Paus maakt
het goed
Schuldvraag over deportaties
joden houdt Fransen nog hezig
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Chikane ergert zich aan kritiek op ANC
COMMENTAAR
Christelijke studentenclubs groeien ondanks taboe op geloof
CcidócSouoatvt
Ccidóc Gouoatit
DONDERDAG 16 JULI 1992
Priester met rijdende
biechtstoel is oplichter
NEW YORK De man die zich met de
'portofess', een draagbare biechtstoel,
had opgesteld bij het gebouw in New
York waar de democratische partijcon
ventie wordt gehouden, blijkt geen
priester te zijn. De man, die beweerde
lid te zijn van de orde der dominicanen
en zich van diverse namen bediende, zo
als pater Anthony Joseph en pater Willi
am uit Monterey in Californië, heeft de
afgelopen dagen onder meer van enkele
bezoekers van de conventie de biecht
gehoord. Een woordvoerder van het bis
dom Monterey deelde mee dat de man er
onbekend is en dat hij evenmin bekend
is in de plaatsen waar hij naar eigen zeg
gen actief is. De man had de biechtstoel
vastgemaakt aan zijn flets.
Er is niets dat een
mens achterdochtiger
maakt dan weinig te
weten.
'We hebben genoeg gedaan'
Idoor
JAN VERHAGEN
Francis Bacon
LONDEN „Hoelang
moeten we nog blijven
praten over onze pijn.
Hoelang moeten we nog
vragen om steun, vragen
om ons alstublieft vrij te
laten zijn.
Wij het ANC, de Zuidafri
kaan se raad van kerken en
vele anderen hebben genoeg
gedaan. Als aan onze een
voudige eisen niet tegemoet
wordt gekomen dan roepen
we op tot actie en dan
moeten het maar massa-ac
ties worden. Dit is een kai-
ros, een moment van waar
heid". Dit zei dr. Frank Chi
kane, algemeen secretaris
van de Zuidafrikaanse raad
van kerken deze week tij
dens een bijeenkomst in
Londen. Hij is daar voor een
internationale hoorzitting
over het politieke geweld in
Zuid-Afrika. Chikane hekel
de daarbij onder meer de
protesten in het westen te
gen oproepen van massade
monstraties omdat deze zou
den kunnen escaleren.
"Toen in het oostblok de
massa's in beweging kwa
men, werd er geapplaudi-
seerd. Nu wij, zwarten het
willen, wordt er geprotes
teerd", aldus Chikane, die
verder duidelijk aangaf het
vertrouwen in president
F.W. de Klerk te hebben ver
loren.
Volgens hem is de situatie
ernstiger dan ooit tevoren.
Internationale boycot-akties
blijven onverminderd nodig.
"Alleen door druk van bui
tenaf is De Klerk gedwongen
te onderhandelen". Vrijwel
iedere spreker tijdens de
hoorzitting onderstreepte
dat, verwijzend naar de kille
cijfers. Sinds juli 1990 zijn er
als gevolg van de onrusten in
heel Zuid-Afrika 6.000 doden
en 13.Q00 gewonden geval
len.
EN
Schijnmanoeuvres op zee K
DREIGENDE verklaringen over Joegoslavië volgen elkaher
steeds sneller op, maar de realiteit achter de diplomatieke Ivo
gade verandert niet. Uiteindelijk blijft iedereen, van de G7 tple
de Verenigde Naties en van de Europese Gemeenschap totlr®
Verenigde Staten, op veilige afstand toekijken terwijl BosijJ"
sche burgers onder moordend Servische vuur liggen. I
NAVO-smaldeel, dat sinds vanmorgen patrouilleert in 1
noorden van de Adriatische zee, en de eenheden die name!
de WEU meer zuidelijk toezicht moeten houden op het hat
delsembargo tegen Servië en Montenegro, onderstrepen d
alleen maar.
De moeizame manier waarop de Conferentie voor VeiliT
heid en Samenwerking in Europa (CVSE) vorige week F
haar top in Helsinki een afgezwakte verklaring over Joegl
slavië goedkeurde, bewees opnieuw dat de internationale a
meenschap niet bij machte is een echte oplossing te vindèl
Zoals verwacht mocht worden overheerste de crisis in Bosiu
de debatten. Maar niemand durft de stap te zetten die werli
lijk een oplossing zou bieden: een openlijke militaire col
frontatie met Servië en de Servische milities. Deze optie il
pliceert een grote militaire operatie en zover gaat de bezorgf
heid om het lot van de Bosniërs niet. L
TOCH is met de inzet van marine-eenheden door zowel r
Westeuropese Unie als de NAVO om toezicht te houden a
het VN-embargo een historische stap gezet. Duitsland doet d°
aan mee en dat betekent dat voor het eerst sinds de Tweeii!
Wereldoorlog Duitse militairen buiten de eigen landsgrenza
worden ingezet. Die Duitse deelname zou extra gewiclEl
moeten geven aan de operaties, die bedoeld zijn om de Senph
sche president Slobodan Milosevic duidelijk te maken diet
het geduld van de internationale gemeenschap op is. In wael
kelijkheid is de operatie echter niet veel meer dan een schjl c
noperatie. De eenheden hebben geen enkele bevoegdhe^oi
om schepen te enteren. Zij kunnen enkel registreren omdjur
er voor het daadwerkelijk afdwingen van de sancties e«r(
nieuwe VN-resolutie nodig is. Niemand twijfelt er bovendiael
aan dat het embargo wordt geschonden. Belgrado wordt nqaa
altijd bevoorraad; niet over zee, maar over land. Patrouillele
op zee hebben dus nauwelijks enig effect, zodat meteen (rij
vraag naar hun nut rijst. Er
DAT de NAVO en WEU het eens werden om de operatie si
men uit te voeren, kan het feit niet wegnemen dat zij elka| h
het commando fel hebben betwist. Voor de Europeanéat
kwam het er op aan te tonen dat zij het initiatief behoyden Fe
de crisis en dat de WEU na de top van Maastricht meer dr®1
ooit het geschikte middel is om de Europese politiek kract^
bij té zetten. Voor de Amerikanen, die als de dood zijn dat
door een sterker wordend Europa een secundaire rol zulliri
krijgen in de Europese veiligheidsarchitectuur, was het absjg
luut noodzakelijk dat de NAVO het commando over de opeijaa
ties kreeg. Vlagvertoon leek in deze discussie belangrijk^
dan het lot van de Bosnische bevolking een pijnlijke varj
stelling. Lj
De manier waarop NAVO en WEU buiten de top vergades
den, werpt verder ernstige twijfels op over de verdere uj.
bouw van de CVSE. Het beraad van vorige week was in c
opzicht een stap terug. Helsinki heeft ook bevestigd dat d
opvattingen van de VS over de veiligheidsconferentie lijP*
recht staan tegenover die van de meeste Europese state!
Een zo breed samenwerkingsverband als de CVSE,
steeds nieuwe deelnemers, leidt per definitie tot moeizanj
onderhandelingen en trage besluitvorming. Als de CVSE nif
het podium is om knopen door te hakken over kwesties i
Joegoslavië, is zij inderdaad niets anders dan een praatff
rum. Een alibi om de Oost- en Centraaleuropese staten f
doen geloven dat zij wel inspraak hebben in het nieuwe Eurj
UTRECHT - „Het taboe
op geloof wordt alleen
maar groter. Als student
praatje daar niet over, dan
ben je wel gek". René van
Loon weet waarover hij
praat.
Hij is staflid van IFES-Neder-
land, een organisatie die een
zestal christelijk-orthodox ge
tinte studentenverenigingen
ondersteunt. Die verenigingen
maken ondanks het gesigna
leerde taboe momenteel een
opvallende groei door.
Het ledental van de reformato
rische studentenvereniging
CSFR steeg de laatste jaren
van vierhonderd naar zeshon
derd, de vereniging Ichtus, de
studieclub met de oudste pa
pieren op dit terrein, steeg van
vierhonderd naar ruim zeven
honderd en Alfa, de jongste
loot van de christelijke studen
tenbeweging die zich speciaal
op HBO-studenten richt, mag
zich eveneens in een behoorlij
ke belangstelling verheugen.
Tezamen bundelen ze nu ver
spreid over alle universiteits
steden zo'n tweeduizend stu
denten. Het zijn nadrukkelijk
geen gezelligheidsverenigin
gen, maar clubs waar levens
beschouwelijke vragen cen
traal staan. Ze zijn ook actiefin
de plaatselijke universiteitsra
den. Zowel Rotterdam als Wa-
geningen tellen sinds kort een
christelijke studentenfractie.
Ook in het katholieke kamp is
een soortgelijke ontwikkeling
te signaleren, maar dan op veel
kleinere schaal. In Delft is
Sanctus Vergilius succesvol en
beschikt er zelfs over een ei
gen moderator, een priester
die de studenten ter zijde
staat. In Maastricht is de R.K.
Studentenvereniging Servati-
us actief.
Al deze studentenorganisaties
hebben gemeen dat ze zich na
drukkelijk weer oriënteren op
traditionele geloofswaarhe
den. Ze zijn de opvolgers van
gedeconfessionaliseerde stu
dentenverenigingen als SSR
en Augustinus in Leiden, Veri
tas in Utrecht, Roland in Nij
megen en Laurentius in Rot
terdam. De confessionele sta
tus van deze verenigingen
werd in de tweede helft van de
jaren zestig door de leden
steeds meer als een blok aan
het been ervaren. Sommigen
behielden hun naam zoals
Laurentius in Rotterdam,
maar verloren volledig hun
oorspronkelijke karakter. Het
langst bleven de afdelingen
van de gereformeerde studen
tenverenigingen SSR aan het
erfgoed der vaderen trouw.
Maar ook daar zette de decon
fessionalisering in de jaren ze
ventig door.
Traditie
Van Loon komt uit een ortho
dox-hervormd gezin. Hij stu
deerde af in economie in Rot
terdam en doet nu een studie
theologie in deeltijd aan de
Rijksuniversiteit in Utrecht
naast zijn baan als stafmede
werker van IFES (Internatio
nal Fellowship «of Evangelical
Students). Van Loon heeft in
die functie intensief contact
met de zes studentenvereni
gingen. Hij leidt gespreksgroe
pen over de manier waarop je
kunt geloven. IFES belijdt als
grondslag de traditionele
waarheden van het (reformato
risch) christendom (Drieëen-
heid, de zondigheid van de
mensen, de rechtvaardiging
van de zondaar door de genade
van God, de verwachting van
de persoonlijke terugkeer van
Christus). Van Loon wijst er op
dat de bijbel nadrukkelijk als
norm wordt gehanteerd, niet,
zoals je zoveel hoort, als inspi
ratiebron. Toch wil hij niets
weten van het verwijt dat zijn
club fundamentalistisch is. De
bijbel als norm is een breed ge
dragen kerkelijke visie die vol
gens hem niets sectarisch
heeft.
Op de vraag of je vandaag de
dag nog kunt geloven zegt hij
dat er evenveel gronden zijn
aan te voeren om het geloof te
verwerpen als het te aanvaar
den. „Je kunt meegaan met
veel geleerden die zeggen dat
het ontstaan van de wereld op
toeval berust, maar het is niet
minder redelijk te veronder
stellen dat de bewoonde we
reld geleid wordt door een bij
zondere intelligentie".
Een belangrijk motief voor
hem om het geloof te aanvaar
den is dat ethiek alleen maar
gebaseerd kan zijn op een be
staande harmonie in de na
tuur. Als er alleen maar chaos
is ontbreekt zijns inziens de
basis voor ethiek. Het werk
van de Engelsman C.S. Lewis,
schrijver van vele ethische ver
handelingen, heeft veel in
vloed op hem gehad. Als geloof
in God niet onredelijk is, dan
is, aldus Van Loon, het niet
minder logisch „dat hij zich
ook op een of andere manier
met ons bemoeit".
De aantrekkingskracht van de
nieuwe verenigingen moet
niet overdreven worden.. Er
zijn driehonderdduizend stu
denten in Nederland, dus de
tweeduizend leden die georga
niseerd zijn in IFES vormen
slechts een fractie van het tota
le aanbod. Toch gelooft Van
Loon dat de interesse voor le
vensbeschouwelijke aangele
genheden wel degelijk veel
groter is dan veelal wordt aan
genomen. Een kleine enquete
van de studentenclub Ichtus in
Nijmegen wees volgens hem
uit dat naar schatting de helft
van de studenten geïnteres
seerd is.
Hij ziet voor de studentenvere
nigingen ook een soort schuil
hoekfunctie. Studenten heb
ben behoefte om over hun ge
loof te praten en dat kan bij
deze verenigingen. De sterke
gemeenschapszin die deze ver
enigingen kenmerkt blijkt bo
vendien op nogal wat studen
ten aan te trekken.
Nog niet zo lang geleden was
het studentenpastoraat het
enige herkenningspunt op de
universiteit voor hen die zich
nog wilden oriënteren op ge
loof en kerk. Hoe groot hun
werfkracht in het verleden was
en hoe het er nu voorstaat is
nooit onderzocht.
De vrijzinnigheid van het stu
dentenpastoraat bevalt Van
Loon duidelijk minder. „Zij
vinden dat wij te veel zeker
heid uitstralen". Het studen
tenpastoraat is wars van evan
gelisatie en wil studenten al
leen iets „aanbieden". Van
Loon: „We hebben plezierige
contacten met ze, maar we zit
ten duidelijk op een andere
lijn. Ze bieden bijvoorbeeld
cursussen in zen-boeddhisme
aan, dat is niet onze stijl".
Hij relativeert het bedrijven
van evangelisatie door zijn
club. „Mensen denken dan al
gauw aan Amerikaanse toe
standen en Jehova's Getuigen
en zo. We proberen dat in per
soonlijke contacten te leggen.
Je moet duidelijk met een an
dere benadering komen, een
bepaalde humor inbouwen.
Dan kom je over het taboe
heen. Rationeel kun je in ge
loofszaken best wat recht brei
en, maar de mensen worden er
niet koud of warm van. Wat
jongeren aanspreekt is wan
neer je een duidelijke overtui
ging kunt uitstralen, wanneer
je jezelf op een bepaalde ma
nier kunt verantwoorden. Als
jongeren dat zien, springt er
iets over. Je ziet het ook bij die
charismatische groepen, dat
vormt de aantrekkingskracht
ervan. Jongeren zitten niet te
wachten op de Kerk. Die heeft
altijd zoveel antwoorden klaar
gehad, dat interesseert ze hoe
genaamd niet. wel als ze men
sen uit een stuk tegenkomen.
Laatst hadden we hier Fred
Philips. Die straalde het uit.
Daar komt het op aan".
Uitgave Westerpers bv (maakt deel uit v
Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden
Kantoor advertentie- en
abonnementenafdeling Stationsweg 37, Leiden
Hoofdkantoor
Telefoon:
Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17.00 uur
Directeur/hoofdredacteur J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers.
Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
070-3190 933
070-3906 717.
Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808) L. van Koot
Leiden en omgeving (tel 071 -144 046/047/48/49) G - J Onvlee (chef-redacteur),
F Buurman, K. van Kesteren, R Kleijn, drs R Koldenhof, M Kroft.T Pieters
M Roso
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel 070 - 3190815)'
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs R. Edens, drs. Chr van der Hoff, A ve
Holstein, E. Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R de Roo
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834) G. Ansems (coördinator), B Jansma, H. Piét.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L Kooistra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef) en S Evenhuis
Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch Bels (chef), A
J Hofmeester, C. de Kier, H Nieuwmans, H Scl"
Redactie-secretaresse (tel 070 - 3190 819) T Kors
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgel
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers I
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in fs
(chef), H. Bijleveld, D. Hofland, P Koopman, D. Va., ni^uiuicu dm .x.
het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
de volgende correspondenten in het buitenland: drs D J. van den Bergh
3), drs. H Botje (Tunis), A. Courant (Athene),
B. van Hut
(Johannesburg), drs. A Heering (Rome),
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulc
(Parijs), drs. R. Vunderink (Moskou), W W
(Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)
Huët (Londen), M de Koninck
Nabezorging
Telefoon 071 -122 248 op ma t/m v
15.00 uur.
08 30 tot 17 00 uur
18 00 tot 19.00 uur, op z
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling
per maand 27,00
per kwartaal 79,80
per jaar 312,65
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
28,20
82,80
318.65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -141 905. Voor uitsluitend het door
geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -140 680
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
Vaticaan:
Humanisten
onderscheiden
anesthesist
P. Admiraal
DELFT De internatio
nale unie van humanisten
(IHEU) heeft haar twee
jaarlijkse onderscheiding
dit jaar toegekend aan de
Delftse anesthesist P. Ad
miraal. Hij krijgt de on
derscheiding wegens zijn
pionierswerk op het ge
bied van de vrijwillige eu
thanasie.
Admiraal (63), werkzaam in
het Reinier de Graaf Gasthuis
in Delft, was in de jaren zeven
tig de eerste arts in Nederland
die openlijk sprak over het toe
passen van euthanasie. Hij
werd in 1985 van rechtsvervol
ging ontslagen na het toepas
sen van euthanasie bij een
vrouw.
Volgpns de IHEU heeft Admi
raal de afgelopen jaren met
zijn pleidooien voor zelfbe
schikking in zaken van leven
en dood een belangrijke bij
drage geleverd aan de openba
re discussie over euthanasie,
vooral ook buiten Nederland.
De humanisten hebben Admi
raal eerder geëerd door hem op
te nemen in de 'Academy of
Humanism'. Voor het lidmaat
schap van dit genootschap van
60 leden worden personen uit
genodigd die zich zeer ver
dienstelijk hebben gemaakt
voor de bevordering van het
humanistische gedachtengoed
in de wereld.
De onderscheiding wordt Ad
miraal over twee weken uitge
reikt tijdens het jaarlijkse con
gres van de IHEU, dat dit jaar
in Amsterdam wordt gehou
den. Eerdere winnars waren
onder anderen de Russische
kerngeleerde en strijder voor
de mensenrechten Andrej Sa-
charov en Alexander Dubcek,
de leider van de Tsjechoslo-
waakse communistische partij
tijdens de 'Praagse Lente' van
1968.
PARIJS Precies vijftig
jaar na de eerste razzia's
tegen de joden is Frank
rijk nog altijd verdeeld
over de vraag wie moreel
verantwoordelijk is voor
de deportaties naar de ver-
nietingskampen van de
nazi's.
Intellectuelen, onder wie de
schrijver Patrick Modiano, de
acteur Michel Piccoli en de
filmregisseur Louis Malle
drongen vorige maand erop
aan dat president Francois
Mitterrand zou erkennen dat
het met de Duitsers collabore
rende Vichy-bewind medever
antwoordelijk is geweest voor
de vervolging van de joden tij
dens de Tweede Wereldoorlog.
Geheel in de traditie van de
vroegere president Charles de
Gaulle liet Mitterrand deze
week op de Franse nationale
feestdag blijken daar niet voor
te voelen. „De staat, als ik dat
mag zeggen, bestaat niet", zei
Mitterrand tegenover de ver
baasde journalisten. „De repu
bliek bestaat". En de Franse
republiek heeft de joden al in
1791 érkend als gelijkberech
tigde burgers en is sindsdien
nooit van dit deugdzame pad
afgeweken.
Mitterrands verklaring leidde
tot verontwaardigde reacties
bij overlevenden van de joden
vervolging. Zij herdenken de
zer dagen dat op 16 en 17 juli
1942 de Franse politie joodse
mannen, vrouwen en kinderen
bijeendreef in het Vélodrome
d'Hiver, de wielerbaan in het
vijftiende arrondissement van
Parijs. Het ging in de eerste
plaats om buitenlandse joden
die voor de nazi's naar Frank
rijk waren gevlucht. In gloei
ende hitte en bijna zonder
voedsel werden 13.152 joden
acht dagen op de wielerbaan
samengeperst, totdat zij naar
een doorgangskamp werden
overgebracht.
In het begin hadden de Fran
sen problemen alle gevange
nen aan de nazi's kwijt te ra
ken. Die wilden alleen volwas
senen, maar bij een ontmoe
ting op 17 juli met de Gestapo
stond de Franse politie erop
dat ook de kinderen boven
twee jaar zouden worden gede
porteerd.
Op 31 juli 1942 begon de depor
tatie van de volwassenen uit
Drancy naar Auschwitz, waar
bijna allen werden vergast. Na
dat de Duitse regering waren
gezwicht voor de Franse druk,
volgden eind augustus de
4.000 kinderen. Enkele kinde
ren ontkwamen aan deze tocht
des doods,' doordat zij ziek wa
ren en de nazi's hen uit vrees
voor epidemieën niet wilden
vervoeren.
Aan de razzia van het Vélodro
me d'Hiver werkten ongeveer
4.500 Franse politieagenten en
honderden vrijwilligers mee.
De leiders hebben nooit ver
antwoording hoeven af te leg
gen. Het hoofd politiezaken
van het Vichy-bewind, René
Bosquet, leeft ondanks een on
langs op gang gebracht proces
nog altijd in vrijheid. En de lei
der van de Vichy-politie in het
bezette gebied, Jean Leguay,
in 1979 aangeklaagd wegens
misdaden tegen de menselijk
heid, stierf tien jaar later zon
der dat hij ooit voor de recht
bank hoefde te verschijnen.
Toch is de tijd voorbij dat de jo
denvervolging als een 'Duits
probleem' werd afgedaan en
men angstvallig vasthield aan
de mythe dat alle Fransen zich
tegen de Duitsers hebben ver
zet. In verband met de herden
king van de eerste razzia heb
ben de kranten talrijke docu
menten gepubliceerd die dui
delijk maken, hoezeer niet al
leen politieagenten, maar ook
rechters, prefecten en intellec
tuelen hebben meegewerkt
aan discriminerende maatre
gelen tegen joden, of het nu
ging om het verplicht dragen
van de jodenster of het verbod
voor joden om de telefoon te
gebruiken. De Franse spoor
wegen stuurden de Duitsers
een rekening voor het vervoer
van de joden.
Maar de kwestie van de morele
verantwoordelijkheid blijft
omstreden. Tegenover de ver
klaring van Mitterrand stellen
de intellectuelen de knieval
van de vroegere Duitse bonds
kanselier Wily Brandt in 1970
in het voormalige getto van
Warschau. Niemand heeft ooit
gedacht dat Brandt zich daar
mee tegen de Duitse Bondsre
publiek keerde. „Voor alles
wat namens Frankrijk is ge
beurd is de Franse staat nu
verantwoordelijk". Mitterrand
zou volgens velen de herden
king van de razzia van het Vé
lodrome d'Hiver moeten aan
grijpen voor een plechtige ver
klaring waaraan de hele natie
zich verplicht voelt.
ROME Paus Johannes
Paulus II is bij bewustzijn
en maakt het goed na een
operatie waarbij een goed
aardige tumor in de dikke
darm is verwijderd. Het
gezwel had de omvang
van een sinaasappel. De
operatie heeft vier uur in
beslag genomen, zo heeft
het Vaticaan in een pers
verklaring bekendge
maakt.
Volgens de cardioloog prof. At-
tilio Maseri, die bij de operatie
heeft geholpen, was de tumor
groter was verwacht. Het ge
zwel bevond zich in het S-vor-
mige deel (sigmoid) van de
dikke darm waar deze over
gaat in de endeldarm. Tegelij
kertijd is de paus verlost van
enkele galstenen.
Bij de operatie die begon om
6.25 uur en tot 10.15 uur duur
de, was een vijftiental artsen
en assistenten betrokken. Het
gehele gezwel is verwijderd.
Twee biopsies wezen uit dat de
tumor goedaardig was. Profes
sor Luigi Candia, die optrad als
woordvoerder van het medi
sche team, onderstreepte dat
de aandoening op geen enkele
manier verband hield met de
aanslag op de paus in juni
1981. Volgens de artsen komen
soortgelijke operaties betrek
kelijk veel voor bij personen
boven de 70 jaar en is er nor
maal gesproken weinig risico
aan verbonden.
De paus heeft de operatie goed
doorstaan en zal over ongeveer
tien dagen het ziekenhuis mo
gen verlaten, tenzij zich com
plicaties voordoen. Hij zal di
rect met vakantie kunnen
gaan en ook zijn reizen naar
het buitenland kunnen voort
zetten, aldus professor Fran
cesco Crucitti, die de leiding
had van het medische team.
Crucitti vertelde dat de paus
zeer goed had gereageerd op
de ingreep „dankzij zijn zeer
krachtige gestel". Hij zei dat
de paus nog wel een paar tests
zal moeten ondergaan en
wordt onderworpen aan een
post-operatieve therapie.
Enkele uren voordat de opera
tie begon, droeg de paus in zijn
appartement op de tiende ver
dieping van het ziekenhuis de
mis op.
Tijdens de operatie baden
5.000 Poolse pelgrims in de St.
Pieterskerk in Rome voor een
spoedig herstel van hun land
genoot. De mis werd geleid
door de directeur van het bu
reau voor Poolse pelgrims in
Rome, pater Konrad Hejmo, en
83 andere priesters. Na de vie
ring bracht een delegatie van
de pelgrims een reeks ge
schenken naar het Gemelli-
ziekenhuis, waaronder een
ikoon en liturgische gewaden.
Toen bekend werd dat de ope
ratie geslaagd was, barstten
vele Poolse pelgrims in tranen
uit.
Niet alleen in het buitenland, ook in Nederland waren mensen in gedachten bij de zieke p
de Onze Lieve Vrouwe-basiliek in Maastricht die door de paus in 1985 werd bezocht.
