„Dat ik nog
zo verliefd
kon
worden..."
final
ie
Neelie Kroes
aan nieuw leven begonnen
ÊcicUcSou/uwit
ZATERDAG 25 JILI 1992 PAGINA C 3
■SEer^z"di;''verunreinigungdesRF
Conférence des ministres sur la pollution du F
Ministers' Conference on the Pollution of the
Ministersconferentie over de vervuiling van
mm wBBê tWóndMi
Oud-minister Neelie Kroes en burgemeester Bram Peper kwamen elkaar vroeger al regel
matig zakelijk tegen, zoals hier in 1986 tijdens de 7e ministersconferentie over de Rijnver
vuiling in Rotterdam. FOTO: ANP
Wat het betekent
om je wereld te zien
instorten, daarover
kan Neelie Kroes
meepraten.
Een scheiding na
ruim 25 jaar
huwelijk, een
politieke crisis na
een glansrijke
carrière, van
populairste vrouw
van Nederland tot
'Paard van Troje'.
In een tijdsbestek
van amper vier jaar
heeft ze het
allemaal
meegemaakt.
Maar tussen de
puinhopen bleef ze
overeind, „al kun je
het verdriet niet
zomaar
wegwassen". En nu
brandt er weer een
nieuw vuur; voor
'haar' Universiteit
Nijenrode en vooral
ook voor Bram
Peper, de
burgemeester van
Rotterdam.
Een openhartig
interview met de
Iron Lady van
Nederland over
haar jeugd,
doorzettings
vermogen en
verliefdheid.
„Bram en ik hebben
twee huizen, maar
we zijn
onafscheidelijk".
door
PAUL KOOPMAN
BREUKELEN In de gangen
van de Universiteit Nijenrode,
gevestigd in een kasteel te Breu-
kelen, klateren stemmen. Neelie
Kroes leidt haar vader rond, een
man met zachte gelaatstrekken,
lange regenjas. Trotse dochter
met trotse vader: „Kijk pa, daar
achter, waar je die reeën ziet
staan, beginnen we onze nieuwe
postdoctoraal-opleiding".
Ook als je al bijna 51 bent, zal Neelie
Kroes later zeggen, voel je nog de hand
van je vader. „Hij is een man van niet
zeuren. 'Ze komen het je niet thuis
brengen', zei hij altijd. Als er iets fout
gaat, kun je er niemand voor aanspre
ken, alleen jezelf. Niet bij de pakken
neerzitten, maar doorgaan. Dat heb ik
van huis uit meegekregen".
De presidente van de Universiteit
Nijenrode zit er monter bij. Lichtgrijs
mantelpakje, gouden sieraden quasi
terloops in het tenue verwerkt, het haar
in de bekende coupe, de lippen rood
gestift en levenslust in de ogen. Bij haar
afscheid van de vaderlandse politiek in
1989 oogde zij nog wat mat en moege
streden. Bijna twaalf jaar regeringsver
antwoordelijkheid was haar niet in de
koude kleren gaan zitten. Bovendien
was haar publieke bekering tot het mi
lieu niet door iedereen in dank afgeno
men. De toenmalige VVD-leider, Joris
Voorhoeve, schoof de liberale 'first
lady' zelfs de schuld van de kabinetscri
sis in de schoenen.
Het lijkt alweer een eeuw geleden.
Sindsdien wierp Kroes zich vol enthou
siasme op het voorzitterschap van de
Stichting Nederland Distributieland.
Werd als eerste vrouw voorzitter van de
raad van commissarissen van de Natio
nale Investeringsbank. Kwam in het
nieuws met een vernietigend rapport
over het management bij het ministerie
van landb&uw. En zorgde bij Nijenrode
voor opschudding met een ingrijpend
saneringsplan nadat onderwijsminister
Ritzen zo onaardig was geweest de sub
sidiekraan voor de universiteit dicht te
draaien. Tussen de bedrijven door spe
culeerden de roddelbladen over haar
huwelijkscrisis met echtgenoot Wouter
Jan Smit en haar nieuwe relatie met de
eerste burger van Rotterdam, Bram Pe
per.
„Die rede in Honselersdijk, waarin ik
het struisvogelgedrag van een deel van
de partij op de korrel nam, was nou één
van die momenten in mijn leven waar
op ik welbewust heb ingegrepen", blikt
Neelie Kroes terug. „Ik heb daar op ge
kauwd en ik heb er lang over gedacht,
omdat ik ook wel voorzag wat de conse
quenties zouden zijn. Maar ik vond dat
er gezegd diende te worden wat ik zei.
En dan ben ik niet een type dat achteraf
gaat zitten mekkeren of simmen van:
wat is me nu overkomen? Als er een
nieuw begin gemaakt moet worden, of
als een kaartenhuis in elkaar valt, dan
word ik daar juist altijd werklustiger
van".
Doorgaan
Niet bij de pakken neerzitten, maar
doorgaan. Het afscheid van de politiek
zou haar niet zwaar zijn gevallen. „Het
was geen vacuüm waarin ik terecht
kwam", zegt ze. „Eerlijk gezegd heb ik
ook wel genoten van het feit dat de
schijnwerpers nu eens eventjes niet op
me gericht waren. Al die aandacht van
de media heb ik toch vooral steeds als
een onderdeel van de functie gezien. Ik
geloof niet dat ik de fout heb gemaakt
dat ik dacht zelf waardevoller te wor
den van al die aandacht. Want als dat
dan wegvalt, dan kun je leeglopen, daar
kan ik me wel iets bij voorstellen".
U heeft het gevoel het leven wel in de
hand te hebben.
„Nou, ik ben christelijk opgevoed, dus
zo zou ik het niet mogen zeggen. Maar
het lijdzaam dingen laten gebeuren en
zeggen: het noodlot heeft het zo be
schikt..., zo ben ik niet gebakken. Na
tuurlijk, er zijn levens van mensen
waarin werkelijk alles tegenzit en waar
van je denkt: hoe is het ter wereld toch
mogelijk datje het zo slecht treft? Maar
ik heb gemerkt datje in een heleboel si
tuaties door zelf initiatieven te nemen
de zaak een kant uit kunt krijgen die de
moeite waard is".
Geeft u eens een voorbeeld?
„Nijenrode. Ik zat hier koud een paar
maanden, toen we te horen kregen dat
de minister van onderwijs besloten had
de subsidiekraan dicht te draaien. Zo
maar, uit de blauwe lucht. De klap voor
de Nijenrode-gemeenschap was im
mens. Er werd gezegd: we hebben het
Paard van Troje binnengehaald! Kroes
wist er van en is hier neergezet om de
boedel op te doeken. Maar ook voor
mij was het een totale verrassing. Al
leen was mijn reactie al vrij snel: wat
nu? Toen eenmaal duidelijk was dat de
beslissing van het kabinet onomkeer
baar was, heb ik de feiten aangenomen
zoals ze er lagen en geprobeerd van
daaruit weer op te bouwen. Ik ben niet
uit op puinhopen, maar als het op mijn
bord komt loop ik er niet voor weg".
Heeft u dat van uw ouders?
„Die vechtlust zit voor een deel ook wel
in je genen, denk ik. Maar het aanpak
ken heb ik dus ook bij mijn vader ge
zien, die zijn transportbedrijf zelf uit de
grond heeft gestampt. Toch is hij niet
echt een voorbeeld voor me geweest,
evenmin als mijn moeder. Ik ben niet
zo voorbeelderig. Ik had als kind ook
nooit een foto van een filmster of zo bo
ven mijn bed hangen. Ik ben opge
groeid zonder idolen, heb er ook nooit
naar gestreefd om iemand te imiteren.
Mijn moeder was een goede moeder.
Altijd thuis als je uit school kwam. Dan
was er thee, wilde ze weten hoe het ge
gaan was. Ik mag aannemen dat zij in
die tijd voldoening vond in dat leven als
huisvrouw. Maar ik heb voor een ander
leven gekozen. Zelfstandiger".
De bejaarde activiste Kee Ruizeveld
heeft eens gezegd dat vooral vrouwen de
dupe worden van stukgelopen relaties. In
een psychiatrische kliniek die zij bezocht
bleek het merendeel van de dames een
scheiding achter de rug te hebben. Wat is
dat tochdat vrouwen zich zo totaal aan
mannen overleveren, vroeg zij zich af.
Neelie Kroes kijkt verbaasd. „Is dat zo?
Nou ja, statistisch gaat er tegenwoordig
meer fout dan goed in een relatie.
Daarom is het ook zo belangrijk voor
vrouwen dat ze ervoor zorgen in elk ge
val materieel niet afhankelijk te zijn van
hun man. Ik wil geen evangelist worden
hoor, maar ik zeg toch: zorg dat je je
opleiding hebt afgerond en weer aan de
slag kunt als het fout loopt! Ik kan daar
over meepraten. Het verdriet na een
scheiding kun je niet zomaar wegwas
sen, maar in elk geval had ik nooit het
gevoel: we moeten bij elkaar blijven
vanwege de materiële situatie".
Maar dat is alleen materiële afhanke
lijkheid. Daarmee is nog niets gezegd over
de emotionele afhankelijkheid.
„Nou, onderschat niet het verband tus
sen die twee. Als je het gevoel hebt dat
je het als vrouw ook wel zelf kunt rooi
en in het leven, dan heb je toch eerder
een eigen inbreng. Ik zeg niet dat je
minder waard bent als je niet buitens
huis werkt. Ik koppel dat ook nooit aan
de term 'geëmancipeerd zijn'. Ik ken
vrouwen die binnenshuis geëmanci
peerder zijn dan anderen die een hele
dagtaak buitenshuis hebben. Dat is een
misverstand van de bovenste plank".
Wat is dan wèl geëmancipeerd in uw
ogen?
„Je eigen waarden en normen ontwik
kelen en je eigen positie verwerven en
invullen. Alleen maar de afspiegeling
zijn van de ander, dat staat zo ver van
me af, dat kan ik me zelfs niet voorstel
len. Maar goed, ik heb het dus niet la
ten gebeuren". Lacht: „Ik ben goddank
niet op een psychiatrische afdeling te
recht gekomen".
De roddelbladen schetsten in die tijd
wel een klassiek beeld van u. Het huwe
lijk bestond alleen nog op papier, werd
geschreven. En: Toen haar zoon Yvo het
huis verliet zag haar man zijn kans
schoon en ging er vandoor met een jonge
re vrouw die door kennissen wordt om
schreven als een 'knappe juf'.
Koel: „Ik laat dat van mijn koude kle
ren afglijden, en bovendien was het
apert onjuist".
Dat van die 'knappe juf?'
„Dat maakt iedereen zelf maar uit.
Maar het feit dat het al uit was vanaf
het moment dat onze zoon Yvo op ka
mers ging wonen is onjuist. En dan
denk ik: papier is geduldig. Waarom
zou ik me er ook over opwinden? Je
doet er toch niets aan. En alles blijkt te
slijten. Ik kan nu zeggen: het heeft toch
zin gehad, anders had ik er ook niet bij
gezeten zoals ik er nu bijzit. Een geluk
kig mens, in meer dan één opzicht mag
ik wel zeggen".
Udoelt op uw relatie met Bram Peper?
„Ik kende hem in de zakelijke sfeer al
lang. En hier moet ik de roddelbladen
wel iets nageven. Zij waren er eerder
van op de hoogte dat er tussen ons iets
gaande was dan wijzelf. Die eerste vonk
die klaarblijkelijk was overgesprongen
hadden we zelf nog niet zo in de gaten,
maar in de roddelpers stond al: 'Neelie
en Bram hebben elkaar gevonden' of
zoiets. Wat dat betreft hebben ze wel
bijgedragen aan iets moois".
En toen besloot u om er tijdens het
Rotterdamse Gala voor het Gouden Hart
maar rond voor uit te komen.
De binnenpret laat zich nauwelijks on
derdrukken. „Ja, ja" beaamt Neelie
Kfoes. „Dat hebben we samen beslo
ten, om er dan maar meteen flink mee
voor de dag te komen. Het was natuur
lijk best een risico, dat wisten we en-
weten we. Als we drie weken later tot
de conclusie waren gekomen dat het
toch niets was tussen ons, was dat ver
velend geweest. Maar we hadden het
gevoel dat het kon, dus dat was een za
lig gevoel en dat mocht iedereen dan
ook zien".
Had u gedacht dat u ooit nog zo ver
liefd kon worden?
„Nee, niet zo!". Ze schiet weer in de
lach, kijkt wat verloren naar paperassen
op haar bureau. „Als u nou nog een
poosje zo doorgaat... Ik krijg er weer
rooie wangetjes van!"
Een ernstige vraag dan maar. Bent u
in uw relaties net zo ambitieus als in uw
werk?
„Nou, naarmate je ouder wordt heb je
meer behoefte aan een klankbord, aan
inspiratie. Hoe communiceer je met el
kaar, laat je elkaar in je waarde? Dat
soort dingen ben ik steeds belangrijker
gaan vinden. En dan komt er natuurlijk
nog een stuk romantiek bij. Maar wat is
romantiek? Dan bedoel ik per se niet
de bouquetreeks. Nee, ik versta daar
onder: met gevoel en respect het leven
samen nog spannender maken dan het
al is. Je moet blijven leren en experi
menteren in een relatie, af en toe het
stof van elkaar afblazen. Anders raakt
vroeg of laat de fut eruit".
Is het niet moeilijker jezelf voor een
ander open te stellen naarmate je ouder
wordt en meer voorkeuren, nukken en ei
genaardigheden verzamelt?
„Laat ik vooropstellen: voor mij hoefde
het niet, een nieuwe relatie. Ik was niet
op jacht of zo. Ik had het druk genoeg
en had niet het idee van: ik kan het niet
alleen. Maar als het je dan toch over
komt en je dan de goede partner ont
moet, is het juist een enorme plus. Oók
als je allebei al een heel leven achter je
hebt. Je weet waar je fouten gemaakt
hebt en wat je waardevol vindt. Als je
dat op één lijn kunt krijgen is er niets
mooiers".
U herkent veel in elkaar?
„Ja, maar we zijn niet 'two of a kind'
hoor! We zijn geheel anders, en dan
heb ik het niet alleen over onze politie
ke opvattingen. Maar de verbonden
heid is groot. Hoewel we allebei ons ei
gen huis hebben, Bram in Rotterdam
en ik in Wassenaar, zijn we onafschei
delijk".
U wordt niet geplaagd door het verle
den?
Weer die verbazing: „Nee, ik zou niet
weten hoe. U moet specifieker zijn".
Ik bedoel, door de herinnering aan uw
ex-man?
„Nee, emotioneel is dat over en uit.
Ik zie en spreek hem niet meer en het
doet ook geen pijn meer.
Het is geen gesloten boek voor me,
want we hebben samen een zoon. Maar
op een gegeven moment moet je vast
stellen dat het geen goede combinatie
meer is. En dan ben ik niet omkijkerig,
maar toekomstgericht. Het met één
been in het verleden blijven staan, dat is
niets voor mij".
Alles lijkt mee te zitten. Nijenrode
heeft weer toekomst, nu u een nieuw stu
dieprogramma heeft opgezet waar de stu
denten voor in de rij staan hoewel ze er
dik voor moeten betalen. Ook in uw pri-
véleven heeft u de wind in de rug. Maar
knaagt er nu nooit de angst dat het straks
allemaal voorbij kan zijn?
„Ik zou wel een zeer slechte waarnemer
zijn, als ik niet zou weten dat in princi
pe alles kan gebeuren. Ik kan straks te
gen een boom rijden, en dan is het alle
maal afgelopen. Als er één goed op de
hoogte is van verkeersstatistieken, ben
ik het wel. Maar ik laat mijn leven er
niet door leiden. Angst heb ik alleen
voor zoiets als onder water zwemmen.
Voor het overige zal ik het noodlot niet
tarten en het geluk zo veel mogelijk uit
dagen".
Moeten we nog bang zijn voor een te
rugkeer naar Den Haag?
Lacht: „Het is niet wat ik nu in gedach
ten heb!"
U bedoelt: je mag nooit 'nooit' zeggen
in de politiek?
„Precies!"
Neelie Kroes, presidente van de Universiteit Nijenrode: „Ik ben een gelukkig mens, in meer dan één opzicht'
FOTO: t STICHT
