Verwerpelijke truc van regering om vluchtelingen te ontmoedigen Het voordeel van de twijfel voor Italië Verdwijnen NAVO draagt bij tot 'nieuwe wereld wanorde' OPINIE EeidacSoutant ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1992 lalt! bent ua. toerist, b. asielzoeker, conform het handvest Burgerrechten van de V.N.resolutie 126paragraaf 7, lid A c. kansloos asielzoeker, conform het Mandvesl Burger rechten van de V.N.resolutie 12,6, paragraafy, lid B met aanvulling van het Nederlands Asielrecht hoofdstukH artikels, rubrieksb d. ontheemde, conform het supplement Nederlands Wetboek Burgers en Buitenlui,artikel3,lid 1^ Dat ik dit nog mee moest ma ken. Had Oranje dit jaar de Mannschaft net zo keurig klop gegeven in het EK-voetbal en dan gebeurde er dit. Kregen we van een Duitse minister op onze eigen televisie een uitbrander. En ook nog volledig verdiend! Het Nederlandse beleid ten aanzien van de Kroatische en Bosnische vluchtelingen is in derdaad, vergeleken met dat van de Bondsrepubliek, klein zielig. In die mate zelfs dat NOS-correspondent Bert Tig- chelaar, die anders niet op z'n mondje gevallen is, de Duitse minister niet durfde tegenspre ken. Staatssecretaris Piet Dankert van buitenlandse zaken had géén last van dat soort scrupu les. „Overtrokken kritiek", noemde hij de uitspraken van zijn collega Schnoor in Noord- Rijnland-Westfalen. De PvdA- bewindsman zei dit woensdaga vond in Genève, waar hij na mens ons land had deelgeno men aan een grote conferentie over de problematiek van de vluchtelingen in het voormalige Joegoslavië. Op die bijeen komst maakte Dankert er geen geheim van dat Nederland niets moest hébben van het voorstel van Duitsland (dat nu ruim 200.000 'Joegoslaven' onder dak biedt) om een verdeelsleu tel in te voeren, op grond waar van elk Europees land een be paald aantal vluchtelingen zou moeten opnemen. Geen sprake van, zei Dankert. Vluchtende ex-Joegoslaven be horen in beginsel in de eigen re gio te worden opgevangen. Al leen in „bijzondere noodsitua ties" is Den Haag bereid te be kijken of het een groep van deze mensen binnen onze grenzen gerden de Bosniërs door te la ten zolang er geen officieel groen licht was uit Den Haag. En wat deed de Nederlandse re- bolle hoofd zouden kunnen ha len Kroaten of Bosniërs onder dak in ons land aan te bieden. Als het goed is dan zijn de 332 gering? Die hield zich stokdoof Bosniërs vandaag eindelijk in en reageerde in het geheel niet. Den Bosch aangekomen, waar Pas toen er vanuit de Tweede Kamer wat gemor kwam van de regeringspartijen, waren mi nister Van den Broek van bui tenlandse zaken en staatssecre taris Kosto van justitie zo goed kan herbergen. Het feit dat er zich over de zaak te buigen. Aan nu al zo'n 2,5 miljoen Kroaten het eind van de middag ver en Bosniërs op drift zijn, omdat zij anders door de Serviërs ka pot worden geschoten, is géén bijzondere noodsituatie, be weerde Dankert. Die doet zich volgens hem alleen voor, als de Hoge Commissaris van de VN voor de Vluchtelingen in een concreet geval een dringend verzoek richt tot ons land. „Het heeft geen zin nu alle sluizen open te zetten". Stokdoof Hoe het toegaat in zo'n concre te, bijzondere noodsituatie bleek afgelopen maandag. Aan de grens tussen Kroatië en Slo venië stonden toen al een paar dagen enkele armoedige auto bussen in de brandende zon, met in totaal 332 Bosnische vluchtelingen aan boord, vooral vrouwen en kinderen. De groep verklaarde uitgenodigd te zijn door een vereniging van landge noten in Rotterdam. Maar de Sloveense grenswachten wei- strekte het ministerie van bui tenlandse zaken een communi qué: de Bosniërs mochten er niet in; ze moesten in de eigen regio worden opgevangen. Rond acht uur 's avonds ver scheen Van den Broek in het NOS-Journaal. Nu mochten de Bosniërs plotseling toch ko men. „Omdat de Hoge Commis saris daar dringend om heeft gevraagd". Was de minister niet bang dat dit besluit een aanzuigende werking zou heb ben? vroeg een. kennelijk nogal bezorgde Journaal-verslagge ver. Waarop Van Den Broek zich haastte te verklaren dat het toelaten van de Bosniërs ab soluut geen wijziging van het Nederlandse beleid betekende. Troo „Dit is echt een uitzondering", sprak de minister, terwijl hij dreigend in de camera keek. Waarschijnlijk naar eventuele andere burgers die het in hun zij worden gehuisvest in een door het leger ontruimde kazer ne. Dat is dan tenminste één groep vluchtelingen die even in ons land op adem en tot rust kan komen. „Vluchtelingen... zegt u?", sprak een verontwaardigde ambtenaar van het ministerie van VWC, dat verantwoordelijk is voor de opvang van Kroaten en Bosniërs. „Ontheemden zult u bedoelen!". Is daar dan verschil tussen? vroeg ik onnozel. „Nou en of!", zei de ambtenaar. „U heeft toch zeker wel van de TROO gehoord?". Nee, dat had ik niet. TROO bleek te staan voor de Tijdelijke Regeling Opvang Ontheemden, die per 1 augus tus van kracht is geworden. „Als ontheemden in de zin van deze regeling worden be schouwd onderdanen van de voormalige Socialistische Fede ratieve Republiek van Joegosla- ne conflictsituatie hun land van herkomst hebben verlaten, op grond waarvan van betrokke nen in redelijkheid niet kan worden gevergd dat zij onmid dellijk daarheen terugkeren", aldus het ministerie van WVC in een brief aan de Tweede Ka mer. „Vluchtelingen dus", zei ik. „Neehee, ontheemden", zei de ambtenaar en spoorde mij aan nog even verder te lezen in de WVC-brief. En wat las ik daar? „Aan vreemdelingen die door de staatssecretaris van justitie als ontheemden worden aange merkt, wordt in beginsel uitstel van vertrek verleend. Verzoe ken om toelating kunnen wel worden ingediend maar de be handeling daarvan wordt voor de duur van de TRpO buiten beschouwing gelaten Voor de vertaling van deze ambtelijke abacadabra heb ik maar mijn toevlucht gezocht tot prof. R. Fernhout, hoogleraar migratierecht aan de Katholie ke Universiteit Nijmegen. Van hem begrijp ik dat de ontheem den-regeling in het leven is ge roepen, omdat de Nederlandse regering gevluchte Kroaten, Bosniërs, Hercegowinezen, Montenegrijnen enz. niet als politieke vluchteling wil aan merken. Met die status zouden deze mensen namelijk voor on bepaalde tijd in ons land kun nen blijven en zouden zij recht hebben op een bijstandsuitke ring, aldus Fernhout. Truc Een truc dus van de regering? Dat kun je wel zeggen, ja, aldus de professor. Hij meent zelfs dat Nederland met zijn TROO- regeling het Vluchtelingenver drag schendt van de Verenigde Naties! Volgens Fernhout is dit verdrag immers nu juist be doeld om mensen uit oorlogsge bieden als het voormalige Joe goslavië hulp te bieden. Als dit soort vluchtelingen niet (meer) opgevangen kan worden in na burige landen, zoals nu volgens de Hoge Commissaris van de VN meestal het geval is, zijn landen als Nederland op grond van het genoemde verdrag ver plicht deze mensen binnen hun grenzen te ontvangen en te behandelen als politieke vluch telingen. Net als in 1956 ge beurde met de Hongaren en in 1968 met de Tsjechen. Maar anders dan de kabinet- ten-Drees en -De Jong voelt het kabinet Lubbers/Kok zich ken nelijk onwel worden bij de ge dachte dat alwéér grote groe pen Oost-Europeanen zich voorgoed in Nederland zouden kunnen vestigen. De houding van veel gewone burgers is anders. Er zijn al vele particuliere iniatieven geno men om de ex-Joegoslaven warm te ontvangen. En het ziet er gelukkig naar uit dat de Tweede Kamer daar zo van on der de indruk komt dat zij het beleid van D'Ancona, Van den Broek, Kosto en Dankert niet meer helemaal voor zoete koek wil slikken. (De auteur is chef van onze par lementaire redactie.) I AART HEERING zamerhand gaat winnen van de vrees. ROME - „Dat land moeten we Voor de corruptie-affaires niet in Europa houden", luidde in wezen hetzelfde. Politieke ent de eerste reactie van een Neder- ambtelijke corruptie zijn ouder landse vriend op het nieuws van dan de Italiaanse staat en ieder- de moord op rechter Poalo Bor- een weet dat in Rome en Napels - - - de toestand zeker zo ernstig is als in Milaan. Maar in Milaan is voor het eerst het steekpennin genstelsel in zijn volledige om vang aan het licht gekomen. Dat is vooral te danken aan het) dat de maffiose kanker, die de resolute optreden van rechter- Italianen zelf niet weten weg te macht en politie, die zich sellino. De daarop commentaren in de internatio nale pers zijn zeker niet positie ver te noemen. De door Helmut Kohl en Margaret Thatcher al enige jaren geleden geuite snijden, zich in een Verenigd Europa ongehinderd uit zal zaaien, lijkt immers maar al te reëel. Vorige maand nog sloeg Hans- Ludwig Zachert, de directeur van het Bundeskriminalamt, alarm over de toenemende acti viteit van de Siciliaanse maffia in Duitsland, waaruit naar alle waarschijnlijkheid ook de moordenaars van Borsellino af komstig zijn. Het Franse libera le kamerlid Frangois d'Aubert verklaarde onlangs dat in een stad als Nice de maffia al 35 procent van de handel in onroe rend goed beheerst. En de Franse communistische fractie leider André Lejoine heeft de maffia inmiddels al betiteld als 'de dertiende staat van het ver enigd Europa'. Op andere terreinen is de toe stand al niet veel beter. De cor ruptieschandalen van Milaan en Venetië, de dramatiséhe toe stand van de overheidsfinan ciën en de zwakke politieke ba sis waarop het kersverse kabi- net-Amato rust, maken Italië in de woorden van het Fran se dagblad Le Monde tot een 'politiek, sociaal en economisch gedestabiliseerd land'. De vraag lijkt dus gerechtvaardigd of Europa wel gebaat is bij zo'n partner, die ook nog eens de grootste overtreder is van de ge meenschappelijke richtlijnen en daarbij op hoge toon vol strekt onredelijke eisen stelt bij de verdeling van de melkquota. Toch moet het beeld niet al te zwart geschilderd worden. Ita lië mag met recht de zieke man van West-Euröpa genoemd worden, maar tegelijk vormen de trieste en schokkende ge beurtenissen van de afgelopen weken ook een aanwijzing dat er iets aan het veranderen is in dit tot voor kort zo immobiele land. De overmacht van de maffia op Sicilië dateert niet van de afge lopen jaren, maar is ten minste een eeuw oud. Tot voor kort wa ren politici, magistraten en maffiosi echter onderling ver bonden in een stilzwijgend ak koord en kon de maffia boven dien rekenen op de zwijgzaam heid en passieve medewerking van het grootste deel van de Si ciliaanse bevolking. De aansla gen op Falcone en Borsellino hebben weliswaar duidelijk ge maakt dat de maffia in Italië nog altijd eeri machtsfactor van betekenis is, maar zij tonen te vens aan dat dit akkoord is ver broken en dat de Italiaanse overheid eindelijk serieus werk lijkt te maken met de bestrij ding van de maffia. De golf van emoties en protest, die vooral na de dood van Borsellino het land heeft overspoeld, laat bo vendien zien dat zelfs op Sicilië de verontwaardiging het lang- Het ziet er naar uit dat de pessi misten gelijk krijgen. Nu de dreiging is verdwenen die de re den vormde voor de oprichting van de NAVO, valt de organisa tie uiteen. De kloof tussen de Amerika-gezinde Britten en de Europese continentalisten wordt steeds groter. In het laat ste defensiewitboek van de En gelse regering wordt weinig meer dan lippendienst bewezen aan de NAVO. De regering is te ruggekeerd tot de oude priori teiten. Bovenaan de lijst-staan de nu cleaire wapens en de lucht macht om het Engelse lucht ruim te bëschermen en overzee se belangen te verdedigen. Bondgenoten staan op het tweede plan. Dit betekent dat er veel geld wordt gepompt in high-tech apparatuur, hetgeen ten koste gaat van de grond troepen die er, meer dan wie of wat ook, altijd toe hebben bijge dragen dat de Engelsen geloof waardig overkwamen op hun continentale bondgenoten en die de nodige spierkracht lever den voor het tot stand brengen en handhaven van vrede. Ondertussen dringen de Fran sen aan op een onafhankelijke Europese defensiegemeen schap zonder de Amerikanen, met een Frans-Duitse kern. De Duitsers gaan hierin mee met de Fransen. Ze willen bewijzen dat ze goede Europeanen zijn en niet langer de bescherming van de Amerikanen nodig heb ben tegen een vijand uit het Oosten. De Duitsers zullen iedere kans benutten om hun oude bondge noten te koppelen aan hun nieuwe vrienden in Midden- en Oost-Europa. Het is heel begrij pelijk dat zij er weinig in zien om geld te steken in een ge vechtsvliegtuig dat hen moet verdedigen tegen een vijand die niet langer bestaat, en die de Britten alleen maar kunnen rechtvaardigen in termen van 'overzeese dreigingen' die voor de Duitsers weinig historische weerklank hebben. De kleinere bondgenoten, Ne derland mogelijk uitgesloten, zullen zich waarschijnlijk steeds meer aangetrokken voe len tot de continentale in plaats van de atlantische as van het bondgenootschap. Er zal, be halve inertie, weinig zijn dat de Amerikanen in Europa houdt. Maakt het wat uit? Wat betreft de oorspronkelijke doelstellin gen van de NAVO waarschijn lijk niet. Wat voor onaangena me dingen er ook mogen gebeu ren in de voormalige Sovjetu nie, de kans van een nieuwe se rieuze militaire dreiging voor het Westen zal minstens een ge neratie lang uiterst klein zijn. En tegen die tijd hebben de Russen misschien hun handen vol aan hun zuidelijke en wel licht ook oostelijke grenzen. Net als de Britse monarchie lijkt de NAVO een absurde en dure abnormaliteit te zijn ge worden tenzij we naar de al ternatieven kijken. Alternatieven Het Franse alternatief is, net als alle Franse dingen, duidelijk en logisch: een op zichzelf staande Europese defensiege meenschap als intrinsieke di mensie van de Europese Ge meenschap. Zonder deze di mensie zou een Europees ver bond geen geloofwaardigheid hebben als politieke eenheid. Als kader voor deze defensie structuur is de oude Westeuro- pese Unie (WEU) weer opge graven, afgestoft en voorzien van een formidabel secretari aat. De Amerika-gezinden aanvaar den de WEU knarsetandend als de Europese steunpilaar van het bondgenootschap. De Fran sen zien de Unie echter niet zo zeer als een steunpilaar maar als een plaatsvervanger. Het Frans-Duitse legercorps, een uitbreiding van de aanvankelij ke experimentele brigade, is een proefbank van de nauwe Europese samenwerking die zij ambiëren, en ongetwijfeld zul len meer van dergelijke instel lingen volgen. De NAVO moet geleidelijk ver dwijnen en een Europese defen siegemeenschap moet ontstaan als deel van een nieuw, sterk, gecentraliseerd West-Europa dat een grote rol zal spelen voor de stabiliteit in de wereld. Hoe sneller de Amerikanen naar huis gaan hoe beter, denken de Fransen. Er zijn evenwel twee problemen. In de eerste plaats wil niet iedereen een nieuw, sterk, gecentraliseerd Europa, zoals de recente ontwikkelin gen ook hebben laten zien. Die genen die al sceptisch tegen over de politieke ambitie staan zullen nog meer plaatsen bij de militaire doel stellingen. Het tweede probleem is dat nie mand in Europa bereid zal zijn ervoor te betalen. Het Frans- Duitse legercorps is schone schijn. Het zou volledig onhaal baar zijn buiten de NAVO, waarin de Amerikanen het leeuwedeel van de logistiek, communicatie en bovenal infor matie verzorgen. Wie zou de re kening betalen? Zeker niet Herr Volker Rühe, en andere Duitse leiders zouden waar schijnlijk nog minder enthou siast zijn. Het valt te betwijfe len of de Fransen de kosten wel hebben begroot van hun mili taire ambities. Nachtmerrie Wat zou zo'n Europese defen siegemeenschap nou verder ei genlijk dóen? We hebben al een veelheid van veiligheidslicha men die de Engelse wijsgeer William of Ockham buiten zich zelf gebracht zou hebben. Hij bedacht het 'principe van vol doende reden', ook wel 'Ock- hams scheermes' genoemd: alle poneringen die niet berusten op openbaring, observatie of logi sche evidentie of deductie moeten achterwege blijven. In volgorde van omvang, zo niet van doeltreffendheid, omvatten de veiligheidslichamen de Vere nigde Naties, de Conferentie van Veiligheid en Samenwer king in Europa (CVSE), de NAVO, de EG en de WEU. De coördinatie van deze activitei ten om maar te zwijgen van die van de G7 moet een bu reaucratische nachtmerrie zijn. De nadelen van deze veeltallig- heid zijn gebleken bij de trage die van Joegoslavië, waar alle organisaties zich afzijdig hiel den in de vooronderstelling dat een van de andere zich daarmee maar moest bezighouden. Wat houden we over wanneer we Ockhams scheermes zouden toepassen? In de eerste plaats de Verenigde Naties; de organi satie heeft zowel in Europa als in de rest van de wereld veel ge zag en de NAVO is er formeel aan ondergeschikt. Het zou de functie van de Veiligheidsraad moeten zijn om, indien noodza kelijk, militaire actie in Europa of door Europeanen te autorise ren. In de tweede plaats is er de NAVO, die het kader zou moeten blijven waarbinnen de strijdkrachten van het Westen leren in vredestijd samen te werken, terwijl ze communice ren met hun oosterburen via de Noord-Atlantische' Samenwer kingsraad. De CVSE heeft waarde als zuiver adviserend li chaam. Waar past de WEU in dit plaatje? De WEU kan zeker een mechanisme bieden voor Europese actie in het geval dat Amerika buiten het conflict wenst te blijven. Maar als de Joegoslavische oor log al niet genoeg is om de Euro peanen tot actie te bewegen, wat kan dat dan in 's hemels naam wel? En wat voor activi teiten zou de WEU kunen on dernemen zonder substantiële fundering door de NAVO? En dus is de NAVO, net als de mo narchie, een anachronisme, maar onontbeerlijk. Het ver dwijnen van de NAVO zou in grote mate bijdragen tot de nieuwe wereld wanorde. SIR MICHAEL HOWARD The Times, Londen (Sir Michael Howard is hoogle raar militaire en maritieme ge schiedenis aan de Universiteit van Yale in Engeland). gesteund weten door een groei end verzet onder de bevolking, dat in de afgelopen jaren al ge stalte had gekregen in de vorm van 'anti-corruptietelëfoons', een toenemend aantal aan klachten en een protestbewe ging tegen de corrupte traditio nele politiek. In het zog van het Milanese schandaal zijn boven dien in de rest van Italië zoveel nieuwe affaires aan het licht ge-1 komen, dat het Italiaanse tv-| journaal het al maandenlang*- nauwelijks meer kan bijbenen. De financiële toestand blijft [I precair. Dank zij een serie je 'cadeautjes' van het demissio-b naire kabinet-Andreotti dreigt [u het begrotingstekort dit jaar uit [e te komen op het ongekende be- a drag van 270 miljard gulden.^ Dat is bijna vier maal zoveel als volgens de akkoorden van Maastricht is toegestaan, zodat 'a het onwaarschijnlijk lijkt dat'3 Italië erin zal slagen om daarin tijdig aan te voldoen. Daarmee ij zou het zichzelf dus buiten Eu- ij ropa prijzen. De eerste bezuini- a gingsoperatie van het nieuwe v kabinet, die vooral bestaat uit traditionele lapmiddelen zoals verhoging van benzine-accijns en zegelrechten, was nog wei- a nig hoopgevend, maar Amato e heeft drastische ingrepen aan- 'e gekondigd in de peperdure ge- jY zondheidszorg, het pensioen- stelsel en de gebrekkige belas- f* tinginning. Bovendien wil hij1 beginnen met de schuldsane-'e ring door een groot aantal over- !e heidsdiensten in de uitverkoopir te gooien. Het is alleen afwach- 'e ten of hij daarvoor ook de tijd en !>e de politieke steun zal krijgen. !e Serieuzer beleid In ieder geval lijken de nieuwec€ landsbestuurders een garantie te bieden voor een serieuzer be- r leid dan tot nu toe is gevoerd, te p beginnen bij de president. Os- car Luigi Scalfaro is niet min- J1* der hard in zijn kritiek op in competente en corrupte politici f dan zijn voorganger. Maar waar i, de onbesuisde Cossiga vooral verwarring en verdeeldheid11 zaaide, geeft de ernstige Scalfa- p ro inhoud aan zijn rol van 'e staatshoofd door op te roepèn !a tot eenheid in de uren Ses ge-!e vaars. „Wee ons, als wij ons niet a gezamenlijk teweerstellen te- I1- gen arrogantie en geweld!", heeft hij de afgelopen weekB meermalen uitgeroepen. Geen f€ Italiaan die het waagde zijn oudtestamentische voorspel- ling te weerspreken. Ook premier Giuliano Amato' is een verademing na Giulio An dreotti. Amato is een jurist en t econoom van naam, die zeker meer doortastendheid aan de dag zal leggen dan zijn voorgan- ger, die het een halve eeuw lang I heeft volgehouden in de Itali- aanse politiek door de banen en g gelden van de staat netjes onder 1 zijn aanhangers te verdelen en vooral geen beleid te voeren. 11 Amato's flink afgeslankte kabi- Y' net is bovendien gezuiverd van pi discutabele figuren als de we- vi gens corruptie aangeklaagde ft ex-minister van buitenlandse k zaken Gianni De Michelis en zijn collega van begroting Paolo h Cirino Pomicino, die door zijn L onverantwoordelijke uitgaven- beleid (vooral ten behoeve van k zijn thuisbasis Napels) het land L aan de rand van de financiële L afgrond heeft gebracht. Een 3 van de weinigen die op zijn post e< is gebleven, is minister van jus- k titie Claudio Martelli. En te- recht, want als er nu eindelijk een efficiënt opsporingsappa raat wordt geschapen en als de tot nu toe hopeloos versnipper de gerechtelijke maffia-onder zoeken worden gecoördineerd, dan is dat vooral aan hem te danken. Bovendien heeft Mar telli een bijdrage geleverd aan- de moralisering van de politiek, door zich onmiddellijk te dis tantiëren van het schandalige voorstel van zijn socialistische partijgenoten om een generaal pardon in te stellen voor de cor- ruptelingen van Milaan. Temidden van de algehele misè re zijn er dus tekenen dat de zieke man van Europa voor ge nezing vatbaar is. Voorlopig verdient Italië daarom nog het voordeel van de twijfel. (De auteur is correspondent van deze krant in Rome).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 10