huis. Je
lichaam. Is het het uur waarop je oog in oog staat met
jezelf? Is de man je schaduw dieje ineens aankijkt
Je ziet voorje, wat je dacht dat achter je lagIs het
uur U de dood in het leven. De dood van je verlangen
De dood van een eenzijdige levensstijl: je begroef
jezelf in het graf van alsmaar werken, als maar
presteren en concurreren. Is het het uur dat je in de
put raakte door een diep verdriet Speelt het uur U
zich afin middag van het leven Je bent de veertig
immers voorbij
In ieder geval komt die vreemde man op 'n zomerse
dag in de middag. Seizoen en tijdstip zijn opvallend.
Het is het moment waarop je verlangt naar rust en
naar thuis. De zomer kan warm en lang zijn. Je zoekt
schaduw. Je kunt niet alsmaar in de hitte leven. De
kinderen spelen op straat. Zij zien geen gevaar in de
vreemde man. Ze gaan achter hem lopen:
schaduwlopen. Maar de volwassenen zijn hun eerste
onbevangenheid kwijt. De man en de kinderen kijken
elkaar aan: de angst verdwijnt. Het leven kan
doorgaan, maar na de crisis is het voor altijd anders.
Niemand weet waar de man heen is gegaan. Hij heeft
geen adres achtergelaten.
Er is al zoveel gesproken en geschreven en nagedacht
over dat gedicht van Martinus Nijhoff, Het uur u.
(onlangs opnieuw verschenen met tekeningen van
Jeroen Henneman). Alleen al de titel geeft zoveel te
denken. Je kunt het lezen als het onbekende uur.
Ineens kun je inje leven in een crisis komen,
overvallen worden door een ziekte. Het gebeurt op een
uur die niet in je agenda stond.
Je kunt de titel ook lezen als: „het uur voorjou": jouw
beslissende uur. Het uur van jouw waarheid. Het uur
waarop je verlangen zich niet langer laat vermoorden
en waarop je je verlangen doorgang geeft. Het uur
waarop de angst niet langer de boventoon voert. Ik
had in de nacht na het lezen van dit gedicht en het
kijken naar de tekeningen een droom. Dromen
kunnen een brief van de ziel zijn. Een kostbare brief
herlees je en bewaarje. Ik droomde dat ik een kind
zou dopen. Het zou een nooddoop zijn, want het kind
werd ernstig gehandicapt geboren. Het bijzondere
was dat de ouders tegen alle verwachtingen in bleven
hopen. Dat verhinderde mij om tot de doop over te
gaan. De doop leek hier eerder onheil aan te kondigen
dan heil, nieuw leven. Ik kon dus niet anders dan
wachten. Samen met de ouders. Naarmate ik langer
wachtte, zag ik de baby worden tot een gezond kind.
Lachend en gezond.
De droom vertelt mij dat pastoraat wachten is, opdat
het verlangen doorgang kan vinden. De mei\s van
onheil, wat hem stuk, eenzaam, verdrietig maakt,
opnieu w heil vindt, leven dat hem goed doet. Dat
gebeurt er in een mens die zijn verlangen niet
vermoord. De droom vertelt me ook van de kracht van
het vertrouwen. Je kunt, ondanks alles wat er soms
gebeurt in je leven, opnieuw geboren worden. Je komt
aan in een nieuwe onbevangenheid. De „tweede"zei
Han Fortmann.
Crisis betekent ook zuivering. In de middag kan het
leven opnieuw intens worden. Volop de moeite
waard. Als je doorgroeit en als je aan de dreiging die
ieder boven het hoofd hangt, een plaats weet te geven.
Misschien is de man van het uur Ude dood. Maar het
is erger datje ziel sterft, dan je lichaam. Wie zijn ziel
niet laat sterven, gaat in de stilte van de middag iets
verstaan van onsterfelijkheid. „Om gestorven dood te
gaan, isgervade", dicht Nijhoff.
Homobewegingen roepen hulp
in van kardinaal Simonis
AMSTERDAM - Het COC en
het Landelijk Koördinatiepunt
Groepen Kerk en Homoseksua
liteit (LKP) vragen kardinaal
dr. A.J. Simonis zijn invloed
aan te wenden voor een andere
houding van het Vaticaan te
genover homoseksualiteit.
Aanleiding voor dit verzoek is
het recente document waarin
het Vaticaan de bisschoppen er
toe oproept gelijkberechtiging
van homo- en heteroseksuelen
in bepaalde gevallen te bestrij
den.
Het COC en het LKP schrijven
in een open brief aan Simonis
het „al erg genoeg" te vinden,
dat de Rooms-Katholieke Kerk
op theologische gronden homo
seksuelen het recht op hun ei
gen levensstijl ontzegt en ho
moseksualiteit omschrijft als
een objectieve afwijking. Maar
het is „volstrekt onaanvaard
baar" dat het Vaticaan oproept
tot „regelrechte discriminatie
en schending van de mensen
rechten" en van bisschoppen
verlangt dat zij anti-discrimina
tie wetgeving tegengaan.
Directeur A. van Kooten Nie-
kerk van het COC rekent er
niet op dat Simonis gehoor zal
geven aan het verzoek van haar
organisatie. Maar nadat diverse
leden van hun grote zorgen
blijk hadden gegeven, besloten
de besturen van het COC en het
LKP de brief te sturen als sig
naal dat het Vaticaanse docu
ment niet door de beugel kan.
Het COC en het LKP beraden
zich nog over andere acties.
Hoewel de tekst van het docu
ment in de Verenigde Staten al
is verspreid, hebben de Neder
landse bisschoppen nog altijd
geen exemplaar ontvangen, al
dus hun woordvoerder.
Het COC daagde Simonis begin
1987 voor de rechter, nadat
deze voor de radio begrip had
getoond voor een huisbaas die
geen kamer aan een homosek
sueel paar wil verhuren. De
rechtbank in Utrecht wees de
vorderingen van de hand.
Kindermoord of dan toch zeker doodslag. Vin
cent van den Burg, Tweede-Kamerlid voor het
CDA, reageerde deze week fel op een concept
nota van zes vooraanstaande kinderartsen. Zij
vinden dat actieve euthanasie bij baby's in uit
zonderlijke gevallen mogelijk moet zijn. De con
fessionele partijen zien hun voorspelling van
het 'hellende vlak' steeds meer uitkomen. Na de
wilsonbekwame comapatiënten en
stoorden zijn nu de onmondige baby's aan de
beurt, vrezen ze. Voor de kinderartsen is het
een delicate kwestie. De ethische afwegingen
van betrokken ouders verschillen hemelsbreed.
Maar het aanschouwen van (onnodig) zwaar lij
den van een pril brokje menselijk leven laat
geen enkele volwassene onberoerd. „Uiteinde
lijk", zegt kinderarts O.F. Norbruis, „staat het
belang van het kind voor ons toch voorop".
Kinderarts Norbruis over zeer 'delicaat vraagstuk'
Is het leven voor een mon-
gloïde kind niets waard?
Sommige ouders schrikken
zo na de geboorte van hun
'ongelukkige' baby, dat ze
ernstig overwegen of hun
kind niet beter een zachte
dood kan sterven.
Ouders in de jaren negentig kie
zen bewust voor een kind en
dan moet het ook perfect zijn.
De wetenschap biedt daarbij
een ongekende steun. Het is
technisch heel goed mogelijk
om vroegtijdig vast te stellen of
er een jongetje of meisje in aan
tocht is. In ons land is het
uit ethisch oogpunt ech
ter ondenkbaar dat op grond
van geslacht een selectie wordt
doorgevoerd. In China zou het
voor ongewenste meisjes veel
ellende na de geboorte kunnen
Voorkomen.
In ons land is het wel in brede
kring geaccepteerd om een
zwangerschap vroegtijdig af te
breken als na een vruchtwater
punctie blijkt dat het kind met
een ernstige handicap ter we
reld zal komen. Het aantal ba
by's met open ruggetjes en wa
terhoofdjes is daardoor flink af
genomen. Aan de andere kant
besluiten vrouwen op steeds la
tere leeftijd kinderen te nemen
waardoor de kans op een 'niet-
volmaakt' kind groter is.
Zo'n vijf jaar geleden baarde
professor Voute opzien met zijn
voorstel om kankerpatiëntjes
zelf te laten bepalen of ze hun
ellendige ziekte al dan niet tot
het bittere einde willen bele
ven. Hij oogstte veel veront
waardiging die nu niet minder
Uitgelekt
De politieke reacties maken de
discussie er niet gemakkelijker
op, weet kinderarts O.F. Nor
bruis die verbonden is aan het
Medisch Spectrum Twente.
„Het is goed dat er aandacht
voor het onderwerp is. Het is al
leen wat onhandig dat het con
cept van een rapport nu blijk
baar is uitgelekt. Het zou wel
eens kunnen zijn dat accenten,
zoals ze nu in de publiciteit ko
men, in werkelijkheid anders
blijken te liggen".
U komt als kinderarts in een
lastig parket als ouders bij u ko
men met de delicate vraag of het
niet beter is het leven van hun
kind te beëindigen.
„Ja. Daarom zullen we dit soort
gevallen ook altijd in teamver
band bespreken. Afhankelijk
van de aard van de aangeboren
afwijking zullen we dan in
schatten wat de mogelijkheden
van het kind nog zijn".
U bedoelt: wat de levenver
wachting is en dan vooral wat
de kwaliteit van dat leven zal
„Vooral dat laatste is natuurlijk
erg belangrijk. Al is het uiter
mate moeilijk om daarover een
uitspraak te doen. Maar je kunt
er wel met de nodige slagen om
de arm op grond van erva
ringen in vergelijkbare geval
len iets van zeggen. We be
spreken dat dan met de ouders.
Bedenk wel en dat is het
misleidende van de koppen in
de krant deze week dat we
dan niet spreken over euthana
sie. Want strikt genomen kan
euthanasie bij baby's niet. Bij
euthanasie geef je zelf aan datje
niet langer ondraaglijk wilt lij
den. Dat is hier nu juist het gro
te probleem. Jonge kinderen
kunnen dat niet".
„Het belang van het kind staat toch voorop"
Vier redenen
In vier gevallen zou volgens
de zes vooraanstaande kin
derartsen actief levens
beëindigend mogen worden
ingegrepen.
Als een ernstig zieke pas
geboren baby na het sta
ken van een zinloze me
dische handeling niet
meteen overlijdt.
Als na een paar dagen of
weken blijkt dat de zorg
niet in het belang was
van het kind omdat de af
wijkingen ernstiger zijn
dan de artsen aanvanke
lijk dachten.
Als direct vanaf de ge
boorte van een medische
behandeling wordt afge
zien en het kind niet
meteen sterft maar wel
lijdt.
Als een pasgeborene op
eigen krachten overleeft
maar de afwijkingen zo
ernstig zijn dat artsen en
ouders zich afvragen wat
de kwaliteit van het le
ven zal zijn.
In dat geval spreken de ou
ders toch voor hun kind. Wat
maakt dat voor verschil
„Dat maakt puur formeel,
(juridisch veel uit. Aan de
ene kant kan een arts zeggen:
luister, deze behandeling is zin
loos. Terwijl de ouders zeggen:
nee, we willen dat u alles op al
les zet om door te gaan. Aan de
andere kant kan het ook zo zijn
dat ouders op een gegeven mo
ment zeggen: wij willen stoppen
terwijl de artsen zeggen dat een
behandeling nog wel degelijk
zinvol kan zijn. Toch kun je niet
altijd bij voorbaat zeggen dat de
ouders (aarzelend) het het
beste weten.
Daaruit moet u niet begrijpen
dat we de ouders niet serieus
nemen. Dat doen we natuurlijk
wel. Zij moeten immers met
hun kind verder. En dat is in
feite het allerbelangrijkste. Als
ouders vinden dat een leven
niet heel lang moet worden ge
rekt, dan zul je daar eerder aan
toegeven. Maar wij zullen men
sen nooit opdringen dat het met
hun kind niet verder kan.
Dat lijken me moeilijke gesprek
ken.
„Dat zijn het ook. Hoewel we
geen intensive-care voor baby's
hebben, krijgen we tcch met dit
soort vraagstukken te maken.
Dan is het vaak zo dat het kind
de eerste dagen met maximale
zorg goed is doorgekomen maar
zich daarna toch allerlei com
plicaties manifesteren. Dan
ontstaat de onzekerheid en de
discussie. Wat moet je dan ver
der?"
De groep van zes vooraanstaan
de kinderartsen spreekt zelfs
van actieve euthanasie door de
toediening van medicijnen.
„Nogmaals, ik denk dat het
woord euthanasie bij deze jonge
kinderen niet op zijn plaats is.
Dat zal in het rapport ook niet
zo gezegd zijn maar het wordt
natuurlijk wel zo opgepikt. In
deze gevallen is sprake van een
noodsituatie. Van kinderen met
een hele slechte prognose die
door medisch ingrijpen zachter
en misschien eerder kunnen in
slapen."
U kunt zich voorstellen dat
mensen daar principieel be
zwaar tegen hebben
„Ja."
Aan de andere kant zult als arts
veel pijn en ellende bij kinderen
„Daarom moetje als kinderarts
ook voor de belangen van het
kind opkomen. Dat is toch wel
de kern van het geheel. En
daarbij komen dan de belangen
van de ouders en van de rechts
orde."
In ons land bestaat een breed ge
accepteerde euthanasiepraktijk
voor wilsbekwamen waarbij
artsen niet vervolgd worden als
ze aantonen uiterst zorgvuldig
gehandeld te hebben. Kan die
richtlijn niet ook hier toegepast
worden
„Dat is heel moeilijk. Het blij
ven onmondige patiënten."
Elke ouder zal de grens anders
leggen. Sommigen vinden het
leven van mongololde kind, dat
heel gelukkig kan zijn, al onver
draaglijk. Anderen zullen een
zwaar gehandicapt kind met
chronische pijn tot in lengte van
jaren liefdevol verzorgen. Is het
mogelijk en menselijk om daar
in als arts ethische grenzen te
trekken
„Dat soort richtlijnen zouden
niet werken en ook niet goed
zijn. De verschillen zijn er en
worden geaccepteerd. Het is
ook niet niet zo dat iedereen
verplicht wordt tot diagnostiek
tijdens de zwangerschap boven
een bepaalde leeftijd. Over dat
soort zaken wordt in alle open
heid met ouders gepraat.
Het is niet zo dat na een punctie
het leven van de foetus bij een
slechte uitslag per definitie be
ëindigd zal worden. Nee, er zijn
mensen die dat toch accepte
ren. Anderen zien wel reden om
hun zwangerschap te beëindi
gen. Die vrijheid bestaat en ik
denk dat dat een goede zaak is."
Eerste stappen
ISRAËL onderhoudt normale diplomatieke betrekkingei
met alle niet-Arabische landen, behalve met het Vaticaan
Israël is er al lang op op gebrand ook het Vaticaan aan he r
rijtje te kunnen toevoegen, maar het Vaticaan heeft steeds
de boot afgehouden. Het Vaticaan heeft de staat Israël sea
dert zijn stichting in 1948 niet officieel willen erkennen
hoewel het nooit het bestaansrecht van Israël heeft betwist
Voor die afwachtende houding ten aanzien van Israël heef
het Vaticaan zijn eigen redenen. De grenzen van de nieuw»
staat lagen en liggen bijvoorbeeld niet vast. Ook heeft hef
Vaticaan de annexatie van Oost-Jeruzalem door Israël nooil
erkend. Het Vaticaan pleit integendeel voor een internatio
nale status van Jeruzalem, een stad die als heilige stad vooijt
de drie monotheïstische wereldgodsdiensten niet aan eeif
land toebehoort, maar aan heel de wereld, een stad boven\
dien waar, volgens de paus, de drie godsdiensten broederlijl
naast elkaar zouden moeten kunnen bestaan. Maar met de
strijd tussen joden en Arabieren die al decennia duurt, kar
er van een dergelijke broederschap geen sprake zijn. Hef
Vaticaan legt zich evenmin neer bij de annexatie de factd1
van de bezette Palestijnse gebieden.
FOTO: SP
Kamerleden vallen vooral over
het feit dat de werkgroep zegt
dat artsen de overlijdensakte
maar vals moeten invullen zo
lang euthansie bij baby's niet
wettelijk geregeld is. Verbaast
die uitspraak van uw collega's u
niet
„Ik denk dat het begrijpelijk is
dat artsen daartoe komen door
het ontbreken van een duidelijk
kader. Want - dat is nu wel ge
bleken - het heeft in de gangba
re euthanasiepraktijk al tot
grote problemen geleid."
Je haalt je wel wat op de hals als
je de overlijdensakte bij eutha
nasie juist invult.
„Ja, het heeft nogal wat conse
quenties. Vooral omdat het tot
gevolg kan hebben dat kinder
artsen handelingen ten gunste
van het kind niet meer zullen
uitvoeren waartoe ze anders ze
ker wel waren overgegaan. Het
is wel zeker dat veel meer eu
thanasie plaatsvindt dan je op
grond van de meldingen zou
mogen vermoeden."
U zou ook kunnen zeggen dat
het tot de competentie van de
arts behoort om bij wilsonbe-
kwamen een beslissing te ne-
„Dat lijkt me niet de goede
weg."
U wordt er wel mee geconfron
teerd.
„Ja, het komt voor dat ouders
komen en zeggen: dokter, zo
gaat het niet. Ik kan mijn kind
niet zo zien lijden. Hoe moet dat
nu verder?"
Ik zal er niet ver naast zitten als
ik vermoed dat kinderartsen in
zulke gevallen aan de wens van
de ouders om hun kind uit zijn
lijden te verlossen zullen vol
doen.
„Dat zal ongetwijfeld."
Vier redenen
In vier gevallen zou volgens de
zes vooraanstaande kinderart
sen actief levensbeëindigend
mogen worden ingegrepen.
Als een ernstig zieke pasge
boren baby na het staken van
een zinloze medische handeling
niet meteen overlijdt.
Als na een paar dagen of we
ken blijkt dat de zorg niet in het
belang was van het kind omdat
de afwijkingen ernstiger zijn
dan de artsen aanvankelijk
dachten.
Als direct vanaf de geboorte
van een medische behandeling
wordt afgezien en het kind niet
meteen sterft maar wel lijdt.
Als een pasgeborene op eigen
krachten overleeft maar de af
wijkingen zo ernstig zijn dat
artsen en ouders zich afvragen
wat de kwaliteit van het leven
zal zijn.
BOVENDIEN wilde het Vaticaan door de erkening van dé:
joodse staat de talrijke katholieke en christelijke gemeen)'
schappen in de Arabische wereld niet van zich vervreem|<
den. De paus heeft als hoofd van de Katholieke Kerk van'1
zelfsprekend de plicht eerst en vooral voor zijn eigen kuddr
te zorgen. Er waren en zijn bloeiende christelijke Paler
stijnse gemeenschappen in Israël, in de bezette gebieden ei^
de Palestijnse diaspora. Zolang er geen definitieve oplossing
komt voor het Midden-Oosten waarmee ook de Palestij neih
vrede kunnen hebben, kan het Vaticaan het zich niet pert
mitteren de indruk te wekken de Palestijnse christenen iih
de steek te laten. De pauselijke bezorgdheid voor de christe 1
nen in de Arabische wereld kwam bijvoorbeeld ook tot uil
ting tijdens de moordende oorlog in Libanon. De paus heefh
herhaaldelijk zijn solidariteit betuigd met de christenen var
Libanon, in de eerste plaats de Maronieten. Hij heeft zier
zelfs herhaalde malen bereid verklaard persoonlijk naar LifJ
banon te gaan om te trachten de vrede in het verwoeste lanc
terug te brengen, een reis die men hem natuurlijk afgeraden
heeft, want voor de fanatieke islamitische ontvoerdersben^
den zou hij een onschatbare prooi zijn geweest.
WOENSDAG werd in Rome bekendgemaakt dat een geza
menlijke Vaticaans-Israëlische commissie wordt opgerich
die de mogelijkheden voor het opzetten van normale diplc
matieke betrekkingen tussen het Vaticaan en Israël moe
onderzoeken. Dat is een eerste stap waarvan het einddot
alleen maar kan zijn de erkenning van Israël door het Vati
caan. Maar die erkenning zal vanzelfsprekend nog niet voo
morgen zijn. De weg naar vrede tussen Israëliërs en Pale
stijnen en tussen Israël en de Arabische landen is nog lang.
Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit v
Kantoor redactie Apothekersdijk 34, Leiden.
Kantoor advertentie- en
abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden.
Telefax: 071 -134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor:
Telefoon:
Postadres:
Alle kantoren zijn op
Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
070-3190 933.
070-3906 717
Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815):
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs R. Edens, drs. Chr van der Hoff, A. vai
Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo.
Sport (tel. 070 - 3190 826). in samenwerking met sportredactie Sijthoff Pers
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Piêt.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835)- L. Kooistra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef) en S. Evenhuis.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, een re
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland en
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H Leber, drs. K. Swiers,
M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout
(chef), H. Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en K. van Wees.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland drs. D J van den Bergh
(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene), R Hasselerharm
(Johannesburg), drs A. Heering (Rome), B. van Huët (Londen), M, de Koninck
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), B. Schampers (Brussel), W. Voordouw
(Parijs), drs. R Vunderink (Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G. van Wijland
(Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel).
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaal- e
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster: drs.
M. de Cocq.
Nabezorglng
Telefoon: 071 - 122 248 op ma. t/m v
15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
n 08.30 tot 17.00 uur.
n 18.00 tot 19.00 uur. op z,
27,00
79,80
312,65
28,20
82,80
318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -141 905. Voor uitsluitend het door
geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -140 680.
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
