'Lichtmessen'
ideaal
chirurgisch
instrument
Op tijd inentingen halen voor vakantie
Zwemmers-eczeem kan
behandeld worden
EeidaeSotytani
LEVEN WELZIJN
Naam
WOENSDAG 15 JULI 1992
Deze week is de zomervakantie is voor vele Nederlanders be
gonnen. Velen zoeken de zon op in tropische landen. Maar
nog onvoldoende mensen realiseren zich dat de kans op
ziektes in die landen groot is: malaria, geelzucht en voedsel
vergiftiging komen veelvuldig voor. Voorzorgsmaatregelen
zijn daarom geboden. De eerste stap daarvoor begint bij de
huisarts of bij de Gewestelijke Gezondheidsdiensten.
Openbare gelegenheden als zwembaden, gymzalen en douches zijn ware versprei
dingshaarden voor zwemmerseczeem. FOTO: SP
GERRIT JAN VAN OCHTEN, apotheker
Vraag: In de zomermaanden heb ik
veel last van eczeem tussen de tenen.
Wat kan ik hieraan doen?
Antwoord: het gaat hier om een schim
melaandoening tussen de tenen, die ook
wel zwemmerseczeem wordt genoemd.
De kenmerken zijn: een schilferende
huid, vaak rood gekleurd. De uitslag is
grijs-wit en kan jeuken. Soms ontstaan
er pijnlijke kloofjes. Als mensen trans
pireren kan er ook nog een vervelende
lucht ontstaan. Een vrij groot percenta
ge van de bevolking - naar schatting
tien procent heeft last van dit pro
bleem. Kinderen hebben er minder last
van. De schimmel kan zich uitbreiden
naar andere tenen en is besmettelijk.
Sportbeoefenaars zijn vaker de dupe.
Openbare gelegenheden als zwemba
den, gymzalen, kleedkamers, douches
en sauna's zijn ware besmettingshaar
den. Het zijn ruimtes waar men vaak
met blote voeten rondloopt. De besmet
telijke sporen laat men gemakkelijk
achter. Ook de eigen schoenen kunnen
een bron van infectie zijn. Slechte hy
giëne kan een rol spelen, maar ook een
overdreven vaak wassen van de voeten.
Te veel zeep kan de afweer van de huid
verminderen. Het is belangrijk de voe
ten goed te drogen. Wissel vaak van sok
ken en draag schoenen die 'ademen'.
Omdat de schimmel in schoenen kan
overleven via sporen, is de kans groot
dat op een warme dag, na transpiratie,
het zwemmerseczeem terug komt. Om
van dit probleem af te komen zijn er di
verse preparaten in de handel. Undecy-
leenzuur (Decylon en Undecyleen FNA)
heeft een zwak schimmeldodende wer
king. Het is te krijgen in poeder-, crème-
en zalfvorm. Miconazol is een stof die
schimmeldodend werkt. Deze is te ge
bruiken als undecyleenzuur niet werkt.
Overigens wordt Miconazol vaak als eer
ste keus gebruikt. Het is in de handel als
tinctuur, poeder en crème (merknamen:
Daktarin en Dermacure). Het poeder
dient om het schoeisel te behandelen.
De crème en tinctuur zijn voor de voe
ten. De locale middelen helpen soms pas
na maanden en geduld is dan op z'n
plaats. Het poeder in de schoenen strooi
en is alleen nodig als de schimmel zeer
hardnekkig is en vaak terugkomt. Voe
ten drogen en sokken wisselen blijft
noodzakelijk!
Voor wie ik liefheb,
wil ik heten.
Neeltje Maria Min
Onlangs heb ik in de informatierubriek van de
krant de vraag gezien of, nadat een kindje jong
gestorven is, een volgend kind met dezelfde naam
bij de burgerlijke stand mag worden aangegeven.
Het antwoord wasja" en er werd aan
toegevoegd, dat zoiets vrij veelvuldig gebeurt. Wie
de vraag had gesteld, werd niet vermeld. Was dat
nu een echtpaar in bedoelde situatie? Het gegeven
antwoord was juist. Ik houd er moeite mee.
Het komt inderdaad niet zelden voordat de naam
van een jong gestorvene opnieuw wordt gegeven
aan een later geboren kind van hetzelfde
ouderpaar. Maar... kan een kind, een mens ooit
vervanging betekenen vooreen ander? Kunnen
ouders het een nieuwgeborene aandoen
metternaam de plaats in te (moeten) nemen van
een eerder kind? Houdt dat misschien in dat de
tweede als de eerste moet worden? Zo mogelijk
uiterlijk, in ieder geval in gedrag?
Mensen die het verlies van een heel jong kind
moeten dragen, beklagen zich er dikwijls over dat
de omgeving weinig of niets begrijpt van hun
rouw. Tegen wiegedood. doodgeboorte, miskraam,
zeker ook abortus, kijken buitenstaanders heel
vreemd aan. Zo jong, nog onvoldragen, dat is toch
geen verlies van een kind. En bovendien, de
ouders hébben nog de leeftijd om...
Je zult echter de moeder maar zijn, of de vader. Er
werd een kind verwacht; er werd toekomst
gecreëerd vanwege komend nieuw leven. En
onvoorzien met uitzondering van de abortus,
waaraan toch zeker dagen van spanning, angst,
onzekerheid zijn voorafgegaan) is aan de
blijdschap om die toekomst een eind gekomen.
Vraag het aanstaande ouders maar. Zij zullen
ervan getuigen dat het komend kindje, of het
babietje dat in de wieg dood gevonden werd, al
„een eigen leven was gaan leiden". Hoe lang van
te voren weten ze de naam al. Want naam, dat ben
je zelf. Natuurlijk wil ik niemand de les lezen,
zeggen hoe het vanuit verschrikkelijk verdriet
later moet worden. Toch wil ik graag het volgende
overwegen. Elk komend of jong leven heeft een
eigen identiteit, is een eigen persoon (in wording,
misschien). En die is onvervangbaar. Ik vind dat
ouders niet zouden moeten spreken van hun eerste
en hun tweede Marieken. De tweede kan nooit een
kopie zijn van de eerste. Neeltje Maria Min heeft
zo treffend geschreven: „Voor wie ik liefheb, wil ik
heten". Ze wil dus bij haar eigen naam worden
genoemd. Die naam is ze immers zélf Het is haar
eigen naam. Ze zou die nooit aan een ander
willen afstaan. Daarmee zou ze haar identiteit
prijsgeven. Trouwens, meer nog voorde tweede
Marieken dan voor het vroeger gestorven zusje
geldt: Naam, dat ben ik zelf.
Misschien willen ouders op deze manier een gat
opvullen; willen ze verdoezelen en vergeten welk
gemis ze in hun hart meedragen? Het kan toch
niet anders of beginnend, pril leven heeft hun
liefde.
Maar liefde is onverenigbaar met uitsluiting,
uitbanning al is het alleen maar uit de
herinnering. Iedereen wil binnen die liefde bij
eigen naam blijven heten...
Idoor
JAN PAALMAN, arts
In 1963, driejaar na de uitvin
ding van het laserapparaat,
vond er in Amerika een op
merkelijke demonstratie
plaats. Men richtte een ro
bijn-laserstraal op een blauwe
ballon die in een grote door
zichtige ballon was opgebla
zen. En zie. De straal ging
door de buitenste ballon heen
en prikte alleen de binnenste
blauwe stuk.
Precies deze eigenschap maakt de
laserstraal tot een bijna ideaal chi
rurgisch instrument: heel gericht,
heel precies en heel kieskeurig
kan men met een laser ziek weef
sel wegsnijden zonder het omrin
gende lijf te beschadigen. Dit ge
beurt al op grote schaal. Maar wat
nu al mogelijk is zinkt in het niet
bij wat binnenkort kan. Er is geen
medisch specialisme dat niet lik
kebaardend toepassingen aan het
verzinnen is voor dit nauwkeurig
snijdende licht.
Golflengte
Zonlicht lijkt wit maar bevat alle
kleuren van de regenboog. Dat
komt omdat de zon licht van alle
golflengtes uitzendt en elke golf
lengte heeft een andere kleur. Bo
vendien lopen al die lichtgolven
uit de pas. Zo niet de laser: die
geeft licht van één golflengte, dus
van één kleur, en al die lichtgolven
marcheren ook nog schouder aan
schouder precies in de maat. La
serlicht is marcherend licht. Ge
kamd licht. Daarom verstrooit la
serlicht niet een laserbundel ge
richt op de maan maakt een licht
plek van nog geen tien meter door
snee! en daarom bevat laserlicht
enorm veel energie, veel meer dan
die ongeorganiseerde stralen van
de zon. Daar komt nog het volgen
de bij: een laser zendt maar één
golflengte uit dat vooral wordt op
geslorpt door voorwerpen van één
bepaalde kleur. Daarom knalde de
blauwe ballon wel stuk en de bui
tenste doorzichtige niet. Omdat er
wel achttien verschillende soorten
laser zijn, met achttien verschil
lende kleuren laserlicht, hebben
artsen achttien verschillende licht
messen ter beschikking: voor elke
kleur weefsèl één.
Oogartsen waren de eersten die de
praktische mogelijkheden van de
laser zagen. Zo gek is dat niet,
want licht is hun vak. Suikerpa
tiënten hebben soms vroeg maar
altijd laat last van lekkende bloed
vaatjes in het netvlies, de gevoeli
ge plaat aan de achterkant van het
oog. Dat kan tot blindheid leiden
en is in Nederland de belangrijkste
oorzaak van blindheid. In het net
vlies barst het van lichtvangend
donkerbruin pigment, precies van
de kleur die groen laserlicht bo
venmatig absorbeert. Sinds een
jaar of zes richten oogartsen Ar-
gon-laserlicht op de lekkende
plekken. Het bruine pigment
slorpt - als een zwarte auto in de
zomerzon al dat licht op en
schroeit vervolgens het lekkende
bloedvat dicht. De rest van het oog,
en dat is belangrijk, heeft een an
dere kleur, vangt het licht niet op
en lijdt dus geen schade. Laserlas-
jes lijken wel vingertjes in de dijk.
Oogartsen lassen met laserstralen
loslatend netvlies vast. Ze kunnen
met een laser blindmakend aan-
koeksel aan de achterkant van een
kunstlens verwijderen. En ze kun
nen het hoornvlies, de doorzichti
ge voorkant van het oog, met laser
stralen zo bijslijpen datje geen bril
meer nodig hebt. Dit is nog in het
experimentele stadium. De Nij
meegse oogarts prof. dr. A. Deut-
man kocht begin dit jaar samen
met collega's een zogeheten exci-
mer-laser - de Ziekenfondsraad
weigerde dit apparaat van één mil
joen te vergoeden en helpt ieder
die dat wil voor 3600 gulden per
oog van een bijziende bril af. Er is
een wachtlijst van hier tot Tokio,
vakbroeders zijn kritisch wat
Steeds meer vakantiegangers
komen ziek uit de tropen te
rug. Volgens een onderzoek
van de Geneeskundige Hoofd
inspectie in Leidschendam is
het aantal mensen dat met
een ziekte terugkeert uit'den
vreemde vorig jaar toegeno
men met vijf procent. De ver
wachting is dat die trend zich
zal voortzetten. Op dit mo
ment lijden 272 Nederlanders
aan malaria, 96 aan buiktyfus
en 250 mensen aan hepatitis-
A (geelzucht).
zijn de gevolgen op lange termijn?
maar niet onwelwillend.
Veiligheid
De Gezondheidsraad kwam vorige
week met een rapport over de vei
ligheid vtan lasers, want aan een
mes van staal of licht kun je je snij
den. Uitgebreide technische voor
schriften kon de Raad niet voor
stellen want bouw en toepassing
zijn enorm aan verandering onder
hevig. Daarom een kleine greep uit
een overdaad aan bestaande en
mogelijke toepassingen. Met laser
stralen kunnen huidartsen een
wijnvlekje wegwerken of anders
wel een onbezonnen tatoeage. Car
diologen gebruiken de stralen om
bloedproppen rond het hart of el
ders op te lossen; vrouwenartsen
kunnen er opstandige cellen in de
baarmoedermond mee wegbran
den; maag- en darmspecialisten
vernietigen met laserlicht ver
dachte plekjes in de darm zonder
operatie tot diep in de buik; urolo
gen verpletteren nierstenen en
blaastumoren met laserstralen.
Want laser heeft een gelukkig hu
welijk gesloten met de kijkopera
tie. Bij een kijkoperatie schuift
men een fiber-glasbuis door een
van onze zeven dan wel acht na
tuurlijke gaatjes of anders wordt er
wel een gaatje gemaakt om het ver
dachte orgaan ter plekke 'endosco-
pisch' te bekijken. Via die buis kan
men het schroeiende laserlicht
nauwkeurig naar het wilde weefsel
sturen. Dit nu is het gebied van de
onbegrensde mogelijkheden.
Kankerweefsel
Wat nu volgt is toekomst. Het kan
mee- of tegenvallen. Rond 1900
kwamen onderzoekers er achter
dat kankerweefsel een overmaat
aan porphyrine bevat, de kleurstof
die bloed zijn roestbruine kleur
geeft. Als je nu een soort laser ge
bruikt met precies het soort licht
dat door dit porphyrine wordt op
geslorpt, dan zou je doelgericht die
kankercellen kunnen wegbranden
zonder het gezonde weefsel te be
schadigen. Het zou zo kunnen
gaan: eerst slikt de patiënt een pig
ment van een soort dat recht
streeks naar de kankercellen gaat,
en vervolgens laat men er de laser
straal op los, die alleen het zieke
weefsel aantast. Het is nog toe
komstmuziek. Patiënten schijnen
door het ingeslikte pigment maan
denlang overgevoelig te worden
voor zonlicht zodat men hard op
zoek is naar minder belastende
kleurstof. Nog veelbelovender is
de volgende toepassing. Met het
blote oog kan de chirurg bijna niet
vaststellen welk weefsel kwaadaar
dig is en welk weefsel niet.
Na het slikken van een spoortje
pigment en bij belichting met de
juiste kleur laser, zou bij de patiënt
zelfs één kwaadaardig celletje op
kunnen gloeien. Dat kan dan ver
volgens worden verwijderd. De
lijst van mogelijkheden is schier
onbegrensd. Met een laser zou je
een miniem gaatje kunnen bran
den in een eicel om daardoor een
zaadcel binnen te sluizen, een ma
nier om 'zwak zaad' een handje te
helpen. Men zou diep in de cel
kunnen opereren. Je kunt het zo
gek niet bedenken. U hoort er nog
meer van.
„Als iemand terug is van va
kantie en klachten heeft zoals
steeds terugkerende koorts
en aanhoudende diarree met
bloed en slijm, is het beter om
naar de huisarts te gaan".
GOS-landen
Een oorzaak van de stijging
van het aantal ziek terugke
rende vakantiegangers is niet
alleen de steeds groter wor
dende stroom toeristen naar
de tropen, maar ook de falen
de voorlichting, met name van
reisbureaus. Als het goed gaat
verandert dat volgend jaar. De
reisorganisatoren worden per
1 januari 1993 verplicht om
goede informatie te verstrek
ken aan de klant. Het gaat dan
onder meer over zaken als
reisdocumentatie, waaronder
de diverse (verplichte) vacci
naties vallen. Verder dient
voorlichting te worden gege
ven over hoe een reiziger ge
zond huiswaarts kan keren uit
een 'risicoland', zoals Thai
land, Indonesië, Kenya, Egyp
te, Malaysia, het Caribisch ge
bied, Midden- en Zuid-Ameri-
ka en het Midden-Oosten.
Na het wegvallen van het IJ
zeren Gordijn gaan er ook veel
mensen met vakantie naar de
voormalige Oostbloklanden.
Bulgarije, Roemenië en de
zuidelijke staten van het GOS
worden eveneneens als 'risi
colanden' aangeduid.
Voor alle deze landen zijn on
der meer vaccinaties tegen
DTP (Difterie, Tetanus en Po
lio), tyfus, geelzucht en gele
koorts aangeraden. Nadere in
formatie kan bij de GGD's
worden verkregen. Zij zijn
goed op de hoogte welke ziek
tes in welk land voorkomen
en beschikking over de nodi
ge folders.
Muggen
Volgens de cijfers van de Ge
neeskundige Hoofdinspectie
trekken dit jaar 363.000 Ne
derlanders naar de tropen. In
landen als Egypte, Kenya, In
donesië en Thailand, waar ge
rekend moet worden met het
feit dat veel muggen die het
malariavirus bij zich dragen
resistent zijn. „Gelukkig wor- I
den er steeds nieuwere en be
tere middelen uitgevonden te
gen malaria", aldus Lootsma.
„De huidige medicijnen bie- j
den in sommige gebieden niet
meer zoveel bescherming, on
der meer in Thailand en in
West-Afrikaanse landen. Men
sen die daar naar toe gaan
krijgen andere medicijnen
voorgeschreven tegen malaria
dan mensen die naar andere
gebieden gaan. Dus het is per
land anders". Mensen kunnen
zelf ook iets doen om mugge-
steken te voorkomen. Een I
paar tipjes van de gezond- I
heidsdienst: je lichaam goed
bedekken van zonsondergang
tot zonsopgang en slapen on
der een klamboe ofwel mus
kietennet. Daardoor kunnen
heel wat 'muggesteekkwaal-
tjes' worden voorkomen.
Tijdig
De kans om één van deze ziek
tes tijdens de vakantie in de
tropen op te lopen, is kleiner
als tijdig voorzorgsmaatrege
len worden getroffen. „Je
moet de inentingen op tijd ha
len. Dat betekent in elk geval
vaccinaties tegen DTP (Difte
rie, Tetanus en Polio), tyfus,
geelzucht en een tabletten-
kuur. Je moet zes weken van
te voren beginnen", zegt ver
pleegkundige Ronnie Lam-
mers van de Gewestelijke Ge
zondheidsdienst (GGD) van
het gewest Midden-IJsel in
Deventer. Lammers geeft sa
men met de arts Edzard
Lootsma voorlichting en ad
vies over vaccinaties tijdens
de vakantie. Tussen de tijd
van de eerste en de tweede
Het komt nog veel te vaak voor dat reizigers naar verre oorden zich niet in laten enten.
Idoor
SEDAYI BAYRAKTAR
Op vakantie gaan. Wie
kijkt daar niet naar uit.
Even het dagelijkse leven
laten voor wat het is. Er
gens op de wereld liefst
in een tropisch land
lekker een paar weken
vakantie houden. Daarna
helemaal goed uitgerust
weer naar huis terugke
ren. Maar een nare ziekte
als malaria in tropische
landen nog veel voorko
mend kan de vakantie
grondig bederven
vaccinatie voor DTP moeten
minstens vier weken zitten.
Twee vaccinaties voor DTP
zijn voldoende voor een reis.
Lootsma: „Voor mensen die
langer dan drie maanden in
een tropisch land willen blij
ven, is het beter om nog
eerder te komen. Sommige
inentingen kunnen niet tege
lijk worden gegeven. Verder
hebben deze mensen vaak
meerdere inentingen nodig,
waar tegenover staat dat de
immuniteitsduur van bepaal
de vaccinaties langer duurt".
Volgens Lootsma geven inen
tingen nooit honderd procent
zekerheid. Verpleegkundige
Lammers voegt daar aan toe:
