Fotograferen is vooral goed kijken
Ccidóc Souocuit
KUNST/RTV
North Sea Jazz rechtstreeks op radio
Rembrandt-portret voor
bijna 14 miljoen geveild
Sport kijken gaat veel geld kosten
Tien gegadigden voor commerciële omroep
JAVAANSE W JONGENS
Muziek van Queen als totaaltheater
JONGENS
Rieks S war te lost
probleem schouwburg
op met expositie
DONDERDAG 9 JULI 1992
HILVERSUM De NOS-radio ver
zorgt morgenavond een rechtstreekse
marathon-uitzending van het Nort Sea
Jazz Festival, dat vanaf morgen tot en
met zondag wordt gehouden in het Ne
derlands Congresgebouw in Den Haag.
De NOS zendt uit via Radio 4 tussen zes uur
's avonds en twee uur 's nachts. Welke con
certen er precies worden uitgezonden wordt
pas in een later stadium door de NOS-redactie
beslist.
In elke geval zijn te horen: de Steve William
son Funk Band, het Courtney Pine Kwintet,
het Newport Jazzfestival All Stars, de Mario
Bauza's Mambo Kings, Spyro Gyra, Maceo
Parker, Bobby Mc Ferrin en de Dizzy Gilles
pie 75th Birtday Celebration Band.
De muziek wordt afgewisseld met korte inter
views en fragmenten uit eerder opgenomen
concerten.
Gedurende de drie dagen van het festival zul
len door de NOS (en ook door de VPRO en
VARA) radio-opnamen worden gemaakt. Een
selectie uit deze opnamen wordt de komende
vijf weken onder meer uitgezonden in het ka
der van het NOS-programma 'Supplement',
elke vrijdagavond vanaf acht uur op Radio 4.
Openingsgale
Ook de NOS-televisie besteedt op Neder
land 3 uitvoerig aandacht aan het festival. Zo
wordt onder meer een registratie van het ope
ningsgala van vanavond en live-opnamen en
hoogtepunten van het festival in het komen
de weekend uitgezonden.
LONDEN Een portret van de hand van Rembrandt is giste
ren bij het veilinghuis Sotheby's in Londen voor 4.180.000 pond
(bijna 14 miljoen gulden) geveild. Het schilderij uit 1633 stelt de
remonstrantse predikant Johannes Uyttenbogaert voor. De ko
per wenst anoniem te blijven; het is in ieder geval geen Brit. Dit
heeft een woordvoerster van het veilinghuis Sotheby's meege
deeld. Het schilderij wordt toegevoegd aan „een zeer speciale
verzameling 17de eeuwse Hollandse meesters". Het schilderij
werd ter veiling aangeboden door de graaf van Rosebery. Het
„meesterstuk" is 130 jaar in zijn familie geweest. Het is één van
de grootste (132 bij 102 cm) en belangrijkste portretten van
Rembrandt dat nog in privé bezit was. De graaf wil de op
brengst van het schilderij gebruiken om zijn landgoed in Schot
land op te knappen en open te stellen voor het publiek. Uytten
bogaert bekleedde invloedrijke functies aan het hof in Den
Haag en gaf onder meer godsdienstonderricht aan leden van de
koninklijke familie. Als remonstrant ging hij in 1618 in balling
schap, maar acht jaar later keerde hij terug naar Den Haag.
Jazzmusicus Joe Newman
in New York overleden
NEW YORK - Naar pas nu bekend is geworden is de
jazztrompettist Joe Newman is zaterdag op 70-jarige
leeftijd in New York overleden. De trompettist werd
onder meer bekend doordat hij in de orkesten van
Count Basie en Benny Goodman meespeelde.
Newman werd geboren in New Orleans als zoon van
een pianist. Hij studeerde muziek bij een van de lera
ren van Louis Armstrong en begon zijn muzikale car
rière in 1941 in het orkest van Lionel Hampton. Twee
jaar later stapte hij over naar het orkest van Count Ba
sie, dat hij in 1946 voor korte tijd verliet om zes jaar la
ter terug te keren. Tien jaar lang, tot 1962, bleef hij
voor Count Basie spelen, waarna hij zich meldde bij
Benny Goodman. Newman speelde in talloze shows
op Broadway, nam meer dan 25 albums onder zijn ei
gen naam op en begeleidde ook nog vaak artiesten als
Judy Garland, Frank Sinatra, Aretha Franklin en
Quincy Jones.
Doek valt voor museum Fodor
AMSTERDAM Voor het museum Fodor aa
de Keizersgracht in Amsterdam is het doek g
vallen.
Een meerderheid van de Amsterdamse g
meenteraad zei gistermiddag de vestiging va
het Vormgevingsinstituut in de panden va
het museum belangrijker te vinden dan h
voortbestaan van Fodor in de huidige von
Dat bleek tijdens het debat over het Kunstei
plan over de periode 1993-1996. Een meerde
heid van de raad steunde wel een motie va
D66 waarin werd uitgesproken dat de podium?:
functie die Fodor heeft voor de Amsterdams!!
kunstenaars behouden moet blijven. De rijkjr
bijdrage van 275.000 gulden moet apart in dpc
begroting worden omschreven, om te voorkijj
men dat het geld op de grote hoop wordt gi,
veegd en niet meer wordt herkend als zijn<£v
bestemd voor Fodor. De museale functie va£c
Fodor vindt D66 minder belangrijk. jptc
Two points of view. Drie afleveringen
in de reeks Dockument. NCRV-televi-
sie. Nederland 1 om 23.13 uur. Vrij-
HILVERSUM - Er zit ge
lukkig heel veel humor in,
anders was 'Two points of
view' wel een erg stijf drie
luik geworden. Deze reeks
over het werk van zes foto
grafen, die zich ieder op
een ander terrein uiterst
verdienstelijk maken, is
namelijk in het strakke
keurslijf van Radio Neder
land Wereldomroep gego
ten. En dat betekent dat
zakelijkheid hand in hand
gaat met een interviewlo-
ze formule.
De televisie-afdeling van Ra
dio Nederland Wereldomroep
heeft het natuurlijk liever ook
anders, maar de internationale
omroep-wetten schrijven nu
eenmaal voor dat als je op het
buitenland gerichte program
ma's maakt, ze aan bepaalde
formules moeten voldoen. Pie-
ter Landman (RNTV): „In het
buitenland hebben ze liever
geen interviews, omdat er dan
moet worden ondertiteld of ge
bruik moet worden gemaakt
van een voice-over, zoals in
Duitsland vaak gebeurt. Dat is
een beperking".
Filmmaker Alex Boon, verant
woordelijk voor de drieluiken:
„Hierdoor Sluipen wat obligate
zaken in de tekst, simpelweg
omdat ik mijn informatie kwijt
moet. Bovendien wil ik vertel
len dat ik het goede fotografen
vind, want dat zijn het. Was het
een produktie voor de binnen
landse omroep geweest dan
had ik middels een interview
verschillende zaken aangesne-
Het succes is er niet minder
om. De BBC heeft het drieluik
inmiddels twee keer op het
scherm gebracht en ook in IJs
land. Sri Lanka, Spanje en
Hong Kong heeft de kijker
kunnen waarnemen hoe Ne
derlandse sport- reclame- en
mode-fotografen met hun
werk bezig zijn. En eerlijk is
eerlijk: alle - dertig minuten
durende afleveringen heb
ben een mooie beeldkwaliteit.
Wat dat betreft is het smullen
geblazen. Bovendien zijn ze ui
terst informatief. Wat vooral
uit de programma's blijkt, is
dat foto's nemen topsport is en
dat het bij het nemen van die
platen om heel goed kijken
gaat. Aardigheidje van Alex
Boon is dat hij de kijker een
kans biedt even mee te turen
door de lens van de fotograaf.
De NCRV, waarvoor Alex Boon
vroeger werkte, onder meer bij
'Hier en Nu', koos voor zijn
werkstukken omdat ze prach
tig in de reeks 'Dokument' pas
sen. Ze hebben namelijk de
menselijke invalshoek die alle
produkties uit die (zomer
reeks kenmerkt.
ik eerst een lijst gemaakt. Ver
volgens ben ik gaan bellen.
Omdat een draaidag redelijk
duur is, vond een eerste selec
tie al tijdens die gesprekken
plaats. Bovendien waren er fo
tografen die direct afhaakten.
Voor het programma over re
clame-fotografie bij voorbeeld
liet een aantal weten niet in
beeld te willen verschijnen,
omdat ze aan collega's niet wil
den laten zien hoe ze werken.
Anderen zeiden nee omdat de
opdrachtgever (de klant) het
niet goed vond. Even heeft het
er naar uitgezien dat ik Steffie
Graf in beeld zou krijgen. Ze
zou meewerken aan een recla
me-filmpje, maar de tennisster
haakte af op het moment dat er
ook vrouwen in het team ble
ken te zitten. Zij wil uitslui
tend met mannen werken".
Dat de keuze op de fotojourna-
listiek (Wubbo de Jong en
Hans Heus), reclamefotografie
(Jim Moor en Jan Dulfer) en
mode-fotografie (Joop der We
duwen en Carli Hermès) is ge
vallen heeft geen diepere ach
tergrond. Alex: „Het had een
twaalfdelige serie kunnen wor
den. In een eerste voorstel
stonden er meer arti-fotogra-
fen op mijn lijstje. Patricia
Steur bij voorbeeld, maar zij is
ook veel met bloot bezig en
dan komt toch de puriteinse
opvatting van het buitenland
om de hoek kijken. Dan wordt
je programma onverkoopbaar.
Wat ik wel jammer vind, is dat
er geen vrouwelijke fotografen
bij zijn. Ik heb er wel naarstig,
bijna geforceerd naar gezocht,
maar heb niemand kunnen
vinden".
Naïeve schilderkunst
„Ik zou best een vervolg willen
maken, maar dan moet er wel
een opdrachtgever zijn. Voor
lopig ga ik eerst, weer een op
het buitenland gerichte reeks
maken over naïeve schilder
kunst. Daarbij breng ik vier
Nederlanders en vier buiten
landers in beeld". De NCRV
viel bij het kijken naar 'Two
points of view' vooral voor de
Foto-journalist Hans Heus op het voetbalveld foto's nemen is ook topsport.
passie die Alex registreerde.
Documentaire-maker Jan-Pie-
ter Visser (NCRV): „Ze bren
gen op een non-verbale n
over wat hun liefde is. Die
mensen zijn goed met hun
werk bezig en ik vind dat Alex
met hen meeleeft. Dat maakt
het een mooi 'Dokument'. Eijai
ach, dat er geen interviews ir-
zitten... onze praatcultuur iir
nnk maar ppn pnlt.iiiir". r
Twee
sterren
De filmactrice
Kim Basinger
legt haar hand
op haar juist
onthulde 'ster'
op de
boulevard van
beroemdhederv
in Hollywood.
Kim Basinger
speelde onder
meer
glansrollen in
films als 'Final
Analysis', 'The
marrying man'
en 'Batman'.
FOTO: AP
RIJSWIJK - Het ministerie
van welzijn, volksgezondheid
en cultuur (WVC) voert met
een groep van vijf tot tien ge
gadigden overleg over het ver
lenen van licenties voor com
merciële omroep via de kabel.
Dat heeft het departement gis-
taren, de eerste dag dat com
merciële omroep in Nederland
mogelijk is, verklaard. De eer
ste licenties worden nog deze
maand uitgereikt.
y
Volgens de woordvoerster is er
hoofdzakelijk belangstelling
voor radio. Een enkeling heeft
belangstelling voor televisie.
Het gaat daarbij niet om een
lUIM SCHAAOI0! GI/OHDHIID Kil KAK «R KI HAAIKIAOHM VIROOR/AKIN KON KIM VAK 79 419BI, SIK 3?9
LONDEN/HILVERSUM
Sport op televisie wordt
in de loop van de jaren ne
gentig een zaak voor kij
kers, die veel geld willen
neertellen om recht
streeks topsportbeelden
te kunnen zien. Dat is de
conclusie van BBC-.pro-
grammamakers, die over
dit onderwerp een docu
mentaire hebben ge
maakt.
De BBC-mensen verwachten
dat de kijkers binnen enkele
jaren beelden van bij voor
beeld Wimbledon alleen nog
rechtstreeks met behulp van
zogenaamde smartcards kun
nen ontvangen. Zij kunnen
zich daarmee op een station
abonneren, of moeten per wed
strijd betalen (pay-per-view).
Bovendien zullen bij tennis,
voetbal en andere sporten de
reglementen zo worden gewij
zigd, dat extra 'breaks' (pau
zes) kunnen worden ingelast.
Met de reclamespots die dan
worden uitgezonden wordt
nog meer geld aan de topsport
verdiend.
De televisie heeft zelf een aan
tal sporten populair gemaakt.
Snooker was 20 jaar geleden
net zo'n minderhedensport als
gymnastiek. Nu is snooker
niet alleen in Engeland, maar
over de hele wereld populair.
De beste Snooker-biljarters
gaan als beroemde miljonairs
en tv-helden door het leven.
De kwijnende gymnastiek-
sport kreeg sinds rechtstreek
se uitzendingen weer tal van
jonge beoefenaren.
Nieuw leven
„Televisie kan een nieuw le
ven aan een sport geven",
toonde de BBC-documentaire
aan. In Engeland maakt veel
indruk, dat in een van oudsher
cricketgebied als West-Indïe
(de duels met moederland En
geland zijn zo juist weer eens
op televisie verschenen) onder
de jeugd basketbal veel popu
lairder is geworden. Oorzaak:
De basketbalbeelden uit Ame
rika, die sinds enkele jaren ook
in West-Indië op de telebisie te
zien zijn. Voordat die beelden
verschenen wist in dat verre
land niemand iets over basket
bal. Cricket was al die jaren dé
sport voor jongeren daar, zoals
in ons land voetbal. Oudere
kijkers zullen zich herinneren
hoe in 1962 voor het eerst
rechtstreeks uit Amerika
honkbalbeelden op onze scher
men verschenen. Het was een
extra service van de Amerika
nen, omdat de geplande toe
spraak van president Kennedy
even op zich liet wachten.
Opwinding
Groot was hier de opwinding
toen de profvoetballers via de
KNVB geld van de omroepen
gingen vragen. Inmiddels drei
gen vele publieke omroepen in
Europa de voetbalbeelden niet
langer te kunnen betalen, om
dat commerciële omroepen
een veelvoud op tafel leggen.
Multi-mediamiljonair Berlus
coni heeft nu al in de gaten, dat
betaaltelevisie ook op dit ter-"
rein de toekomst heeft. Voor
zijn AC Milan koopt hij nu al
de beste voetballers van de we
reld op om straks in zijn eigen
betaal-tv-Europa-Cup-compe-
titie al die geïnvesteerde mil
joenen weer met vette winsten
terug te verdienen. „Geld be
heerst de sportwereld en dat
zal nog erger worden", voor
spelt de BBC.
APELDOORN - Totaal
theater. Zo omschrijft pro
ducent Henny Veis het
Queen-spektakel waaraan
honderden mensen zullen
meewerken. Muzikanten,
dansers, acteurs, koorzan
gersjongleurs en zelfs cy-
clisten zullen op 3 oktober
vorm geven aan deze gro
te produktie, waarin veer
tien nummers van de
rockgroep Queen worden
uitgevoerd.
Het is niet de eerste keer dat
de Apeldoornse muziekdocent
Henny Veis met een groot
schalig project voor het voet
licht treedt. Zo kwam hij vorig
jaar met 'The Phantom of the
Opera' op de proppen. Het idee
■voor dit Queen-gebeuren ont
stond begin dit jaar.
Voor de muzikale basis bena
derde de docent het Apel-
doorns Accordeon Orkest
(AAO) en die gaat ook de kar
trekken. Het orkest, versterkt
met onder meer koperblazers,
dwarsfluitisten en achter
grondzang zal ongeveer hon
derdtwintig man groot zijn en
meerstemmige partijen voor
haar rekening nemen. Het on
derdeel dans is inmiddels in
gevuld maar voor een groot
aantal rollen zoekt Veis nog
mensen, die actief zijn in di
verse sectoren van de amateu
ristische kunstbeoefening.
Koren
Zo hoopt hij diverse koren te
interesseren. Die wil hij temid
den van het publiek plaatsen.
Ook is hij op zoek naar twee te
noren, een mezzo-sopraan en
een sopraan. Laatstgenoemde
dient de rol van operazangeres
Montserrat Caballé te vervul
len, die samen met de aan aids
overleden Queen-zanger Fred
die Mercury het nummer 'Bar
celona', heeft ingezongen.
Jongleurs worden gevraagd
om op te treden in 'Innuendo',
terwijl een peloton mountain
bike-berijders het nummer
'Bicycle Race' extra cachet
dient te geven. Belangstellen
den kunnen zich wenden tot
Henny Veis (telefoon 055-
333525).
In totaal zullen driehonderd
vijftig deelnemers bij de pro
duktie worden betrokken.
Veis, die behalve als producer,
ook als dirigent en arrangeur
optreedt, verwacht zo'n dui
zend man publiek. De uitvoe
ring vindt plaats in het multi
cultureel centrum De Wieken
in Vaassen.
volledig programma, maar om
een combinatie van commer
ciële omroep met abonneetele
visie. In het verleden hebben
zich vijftig gegadigden ge
meld. Van de meesten van hen
heeft het departement nooit
meer iets vernomen.
Commerciële omroepinstellin
gen krijgen voor tien jaar toe
stemming uit te zenden. Zij
mogen alleen landelijk uitzen
den. Zowel radio- als televi
siestations moeten voldoen
aan de Europese richtlijn voor
televisie. Reclame moet als zo
danig herkenbaar zijn, de hoe
veelheid reclame mag niet
meer dan 20 procent per uur
bedragen en sluikreclame is
verboden. Ook moeten de om
roepinstellingen een program
mastatuut krijgen. Voor televi
sieprogramma's geldt verder
dat het aanbod voor ten minste
40 procent uit oorspronkelijk
Nederlands- of Friestalige pro
gramma's moet bestaan. Voor
de jaren 1992 en 1993 moeten
de omroepinstellingen voor ra
dio een bijdrage betalen van
10.000 tot 50.000 gulden. Voor
televisie geldt een bijdrage
van 25.000 tot 125.000 gulden.
North Sea Jazz Festival.
R0K1N SCHAAOI 01GUONOHIIO Kil KAN MlAKKA 01 KAAIMIfA VMAMff KOK BlSlRlflAK 79 4 1991)18 379
AMSTERDAM Ontwerper,
regisseur en acteur Rieks
Swarte heeft uit een handboek
voor goochelaars uit de vorige
eeuw dé oplossing gevonden
voor het probleem dat artis-
tiek-directeur Gerardjan Rijn-
ders van Toneelgroep Amster
dam (TGA) heeft met de Am
sterdamse Stadsschouwburg.
Rijnders vindt dat de Stads
schouwburg niet goed bespeel
baar is en wil daarom een ei
gen Toneelgebouw; een wens
die de Amsterdamse Kunst-
raad overigens onderschrijft.
Volgens Swarte is dat niet de
oplossing van het probleem.
Hij zegt dat achter de Stads
schouwburg een zwarte doos
kan worden gebouwd, waar
door de schouwburg uit twee
zalen bestaat. De twee zalen
zouden dan de toneelruimte
kunnen delen, aldus Swarte.
Het handboek waaruit Swarte
deze vondst haalde, maakt
deel uit van de collectie van
het Nederlands Theaterinsti
tuut (Nthl) in Amsterdam,
waaruit Swarte op verzoek van
het Nthl een tentoonstelling
samenstelde. De expositie is
getiteld 'Museum van het toe
val De collectie gezien door-
.Rieks Swarte', en is nog tot
en met 25 oktober in het Nthl
te zien.
Swarte kreeg, als derde vorm
gever van buiten het Neder
lands Theaterinstituut, de op
dracht om „te grasduinen" in
de collectie van het instituut.
Een jaar lang heeft hij er onge
veer één keer per week rond
gelopen, met als resultaat het
'Museum van het Toeval'. Die
titel heeft hij gekozen omdat
het Nthl een „wonderlijk ratje
toe" herbergt.
Het instituut heeft geen duide
lijk collectiebeleid, maar kreeg
na een sterfgeval veelal com
plete knipselarchieven of foto
boeken van volslagen onbe
kende acteurs. De verhalen
achter de voorwerpen intri
geerde Rieks Swarte. Tranen
in de ogen kreeg hij bij voor
beeld van de brokstukken van
de in 1772 verbrandde stads
schouwburg aan het Leidse-
plein. Ruim twee eeuwen zijn
de restanten van de voorgevel
van de schouwburg bewaard
gebleven. „Zoiets vertelt een
verhaal", aldus Swarte. „Ie
mand die heel veel van de
schouwburg heeft gehouden
moet zoiets vergaard en be
waard hebben".
Swarte heeft zijn 'Museum val®
het Toeval' in vijf verschillerer
de zalen van het Theatermij
seum opgesteld. In één van dR
zalen, die hij 'de verzameling
heeft gedoopt, zijn onder mee
de meubels en voorwerpen ulo
het tuinhuisje van Wim Ka{«
ondergebracht. Die spullep
omschrijft Swarte als „merlf'
waardig". Het zijn volgeijo
hem vooral lelijke dingen, dj
het Nthl niet zou moeten bf'
waren. „Maak er mooie fotoU
van en gooi die lelijke meubel
weg", aldus Swarte.
Aardig in deze verzameling
zaal is de opblaasbare kleren,
hanger uit de collectie van Cotr
ry Vonk. De hanger hanii
enigszins slap, omdat de lucr
deels is verdwenen. Swarte zaPj
er uit esthetisch oogpunt vanf
de hanger weer „hard" op i_
blazen. In de zaal 'Vanitas' (iT
delheid) heeft Swarte de ijdel
heid van acteurs verbeeld doê
foto's van acteurs te laten zie|
en een facsimile van het hoof
van een Poolse pianist, wieif
grootste wens het was om in a
Hamlet van Shakespeare 1
spelen. Die wens ging echté
pas na zijn dood in vervullini
toen zijn uitgekookte doodl
hoofd naar de rekwisietenafdR
ling van de Royal Shakespeac
Company ging. Daar vertolkt
het de rol van de dode hofnj
van Hamiets vader.
Gemiste kans
Op de bovenste verdieping vi
het Nthl tracht Swarte in
zaal 'De gemiste kans' een
latie te leggen met het huidij
Amsterdamse politieke belei
In de collectie van het Ntln
vond hij een aantal bouwtek J
ningen voor een nieuw M
ziektheater dat gratis aan
stad zou worden geschonken
In de jaren twintig wees
Amsterdamse gemeenterai
het Muziektheater van arcl
tect Staal echter af, omdat 1
onderhoud te duur zou zi
Het gebouw zou op het IV
seumplein komen. De kei
van de gemeenteraad was
gens Swarte „een gemi:
kans", omdat het ontwerp v<
beter was dan het huidige
ziektheater aan het Waterl(
plein van architect Cees Dai
Dat is volgens hem „in
weekend in elkaar gegooii
daarom de slechtste schou)
burg van Nederland".
