Spaanse
popmuziek
ontwaakt
uit
politieke
droom
Tom Meijer
stopt
na 22jaar
met
'Happy
Station' op
Wereldomroep
'£eicUc@oiMa/til
Spaanse popmuziek
is, internationaal
gezien, een
ondergeschoven
kindje. De markt
wordt blijvend
gedomineerd door
Engelstalige
muziek, ondanks de
incidentele,
anderstalige hitjes,
die verraden dat er
meer aan de hand
moet zijn in
popmuziekland.
Misschien dat de
Olympische Spelen,
die vandaag in
Barcelona
losbarsten, daar
verandering in
kunnen brengen, al
is daarvoor wel een
sympathiek oor van
Nederlandse
programma-makers
nodig.
Voorlopig blijft het
echter angstig stil.
Navraag bij de
platen
maatschappijen
leert dat er geen
plannen zijn wat
extra activiteiten op
dit gebied te
ontplooien.
Vreemd, want het
uiterst succesvolle
Mecano heeft de
afgelopen jaren
bewezen dat er wel
degelijk een
(internationale)
markt bestaat voor
Spaanse popmuziek.
Tijdens een bezoek
aan Madrid
bespreken Mecano
en de nieuwe,
talentvolle groep
Heroes Del Silencio
de problemen.
ZATERDAG 25 JILI 1992 PAGINA C
Idoor
HANS PIËT
MADRID „Dat Spaanse pop
muzikanten nauwelijks aan een
carrière buiten de landsgrenzen
werken, komt omdat ze zo'n on
derneming niet echt nodig heb
ben. Je kunt (schat)rijk worden
met alleen de verkoop van platen
in Spaanssprekende gebieden.
Daar hoef je in principe niet
eens de deur voor uit. En als je
wel een liefde voor het podium
koestert, dan biedt Spanje heel
veel mogelijkheden. Tijdens
onze vorige tournee hebben we
maar liefst honderdtwintig con
certen gegeven", zegt Enrique
Bunbury, zanger en gitarist van
Heroes Del Silencio.
„Dat we nu aan de rest van Europa
werken, heeft dan ook vooral met de
uitdaging ervan te maken. Bovendien
zijn we niet zo tevreden met de huidige
ontwikkelingen. Er zijn te veel groepen
die zich op de Latijnsamerikaanse mu
ziek storten zoals de salsa of vinden dat
ze teksten met humor moeten schrijven
of eigenlijk denken gewoon onderbroe-
kenlol te moeten brengen. En dat haat
ik".
„Het heeft lang geduurd voordat de
Spaanse popmuziek een gezicht had",
laat José Cano, van het (internationaal)
uiterst succesvolle Spaanse trio Meca
no weten. „Dictator Franco heeft, ook
artistiek, de grenzen lange tijd gesloten
weten te houden. Na zijn dood, nu ruim
vijftien jaar geleden, is er veel veran
derd. Maar er is veel tijd overheen ge
gaan voordat Spanje zich artistiek echt
bevrijd voelde. Zelfs na zijn dood hield
het idee dat de enige goede compositie,
een liedje met een politieke inhoud
was, het merendeel van de musici in
zijn greep. Er moest een boodschap in
zitten, anders werd hij door iedereen
als waardeloos bestempeld. Pas op het
moment dat bij de mensen begon door
te dringen dat het politieke klimaat mil
der was geworden, gingen muzikanten
vanuit de muziek denken. Dat was ei
genlijk de geboorte van de Spaanse
popmuziek en wij maakten toevallig
deel uit van die beweging. Inmiddels
kent elk dorp zijn eigen popgroepen.
Wat dat betreft, durf ik nu de vergelij
king met de Britse eilanden aan. Ook
hier wil iedere jongen van vijftien zijn
eigen groep beginnen".
Sleutelrol
Mecano, die sinds 1980 aan de weg tim
mert, speelde een sleutelrol in de ont
wikkeling van de Spaanse popmuziek.
Nadat van de eerste elpee 500.000
exemplaren waren verkocht, rook de
muziekindustrie geld. Hier lag een stuk
braakliggend terrein waarmee veel
meer te verdienen viel dan met de mu
zikale folklore uit de rijke Spaanse ge
schiedenis. „De industrie kwam er al
snel achter dat het importeren van En
gelse en Amerikaanse rockmuziek niet
echt veel zoden aan de dijk zetten en
begon dus te investeren in Spaanse
groepen', laat Nacho, de broer van José
Cano, weten.
Grappig, want die ontwikkeling lijkt
sterk op de 'zing in je moers taal'-bewe-
ging, die ook in Nederland aan begin
van de jaren tachtig sterk van zich deed
spreken en onder meer verantwoorde
lijk was voor het (hysterische) succes
van Doe Maar. „Spanjaarden willen
vooral muziek horen, die in hun eigen
taal is geschreven. Nog steeds, al slijt
dat dwingende karakter met de groei
ende buitenlandse woordenschat van
de jeugd er enigszins vanaf', aldus En
rique Bunbury. „Maar, het is nog altijd
zo dat de grote internationale sterren
als Prince, Madonna en Phil Collins
hier minder platen verkopen dan Me
cano bij voorbeeld".
Nacho: „Dat willen begrijpen van de
teksten is, denk ik, typerend voor de
Latijnse mentaliteit. De luisteraar wil
zijn warmbloedige temperament ge
voed zien door de emotie die uit een
nummer spreekt. Hij pikt het echt niet
als je hem een samenraapsel van
woorden voorzet. Je ziet ook dat alle
succesvolle Spaanse musici goede tekst
schrijvers zijn... Overigens hebben we
wel met een aantal handicaps te maken
omdat de taal anders bekt dan het En
gels bij voorbeeld en omdat onze men
taliteit verschilt van die van andere Eu
ropeanen. Zo heeft de popliefhebber er
een gruwelijke hekel aan als je in een
tekst heel direct bent. 'Ik hou van je'
vindt hij te voor de hand liggend, dat wil
hij poëtischer verwoord zien".
Enrique: „Teksten zijn als foto's vol ge
voel. En ik heb krachtige voorbeelden
om mij aan te spiegelen. Lou Reed,
Bob Dylan, John Lennon en Mowissey
zijn mijn helden. Raar, maar Spaanse
voorbeelden heb ik niet. Misschien om
dat ons verleden wordt gedomineerd
door politieke tekstschrijvers".
Ploeteren
Groepen die in het voetspoor van Me
cano en Heroes Del Silencio willen tre
den zijn onder meer Luz, Radio Futura,
El Ultimo De La Fila en La Frontera.
Enrique: „Ik heb niet het idee dat de
Spaanse muziek-industrie zich anders
gedraagt dan elders. Ook hier moet je
vaak ploeteren om een platencontract
los te weken. Bovendien proberen de
verschillende maatschappijen elkaar
vliegen af te vangen door groepen te
contracteren die muziek maken die
sterk lijkt op wat er op dat moment suc
cesvol is in de hitparade".
Heroes Del Silencio-gitarist Juan Val-
divia vult aan: „Toch zit je als Spaanse
muzikant met grotere problemen dan
veel Europese en Amerikaanse colle
ga's. Als je een goedverkopende pop
groep bent, is het geen enkel probleem
om op te treden. Dan kun je echt overal
spelen. In de zomermaanden is de kans
zelfs groot datje, voor kortere of lange
re tijd, wordt gecontracteerd door een
gemeentebestuur. Zo worden veel
groepen naar de kustplaatsen gehaald
om de toerist wat muzikaal vertier te
bieden. Maar heb je geen platencon
tract of verkopen de singles of langspe-
lers nauwelijks, dan kom je niet aan de
bak. Wat Spanje namelijk mist, is een
clubcircuit zoals dat in Nederland of
Engeland bestaat. Okee, er zijn wel wat
kleine clubs en discotheken, maar te
weinig om een droge boterham te ver
dienen. Wij hadden het geluk dat er in
Zaragoza, waar we vandaan komen,
twee clubs zijn, maar wij hebben vooral
naam weten te maken door als voorpro
gramma op te treden en tijdens die con
certen op te vallen".
Zomermaanden
De zomermaanden vormen de meest
ideale periode om in Spanje op te tre
den. José: „Het lijkt alsof de mensen
dan uit hun winterslaap ontwaken en
plezier willen hebben. Voordeel is dat
het hier dan vrijwel altijd mooi weer is.
Hierdoor kun je echt overal spelen. Je
hebt geen dak boven je hoofd nodig".
De meest sfeervolle concert-entourage
is de Plaza de Toros (de stierenvech
ters-arena). De sfeer die daar ontstaat
tijdens een goed concert, is een blijven
de en dierbare herinnering, want als het
warmbloedige temperament van 22.000
Spanjaarden ontvlamt, verandert zo'n
stierenvechters-ring al snel in een gek-
Mecano met
(v.l.n.r.)
Anna Torroj
en de
broertjes Jös>
en Nacho
Cano
...ook in
Spanje wil
iedere jonger,
van vijftien
zijn eigen
groep
beginnen...
m FOTO:
ARJOLA
kenhuis. Enrique: „Wij spelen graag i
die behuizing waar stieren op een gri
welijke manier worden afgemaakt. O
de eerste plaats omdat er geen stieregt
vecht kan plaatsvinden als wij er staa
en omdat, door de bouw, de mense
heel dicht bij je zijn. Het is net een Rc
meins theater. Bovendien is de sfee
vrijwel altijd goed en het geluid pei
fect". Madrid vormt het centrum va
de Spaanse popmuziek. Nacho: „Als j
het daar, aan het begin van een tou
nee, verziekt, dan kun je de hele cor
certserie wel vergeten. De (rock)pers
bikkelhard. Als je in Madrid niet pre:
teert, word je weggeschreven of lieve
gezegd afgemaakt. Daarom voel ik m
tijdens elk eerste concert in de hooft
stad weer een schooljongen die exame
moet doen. Op zo'n dag ben ik nauwt
lijks aanspreekbaar, dan gieren echt d
zenuwen door mijn keel".
Concurrentie
Volgens Enrique is er in Spanje van ee
stevige concurrentie tussen popgrot
pen sprake. Alleen, hij begrijpt dat nit
helemaal. „Veel artiesten denken d;
de pop-industrie zoiets is als een autt
race waarbij het zaak is vooraan I
staan. Wat een onzin. Ik kan mij zo'
houding nog voorstellen als je niet g<
noeg creativiteit bezit en dus andei
groepen imiteert, maar als een muz
kant op een originele manier met note
bezig is, dan hoeft hij zich volgens m
nergens zorgen over te maken TOp ee
markt is plaats voor heel veel krame
ofwel smaken verschillen... Wat nit
wegneemt dat een eerste plaats in d
hitparade belangrijk is voor het voor
bestaan. Ook voor Heroes Del Silencit
Toch vergeet ik het liefst die compet
tie. Ik wil gewoon lekker bezig zijn mt
muziek, nummers schrijven, gitaar spt
len en zingen. Daar ben ik tenslotl
muzikant voor geworden".
HILVERSUM - „Nee, de
meeste emigranten luisteren na
verloop van tijd juist minder naar
de Wereldomroep", weerlegt
Tom Meijer een hardnekkig mis
verstand. „Vanuit de verte zijn
de ontwikkelingen in de Neder
landse politiek moeilijk te vol:
gen. Er komen steeds weer nieu
we namen en begrippen en er is
steeds minder achtergrondken
nis aanwezig. De Nederlandstali
ge uitzendingen worden vooral
beluisterd door reizigers of land
genoten die tijdelijk elders ver
blijven".
Meijer is bekender dan de meeste men
sen weten, maar daarmee nog geen 'be
kende Nederlander'. Wel is hij 'wereld
beroemd' in het buitenland. Al ruim 22
jaar presenteert hij, iedere zondag, het
Engelstalige programma 'Happy Sta
tion' op de Wereldomroep; het oudste
amusementsprogramma op de korte
golf, dat zich in alle uithoeken der aar
de in een grote populariteit mag ver
heugen.
De meeste Nederlanders kennen Radio
Nederland Wereldomroep alleen van
de vakantie. Tegen half negen en half
tien weerklinkt op vele campings, van
de Algarve tot voorbij Athene, soms
tent aan tent, het Bredase carillon dat
met 'Merck toch hoe sterck' de uitzen
ding aankondigt van 'Nieuwslijn Euro
pa'. In dat programma wordt het pu
bliek in 55 minuten vrijwel volledig op
de hoogte gebracht van het binnen- en
buitenlandse nieuws, de alarmberich-
ten en het weer. Wat zijn de vooruit
zichten in de vakantiestreek en voor
al.... regent het in Nederland? Vandaag
en morgenmiddag zijn via de Wereld
omroep ook nog de laatste twee etap
pes in de Tour de France te volgen.
Maar het is nauwelijks bekend dat de
Wereldomroep daarnaast uitzendingen
Spaans, waardoor het programma
moest worden ingekort. Er waren ook
schemawijzigingen; de uitzendingen
verschoven naar andere tijden. Ik vind
het werk nog steeds verrukkelijk, maar
soms is het 'time to move'. Soms moet
je bereid zijn ergens bewust een punt
achter te zetten, om niet in de buurt te
komen van verzanden".
populair
Het persbericht laat geen twijfel be
staan over de populariteit van de show.
'Tom Meijer gaf de programma's een
eigen karakter en wist in twee talen een
miljoenenpubliek aan zich te binden.
De sterke band die hij heeft met de luis
teraars komt tot uitdrukking in een gro
te stroom correspondentie uit alle de
len van de wereld. Luisteronderzoeken
tonen aan dat 'Happy Station' en 'Esta-
ción de la Alegria' tot de meest gewaar
deerde programma's op de kortegolf
behoren. Regelmatig werden Tom
Meijer en zijn programma's internatio
naal onderscheiden'.
„Het persoonlijke element speelt een
belangrijke rol", legt hij uit. „Hoe je dat
invult ligt voor iedereen anders. Ik ben
gewend heel openhartig te zijn. Ik ver
tel veel over kleine dingen in mijn leef
omgeving; bijvoorbeeld als er een uil
nestelt in de schoorsteen. Mijn ouders
woonden in het buitenland en waren
vaste luisteraars en ik sprak ze weieens
persoonlijk toe. Dus toen mijn vader
overleed meldde ik dat ook".
Dat hij zijn programma's maakt voor
mensen in heel verschillende culturen
bleek uit reacties op verhalen over zijn
hond Klaasje. „Engelsen doe je daar
mee een enorm plezier; die zijn gewel
dig dog-minded. Zuidamerikanen vin
den liefde voor een hond echter maar
vreemd; dat had ik me helemaal niet
gerealiseerd".
„'Happy Station' is geen Nederlands
programma", geeft hij aan. „Het is in
ternationaal met een Nederlands 'saus
je. Wat ik vertel, beleefde ik in Neder
land. Als er een aardige Nederlandse
plaat in de hitparade staat, dan draai ik
die". In het programma dat hij die och
tend opneemt staat hij stil bij het over
lijden van Henk van der Molen, langdu
rig de partner van Martine Bijl. „Nit
omdat hij een 'bekende Nederlande
was, maar omdat hij de tune van ht
programma heeft gecomponeerd, e
daarmee een essentieel onderdeel va
de uitzending verzorgde. En hij was ee
vriend".
Talenknobbel
'Zijn internationale jeugd en een gav
voor talen maakten Meijer een uitg<
sproken polyglot', meldt een levensbt
schrijving voor belangstellenden. „H
spreekt Engels, Nederlands, Fran
Duits, Spaans, Italiaans en Zwitsei
duits".
Tijdens zijn studie - eerst pharmacii
toen rechten - ontdekte Meijer d
kleinkunst. „In Groningen werd ik li
van het Groninger Studenten Cabare
samen met Seth Gaaikema, een jaargt
noot. Daarna had ik een eigen 'on
man show'. Mijn talenkennis was ee
pré toen ik uiteindelijk solliciteerde o
een advertentie voor omroeper bij d
Wereldomroep. Na twee jaar had i
daar vier eigen programma's en werd i
uitverkoren Edward Startz op te vo
gen. Geen gemakkelijke opgave. Stari
was een 'instituut' in de wereld van d
korte golf. Hij presenteerde 'Happ
Station' al meer dan veertig jaar, en d;
programma was immens populair".
Op 4 januari 1970 verzorgde Tom Mei
er, 31 jaar oud, zijn eerste 'Happy St;
tion'. „Het regende negatieve brievei
De luisteraars tekenden massaal pre
test aan tegen het vertrek van Start:
Maar aarzelend kwamen ook positiev
reacties binnen. Na vier maanden gir
gen die overheersen. Sindsdien is ht
programma een successtory. Het aant;
luisteraars groeide drastisch; de gemic
delde leeftijd daalde".
Zijn opvolgers, Pete Myers voor de Er
gelstalige uitzendingen en Jaime Bi
guena voor het Spaans, worden geleidt
lijk ingewerkt. „Het zijn buitenlandei
die allebei al jaren andere programma
voor de Wereldomroep verzorgen. Z
krijgen in de komende weken steec
meer ruimte, totdat ze het helemai
overnemen. Een formule bestaat nie
Het wordt hun eigen show".
verzorgt in acht vreemde talen: Engels,
Spaans, Portugees, Frans, Arabisch,
Bahasa Indonesia en de twee talen van
Suriname en de Nederlandse Antillen.
Programma's daarin worden, vrijwel de
klok rond, uitgezonden naar alle delen
van de wereld, via zenders in Flevoland,
Bonaire en Madagaskar. Net als andere
kortegolfstations als de Britse BBC, de
Voice of America, de Deutsche Welle
en Radio Moskou besteedt Radio Ne
derland Wereldomroep veel aandacht
aan het wereldnieuws, en licht dat op
eigen wijze toe. De belangstelling voor
'klompen en molentjes', vroeger 'rode
draad' in de programma's, is vervangen
door nuchtere berichtgeving over het
wereldgebeuren, met aandacht voor
het Nederlandse standpunt in een in
ternationale zaak, de invloed van 'ons'
bedrijfsleven op de mondiale economie
Tom Meijer: „Ik vind dit werk nog steeds
move".
en voor vaderlandse muziek, kunst, cul
tuur en toeristische attracties.
„Mijn programma is een vreemde eend
in de bijt", zegt Tom Meijer. 'Happy
Station', het oudste programma op de
kortegolf, dat 63 jaar bestaat, en 'Esta-
ción de la Alegria'. Hij nam het over
van Edward Startz, een 'legende' in de
wereld tussen de 11- en de 49-meter-
band.
„Er zijn maar weinig entertainment-
programma's. 'Happy Station' is daar
om een uitzondering. 'Some stations
talk to the world; we talk to people', is
onze slogan; sommige zenders hebben
een boodschap voor de wereld, maar
wij praten met de mensen zelf. 'Happy
Station' is het snoepje na de lever
traan". De twee programma's, die elk
een klein uur duren, worden iedere
zondag in totaal zeventien keer uitge
straald naar alle delen van de wereld.
verrukkelijk, maar soms is het time to
m FOTO: SP
Aan zijn uitzendingen komt echter bin
nenkort een einde. 'Na een dienstver
band van meer dan 25 jaar zal Meijer
de Wereldomroep verlaten', meldt een
persbericht. 'De Wereldomroep en
Tom Meijer hebben hiertoe besloten
nadat voor een andere vormgeving van
de programmering op zondag was ge
kozen. Deze houdt in dat op die dag in
de Engelstalige en Spaanstalige uitzen
dingen naast entertainment ook nieuws
en andere programma's aan bod zullen
komen'.
De 53-jarige 'entertainer' wil daar zelf
weinig aan toevoegen. „Zes jaar gele
den begon bij de Wereldomroep een
veranderende trend in te zetten. Men
wilde zich meer toeleggen op nieuws en
informatie. Tot eind maart dit jaar zat
er geen nieuws in 'Happy Station'; toen
kwam er een blokje in het Engels en het
