Cuba rekent
op minstens
7 maal goud
De doodgezwegen Spelen van Barcelona
Olympische Spelen
81D
leidse Courant
i zaterdag 25 juli 1992
Fidel Castro heet 'Cuba's grootste kampioen' te zijn. De Cubaanse leider vorig jaar tijdens de huldiging van het
Amerikaanse roeikwartet dames, dat in Havanna goud had veroverd tijdens de Pan Amerikanse Spelen.
Koningin stuurt
bedelbrieven rond
De koningin van alle Olympische
Spelen is aan de bedelstaf. De num
mer één van de medaillespiegel aller
tijden schrijft bedelbrieven aan be
drijven en instanties en poetst voor
geld of etenswaren zelfs deurknop
pen. Larissa Latinina doet dit niet
voor haar eigen welzijn. Dank zij
haar normaal verdienende echtge
noot is 's werelds beste turnster van
de jaren vijftig en zestig niet nood
druftig. De negenvoudige olympisch
kampioene, ze won ook nog vijf zil
veren en vier bronzen medailles, zet
haar naam in ten behoeve van het
nationaal Russische welzijnsfonds
voor sport. Deze charitatieve instel
ling geeft financiële hulp aan spor
ters, trainers en sportinvaliden die
onder de armoedegrens leven. Hun
maandinkomen ligt beneden de 500
roebel, net iets teveel om te sterven
en te weinig om van te leven.
Laumann loopt niet,
maar kan wel roeien
Zij kap staan noch lopen, maar ze
verschijnt wel op de Olympische
Spelen. Silken Laumann, wereld
kampioene in de skiff, kan namelijk
wel alweer goed roeien. De 27-jarige
Canadese kwam in mei voor de Hü-
gel Regatta in Essen in aanvaring
met een Duitse boot. Zij liep bij de
botsing ernstige verwondingen op in
haar rechterbeen. Zij lag voor vijf
operaties drie weken in het zieken
huis. Intussen bereidde ze zich voor
op een Meer in Aigueblette in de
Franse Alpen. „Roeien gaat weet
goed", zegt ze. Om te staan en te lo
pen heeft ze een steunband en druk
verbanden nodig. „Ik kan niet lang
staan, ik doe alles zittend. Bij het
roeien is dat geen probleem".
Enorme bedragen
voor tv-uitzendingen
De bedragen die voor uitzending van
de Olympische Spelen worden neer
gelegd hebben een gigantische
vlucht gemaakt. In 1960 kocht CBS
de rechten van de Spelen in Rome
voor 395.000 dollar. NBC moest voor
de uitzendrechten van Barcelona
1992 niet minder dan 401 miljoen
dollar neertellen. Altijd nog zes mil
joen minder dan de Amerikaanse
NBC voor Seoel moest betalen.
Meeste medailles
naar de VS
De Verenigde Staten heeft in de his
torie van de moderne Olympische
Spelen de meeste medailles voor zich
opgeëist: in totaal 1786. Daarvan
waren er 731 goud, 575 zilver en 480
brons. De Sovjet-Unie, pas voor het
eerst in 1952 in de olympische sport-
arena's vertegenwoordigd en als zo
danig vier jaar geleden in Seoel voor
het laatst actief, blijft op een totaal
van precies 900 medailles staan (395
keer goud, 319 zilver en 286 brons).
Nederland bezet op de ranglijst van
94 landen de vijftiende plaats met
een totaal van 150 medailles (43
goud, 45 zilver, 62 brons).
Gouden medaille
in 257 disciplines
Bij de Olympische Spelen in Barcelo
na zijn 257 gouden medailles te win
nen. Dit zijn er twintig meer dan
vier jaar geleden in de Zuidkoreaan-
se hoofdstad Seoel. Nieuw in het
olympisch programma zijn: judo
voor vrouwen, wildwatervaren, twee
klassen lechner A 390, 10 kilometer
snelwandelen vrouwen, 3000 meter
achtervolging vrouwen wielrennen,
badminton en honkbal.
Eerste plak
komt morgen
De eerste beslissing over goud, zilver
en brons valt morgen bij de 100 kilo
meter ploegentijdrit. De wedstrijd
begint om 9 uur 's morgens. De laat
ste plakken worden op zondagavond
9 augustus uitgedeeld aan de mara
thonlopers. De 257 gouden medail
les zijn over de volgende sporten ver
deeld: atletiek 43, zwemmen 31,
worstelen 20, kanovaren 16, turnen
15, judo 14, roeien 14, schieten 13,
boksen 12, wielrennen 10, gewicht
heffen 10, zeilen 10, schermen 8,
paardesport 6, boogschieten 4, bad
minton 4, tafeltennis 4, tennis 4,
schoonspringen 4, basketbal 2,
handbal 2, hockey 2, moderne vijf-
kamp 2, kunstzwemmen 2, volleybal
2, honkbal 1, waterpolo 1, voetball.
Gouden medaille
kost 275 gulden
De winnaars bij de Olympische Spe
len krijgen een gouden medaille ter
waarde van 275 gulden. Op de on
derscheiding is 13,5 gram puur goud
aangebracht. De Spaanse kunste
naar Xavier Corbereo is de ontwer
per. De voorkant toont Nike, de
Griekse godin van de overwinning,
de achterkant het logo van de Spelen
en de Olympische ringen. Bij de uit
gifte vön de medailles worden niet
minder dan 208 personen ingezet.
De hostesses dragen een creatie van
de mode- ontwerper Toni Miro.
Een tientje voor
olympisch kampioen
Het onlangs opgerichte Olympisch
Comité van Armenië heeft besloten
alle in deze staat levende olympische
kampioenen maandelijks een uitke
ring toe te kennen van 500 roebel.
De tegenwaarde is tien gulden. Sja-
guinian, Mirzojan, Djoelvalakian,
Eguibarian, Novikov en de broers
Albert en Edoeard Atsarian komen
voor de uitkering in aanmerking.
Gustavo Rolle is hoofd van het de
partement topsport binnen INDER,
het Cubaanse overkoepelende sport-
orgaan. Hij zegt: „Onze delegatie,
met ruim 190 sporters de grootste in
onze Olympische geschiedenis, be
reidt zich voor op de beste voorstel
ling aller tijden. We gaan uit van een
verbetering van Montreal, toen we
achtste land waren. We streven dus
naar een klassering bij de beste ze
ven landen".
Specifieker: Rolle spreekt over ze
ven tot negen gouden medailles, ze
ker twintig maal eremetaal in totaal.
Zonder dralen noemt hij de kandida
ten voor goud. De honkbal- en vol-
leybalploeg, de boksers (onder wie
de bij Arnold Vanderlijde goed be
kende Felix Savon), worstelaars,
gewichtheffers, schermers (onder
wie wereldkampioene Taimi Chap-
pé) en enkele atleten, onder wie
hoogspringer Javier Sotomayor en
loopster Ana Fidelia Quirot.
Rolle: „Sinds Montreal is ons sport-
niveau van absolute wereldklasse
gebleven. Vorig jaar behaalden we
tijdens de verschillende WK's 32
gouden, zilveren en bronzen medail
les. Dat is allemaal gebeurd dankzij
de triomf van de revolutie. Voor '59
stelden we sportief gezien niets
voor".
Sportfanaat Castro
Sportfanaat Fidel Castro is een man
van principes. De president boycotte
de vorige twee Olympische Spelen.
In Los Angeles was hij solidair met
de wegblijvende Oostblok-landen,
vier jaar later in Seoul protesteerde
hij vanwege het feit dat het eveneens
communistische Noord-Korea geen
rol mocht spelen in de organisatie.
Vandaar de vergelijking met 1976,
de succesvolste Olympische editie
voor de Caribiërs.
Bekendste winnaars van gouden
medailles waren Alberto Juantore-
na, die in sublieme stijl de hoofdprijs
Andersom is de import gering. Ni if
lang nadenken komt Rolle tot een
Italiaanse voetbaltrainer, een Rus I
die boogschieten doceert en een Ko-1
reaan die pingpongen voordoet.
Voor de sporters zelf blijft de exodus pf
naar het buitenland voorlopig uit
Op de vraag of stervolleyballer Joël I
Despaigne na Barcelona in aanmer-
king komt voor een contract bij een 9
Italiaanse profclub, fronst bonds- |F
voorzitter Innocencia Cuesta dt a
wenkbrauwen: „Dat wordt heel
moeilijk".
Rolle is duidelijker en spreekt tevens 'i;
voor de aanvaller: „Despaigne is niet
geïnteresseerd in geld en wij ooi
niet. We zijn tegen professionalisme, (f
als het gaat om geld verdienen in de
sport. Onze atleten krijgen van de
regering alle faciliteiten. Verder zijn L
ze militair, student of hebben een
andere baan. Ik ben in zoveel landen
geweest en ken de problemen die at
leten alleen al hebben om fatsoenlij! i
te kunnen trainen".
Thuis verwacht
Na Barcelona worden de atleten ge jÈ
woon weer thuis verwacht.
„Want als we Despaigne laten ver g
trekken, hoeveel andere volleybal j
Iers zullen dan naar Italië willen? E:
hoeveel honkballers naar de Veri
nigde Staten? In andere landen zij
topsporters soms miljonairs. Bij oni
blijven ze gewone mensen, net zoal
professoren in de geneeskunde ge
wone mensen blijven".
„Als ze terugkomen van de Olympi
sche Spelen en een grootse prestatie
hebben geleverd, is de erkenning i
van het volk hun beloning. En als ze t
zich terugtrekken uit de sport, krij- i P
gen ze misschien een auto. Of als ze l:
problemen hebben met huisvesting,
regelen we een ander huis. We zog Ijl
ken naar sociale oplossingen. Mis- j|
schien is dat voor jullie westerlingen 'J;
moeilijk te begrijpen". (ANP)
FOTO EPA
Eén van Cuba's grootste troeven is de zwaargewicht Felix
Savon (links) hier tijdens de wereldkampioenschappen
boksen - eind van vorigjaar - in gevecht gewikkeld met
Arnold Vanderlijde. En zoals al die voorgaande keren in
hun tweekamp zegevierde in Sidney de machtige Cubaan.
evenement hielpen de Cubaanse ve
detten met het binnenhalen van de
oogst. Om te benadrukken dat ze
maar gewone stervelingen zijn.
„Elke Cubaanse sportman loopt of
speelt voor Cuba, de Cubaanse vlag,
de Cubaanse bevolking en voor Fidel
Castro, onze leider, de chef-com
mandant", zei Juantorena ooit.
De Panamericano leverde Cuba tal
van nieuwe, prachtige accommoda
ties op, zoals een honkbalstadion en
een velodrome. Bovendien bood het
evenement de bevolking verstrooi
ing in moeilijke tijden. Want sinds
het uiteenvallen van het Oostblok en
met name de Sovjetunie, behoeft
Cuba nauwelijks nog op steun van de
voormalige beste kameraad te reke
nen.
Omdat de Verenigde Staten volhar
den in een strenge boycot, kampt het
land met een ernstige crisis. Benzi
ne, voedsel, medicijnen, kleding. Al
les is op de bon. Castro gaf vorigjaar
toe dat hij, wanneer hij had geweten
dat de misère zo hard zou toeslaan,
zich wel had bedacht de Panameri-
kaanse Spelen naar zijn eiland te ha
len.
Nu dat eenmaal gebeurd was, diende
zijn land zich volledig in te zetten.
Het volk mocht dan wel gebrek aan
brood hebben, de Spelen kon het
krijgen. Toch staat de (top-)sport on
der druk.
De nationale schaakfederatie gaf on
langs in de staatskrant Granma toe
dat Cuba vanwege de economische
malaise geen ploeg naar de Olympia
de in Manila kon sturen. Om dezelf
de redenen heeft de nationale voet
balploeg zich moeten terugtrekken
uit de voorronden van het WK voet
bal in de Verenigde Staten.
Eind vorig jaar kondigde Castro
zelfs aan dat alleen atleten met een
reële medaillekans in aanmerking
zouden komen voor uitzending naar
Barcelona. Die uitspraak is inmid
dels gedeeltelijk achterhaald.
Rolle: „Iedere Cubaan is op de hoog
te van de financiële problemen in het
land. Wij als ministerie proberen alle
sporters die een kans op een plaats
bij de eerste zes hebben, naar Barce
lona te krijgen. We geven onze
Olympiërs alle gelegenheid zich
goed voor te bereiden. In technisch,
taktisch, psychologisch en fysiek op
zicht. We zullen onze problemen
overwinnen. In de landen die hun
politiek systeem hebben veranderd
(hij doelt op het Oostblok), gaat het
nu slechter dan voorheen. Men zegt
dat dat tijdelijk is, maar hoe lang zal
het duren? En in hoeveel landen van
Latijns-Amerika gaat het slechter
dan in Cuba? En in hoeveel landen
van Azië?".
Klinkende dollar
Inmiddels probeert het land de ex
pertise en ervaring in klinkende dol
lar om te zetten. Aan een interview
met 's lands tophonkballer Victor
Mesa hangt een prijskaartje van bij
na vijfhonderd gulden. Cuba onthul
de al plannen sportkennis in de ver
koop te doen. Het exporteert trai
ners en medische kennis, geeft bui
tenlandse sportploegen de gelegen
heid gebruik te maken van de uitste
kende faciliteiten.
Rolle: „We hebben 20.000 aan de
universiteit afgestudeerde coaches.
Momenteel werken trainers van ons
in 37 landen van de wereld. In de
Verenigde Staten, Venezuela, Mexi
co, Colombia, Brazilië, Afrika,
Azië".
Cuba koestert zijn topsporters. Ondanks de
ernstigste economische crisis in 33 jaar
bewind Castro, zijn de Olympische
aspiraties groter dan ooit.
Het communistische kader kijkt
minachtend naar de ontmanteling van de
topsport in de voormalige broederlanden in
Oost-Europa en verkondigt de verwachting
voor Barcelona. Cuba, eiland met ruim tien
miljoen inwoners, rekent op een plaats bij
de beste zeven landen op de medaillelijst.
op de 400 en 800 meter behaalde, en
de legendarische bokser Teofilo Ste
venson.
Sport is een van de verworvenheden
in het marxistisch-leninistisch gere
geerde Cuba. Net als onderwijs, ge
zondheidszorg, beide zijn gratis, bio
technologie of cultuur. Cuba heeft
daarin een voortrekkersrol, zeker in
Latijns-Amerika. Sportbeoefening is
massaal, het aanbod van talent
groot, de selectie nauwgezet. Enigs
zins te vergelijken met Oost-Europa
voor de ineenstorting van het com
munisme.
El deporte es un derecho del pueblo.
Sport is een recht van het volk, luidt
een van de leuzen. Waarbij het niet
alleen gaat om de toppers.
Politiek systeem
Rolle: „Wij hoeven met sport geen
reclame te maken voor ons politiek
systeem. We bieden slechts fysieke
educatie voor de massa. We hebben
speciale programma's voor kinde
ren, voor opa's en oma's, noem maar
op. We zien sport als een onderdeel
van sociale integratie. Sommigen be
drijven topsport, anderen doen mee
op recreatief niveau. Dat maakt niet
uit".
Rolle noemt Fidel Castro Cuba's
grootste kampioen. De charismati
sche leider was vroeger een verdien
stelijk basketballer, die ook aardig
met de honkbalknuppel overweg
kon. Vorig jaar, glimt Rolle van
trots, was Castro vijftien dagen lang
aandachtig toeschouwer tijdens de
Panamerikaanse Spelen, een evene
ment dat uitdraaide op Cuba-promo-
tie van de eerste orde.
Het land won de prestigestrijd tegen
de Verenigde Staten met een voor
sprong van tien gouden medailles.
Vooral behaald dankzij tien zeges in
het boksen. Dat de Amerikanen in
verschillende takken van sport met
hun tweede keuze waren versche
nen, deerde geen Cubaan. Na het
Barcelona Olympische stad. Ooit eerder geweest? Ja, 56 jaar en zes dagen geleden
brandde het Olympisch vuur ook al in hetzelfde Montjuic-stadion. De hoofdstad van
Catalonië was destijds de scene van de Volksolympiade, de anti-fascistische tegenhanger
van Berlijn, de Spelen van één dag, de doodgezwegen Spelen van Barcelona.
Elk ander land zou met zijn Volkso
lympiade uit 1936, de anti-fascisti
sche tegenhanger van Hitiers Ber-
lijnse olympische sportfeest, waar
schijnlijk trots zijn achteraf door de
geschiedenis zo in het gelijk te zijn
gesteld. Behalve Spanje zelf. Daar
heeft de dood van Franco in 1975
niet geleid tot een nationale bijltjes
dag. Hooguit kan men zeggen, dat
het fascisme tegelijk met hem is in
geslapen.
Bij de openingsceremonie dadelijk
op 25 juli staan IOC-voorzitter Juan
Antonio Samaranch en Jordi Pujol,
de gouverneur van" Catalonië, samen
op als het Catalaanse volkslied Els
Seglars (De Maaiers) ten gehore
wordt gebracht. De één (Sama
ranch) zal terugdenken aan de Fran
co-tijd waarin hij als hoogste plaat
selijke politieke ambtsdrager alle
Catalaanse cultuur-uitingen moest
bestrijden. De ander (Pujol) zuchtte
zeven jaar in de gevangenis, omdat
hij er voor zorgde dat bij een bezoek
van Franco aan Barcelona bezoekers
het verboden volkslied aanhieven.
Dit onverwerkte Spaanse verleden is
voor een buitenstaander moeilijk te
begrijpen. Burgemeester Maragall
van Barcelona vindt zelfs dat Viv
Simson en Andrew Jennings, de
Britse auteurs van het geruchtma
kende 'Lords of the Rings', niet ge
rechtigd zijn een oordeel te vellen.
Als socialist werkt Maragall van har
te samen met de vroegere Falange-
aanhanger Samaranch.
Onschuldig
Teveel nadruk op de Spelen van
1936 in Barcelona zou ook de mythe
vernietigen, dat de sportbeweging in
de vooroorlogse jaren onschuldig,
zelfs volkomen a-politiek zou zijn ge
weest. Iets dat het Internationaal
Olympisch Comité tot op de dag van
vandaag probeert uit te dragen. De
Amerikaanse miljonair Avery Brun-
dage ging in die woelige dagen zelf
naar Berlijn en constateerde dat het
met de positie van de joden veel min
der slecht was gesteld, dan men bui
ten Duitsland vreesde. Voor het op
zetten van zulke oogkleppen, werd
hij later beloond met het voorzitter
schap van het IOC.
Velen wisten beter. In landen als de
Verenigde Staten, Frankrijk, Groot-
Brittannië en ook Nederland hebben
de Spelen van Berlijn lang ter dis
cussie gestaan. Ze waren al in 1931
vergeven. Per schriftelijke stem
ming. Het congres, dat over de toe
kenning moést beslissen vond in
1931 in Barcelona plaats, kort nadat
Spanje het koningschap had afge
schaft. Het was er zo woelig dat
slechts weinig IOC-leden de durf
hadden in persoon hun stem uit te
brengen.
Echt rebels waren de Spelen in Bar
celona niet. Een minderheid van de
leden van het Internationaal Olym
pisch Comité steunde zelfs de orga
nisatie van het protest-evenement,
dat naast een uitgebreid sportpro
gramma ook voorzag in een culture
le manifestatie en een schaaktoer
nooi aan 800 borden.
Hoofdbrekens
De Franse en Britse overheden twij
felden lang welke manifestatie de
voorkeur moest genieten: Berlijn of
Barcelona. De regering van het
volksfront in Frankrijk ondersteun-
Frans oorlogsschip in de haven vah
Barcelona opgepikt.
Gevechten
De gevechten duurden slechts twee
dagen en eindigden in een volledige
overwinning van de Barcelonese ar
beiders. Kolonel Lopez Amor, leider
van de opstand, kwam voor het
vuurpeloton terecht, enkele weken
later gevolgd door generaal Goded,
de door Franco benoemde comman
dant van Catalonië.
Op Juan Antonio Samaranch, des
tijds net zestien, moeten de straatge
vechten een diepe indruk hebben ge
maakt. Van huis-uit hoorde hij bij de
andere partij. Orde en gezag spra
ken textiel-fabrikant Samaranch sr
meer aan dan het vrijheidsideaal van
de anarchistische arbeiders. Simson
en Jennings melden zelfs dat Juan
Antonio uit het republikeinse leger
deserteerde. Maar dat gebeurde pas
vrij laat. Een miljoen doden later,
toen Spanje aan het begin stond van
een veertigjarige dictatuur.
De schrijver Albert Helman, destijds
getuige van de dramatische gebeur
tenissen, verhaalt hoe één van de
sportlieden die op het punt stond
zich in te schepen - een Fransman
met tranen in de ogen de achterblij
vers duidelijk probeerde te maken,
dat hij niet uit vrije wil vertrok. Juist
nu, terwijl anderen op weg waren
naar de fascistische Olympischs
Spelen van Berlijn. „Geloof niet, dat
wij werkloos in het hotel hebben ge
zeten", riep hij de Catalanen toe
„Menigeen van ons is aan een ge
weer gekomen en heeft meegevoch
ten. Het gaat immers ook om ónzi
zaak...".
de zelfs de afvaardigingen naar1 bei
de Spelen.
Evenals nu waren logies en eten in
Barcelona gratis. Het onderdak
brengen van zoveel deelnemers
kostte de organisatie wel ehige
hoofdbrekens. De Britten bij voor
beeld werden ondergebracht in een
leegstaand paleis, terwijl de Spaanse
deelnemers veelal een plekje om te
slapen zochten in de catacomben
van het Montjuic-stadion zelf om tij
dig ter plekke te zijn als de wedstrij
den zouden beginnen.
De dag nadat de republikeinse presi
dent Luis Companys op die bewuste
19e juli de Spelen had geopend, de
den Franco's volgelingen een poging
het republikeinse bewind omver te
werpen. Soldaten werden dronken
gevoerd en tegen de in allerijl opge
worpen barricades opgejaagd. Tus
sen de socialistische en anarchisti
sche arbeidersgroepen, die de repu
bliek verdedigden, vochten velen
van de vijfduizend Olympia-gangers
mee.
Ze waren de dagen ervoor door de
zelfde soldaten naar hun Olympi
sche onderkomens vervoerd, omdat
het openbaar vervoer staakte. De
Duitse en Italiaanse teams, die via
Rusland waren aangereisd, kwamen
later in de internationale brigade te
recht. De meeste anderen werden
aan het einde van de week door een
FOTO ANP
Barcelona 1936: rokende puinhopen in de binnenstad tijdens de gevechten die twee dagen
zouden duren.
