helderende dollar kietelt
Nederlandse bedrijfsleven
Overneming van Fokker stuk dichterbij
Philips doet gebouwen in uitverkoop
Stemming effectenbeurzen
VS en West-Europa gedrukt
92idóeOowiarit
ECONOMIE
Uitermate nerveuze stemming
op Europese wisselmarkten
Zoon van
Maxwell
moet 1,3
miljard
betalen
DINSDAG 21 JULI 1992 A?
ieid
sverhin
Ibaar k
n op
De
sbuh;
vo Ïgt n
ijk
bh
'ai rdeel f
haderegeling BCCI haalt het niet
IMBURG Een omstreden voorstel tot gedeeltelijke scha
vers jrgoeding voor gedupeerde crediteuren van de roemruchte
kof Credit and Commerce International (BCCI) heeft het gis-
voor een rechtbank in Luxemburg niet gehaald. De recht-
van het district Luxemburg heeft haar goedkeuring aan het
onthouden omdat zij eraan twijfelde of de crediteuren wel
hadden van het voorgestelde compensatieplan. De kanto-
BCCI zijn in juli vorig jaar bij een internationale actie van
ire autoriteiten gesloten naar aanleiding van beschuldigin-
tegen de bank van fraude over de gehele wereld. Aan het licht
i dat er onder meer op grote schaal drugsgelden waren witge-
jn. Door deze kwestie zijn grote verliezen geleden zowel bij de
g jeelhouders als bij de spaarders. Het bedrag aan claims be
naar schatting 9,25 miljard dollar. BCCI had zijn hoofdkan-
Luxemburg. De rechter daar heeft nu besloten dat er een
ye hoorzitting moet komen voor 7 oktober en dat alle credi-
(ii van BCCI in Luxemburg moeten worden geraadpleegd door
uratoren van de bank vóór 1 oktober.
Vezeno praat weer over
overneming Staten Bank
DEN HAAG De verzekeringsmaatschap
pij Vezeno in Zaandam praat weer met de
investeringsmaatschappij Modalfa in Am
sterdam over'de mogelijke overneming van
de Staten Bank Holland in Den Haag. Het
hernieuwde overleg is mogelijk geworden
doordat een belangrijk deel van de zakelijke
belemmeringen, die een eerdere overeen
stemming in de weg stonden, nu zijn wegge
nomen. Welke belemmeringen dat waren,
is nu evenmin als bij de eerdere besprekin
gen gezegd. Vezeno en Modalfa streven er
naar in het derde kwartaal van dit jaar tot
een definitieve overeenkomst te komen.
Vezeno werkt ook via tussenpersonen en
heeft banden met de Avéro Centraal Be
heer Groep (AVCB).
AMSTERDAM Op de wisselmarkten van
Europa was de stemming vanmorgen uiter
mate nerveus na de grootscheepse interven
ties van centrale banken onder aanvoering
van de Amerikaanse 'Fed' op maandag.
Tegen het eind van de middag resulteerde dat op
treden in een stijging van de dollarkoers met vier
cent tot 1,6745 in Amsterdam en later op de dag
met vijf cent tot 1,6845 in New York. De Am
sterdamse markt opende vanmorgen een fractie
hoger dan haar slot van gisteren en dus bijna een
cent lager dan New York. Vervolgens sprokkelde
de Amerikaanse munt er iets bij en om 10.00 uur
werd een prijs van 1,6785 afgemaakt. De markt
was zwanger van geruchten over aanhoudende
ondersteuning van de dollar door de centrale
banken van de Verenigde Staten en Duitsland,
waarvan geen bevestiging dan wel tegenspraak
viel te verkrijgen. Alleen het feit al dat er van ge
zamenlijk monetair optreden sprake is geweest,
weerhield veel valutahandelaren van optreden
op de markt.
Overigens blijft de grondstemming voor de dollar
flauw omdat de Amerikaanse economie het er
niet best vanaf brengt. Mogelijk zakt de koers in
de loop van de week weer, wanneer de handel de
vastberadenheid van de centrale banken om de
dollar te steunen op de proef stelt.
Kinderarbeid groeit explosief
WASHINGTON In de afgelopen vijfjaar is er sprake
van een explosieve groei van kinderarbeid in de wereld,
vooral in ontwikkelingslanden, zo blijkt uit een rapport
van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), dat
gisteren verscheen. Het gaat om honderden miljoenen
kinderen. Sommigen van hen zijn net vijfjaar oud en in
sommige delen van de wereld werkt naar schatting een
kwart van alle kinderen tussen de 10 en de 14 jaar. Toe
nemende aantallen komen in de prostitutie of de han
del in verdovende middelen terecht. In Azië komt kin
derarbeid het meeste voor. In sommige landen maken
kinderen elf procent van de arbeidende bevolking uit.
In West-Europa staan Italië en Spanje boven aan. Zo
werken in Spanje naar schatting 100.000 kinderen in
familiebedrijven in de landbouw. In de VS is illegale
kinderarbeid in de periode van 1983 tot 1990 met 250
procent toegenomen en doet zich het verschijnsel ook
voornamelijk voor in de landbouw.
5TERDAM - De Neder-
Ise Esso-medewerkers in
di- Arabië vindt volgende
kvoor zijn gevoel opeens
paar honderd gulden
der in zijn loonzakje. De
van de dollar tot bijna het
.orlogse dieptepunt, laat
uddels bij kleine expor
ts en Nederlanders 'in
vreemde' flinke sporen
Het zijn vooralsnog de
e direkte slachtoffers
de dramatische koersda-
de recente opwinding op
ollarmarkt laat de grote
irlandse bedrijven betrek-
koud. Met name multina-
ils als Philips en Shell zijn
ct en gemazeld in het af-
an valuta-risico's. Ze
en specialisten in dienst,
ia ingewikkelde construc
ts 'valuta-swaps', 'put- of
ipties' of een 'forward ex-
ige contract' de schade
stal weten te beperken.
zo'n vangnet is de optie-
lel. Een bedrijf verschaft
het recht om de dollar over
>aar maanden 'om te wisse-
■Bvoor.bij voorbeeld een dub-
^Beméér dan de 1,665 gulden
j^He Amerikaanse munt giste-
interventie van de cen-
banken noteerde.
dat recht op zekerheid,
vaste koers van 1,75 gul-
wordt flink betaald. Het is
niet zonder risico's: want
4^" de koers in korte tijd bij
beeld 1,85 gulden wordt,
[t het bedrijf toch niet meer
de afgesproken 1,75 gul-
Maar de methode werkt
gaans beter dan niets doen.
een onrustige dollar valt
ook te leven vanwege de 'hef
boomwerking' voor een concern
dat een mondiale markt be
strijkt.
Hefboom
Sterk versimpeld: een Neder
landse gloeilamp van Philips
kostte tot voor kort nog maar
één dollar in de VS. Vandaag
betaalt de Amerikaan voor de
lamp ruim tien procent meer,
gelijk aan het percentage dat de
dollar de afgelopen weken op de
gulden heeft verloren. Dat is op
termijn natuurlijk slecht voor
de omzet van Philips; de lam
pen worden te duur en de winst
komt in het gedrang.
Maar de compactdisc-fabriek
van Polygram in Kings Moun
tain (North Carolina), óók on
derdeel van Philips, kan voor
dezelfde baas juist goedkoper
produceren voor de Europese
markt. Pech en mazzel vallen
tegen elkaar weg.
De praktijk is natuurlijk veel
ingewikkelder. Ook moet reke
ning worden gehouden met het
'na-ijleffect': de voorraden eri
grondstoffen zijn meestal ver
van te voren ingekocht. De
gloeilamp stijgt in de VS daar
om niet onmiddellijk in prijs en
de cd wordt niet meteen goed
koper. Daarnaast spelen zaken
mee als de valutapolitiek van
een onderneming, de kwaliteit
van het produkt, de prijsgevoe
ligheid ervan of de mondiale
spreiding van de bedrijfsactivi
teiten.
Overhaast
De ruim 500 kleinere expor
teurs, die bij de Nederlandse
Export Combinatie (NEC) in
Soest zijn aangesloten, beschik
ken niet over een staf van fi
nanciële experts of wereldwijde
vestigingen. Zij krijgen daarom
de eerste klappen. Eén van de
getroffen firma's is het ventila-
torenbedrijf A. Vostermans in
Venlo, die flink op de VS leunt.
Directeur Henk Vostermans
becijfert de schade van de afge
lopen dagen op enkele tonnen
omdat de Amerikaanse reke
ningen in de vrijwel dagelijks
verzwakkende dollars worden
afgerekend.,, We hebben on
langs wel eens iets geprobeerd
om de risico's af te dekken via
de optiemarkt, maar dat was
niet zo'n succes".
De ruim 1100 Amerikaanse be
drijven in ons land zouden heel
blij moeten zijn met een lage
dollarkoers. Op papier kunnen
zij hun produkten goedkoper
aanbieden dan Nederlandse
concurrenten. Maar de meeste
firma's zijn onderdeel van mul
tinationals en 'worden daarom
niet warm of koud van de dalen
de dollar', zegt directeur J.J.
van Steenbergen van de Ameri
kaanse Kamer van Koophandel
in Den Haag, verwijzend naar
dezelfde mechanismen die gel
den voor Nederlandse multina
tionals. „Kijk eens naar Philip
Morris in Bergen op Zoom die
per dag 180 miljard sigaretten
produceert. Het gros van de
produktie is voor de rest van de
wereld. Het effect op de Neder
landse markt is nihil".
De Kamer schat overigens dat
enige tienduizenden Nederlan
ders raar zullen opkijken wan
neer ze hun eerstvolgende sala
risstrookje zien. Het gaat om
Nederlanders die bij voorbeeld
voor Esso in Saudi-Arabië wer
ken en hun salaris in dollars
uitbetaald krijgen. Van Steen
bergen: „De Nederlander in
den vreemde kan nu wel klagen
dat hij met loon opeens flink
achteruit gaat of dat zijn spaar
centjes worden opgegeten,
maar we zeggen in Amerika dat
je zoet met zuur moet eten. Ik'
heb geen Nederlander horen
klagen toen de dollar heel hoog
genoteerd stond".
KLM
De transatlantische vluchten
vanuit Nederland op de Vere
nigde Staten ondervinden geen
enkel effect van de koersval. De
tickets worden in Nederland
besteld en met Nederlands geld
betaald. Het is vanzelfsprekend
wel van invloed op het verblijf
in de Verenigde Staten, dat
daardoor veel goedkoper is ge
worden, aldus een woordvoer
der van de afdeling reserverin
gen van de KLM.
Op de langere termijn zal de val
van de dollar zeker van invloed
op de benzineprijs aan de pomp
zijn, maar wanneer, dat is moei
lijk te voorspellen, vindt een
woordvoerder van de Bovag. In
gewijden in de wereld van de
grote olieleveranciers zijn al
even voorzichtig. De oliemarkt
is op dit moment sterk en sta
biel, waardoor de koersval van
de afgelopen weken nog niet tot
aanzienlijke prijsverlagingen
voor de consument heeft geleid.
Dat de effecten de afgelopen
weken relatief gering waren,
heeft onder meer te maken met
de grote vraag in verband met
de vakantieperiode. Daarbij
kent de ruwe olie ook nog eens
een eigen markt, die mede be
palend is voor de uiteindelijke
consumptieprijs. De dollar is
wel belangrijk, maar niet de
enige prijsbepalende factor op
de markt.
AMSTERDAM De stem
ming op de effectenbeurzen
in de VS en West-Europa was
gisteren flink gedrukt. Lang
zaam begint op de handels-
vloeren de overtuiging post
te vatten dat de discontover
hoging door de Bundesbank
van afgelopen donderdag de
ontwikkelingen in de toch al
sukkelende economieën van
West-Europa negatief zal be
ïnvloeden.
Op de effectenbeurs van New
York kwam de Dow Jones-index
van dertig toonaangevende
fondsen 28,64 punten lager uit
op 3.303,00. Vrijdag zakte de
beursbarometer al 29,99 pun
ten. Anderhalf uur na opening
stond de Dow al op een verlies
van meer dan veertig punten.
Aan het slot van de handel was
het aantal dalers twee maal zo
groot als het aantal stijgers.
De ellende begon gisteren in Ja
pan waar de Nikkei-index van
225 aandelen 663,59 punten of
wel vier procent omlaag ging
tot 15.884,48. In Frankfurt
zakte de belangrijkste index, de
Dax, met 53 punten ofwel 3,1
procent tot 1.649,6 punten. In
Londen gleed de FTSE-index
Een bezorgde handelaar gisteren op de effectenbeurs van New York, waar de Dow Jones-index een ver
lies van veertig punten moest incasseren.
FOTO AP
van honderd toonaangevende
fondsen circa zestig punten om
laag. De markt herstelde zich
en de „foetsjie" sloot uiteinde
lijk ruim 28 punten lager op
2403,7. In Parijs eindigde de
CAC-index van veertig fondsen
33,88 punten lager op 1.767,90,
een verlies van 1,9 procent. De
effectenbeurs in Madrid gaf 4,1
procent prijs. In Amsterdam
daalde de CBS-koersindex alge
meen met 2,5 punt tot 198,7. De
stemmingsindex raakte 2,4
punten kwijt op 116,6. In de
loop van de middag noteerde de
index zelfs 115,0 punten.
LONDEN - Het Hoogge
rechtshof in Groot-Brittannië
heeft Kevin Maxwell, de jongste
zoon van wijlen mediamagnaat
Robert Maxwell, opgedragen
406,5 miljoen pond sterling
1,3 miljard) te betalen als
vergoeding voor het verdwijnen
van aandelen uit de pensioen
fondsen van het Maxwell-impe
rium. Kevin Maxwell heeft vol
gens rechter Sir John Mumme
ry zijn functie van directeur
van de investeringsmaatschap
pij Bishopsgate Investment
misbruikt door „in te stem
men" met de greep in de kas
van de pensioenfondsen, die
Bishopsgate beheert. De civiele
procedure was aangespannen
door het accountantskantoor
Robson Rhodes, dat als curator
voor de afwikkeling van de za
ken bij Bishopsgate optreedt.
Sir Mummery verklaarde zich
door de aangeleverde bewijzen
overtuigd en achtte verdediging
tegen de eis onmogelijk. Na Ro
bert Maxwells dood in novem
ber 1991 is gebleken dat deze
voor een bedrag van 450 mil
joen pond 1,44 miljard) aan
effecten uit de pensioenkassen
had genomen, om de beurs
koers van enkele van zijn be
drijven te ondersteunen. Die
aandelen dienden als waarborg
voor bankleningen, maar wa
ren sterk in koers gedaald met
als gevolg dat de banken meer
garanties eisten. Daarbij heeft
Robert Maxwell nauw samen
gewerkt met Kevin en zijn ou
dere zoon Ian. Ook Ian was di
recteurbij Bishopsgate.
DEN HAAG De overne
ming van Fokker door Dasa
is een stuk dichterbij geko
men. Donderdag praten de
partijen verder en worden er
conclusies getrokken. Alle
partijen zijn overtuigd van de
goede afloop van de bespre
kingen, hoewel er nog een
hele agenda afgewerkt moet
worden.
korte verklaring na ruim vijf
uur onderhandelen. Andries-
sen benadrukte de goede sfeer
van de onderhandelingen en de
wil van alle partijen tot een
goed einde te komen. Over de
inhoud van de besprekingen
wilde Andriessen alleen zeggen
dat „de verantwoordelijkheden
die de overheid heeft, uitge
breid zijn besproken". Dat be
treft dan het punt van het be
houd van werkgelegenheid en
kennis en het vetorecht dat eco
nomische zaken wil hebben bij
belangrijke beslissingen.
Over de inhoud van de bespre- Vandaag heeft Andriessen de
R.F. Hendriksen wandelt door de ondergrondse gangen van het ministerie yan buitenlandse zaken
'eg naar de onderhandelingstafel waaraan ook vertegenwoordigers van Dasa en minister Andriessen
zaten.
kingen zijn geen verdere mede
delingen gedaan. De Duitse
vliegtuigfabrikant Dasa ver
klaarde te verwachten dat er
maandag een definitief akkoord
over samenwerking met de Ne
derlandse producent Fokker
wordt bereikt. Beide partijen
hebben „niet eeuwig de tijd"
om te onderhandelen, zo ver
klaarde en woordvoerder van
Minister Andriessen van econo
mische zaken gaf gisteren een
vakbonden op de hoogte gesteld
van de besprekingen en morgen
wordt de vaste kamercommis
sie voor economische zaken in
gelicht. Donderdag komen Fok
ker, Dasa en economische za
ken opnieuw bijeen om de on
derhandelingen af te ronden.
Het lijkt er dus op dat Dasa
flink wat water in de wijn heeft
gedaan. Uit de woorden van An
driessen viel op te maken dat de
positie van de overheid op veel
begrip van de Duitsers kon re
kenen. Vandaar dat Andriessen
ook optimistisch is voor donder
dag.
Meerderheidsaandeel
Dasa blijft wel vasthouden aan
een meerderheidsaandeel van
minimaal 51 procent. Andries
sen vindt dit geen probleem,
mits er maar harde garantie ge
geven worden over de continuï
teit van Fokker op de langere
termijn. Donderdag moet blij
ken hoe ver Dasa wil gaan bij
het afgeven van die garanties.
Al eerder liet het bedrijf weten
dat er voor de lange termijn
geen garanties te geven zijn. De
vliegtuigmarkt verandert
voortdurend, zodat het onmo
gelijk is nu al te voorspellen wat
er over tien jaar gebeurt.
Er kan een vraagteken gezet
worden bij wat de garanties die
Andriessen nu eist in de toe
komst waard zijn. Fokker zit
hoe dan ook in de knel. Waar
schijnlijk krijgt Fokker wel het
leiderschap voor de ontwikke
ling en produktie van de Fokker
70. Fokker kan dit vliegtuig
binnen twee jaar op de markt
brengen en heeft de markt al
verkend op potentiële belang
stelling.
Fokker 130
Moeilijker wordt het al voor de
Fokker 130. Daarvoor moeten
nieuwe motoren en een nieuwe
vleugel ontwikkeld worden,
wat veel tijd en geld gaat kos
ten. Dasa heeft inmiddels al 200
miljoen mark gestoken in de
ontwikkeling van een concurre
rend toestel, de zogenaamde re-
gioliner. Bovendien zit Dasa
ook nog in het Airbusproject,
dat eveneens al werkt aan een
vliegtuig met 130 zitplaatsen.
De Amerikaanse concurrentie,
Boeing en McDonnel Douglas,
zit ondertussen ook niet stil.
Vandaar dat Neder koor n al
eerder verkondigde dat „de
Fokker 130 er snel moet ko
men, anders wordt het dringen
in dit marktsegment".
De Fokker 50 zit ook al in de
problemen. De overige Europe
se vliegtuigindustrie heeft de
krachten gebundeld in het ATR
consortium en brengt een con
currerend vliegtuig met propel-
lormotoren op de markt. Dat
heeft Fokker al de nodige klan
ten gekost. Waarschijnlijk we
ten Andriessen en Fokker bij de
Duitsers gedaan te krijgen dat
de Fokker 100 en de Fokker 70
zoveel mogelijk Nederlands fa
brikaat worden. Daarnaast
kunnen de technici van Fokker
en de aanverwante onderzoeks
instituten nog research gaan
doen aan de Fokker 130, of hoe
dat vliegtuig in de toekomst ook
moge gaan heten. Harde garan
ties daarover zal Dasa echter
niet kunnen en willen geven.
Donderdag moet blijken in hoe
verre de partijen bereid zijn
hun posities te verlaten en tot
een acceptabel akkoord willen
komen. Hoe hard de garanties
ook zijn, Dasa zal met 51 pro
cent van de aandelen altijd de
baas zijn binnen Fokker en het
dus uiteindelijk voor het zeggen
hebben.
1DHOVEN - Philips
les in de strijd gooien
overleven. Afgelopen
idag maakte topman J.J.
Dmer bekend dat Philips
uim in haar jasje is komen
itten en dat er daarom ge-
i» iwen en terreinen ver-
[760 ht gaan worden en dat de
rraden verder terug
eten. In totaal kan dit
ilips tussen de 300 en 550
Ijoen gulden besparen.
afgelopen twee jaar heeft de
i9 26 fatie Centurion geleid tot
92<L i personeelsreductie van
000 mensen tot 230.000
•sen, ongeveer 16 procent,
gens Philipswoordvoerder
9 26 Srts is die reductie gelijk ver-
ld over de divisies en landen,
is zit dus wereldwijd te
m in haar jasje. Philips heeft
Ï.31J r ruim 6,3 miljard gulden
aan onroerend goed op de ba
lans staan, waarvan voor ruim
1 miljard gulden zondermeer
verkocht kan worden. De be
doeling is dan ook om wereld
wijd grond en gebouwen te ver
kopen. „Een deel van de ver
kochte gebouwen zal Philips
weer terughuren van de koper,
een zogenoemde sales lease
back constructie". Zo'n con
structie maakt het voor Philips
gemakkelijker het onroerend
goed te slijten dan alleen ver
koop. De koper heeft immers
een gegarandeerde huurder
voor de komende 20 tot 30 jaar.
Het risico dat men iets koopt en
er vervolgens mee blijft zitten is
dan minimaal.
Overbodig
„Alleen die gebouwen en terrei
nen die echt overbodig zijn wor
den verkocht", aldus de woord
voerder. Dat betekent dus dat
Philips voor 1 miljard gulden
kan verkopen, zonder dat ie
mand hoeft te verhuizen van
zijn werkplek. Waarschijnlijk
loopt dat bedrag nog wel op. De
oorspronkelijke waarde van de
gebouwen en terreinen be
draagt 12 miljard gulden. Phi
lips schrijft jaarlijks een be
paald bedrag af op het onroe
rend goed, maar in de praktijk
is onroerend goed zeer waarde
vast. Gebouwen en terreinen
die volgens de balans dus 1 mil
jard gulden waard zijn, kunnen
in de praktijk wel het dubbele
opbrengen. Die extra opbrengst
kan dan als boekwinst meege
nomen worden, hetgeen de re
sultaten van Philips behoorlijk
opkalefatert.
De sales lease back-constructie
is voor Philips ook een aantrek
kelijke optie. De verkoop van de
gebouwen levert meteen een
flinke pot geld op, mogelijk hon
derden miljoenen guldens. De
kosten voor het terughuren
worden over 20 tot 30 jaar ge
spreid, dus Philips wint tijd en
geld voor de gezondmaking van
het concern. Vooral geld kan
Philips momenteel goed gebrui
ken. Het bedrijf heeft voor 28
miljard aan schulden en betaalt
zich blauw aan rente. In 1991
werd alleen al 1,9 miljard gul
den rente betaald. Terugdrin
ging van die schuld is dus een
eerste voorwaarde van herstel
van de winstgevendheid. Via de
verkoop en terughuur kan Phi
lips nog eens honderden miljoe
nen in het laatje krijgen.
Meer besparingen
Qe woordvoerder benadrukt
dat de verkoop van het onroe
rend goed nog wel enige tijd in
beslag zal nemen. „De situatie
op de vastgoedmarkten in de VS
en delen van Europa is niet
gunstig. Als we de prijs te laag
vinden wachten we nog met
verkoop. De sales lease back is
eenvoudiger te realiseren".
Daarnaast wil Philips besparen
op het werkkapitaal, de voorra
den en debiteuren. Dat kan
door de voorraden te verminde
ren en door klanten sneller te
laten betalen. Philips had eind
1991 voor 10,4 miljard gulden
goederen en grondstoffen in
voorraad. Aan vorderingen op
klanten en bedrijven had Phi
lips nog eens 14,5 miljard uit
staan, bij elkaar dus een slordi
ge 25 miljard. Elke procent ver
mindering levert Philips 250
miljoen gulden op die ze elders
voor kunnen gebruiken. Aan
rente scheelt dat 25 miljoen gul
den. Volgens de woordvoerder
van Philips kan er „substan
tieel" op het werkkapitaal be
zuinigd worden. Dat betekent
in de praktijk dat er een paar
miljard gulden bezuiniging mo
gelijk is.
Deze bezuinigingen moeten uit
eindelijk resulteren in een be
sparing op de rentelasten. Op
elk miljard dat Philips aan
schulden af kan lossen, be
spaart het concern zich 68 mil
joen gulden aan rente. De totale
operatie kan tot een besparing
van 5 tot 8 miljard gulden lei
den, dus tot een rentebesparing
van 340 tot 540 miljoen gulden
per jaar.
Het hoofdkantoor van Philips Nederland in Eindhoven, dat zeker niet in de verkoop zal gaan.
