Rijden met grijs
kenteken ingeperkt
Vaderlandslievende tabaks
pijpen en koninklijke kant
Van zoethout tot drop
BINNENLAND
„Ook normale mensen zijn tot gewelddaden in staat"
ïleidóc Gouiuut
MAANDAG 13 JULI 1992
Jongen (15) in
Alblas verdronken
ALBLASSERDAM In het riviertje de
Alblas nabij Alblasserdam is zaterdag
middag het stoffelijk overschot van een
15-jarige jongen gevonden. De jongen,
afkomstig uit Alblasserdam, is verdron
ken. De jongen was vrijdagmiddag van
huis vertrokken om te gaan vissen. Te
gen zijn vader had hij gezegd dat hij bij
zijn oma zou blijven slapen. Zaterdag
ochtend bleek dat de jongen daar niet
was aangekomen. Direct daarna begon
de familie een zoekactie. Nadat op de
oever van de Alblas de fiets en de vis
spullen van de jongen werden gevon
den, werd de politie te hulp geroepen.
De politie vermoedt dat hij vrijdagmid
dag in het water is gevallen terwijl hij de
motor van zijn bootje wilde starten.
Tbc-besmetting op
school Vught
VUGHT - Bij acht vwo-leerlingen van het
Maurick College in Vught is de afgelopen
twee weken besmetting met tbc geconsta
teerd. Zij werden met de tbc-bacterie geïnfec
teerd door een 18-jarig meisje uit Oisterwijk,
bij wie open longtuberculose is geconsta
teerd. Onder de leerlingen, allemaal deelne
mers aan het eindexamen, is volgens de GGD
Midden-Brabant geen sprake van verder be
smettingsgevaar. Alle aanwezigen op het
eindexamen, inclusief de leraren, zijn onder
zocht en krijgen zonodig medicijnen. Ook de
150 leerlingen 5-havo worden onderzocht. Dit
in verband met een gezamenlijk eindexamen-
feest van vwo en havo, eind juni. Een eerste
onderzoek onder familie en bekenden van het
Oisterwijkse meisje heeft geen nieuwe geval
len van besmetting opgeleverd.
Man in
Steenwijk
doodgestoken
STEENWIJK - In de
nacht van zaterdag op
zondag is in Steenwijk
een 20-jarige inwoner
van die plaats bij een
steekpartij om het leven
gekomen. De vermoede
lijke dader, een 27-jarige
plaatsgenoot, kon ter
plekke worden aange
houden en is ingesloten.
De steekpartij vond
plaats tijdens een feest.
Het slachtoffer werd in
de borst getroffen waar
door een slagaderlijke
bloeding optrad.
Motorrijders
doodgereden
MIDDELBURG - Twee motorrijders uit
Axel, G.R. van Duijne (28) en F. Hamelink
(26), zijn gistermiddag op de A58 bij Kapelle
door een auto geschept en om het leven ge
komen. Volgens de rijkspolitie in Middel
burg raakte de wagen door hevige regenval
in een slip, schepte beide motorrijders die
onder een viaduct stonden te schuilen en be
landde uiteindelijk in een sloot. Eén inzit
tende van de auto moest met verwondingen
worden opgenomen in het ziekenhuis. De
bestuurder van de auto en een andere inzit
tende raakten licht gewond. Een 4-jarig
kind, dat achter in de auto zat, kwam met de
schrik vrij. Tegen de bestuurder van de auto
wordt proces-verbaal opgemaakt omdat
wordt vermoed dat hij gezien de weersom
standigheden te snel heeft gereden.
Y0jL»?HOi.r
T„e ibto »m"L-
if nu
■f I
Naamsverandering
Een jongetje draagt een bord mee tijdens een protestdemonstratie
van in Nederland woonachtige Macedoniërs gisteren voor het Vre
despaleis in Den Haag. Het protest was gericht tegen het EG-besluit
om erkenning van Macedonië te verbinden aan een
naamsverandering. FOTO: ANP
DEN HAAG - Het auto
rijden met een grijs kente
ken zal nog strenger wor
den ingeperkt. Het minis
terie van financiën streeft
ernaar het per 1 januari
1993 onmogelijk te maken
voor particulieren om nog
langer op deze manier be
lasting te ontwijken.
Over auto's met een grijs ken
teken, beginnend met de letter
'B' of 'V, behoeft geen bijzon
dere verbruiksbelasting (BVB)
te worden betaald en minder
btw. Bij een middenklasse
auto scheelt dat al bijna zes
duizend gulden. Bovendien
vallen dit soort auto's ook in
een lager tarief voor de motor
rijtuigenbelasting (wegenbe
lasting).
Grijze kentekens zijn ooit in
gevoerd voor echte kleine be
drijfswagens ofwel bestelau
to's. De afgelopen jaren kwa
men er echter steeds meer per
sonenauto's met zo'n kente
ken op de markt. In 1988 pro
beerde Financiën daarin ver
andering te brengen door als
voorwaarde te stellen dat dit
soort auto's voortaan achterin
geen zijramen meer mocht
hebben en voorzien moest zijn
van een laadruimte met vaste
vloer (geen neergeklapte ach
terbank).
Die maatregelen leken even te
helpen maar sinds enige tijd
wordt er opnieuw volop gead-
veerteerd voor auto's met grijs
kenteken: stationcars, auto's
met een 'vijfde' deur, zogehe
ten boulevardjeeps etcetera.
Vooral mensen die met z'n
tweeën zijn of één klein kind
hebben kopen dit soort wa
gens.
Vorig jaar werden er in ons
land zestigduizend van ver
kocht, een stijging met twaalf
procent. Door opnieuw inper
kende maatregelen te nemen
hoopt minister Kok 135 a 150
miljoen extra aan belasting
binnen te krijgen.
APELDOORN/UTRECHT
- Liefhebbers en verza
melaars van alles wat met
ons koningshuis te maken
heeft, kunnen hun hart
ophalen op twee kleine,
maar bijzondere Oranje
exposities.
In rijksmuseum Paleis Het
Loo in Apeldoorn laat een ten
toonstelling met de mistige ti
tel 'Ik rook Oranje' zien dat de
tabakspijp eeuwenlang ook
een propagandamiddel is ge
weest waarmee Oranjeklanten
hun politieke voorkeur lieten
blijken. Klein, maar fijn, rag
fijn zelfs, is de expositie in het
Centraal Museum in Utrecht
van vijf bijzonder fraaie kan
ten sluiers van koningin
Emma.
Toen koningin Emma in 1879
met koning Willem-III trouw
de kreeg zij als huwelijksge
schenk onder meer een drie
hoekige kanten shawl en een
zwarte kanten parasol. Het be
tekende het begin van een
mooie en belangrijke kantver-
^ameling. Het grootste deel
Bijzondere Oranje-exposities
daarvan bevindt zich nu in het
Rijksmuseum in Amsterdam.
Koningin Emma vulde haar
collectie voortdurend aan met
zowel gebruiksstukken als
verzamelobjecten die ze kocht
in Venetië of op veilingen in
Amsterdam. Ook koning Wil
lem-III zorgde er regelmatig
met cadeautjes voor dat de col
lectie bleef groeien.
De vijf sluiers die op de exposi
tie 'Koninklijk Kant' worden
getoond, zijn in 1983 door prin
ses Juliana in langdurige
bruikleen gegeven aan het
Centraal Museum. De witte
sluiers zijn tegen een achter
grond van blauwe zijde gedra
peerd, zodat de bezoeker een
goed inzicht krijgt in de fijne,
complexe patronen. Ook zijn
grote foto's te zien waarop ko
ningin Emma de sluiers
draagt. De mini-expositie
toont verder onder meer een
kanten waaier van koningin
Wilhelmina.
Oranjepijpen
In Paleis Het Loo in Apeldoorn
ontsluiert de tentoonstelling
'Ik rook Oranje' de geschiede
nis van de weinig bekende
'Oranjepijpen'. Oranjegezin-
den bedienden zich vroeger
van een kleipijp om propagan
da te maken voor hun favoriete
stadhouder of koning(in). Ze
komen in alle perioden voor.
De kleipijp was bijzonder ge
schikt om als propaganda-arti-
kel te dienen. Het is namelijk
een van de weinige voorwer
pen die lang voor de industrië
le revolutie in serie werden ge
maakt. De pijpenmakers werk
ten in ambachtelijke werk
plaatsen, waar zij de witte klei
in metalen vormen tot pijpen
persten. Door zilversmeden
lieten zij in negatief een ver
siering in de vorm graveren.
Bij het persen van de pijp ver
scheen de decoratie vervol
gens in reliëf op de pijpekop.
Vaak werd daarvoor een ver
siering op leus gebruikt die be
trekking had op het Huis van
Oranje-Nassau. Steeds wan
neer een stadhouder of konin-
g(in) een feestelijke gebeurte
nis vierde, verscheen een toe
passelijk pijp op de markt.
Daarmee kon de Oranjeklant
zijn aanhankelijkheid tonen
en zeggen: „Ik rook Oranje".
De kerk in die tijd verketterde
het roken omdat het een we
reldse ijdelheid en aardse ge
neugte is. Maar de calvinisti
sche overheid had meer oog
voor de grote economische be
langen en kneep datzelfde oog
je dus dicht als het ging om de
produktie, transport en de ver
koop van tabak. Om er een
draai aan te geven werd vooral
gewezen op de heilzame wer
king van roken. Tabak zou een
wondermiddel zijn tegen kies
pijn, wormen, specifieke vrou
wenkwalen, koude koorts,
scheurbuik, jicht, nier- en gal
stenen, slapeloosheid en een
reeks andere kwalen.
'Ik rook Oranje' is te zien t/m 27
september. Rijksmuseum Pa
leis Het Loo in Apeldoorn is ge
opend van dinsdag t/m zondag
van 10.00 tot 17.00 uur.
'Koninklijk Kant' in het Cen
traal Museum, Agnietenstraat
1, Utrecht duurt tot en met 6
september. Geopend: dinsdag
t/m zaterdag 10.00-17.00 uur,
zondag 12.00-17.00 uur.
I FOTO'S: PERS UNIE
NEDERLAND ZOETLAND
Nederland"
FOTO:
PERS UNIE
Nederlanders zijn een volk van snoepers en
zoetekauwen. Tientallen miljoenen kilo's
suikerwaren vinden jaarlijks vanuit fabrieken in
binnen- en buitenland hun weg naar de Nederlandse
consumenten. Maar wie staat er ooit bij stil hoe al die
zoetigheden worden gemaakt? Vijf verslaggevers
maakten onlangs een 'snoepreisje' in eigen land en
een zesde dook, de gevolgen van onze snoeplust
overziend, in de geheimen van de tandpasta.
roemde legeraanvoerders als
Alexander de Grote en Napo
leon voorzagen hun soldaten
van zoethout vanwege het
dorstlessend effect. In Neder
land werd de wortel populair
tijdens de Gouden Eeuw,
toen het in grote hoeveelhe
den door onze zeelui hier
werd geïntroduceerd. Nee,
hoe het eerste dropje is ont
staan weten we niet. Waar
schijnlijk door experimenten
van apothekers en kruiden
mengers".
NAARDEN - Voor ik de
kraamkamers van de dropfa-
briek mag betreden moet ik
een witte jas aan en een wit
papieren mutsje op. Voor
schrift ter bewaking van de
hygiëne."Bovendien word ik
zo beschermd tegen even
tueel stuivend maismeel.
Meel? Bij de fabricage van
drop? M'n begeleiders lachen
geheimzinnig. Nog even en
ik zal het zien.
Jaarlijks wordt er hier te lan
de ruim 27 miljoen kilo drop
geproduceerd, vermeldt een
informatiebrochure van de
gezamenljke dropfabrikan
ten. En die enorme berg eten
we grotendeels zelf op. On
voorstelbaar maar waar.
„In geen land ter wereld
wordt zoveel drop geconsu
meerd als in Nederland. Ster
ker nog: in vrijwel geen enkel
buitenland is de drop zoals
wij die kennen verkrijgbaar",
vertelt Harry van Delft, inter
nationaal marketing mana
ger van dropgigant Red Band
Venco. De zwarte of bruine
lekkernij blijkt buiten Neder
land alleen te koop te zijn in
Skandinavië, Noord-Duits-
land en Noord-België.
Dropgrens
Van Delft: „Als je op de kaart
van Europa een lijn trekt van
Antwerpen naar Berlijn, heb
je grofweg de dropgrens.
Daarboven liggen de dropge-
bieden, waarvan ons land de
grootste soortenrijkdom
kent, en alles wat daaronder
en daarbuiten ligt is drop-
arm. Geen wonder dus dat we
jaarlijks duizenden kilo's
drop meenemen op vakantie
of opsturen naar landgenoten
in verre streken".
Drs. Gerard Helming, com
mercieel directeur van Red
Band Venco, doceert een
stukje geschiedenis: „Drop in
z'n oervorm is een aftreksel
van de zoethoutwortel, die
vooral in het Midden-Oosten
groeit. Vele eeuwen geleden
ontdekte men al dat het kau
wen op zoethout goed hielp
tegen maagklachten, keel
pijn en dorst. Zelfs in het
2300 jaar oude piramidegraf
van Toetanch-Amon is zoet
hout aangetroffen. En be-
Volgens Helming verandert
de 'smaakbeleving' van de
mens om de paar jaar een
beetje. Dat geldt ook voor
drop. „Onze afdeling
search en ontwikkeling in
Breda is dan ook voortdurend
bezig om de voorkeuren van 5<
de consumenten te peilen en
de productie daarop af te
stemmen. „Op dit moment",
vult Van Delft aan, „is drop
met een pittige, volle drops-
maak erg geliefd. Daar tim
meren we dus extra mee aan
de weg. En er worden uiter
aard ook steeds nieuwe
vormpjes bedacht die
publiekstrekker fungeren, p
Met Fabeltjeskrant-figuur-^
tjes kun je bijvoorbeeld nau
welijks meer aankomen. Dat
worden dan Alfred J. Kwak-
dropjes.
Warme drop
Blokken
Tegenwoordig komen er voor
de fabricage van drop geen
scheepsladingen met zoet
hout meer naar Nederland.
De wortels worden in de lan
den van herkomst al bewerkt
tot 'blokdrop': grote zwarte
brokken, ongeveer zo groot
als twee telefoonboeken op
elkaar. Ze smaken als laurier
drop, een naam die is ont
staan doordat de blokken
vroeger werden aangeleverd
met laurierbladeren ertus
sen, hetgeen een speciaal aro
ma aan de grondstof gaf en
tevens voorkwam dat de
blokken aan elkaar zouden
kleven. Nu zit elk blok in
plastic verpakt.
„Ik snap al hoe het verder
gaat", zeg ik wijsneuzerig.
„De blokken worden natuur
lijk in grote ketels gesmolten
en dan wordt er al roerend
van alles en nog wat bijge
daan tot de echte drop ont
staat". „Nee", schudden Van
Delft en Helming eensge
zind. Maar ik ben wel warm.
„Het gaat juist andersom",
legt Van Delft uit. „Eerst wor
den alle bijkomende ingre
diënten tot een egale brij ge
maakt: water, gelatine, sui
ker, glucosetroop en zetmeel.
En natuurlijk komt daar voor
zoute drop nog zout bij, voor
zoete drop extra suiker, voor
mentholdrop een scheut eu
calyptus-olie, voor honing-
drop honing, enzovoorts. Pas
als voor elke dropsoort de ba
sispap klaar is wordt de ge
smolten blokdrop erbij ge
daan, waardoor het mengsel
z'n droppige smaak krijgt. Bij
het koken en mixen van alle
bestanddelen spelen compu
tergestuurde machines de
hoofdrol. Er komt bijna geen
mens meer aan te pas".
Op het moment dat ik in m'nL
witte jas langs de 'roertanks'L
wandel wordt er muntdropL
geproduceerd. „Hebt u welL
eens warme vloeibare dropL
geproefd?", vraagt de fa-L
brieksmanager, die als gidsL
fungeert. Hij draait eenL
kraantje open, waaruit een^,
zwarte stroperige massa inu,
een lekbak loopt. „Kijk uit,L
dit is ongeveer tachtig gra-L
den! Als u heel even een vin-L
ger onder de kraan houdt,)
kunt u een smaaktest doen".|w
De fabrieksmanager geeftie
het voorbeeld en terwijl hij|e
keurend een wijsvinger in z'n[s
mond dompelt doe ik hem na.L
Gloeiende drop! LetterlijkL
om je vingers bij af te likken.
Vijf minuten later maak ik deql
geboorte van een echt dropje a]
mee. Dat gaat opnieuw net
even anders dan ik had ge-r
dacht. Je kunt namelijk de n
vloeibare drop niet zomaar in e,
een metalen of houten [j,
vormpje gieten, zoals ik on-Br
nozel veronderstelde, want a,
dan krijg je het spul er nooit c]
meer uit. Dat blijft plakken.
Daarom gebruikt men malle-
tjes van maismeel. Een ma-jj-
chine drukt figuurtjes vang
gips in grote bakken met 3]
meel, precies zoals je een voe- ,a
tafdruk in het zand maakt. In r
al die afdrukjes valt een afge-5
paste klodder vloeibare drop.;v
Vervolgens verhuizen deL
meelbakken met hun dropjesL
in wording naar enorme^
droogruimten, de 'dropkasV
ten'. Daar moeten ze bijnaL
twee dagen vertoeven eer de
dropjes klaar zijn voor verde-|
re behandeling: het meel|&l
wordt eraf geborsteld, ze krij-L
gen een glanslaagje van wast
en ze mogen nog één dag rus-j 1
tig liggen om 'uit te harden',L
Maar dan slaan onverbiddel-L
lijk de inpakmachines toe.
SUSKE EN WISKE - DE SCHERPE SCORPIOEN
c Standaard Uitgeverij/Wavery Productions
UTRECHT - Ook mensen die
als normaal worden bestem
peld, zijn in bepaalde omstan
digheden in groepsverband tot
de meest gruwelijke geweldda
den in staat. Dat staat weten
schappelijk vast en er zijn le
gio voorbeelden van. Dat zegt
prof. dr. F. Beyaert, oud ge
neesheer-directeurvan de Psy
chiatrische Observatiekliniek
van het Gevangeniswezen, het
Pieter Baan Centrum in
Utrecht.
Aanstaande vrijdag staan voor
de rechtbank in Den Bosch
drie verdachten van 17, 21 en
22 jaar terecht. Ze hebben be
kend dat ze begin dit jaar de
31-jarige, ip zichzelf gekeerde
geesteszieke Eindhovenaar
Roel Burema ip diens woning
meer dan vier uur gruwelijk
hebben mishandeld. Ze hiel
den daar pas mee op toen de
man aan zijn verwondingen
was overleden. Het slachtoffer
en de verdachten woonden in
hetzelfde flatgebouw.
De volgende dag haalden de
verdachten met het inmiddels
vervalste paspoort van het
slachtoffer 1.000 gulden van
zijn bankrekening. Eén van de
verdachten, die regelmatig in
zijn woning gastvrijheid ver
leende aan groepen jongeren
die min of meer met hun ziel
onder de arm liepen, liet een
14-jarig meisje een kijkje ne
men in de woning van Bure
ma. Pas daarna werd het lijk
begraven in een vlakbij gele
gen park. Om te voorkomen
dat het zou worden ontdekt
door honden, werd het overgo
ten met een laag cement. In de
daarop volgende dagen werd
de flatwoning van Burema he
lemaal leeggehaald om sporen
te verwijderen. De inboedel
werd meegenomen, de vloer
bedekking verwijderd en het
behang van de muur getrok
ken. De zaak kwam kort daar
na aan het rollen toen het 14-
jarig meisje thuis vertelde wat
haar was overkomen.
Het is volgens professor
Beyaert van groot belang dat
dit soort verdachten grondig
psychiatrisch wordt onder
zocht voordat ze voor de rech
ter verschijnen. In de zaak Bu
rema is dat ook gebeurd. De
conclusies van dat onderzoek
zullen pas tijdens de rechtszit
ting bekend worden.
„Wanneer het misdrijf puur
het gevolg is van groepsgedrag
zijn de betrokkenen in wezen
niet gevaarlijker dan andere
mensen. Dat ligt anders wan
neer het misdadige in een be
paald individu is geworteld",
aldus prof Beyaert.
Een rechter kan volgens hem
bij dergelijke gruwelijke mis
drijven alleen een goed en eer
lijk oordeel vellen over de ver
dachten als hij beschikt over
een gedegen psychiatrisch
rapport. Daarom is het volgens
Beyaert betreurenswaardig
dat een verdachte in Neder
land niet kan worden gedwon
gen om aan een onderzoek
mee te werken.
„Wanneer iemand dat niet wil,
vindt geen psychiatrisch on
derzoek plaats. Dat is een om
issie in de wetgeving. Wanneer
de samenleving vindt dat een
verdachte moet worden onder
zocht, moet dat ook kunnen
worden afgedwongen".
Voordat een groep zich ge
welddadig gaat gedragen heb
ben zich veelal ingewikkelde
psychische processen voorge
daan en is een omslagpunt ge
passeerd. Het gebruik van al
cohol en drugs is een bijko
mende factor, maar meestal
niet meer dan dat, aldus
Beyaert. De leider van de
groep, die de anderen op
zweept, heeft paranoïde ken
merken. Vertoont zo iemand
ook nog narcistische trekken,
dan is er sprake van een bij
zonder gevaarlijk persoon.
IJdelheid
de zaak Burema die het 14-ja
ge meisje in de flatwoning val
het slachtoffer heeft gelater
dat heeft gedaan uit nareist!)
sche ijdelheid. „Hij heeft we)
licht daarmee zijn eigen
langrijkheid willen vergrote
en onderstrepen".
Jonge mensen zijn volgei
Beyaert gevoeliger v
groepsdruk dan ouderen.
moet er min of meer vatbai
voor zijn. Mensen met ee
zwakke eigen identiteit doe
eerder mee dan mensen mi
een sterke persoonlijkheil
Het is vreselijk moeilijk om
te schatten hoe groot de kar
is dat daders van groepsdelii|
ten in herhaling zullen vaP
len", aldus professor Beyaert.K
Slachtoffers van een groepsd»
liet worden door de dadel I
vaak tot onmens of duivel vei j
klaard, of tot een zogenaamd )f
minusvariant. Burema, di n(
zich nadrukkelijk afsloot vakR
de buitenwereld, behoort vo|f
gens Beyaert duidelijk tot dier
laatste categorie.
