H
Spanning in Westland loopt op
„Met die razzia's wordt een
sfeer gecreëerd
waar niemand bij gebaat is'
CeidócSomont'
ZATERDAG 25 JILI 1992 PAGINA C 1
„Wat is er nu
makkelijker dan iemand
aan te nemen die zich
aan je voordeur komt
melden en graag en hard
wil werken?"
Voor de tuinders
kwam het bericht
dat het afgelopen
irdi moest zijn met de
illegale
werknemers in de
kassen als een
_J donderslag bij
I heldere hemel.
J Het wordt tijd dat
_J tuinders zelf eens
hun verantwoor-
delijkheid
oppakken, luidde
de boodschap.
Maar de tuinders
spreken van
falend
overheidsbeleid.
Twintig jaar
werden de
j illegalen
r« oogluikend
toegestaan, en nu
moet het van de
ene op de andere
H dag afgelopen
zijn.
Werklozen
moeten de plaats
van de illegalen
innemen, maar
de tuinders
zeggen dat
werklozen niet
willen.
„Als iemand
door het rode
licht rijdt, moet
die een bon
krijgen. Maar
toch niet als het
licht nooit
op groen
staat?"
tienduizend
illegalen.
FOTO'S:
SAClHA
PIETERSE
Idoor
ROB EDENS
WESTLAND - De koppen in
de kranten begin dit jaar waren
groot: 'Razzia's op vreemdelin
gen' en 'Jacht op illegalen'. Dit
gehele jaar, startend in januari,
zou de controle op illegalen in de
kassen geïntensiveerd worden.
Inmiddels blijkt het resultaat van de
jacht nogal tegen te vallen, voor Justitie
dan. Tot nu toe zijn bij invallen 135 ille
galen aangetroffen bij 87 bedrijven. Bij
66 bedrijven was geen illegaal te beken
nen. In zeven maanden tijd zijn 153 van
de 3200 tuinbouwbedrijven in het
Westland met een politiebezoek ver
eerd, nog geen één op de twintig.
W. Collignon, woordvoerder van het
politieteam, denkt echter nog steeds
dat het geschatte aantal van acht- tot
tienduizend illegale werknemers in het
Westland aanwezig is. Hij wijst op de
beperkte middelen van de politie. „In
feite doen we niet zoveel meer dan an
dere jaren, alleen pakken we de zaken
nu gecoördineerd aan". Ter illustratie
van de beperkte middelen: „Soms doen
we op één dag twee bedrijven aan en
dan zit ons busje vol, einde oefening".
Een andere keer is er een gebrek aan
cellen, en dan kan de politie niets doen.
Bovendien zijn tuinders inventief, en
hebben waarschuwingssystemen in het
leven geroepen, waardoor vele illegalen
door de mazen van het net kunnen glip
pen. „Hoe dat werkt? Heel eenvoudig:
met de telefoon, via mobilofoons,
draadcjrcuits en noem maar op", zegt
een rozenkweker. Wanneer de politie
zich waar dan ook in het Westland laat
zien, is binnen een minuut vrijwel ie
dereen in de directe omgeving op de
hoogte. Ook worden de toegangen tot
de bedrijven versperd met 'toevallig'
geparkeerde auto's. Verder is het bij de
tuinders algemeen bekend dat een be
drijf dat eenmaal door de politie is aan
gedaan, voorlopig niet meer wordt be
zocht, zeker als er geen illegalen wor
den aangetroffen.
Collignon, zelf in dienst bij de rijkspoli
tie van Wateringen, geeft toe dat er
sprake is van een „kat-en-muisspelle-
tje" dat de politie alléén nooit kan win
nen. Hij beschouwt het als „pure winst"
dat de discussie over de illegalenpro
blematiek goed op gang is gekomen.
„De politie is slechts een klein onder
deel van de hele operatie. Maar eigen
lijk is het heel simpel. De tuinders doen
iets wat niet mag, en dus moet dat aan
gepakt worden. Je mag niet door rood
licht rijden, je mag niet dronken achter
het stuur zitten, en je mag illegalen niet
voor je laten werken. Dus treden wij op.
En dat de politie als uitvoeringsappa
raat de gebeten hond is, daar moeten
we mee leren leven".
Tuinderscultuurtje
Ook bij het Regionale Bestuur voor de
Arbeidsvoorziening (RBA) Den Haag
Delft, dat werklozen bemiddelt naar
een baan in het Westland, komen veel
boze telefoontjes binnen. Henk van der
Hoek van het RBA: „Tuinders denken
dat wii achter het verscherpte politie
optreden zitten. Dat slaat natuurlijk
nergens op. Het wordt eens tijd dat het
tuinderscultuurtje van werken met ille
galen wordt doorbroken".
Bijna alle door tuinders aangemelde
vacatures zijn inmiddels opgevuld met
werklozen. Daarvoor werd een speciaal
'werklozenbusje' in het leven geroepen,
dat de kassen langsging.
Begin dit jaar meldden tuinders bijna
tweeduizend vacatures aan. Dit gebeur
de na een oproep van de Hollandse
Landbouw Organisatie (HLO) West
land, omdat de HLO ervan uitging dat
de politie met name zou gaan controle
ren bij bedrijven waar geen vacatures
gemeld waren. Ter vergelijking: over
heel 1991 werden slechts 175 vacatures
gemeld.
Van de tweeduizend vacatures is inmid
dels eenderde deel om uiteenlopende
redenen ingetrokken, bijna zeshonderd
zijn er opgevuld door het RBA, en een
kleine vijfhonderd zijn door de tuinders
zelf ingevuld. Maar dit heeft moeite ge
kost, en dit aantal afgezet tegen het ver
moedelijk aanwezige aantal illegalen
van tienduizend maakt duidelijk dat
niet al te veel werklozen staan te trap
pelen om in het Westland aan de slag te
gaan.
Een rapportage van begin deze maand
laat bovendien zien dat lang niet alle
'werklozen het in de kas uithouden. Een
steekproef van 153 laat zien dat nog
maar 60 van hen werkzaam zijn bij de
eerste werkgever.
Van de 93 die overblijven is eenderde
deel nog aan het werk (13 in de tuin
bouw, 18 elders) eenderde deel valt niet
meer te traceren en de rest is weer be
land in de kaartenbak van het arbeids
bureau.
Massale knokpartij
Ondertussen loopt de spanning in de
glazen stad op. Enkele weken geleden
kwam het tot een massale knokpartij in
De Lier. Bij een controle werden zeven
tuinders in de boeien geslagen en afge
voerd vanwege 'het weigeren van mede
werking aan een controle'. Bij de inval
werden overigens geen illegalen aange
troffen. Ook vorige week liep het in
Kwintsheul uit de hand, toen een direc
teur van een tuinbouwbedrijf op de
vuist ging met enkele agenten.
„De frustratie bij de tuinders wordt
groter en groter", valt in het Westland
alom te beluisteren. „Als het zo door
gaat, escaleert het. Grootscheepse mo
bilisaties en verzet zijn niet ver weg
meer".
Dat er met strenger politieoptreden al
leen geen einde aan het probleem
komt, beseffen alle betrokkenen terde
ge. Daarom hameren premier Lubbers,
minister De Vries (sociale zaken) en
staatssecretaris Kosto (justitie) continu
op de eigen verantwoordelijkheid van
de tuinders en hun organisaties. De
tuinbouw moet aantrekkelijker worden
om in te gaan werken, het werk moet
aangenamer worden, de lonen hoger en
de arbeidscontracten beter.
Het stokpaardje van de minister-presi
dent is erop te wijzen dat hij vijftien jaar
geleden als minister van economische
zaken geconfronteerd werd met het
probleem van de hoge gasprijs. Tuin
ders stelden toen dat het probleem on
oplosbaar was. Maar door terugdrin
ging van het energieverbruik zijn de
problemen wel degelijk opgelost, en op
eigen kracht, betoogt de premier keer
op keer.
Lubbers kreeg vorige maand bijval van
de in maart speciaal geïnstalleerde
Commissie Personeelsvoorziening
Tuinbouw voor het oplossen van de
personeelsproblematiek in de tuin
bouwsector. Het wordt ook wel het
plan-De Boer genoemd, naar de voor
zitter van de commissie, tevens voorzit
ter van het Centraal Bestuur voor de
Arbeidsvoorziening. De eigen verant
woordelijkheid van de tuinders staat in
het plan centraal. „Alleen wanneer de
genoemde taken daadwerkelijk door de
tuinbouwsector ter hand worden geno
men, mag van de inspanningen van de
overige partijen resultaat worden ver
wacht", luidt de kern van het rapport.
Wel is de commissie van mening dat
ook het sanctiebeleid ten aanzien van
uitkeringsgerechtigden die niet in de
tuinbouw willen werken strenger moet
worden. De commissie bepleit verder
de instelling van regionale sectorraden,
die voor de tuinbouwbedrijven moeten
gaan fungeren als buitenshuis geplaat
ste afdelingen personeelszaken. Deze
sectorraden krijgen de taak personeel
aan te nemen, de arbeidsbehoefte in
kaart te brengen en arbeidspools op te
zetten. De bedoeling is dat alle betrok
kenen zich binnen vier maanden over
het plan-De Boer uitspreken, waarna
een Landelijk Tuinbouwakkoord tot
stand kan komen.
Oogluikend
De aanbevelingen uit het rapport zul
len echter in geen geval ongewijzigd
worden overgenomen. De tuinbouwor
ganisaties, volgens alle partijen behalve
de tuinders zelf de hoofdverantwoorde
lijken voor het illegalenprobleem, laten
geen mogelijkheid onbenut erop te wij
zen dat het allemaal niet zo simpel is als
in het rapport-De Boer wordt voorge
steld.
C. Zuidgeest, voorzitter van de Weste
lijke Land- en Tuinbouworganisatie
(WLTO), vindt dat de arbeidsvoorzie
ning in eerste instantie een verantwoor
delijkheid is van de werkgevers. Net zo
goed als het een verantwoordelijkheid
is van de politie om de wet te handha
ven. Maar wat de werkgeversorganisa
ties steekt is dat de politiek bijna twin
tig jaar lang het werken met illegalen
oogluikend heeft toegestaan. Aan dat
falende beleid moet nu opeens, en bo
vendien direct, een einde komen, en de
tuinders zijn de dupe.
Zuidgeest: „Wij nebben de overheid
eind vorig jaar gewaarschuwd toen zij
de intensivering van de controle op ille
galen aankondigde. Zij zijn geschrok
ken van het aantal vacatures dat werd
aangemeld, en moesten vervolgens
roeien met de te beperkte riemen die ze
hadden. Het RBA heeft een behoorlij
ke inspanning geleverd, maar we
moeten helaas constateren dat het pro
ject met het werklozenbusje slechts
zeer ten dele gelukt is".
De WLTO onderschrijft de conclusies
van het rapport voor een groot gedeel
te, maar vindt wel dat er een aantal be
langrijke nuanceringen aangebracht
moet worden. Uiteraard zijn de tuin
ders de eerst aangewezenen om een
einde te maken aan de aanwezigheid
van de illegalen, maar de overheid
moet er wel meer aan doen om werklo
zen in de tuinbouw aan het werk te krij
gen. „Wij vinden dat er veel te weinig
nadruk gelegd wordt op sanctiemaatre
gelen ten opzichte van mensen die niet
in de tuinbouw willen werken of onvol
doende inspanning leveren om aan
werk te komen". Daartegenover staat
dat tuinders ook bereid moeten zijn om
werklozen in dienst te nemen, bena
drukt Zuidgeest. Vorige week nog
heeft H. van Leeuwen, voorzitter van
het RBA Den Haag/Delft, bekendge
maakt dat er driehonderd mensen be
schikbaar zijn voor een tuinbouwbaan,
maar dat er slechts 78 vacatures aange
meld zijn.
Verder is er in het rapport te weinig
aandacht voor de seizoenspieken, vindt
de werkgeversvoorzitter. Er is dan zo
veel werk, dat zelfs al zou bij wijze van
spreken het totale binnenlandse werk
lozenleger in de tuinbouw aan de slag
willen, er een overschot aan werk is.
Daarom willen de werkgeversorganisa
ties toe naar een systeem dat onlangs in
Frankrijk en Duitsland is ingevoerd.
Deze landen hebben afspraken ge
maakt met landen van het voormalige
Warschaupact om tijdens de piekperio
den mensen uit Oost-Europa een werk
vergunning van drie maanden te geven,
het zogenaamde 'Zwitserse model'. In
Nederland wordt er door het ministerie
van sociale zaken en werkgelegenheid
wel al aan zo'n constructie gedacht,
„maar Sociale Zaken vindt, terecht
overigens, dat er eerst meer mensen uit
de kaartenbakken van de arbeidsbu
reaus aan de slag moeten", aldus Zuid
geest.
Hij denkt dat de door de commissie-De
Boer bepleite invoering van de collec
tief georganiseerde sectorraden die de
taak krijgen personeel aan te nemen, de
arbeidsbehoefte in kaart te brengen en
arbeidspools op te zetten, een oplossing
kan zijn. Hij wijst op de Stichting Perso
neelszaken Tuinbouw Westland, waar
een eerste arbeidspool is opgericht
waar net de vijftigste werknemer is aan
getrokken.
De stelling dat het met het imago van
de tuinbouw zo slecht gesteld is werpt
Zuidgeest ver van zich af. „Natuurlijk,
er zijn in het Westland 3200 bedrijven.
En dat zijn niet allemaal geweldige
werkgevers. Maar dat het imago niet
goed is wordt maar geroepen, ook door
mensen die absoluut geen kennis van
zaken hebben".
Razzias
De tuinders zelf, de mensen van wie het
uiteindelijk allemaal moet komen, zijn
minder ingenomen met het rapport. Zij
twijfelen hevig aan de bereidheid van
het gros van de werklozen om aan het
werk te gaan in de tuinbouw. „Werklo
zen zien de noodzaak er niet van in om
aan het werk te gaan", hebben ze in
middels gemerkt. En: „De mensen die
wij zoeken zijn er eenvoudig niet".
Tuinders spreken niet van een illega
lenprobleem, maar van een 'grote-stad-
sprobleem'.
Een komkommerteler zegt dat hij sinds
het arbeidsbureau met een busje werk
lozen de kassen langsrijdt tot vijf keér
toe iemand in zijn kas heeft gehad die
alleen maar even kwam meedelen dat
hij. niet in een kas wil werken. „Is het
dan te veel gevraagd dat wij normaal
gemotiveerden in dienst willen heb
ben?"
Een andere tuinder komt met het vol
gende verhaal: hij meldde begin dit jaar
vijftien vacatures aan bij het arbeidsbu
reau in Naaldwijk. Eén full-time baan,
en de rest tijdelijk. Het arbeidsbureau
slaagde er niet in om mensen aan te le
veren. Uiteindelijk gaf het arbeidsbu
reau zelf het advies om het maar weer
op de oude manier te doen, met illega
len dus. Zwart op wit wilde het arbeids
bureau dit advies uiteraard niet geven.
„Wij worden gestraft voor falend over
heidsbeleid", luidt de algemene opvat
ting. „Twintig jaar lang kijkt de over
heid bewust de andere kant op, en nu
moet het opeens anders. Met die razzi
a's wordt een sfeer gecreëerd waar nie
mand bij gebaat is. De politie neemt je
werknemers mee, en vervolgens kun je
niet aan vervangers komen. Ondertus
sen staat en hangt de hele oogst te ver
pieteren".
Veel tuinders geven open en bloot toe
dat ze, bij gebrek aan legale werkne
mers, met illegalen werken. Trots zijn
ze er niet op, maar „wat is er nu makke
lijker dan iemand aan te nemen die zich
'bij je komt melden en graag en hard wil
werken. En ook nog zoveel mogelijk
uren wil draaien".
Woede
De officiële woordvoerder van de tuin
ders, Jos Kester, stelt dat de tuinders
helemaal niet zo onwelwillend zijn als
wordt voorgespiegeld. Vorige maand
kwam hij tijdens een CDA-bijeenkomst
in Poeldijk, waar meer dan zevenhon
derd belangstellenden, onder wie veel
tuinders, naar toe waren gekomen,
openlijk in aanvaring met premier Lub
bers. Kester wierp Lubbers voor de
voeten dat „de regering niets aan het
feit doet dat 300.000 werklozen niet be
reid zijn te werken en ik zo gedwongen
word illegalen in dienst te nemen". Een
ovationeel applaus was zijn deel. Lub
bers ontstak vervolgens in woede en
stelde dat Kester niet zo'n grote mond
moest hebben. Resultaat is in ieder ge
val wel dat Lubbers Kester uitnodigde
voor een gesprek, dat vermoedelijk vol
gende maand plaatsvindt.
In de aanbevelingen van de commissie-
De Boer heeft Kester niet zo veel ver
trouwen. „Op papier klopt het allemaal
wel, en er zitten zeker goede elementen
in. Maar je moet wel een bepaalde pe
riode in acht nemen om de maatregelen
door te voeren. En niet enerzijds een
rapport op tafel leggen en anderzijds de
illegalen wegnemen en de boetes ver
hogen". Tot voor kort kwam een tuin
der er af met een boete van 750 gulden
per illegale werknemer, maar sinds 1
juli bedraagt de boete tussen de 2000 en
5000 gulden. Bij herhaling wordt de
boete verdubbeld.
Wanneer Kester geconfronteerd wordt
met de woorden van politiewoordvoer
der Collignon, die stelde dat de tuin
ders simpelweg iets doen wat niet mag
en dus aangepakt moeten worden,
haalt hij moedeloos zijn schouders op.
„Dat kan die meneer wel zeggen, maar
dan moet hij zich ook maar eens in de
achtergronden verdiepen. Als iemand
door het rode licht rijdt moet die een
bon krijgen. Maar toch niet als het stop
licht nooit groen wordt?"
Voor hem staat als een paal boven wa
ter dat de aanwezigheid van de illegalen
op dit moment nog broodnodig is, in de
meest letterlijke zin. Niet alleen voor
de tuinders, maar voor de hele Neder
landse economie.
f
