Russen kiezen
aarzelend voor
christendom
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Oekrainse president steunt nieuwe kerk
Blanke kerk
nog geen
waarnemer
in SACC
Russisch-Orthodoxe Kerk gaat KGB-collaboratie zelf onderzoeken
Jacques Delors vraagt kerken
om Europa weer een ziel te geven
Duitse kerken kritisch over geringe toelating vluchtelingen
COMMENTAAR
£aicUc Souoant
DINSDAG 7 JULI 1992 S
Moeder Teresa krijgt
UNESCO-vredesprijs
PARIJS - Moeder Teresa krijgt de UNESCO-prijs voor
de vrede 1992. De prijs van 60.000 dollar (ruim 100.000
gulden) zal haar in oktober tijdens een feestelijke bijeen
komst in Parijs worden overhandigd. Moeder Teresa,
„wiens onvermoeibare inspanningen voor de vrede be
kend zijn", krijgt de prijs op voordracht van Caritas In
ternationaal en op aanbeveling van de jury die van 1 tot
en met 3 juli heeft vergaderd. Dit heeft directeur Federi-
co Mayor bekendgemaakt. Met de prijs, die sinds 1980
jaarlijks wordt uitgereikt met geld van de 'Japan Ship
building Industry Foundation', wil UNESCO alle activi
teiten stimuleren die bijdragen tot „verankering van de
verdediging van vrede in het denken van de mensen".
De prijs is bedoeld als onderscheiding voor een „bijzon
dere inzet voor het gevoelig maken van de publieke opi
nie en het wakker schudden van het geweten der mens
heid voor de vrede" volgens de richtlijnen van UNESCO
en het Handvest van de Verenigde Naties.
Iedere zin die de
schrijver schrijft
vermindert zijn
vrijheid.
Willem Brakman
i
KIEV De Oekrainse president Leonid
Kravtsjoek heeft zijn steun betuigd aan de
'Verenigde Orthodoxe Kerk van Oekraine'
die is ontstaan uit een samengaan van de Au-
tocephale Orthodoxe Kerk van Oekraine en
de aanhangers van de afgezette metropoliet
Filaret. Als onafhankelijke staat heeft Oe
kraine nu ook zijn eigen kerk, zei Kravtsjoek
tegenover de Izvestia.
Hij wees vermoedens af alsof de oprichting van de
nieuwe kerk op instigatie van de politici zou zijn ge
schied. Intussen heeft het nieuwe hoofd van de Oek-
rains-Orthodoxe Kerk, metropoliet Vladimir, de
Oekrainse gelovigen opgeroepen geen contacten
met de nieuwe kerk te aan te knopen. Deze „kerk" is
een privé-ondernemen van Filaret. Zij heeft een
door en door politieke bedoeling, aldus Vladimir.
Tijdens de discussie over het afzetten van Filaret
had de Oekrainse raad voor religieuze aangelegen
heden de kant van de gevallen metropoliet gekozen.
Als enige republiek van de vroegere Sovjetunie
heeft Oekraine nog zo'n raad, die dooor het vroegere
communistisch regime werd gebruikt om de kerken
te controleren. De raad noemde de achttien (van de
twintig) bisschoppen, die eind mei voor het aftreden
van Filaret hadden gestemd, „pseudo-bisschoppen".
Filarets positie was onhoudbaar geworden nadat de
synode der Russisch-Orthodoxe Kerk, waarbinnen
de Oekrains-Orthodoxe Kerk een zekere mate van
autonomie heeft, zijn streven naar volledige onaf
hankelijkheid verwierp. Bovendien wordt hij ervan
beschuldigd te hebben samengewerkt met de KGB
en samengewoond met zijn huishoudster bij wie hij
enkele kinderen heeft verwekt.
DURBAN - De blanke
Nederduitse Gerefor
meerde Kerk (NGK) heeft
de Zuidafrikaanse Raad
van Kerken (SACC) ge
vraagd niet te overwegen
hen dit jaar de waarne
merstatus te verlenen. Ze
heeft verzocht een besluit
hierover tot volgend jaar
uit te stellen. SACC-gede-
legeerden, bijeen op de
jaarvergadering te Dur
ban, hebben opgelucht op
dit bericht gereageerd. Zij
vreesden voor een inge
wikkeld debat over deze
kwestie.
Vorig jaar verzocht de Neder-
duits-Gereformeerde Kerk de
SACC haar de status van waar
nemer te verlenen, maar dit
werd afgewezen na een debat
onder leiding van een zuster
kerk van de NGK, de Neder-
duits-Gereformeerde Kerk in
Afrika (NGKA). De SACC ver
zocht de NGK in een resolutie
de betrekkingen met haar zus
terkerken te normaliseren en
afstand te nemen van een aan
tal vroegere aanvallen op de
SACC
De SACC beloofde de NGK
deze beslissing op de conferen-
tie van dit jaar opnieuw te zul
len bezien. Maandag maakte
^secretaris-generaal Frank Chi-
cane van de SACC bekend dat
de NGK zelf had verzocht de
zaak nog een jaartje te laten
rusten. In een brief liet de
NGK de SACC weten dat ze
volgende maand een ontmoe
ting heeft met haar zusterker
ken en dat haar relatie met an
dere internationale oecumeni
sche organisaties ook onder
werp van gesprek is.
Ds. Russel Botman van de Ne-
derduitse Gereformeerde Sen-
dingskerk deelde mee dat zijn
'kerk de uitnodiging van de
NGK om elkaar volgende
maand te ontmoeten heeft ge
accepteerd, maar dat hij het als
een informele bijeenkomst
ziet. Volgens Botman hangt de
relatie van de NGK met haar
zusterkerken samen met de vi
sie van de blanke kerk op
apartheid. Hij is er niet van
overtuigd dat de NGK van me-
-ning is veranderd en apartheid
nu als een zonde of als ketterij
beschouwt.
'Hoewel de NGK uitspraken in
..die richting deed tijdens de re
cente bijeenkomst van het Ge
deformeerd Oecumenisch Be
raad (GOR) in Athene, zwakte
de blanke kerk deze uitspra
ken later, terug in Zuid-Afrika,
weer af. Dr. Piet Meiring van
de NGK, die optimistisch is
over het herstel van de relatie
met de andere kerken, erken
de dat de NGK bepaalde uit
spraken uit Athene later heeft
herzien.
Hij zegt dat hij het woord ket
terij in het Engels acceptabel
vond, maar dat het in het Afri
kaans te hard klonk. Daarmee
zou hij teveel leden van zijn
kerk treffen die nog steeds
met apartheid worstelen.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Beroepen te Reeuwijk P.F Bouter te
Schelluinen; beroepen te Akkrum
(toez.) drs. B.G. Keizer, kandidaat te
Arnhem, te Rhoon B.G. Hinderink te
Kamperland.
Aangenomen naar Putten(Gld H. Tals-
ma te Nijkerk;
naar Veenendaal(nieuwe pred.plaats)
G.J. van Steeg te Vriezenveen.
Toegelaten tot de evangeliebediening:
M C Buijk, Speelheuvelplein 7, 5711
AR Someren, tel. 04937-91491
Mevr C Nicolay, Veluwelaan 48-a,
8443 AE Heerenveen.
Toegelaten tot de evangeliebediening
en beroepbaar
Mevr M Nijveld, Vletweide 196, 3981
ZR Bunnik, tel. 03405-70894; Mevr
A.E.J. Schutmaat, Schimmelpenninc-
klaan 32. 3571 BH Utrecht, tel 030-
711703.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Halfweg-Zwanenburg drs.
D. Kamminga te Hollum (Ameland) die
dit beroep heeft aangenomen; aange
nomen naar Rotterdam (studentenpre
dikant) drs. J.B. Weenink, kandidaat te
Amsterdam.
Aangenomen naar Urk Jac. Griffioen te
Klundert.
Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt
Aangenomen naar Nijverdal T. Bosma,
kandidaat te Kampen die bedankte
voor Harkstede i.c.m. Overschild; naar
Alphen aan den Rijn J. Borgdorff te Rot
terdam-Noord
Bedankt voor Hoogvliet-Spijkenisse
R.Th. de Boer te Ureterp; voor Voorthui-
zen-Barneveld R de Graaf te Rouveen.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Beroepen te Breda J. van Dijken te Lis-
ST PETERSBURG - In
Rusland worden na de val
van het communisme
meer mensen gedoopt,
gaan meer mensen naar
de kerk en worden kerken
opnieuw geopend na 70
jaar onderdrukking. De
meeste bekeerlingen ver
langen naar geloof. Zij
voelen zich echter niet
aangetrokken tot een reli
gie die vorm krijgt in een
kerkelijk instituut.
,,De meeste bekeerlingen
staan aan het begin van een
onzekere spirituele reis", al
dus Vladimir Poresj, tot voor
kort orthodox dissident, nu
woordvoerder van de organisa
tie Open Christendom, gericht
op dialoog tussen christenen
en atheïsten. „Ze willen niet
orthodox, protestant of katho
liek zijn, maar christen".
„Ik noem mezelf christen",
zegt bosbouwdeskundige Ser
gei Maroesin (37), die zichzelf
omschrijft als een voormalige
atheïst en ex-lid van de com
munistische partij. Toch be
zoekt hij nooit een kerk, omdat
hij gelooft dat hij zich kan
„verenigen met God zonder
tussenkomst van enige organi
satie".
Maroesin zegt sterk beïnvloed
te zijn door het werk van de
grote Russische schrijver Leo
Tolstoi, die vanwege zijn onor
thodoxe ideeën in 1901 uit de
kerk werd gezet. Tolstoi stond
achter de ethische opvattingen
van het christendom, maar ge
loofde niet in de religieuze
doctrines, zoals het geloof in
een goddelijke Jezus.
„Ik zie Christus als mijn gewe
ten. Ik volg de lessen van Je
zus zogds ze in de bijbel be
schreven staan", aldus Maroe
sin. „Ik streef er niet langer
naar om haantje de voorste te
zijn, zoals vroeger." Zijn keuze
voor het christendom ging niet
zonder slag of stoot. Zijn
vrouw maakte een einde aan
hun huwelijk, zijn familiele
den veroordeelden hem en
sommigen verklaarden hem
voor gek. Ze hebben alle con
tact met hem afgebroken.
Irena Terletskaya, onderzoek
ster op een polytechnisch in
stituut, gaat af en toe naar de
kerk. Ze bidt vooral graag voor
de ikoon van Jezus in de kerk
dicht bij haar moeders woning
in Kiev. Maar ze accepteert
niet het joods-christelijke idee
van een persoonlijke God.
„Onze generatie is atheïs
tisch", zegt de 34-jarige Ter
letskaya. „Dus wij zullen nooit
echt in God geloven. Mis
schien onze kinderen wel".
Ze noemt zich wel christen,
maar haar idee van het chris
tendom is „een beetje vaag".
„Misschien ben ik orthodox",
antwoordt ze aarzelend op de
vraag bij welke denominatie ze
zich het meest thuisvoelt. „Ik
weet niet zeker of ik geloof dat
er leven is na de dood", illus
treert ze haar onzekerheid.
„Maar in het diepst van mijn
hart geloof ik in een geest, die
ik God noem. En ik bid tot deze
God".
Terletskaya komt uit een toe
gewijde communistische fami
lie. Haar moeder gaat sinds
kort ook naar de kerk. Tien
jaar geleden, toen haar dochter
was geboren, is Terletskaya
gedoopt. Pas sinds een jaar
toont ze echter interesse in de
kerk en in spirituele vragen.
Volgens Poresj hebben men
sen als Terletskaya veel vra
gen over het geloof, maar krij
gen ze weinig antwoorden van
de orthodoxe kerk. Dat komt
omdat de kerk bijna volledig
gericht is op liturgie en aan
bidding. Dat waren de enige
activiteiten die tijdens het
communisme waren toege-
Poresj meent dat de zoektocht
van atheïsten wel eens een dui
delijker teken van spirituele
vernieuwing zou kunnen zijn
dan het stijgende aantal regu
liere kerkgangers. Veel men
sen zijn volgens Poresj lid van
de Russisch-Orthodoxe Kerk
zoals ze vroeger lid waren van
de communistische partij.
„Omdat het zo hoort".
ZURICH - De Russisch-Or
thodoxe Kerk wil beschuldi
gingen over collaboratie van
hoogwaardigheidsbekleders
met de KGB tot op de bodem
onderzoeken. Een hiertoe in
gestelde commissie zal de
waarheid „in christelijke lief
de, met positieve bedoelingen
en zonder wraakgevoelens"
boven water halen, aldus de
voorzitter ervan, bisschop
Aleksandr van Kostroma en
Galicië, gisteren op een pers
conferentie van Glaube in der
zweiten Welt te Zürich.
Tot dusver beschikt de com
missie niet over documenten
waarin „onweerlegbaar" wordt
aangetoond dat bepaalde me
tropolieten KGB-agenten wa
ren. Desbetreffende documen
ten die door een comité van het
Russisch parlement zijn gepu
bliceerd, zijn afkomstig van de
KGB zelf, aldus bisschop Alek
sandr, die weinig waarde aan
de beschuldigingen hechtte.
Op deze manier probeert de
KGB de kerken in diskrediet
te brengen in een poging de
grote toeloop van nieuwe gelo
vigen tot staan te brengen.
De Russisch-Orthodoxe Kerk
stelde begin dit jaar de com
missie van onderzoek in nadat
de parlementaire commissie
bekend had gemaakt dat de
metropolieten Filaret van
Kiev, Joevenali van Kroetitsky
en Pitirim van Volokolamsk
als KGB-agenten geregi
streerd stonden. Pitirim heeft
inmiddels „bij God en bij mijn
geweten" gezworen dat hij
zich nooit tot enige medewer
king aan de KGB heeft ver
plicht. Wel erkende hij dat de
kerk volledig door de commu
nistische partij en de KGB
werd gecontroleerd. Eén bis
schop, Chrysostomus van Vil
nius, heeft inmiddels toegege
ven dat hij achttien jaar lang
willens en wetens met de KGB
heeft samengewerkt.
De commissie moet voor de zo
mer de documenten hebben
onderzocht. Het concilie van
de kerk moet op basis daarvan
nog deze zomer besluiten ne
men.
Patriarch Aleksej II heeft met
de instelling van de eigen com
missie bereikt dat de parle
mentaire commissie haar
werkzaamheden beëindigde.
Met een beroep op een wet uit
1900 die de kerk onafhanke
lijkheid van de staat garan
deert, wees Aleksej het parle
ment erop dat de activiteiten
van deze commissie „inmen
ging in interne kerkelijke aan
gelegenheden" waren en dus
moesten worden gestaakt.
Franse bisschop
laakt
nietigverklaring
huwelijk Caroline
EVREUX Bisschop Jac
ques Gaillot van Evreux,
bekend wegens zijn non-
conformistische opvattin
gen, hëeft gisteren zijn
verontwaardiging uitge
sproken over de nietigver
klaring door het Vaticaan
van het huwelijk van Ca
roline van Monaco.
Volgens hem meet de katholie
ke kerk met twee maten. „Als
je geld hebt, word je be
schouwd als behorend tot de
groten der aarde en krijg je al
les wat je wilt", aldus mgr.
Gaillot in een verklaring die
door zijn bisdom werd bekend
gemaakt. Gaillot, voorstander
van een verzoenende houding
ten aanzien van scheiding, be
nadrukt dat de kerk „in plaats
van een dergelijke soepele
houding ten aanzien van een
prinses, beter begrip zou kun
nen tonen voor mensen die na
een scheiding opnieuw zijn ge-
Es»
FOTO: PERS UNIE
trouwd. De kerk zou hen
moeten accepteren door hen
aan de eucharistie deel te laten
nemen. Dat zou rechtvaardig
zijn en zeker in overeenstem
ming met het evangelie".
ANTWERPEN/BRUSSEL
„Europa staat voor het
fascinerende tijdperk van
de politieke eenwording.
Daarvoor hebben we de
eerstvolgende tien jaar
een nieuwe adem nodig,
een ziel en een spirituali
teit".
Dat zei EG-commissievoorzit-
ter Jacques Delors gisteren tot
de afgevaardigden van het Eu
ropees Lekenforum, een infor
meel overlegorgaan van kerke
lijke inspraakorganen uit bijna
alle Europese landen, zoals het
Landelijk Pastoraal Overleg
(LPO) in Nederland en het In
terdiocesaan Pastoraal Beraad
(IPB) in Vlaanderen.
Als we er niet in slagen Euro
pa weer een ziel te geven, zul
len we de slag om Europa ver
liezen", aldus Delors. „Want
veel meer dan vroeger staan
we voor morele en politieke
keuzes. In die keuzes zullen
kerk en godsdienst weer een
grote rol spelen".
Delors nodigde de kerken uit
om een bijdrage te leveren aan
het uitbouwen van „een mo
reel Europa". „Er is geen
plaats op de wereld waar de be
trekkingen tussen individu en
samenleving beter geharmoni
seerd zijn dan in Europa", al
dus Delors, die opmerkte dat
de Amerikaanse samenleving
de nadruk legt op individualis
me, terwijl Japan vooral op ge
meenschap gericht is. „Dat
zeldzame evenwicht danken
wij niet in geringe mate aan
het christendom".
Hij riep het Lekenforum, jn
Antwerpen bijeen rond het
thema 'leven in een multicul
turele samenleving', op om
een antwoord te vinden op de
grote migrantenstroom. „Om
dat we ook op dat vlak voor
morele keuzen staan die bepa
lend zijn voor onze politieke,
sociale en economische opties.
Alleen een Europa dat die vra
gen kan beantwoorden, heeft
toekomst", besloot Delors.
BONN De RK Kerk en
de Evangelische Kerk in
Duitsland hebben zich
zeer kritisch uitgelaten
over de houding van poli
tici ten aanzien van vluch
telingen. De toestroom
van vluchtelingen wordt
momenteel „radicaal aan
banden gelegd", schrijven
de kerken in een geza
menlijke verklaring. Deze
tendens kan volgens hen
niet getolereerd worden.
De geloofwaardigheid van de
Bondsregering staat „serieus
op het spel". De deelstaten leg
gen een „steeds radicalere
houding aan de dag". In de
verklaring wordt de verslech
tering van het opvangbeleid
uitgebreid bekritiseerd.
Nergens wordt de strijdigheid
met de wet duidelijker zicht
baar dan bij de opname-aan
vragen van vluchtelingen die
van oorsprong Duitser zijn.
Vaak gaan er maanden voorbij
tussen het moment waarop de
aanvraag wordt ingediend en
het tijdstip waarop hierop
wordt gereageerd.
Als voorbeeld van de ver
scherpte behandeling van aan
vragen wijzen de kerken op
het lot van een tweeling, van
wie er één als Duitse en de an
der als buitenlander werd be
schouwd. Hoewel men nog
steeds trouw is aan de grond-
wet, is de opname van vluchte
lingen steeds meer vergelijk
baar met „een ketel onder toe
nemende druk".
Ook leverden de kerken kri
tiek op het hanteren van de
taal als opnamecriterium.
Meer aandacht zou moeten
worden besteed aan land van
herkomst en de motieven van
betrokkene om dit land te ver
laten. Artikel 116 uit de Duitse
grondwet over naturalisatie
zou „een brug moeten zijn
voor Duitsers die onder druk
staan om hun land te verla
ten."
Duitse minderheden uit het
Oosten werden tot de verande
ringen van de laatste jaren
door alle regeringen graag op
genomen. De kerken eisen van
de regering en het parlement
een „wettelijk ja" voor toe
komstige opname van Duitse
vluchtelingen.
Mes op de keel
De landen die deel uitmaken van de G-7 en gisteren in Mün
chen aan een nieuwe economische top begonnen, worden tra
ditoneel de 'zeven rijkste landen' ter wereld genoemd. Maa
dat rijk moet men tegenwoordig met een flinke korrel zou
nemen. De zes westerse landen Duitsland, Frankrijk
Groot-Brittannië, Italië, de VS en Canada kampen alli
met een acuut gebrek aan geld. Het zijn rijke landen, maa
arme staten. Bovendien hebben de presidenten en de rege
ringsleiders te kampen met ernstige binnenlandse moeilijk
heden. Dit met zorgen overladen gezelschap heeft te weinij
speelruimte om voor Sinterklaas te gaan spelen.
ALLEEN Frankrijk.beroemt er zich op als enig land te vol
doen aan de eisen voor de toetreding tot de Europese muntu
nie. Duitsland heeft van zijn kant zijn mogelijkheden duide
lijk overschat: het kan niet tegelijkertijd de EG-kas blijver
spekken, Rusland met gulhartige financiële steun bedanker
voor zijn welwillendheid en tegelijkertijd de twee Duitslan
den aan elkaar lijmen. Italië, zo blijkt, vervalst al jaren de sta
tistieken waardoor het trachtte te bewijzen als economisch!
grootmacht zelfs voor Groot-Brittannië te komen, maar ni
het op betalen aankomt, beroept Rome zich op de echte sta
tistieken om niet hoeven te betalen. De Verenigde Staten, d<
enig overgebleven supermacht, zijn het grootste schulden
land ter wereld geworden. Men geeft president Bush al d<
raad er het zwijgen toe te doen als hij niet de middelen heef
om zijn wil op te leggen.
ALLEEN Japan wordt geplaagd door de zorg van te vee
geld, zodat ze het zich kunnen permitteren een grote mom
op te zetten. Dat wordt ook duidelijk op de top van de G-7 ii
München. Het idee om een gezamenlijk G-7-fonds op te rich
ten om de veiligheid van de onveilige kerncentrales in di
voormalige Sovjetunie te vergroten, stuit op het besliste nei
van Japan. Japan zegt ook kortaf nee tegen het Russisch!
verzoek uitstel te verlenen voor de afbetaling van de Russi
sche miljardenschuld aan het buitenland. Een beetje deni
grerend zegt Tokio dat deze kwestie maar moet geregeld wor
den binnen de Club van Parijs, de groep van landen die ziel
bezighoudt met de schulden van meestal Afrikaanse ontwik
kelingslanden. Het maximum waarop Jeltsin die net al
Gorbatsjov vorig jaar in Londen in de wachtkamer mag blij
ven zitten - kan hopen is de toegezegde 24 miljard dolla
die het Westen heeft toegezegd om de GOS toe te staan evei
naar adem te happen.
JAPAN zegt even beslist nee tegen de aanvraag van Ruslan<
te mogen toetreden tot de 'Club der rijken'. Rusland is daar
voor nog lang niet rijp, zegt men in Tokyo. En in Bonn, Was
hington en Londen is men maar al te blij met het stijfkoppigf
nee van de Japanners. Dat Japan daarbij de gelegenheid aan
grijpt Rusland het mes op de keel te zetten omwille van di
Koerilen, is tenslotte niet de zaak van het Westen. De Japan
ners zullen zich blijven verzetten tegen uitbreiding van fi
nanciële en economische hulp aan Rusland zolang Moskoi
de Koerilen-eilanden, die op het einde van de Tweede We
reldoorlog door het Rode Leger werden bezet en nadien gean
nexeerd, niet heeft teruggegeven. Moskou heeft wel de DDE
losgelaten, zo oordeelt men in Tokyo. Waarom zou Moskoi
dan blijven vasthouden aan die eilanden in de Zee var
Ochotsk.
BlJ gebrek aan successen op het economische front, zullei
de zeven G-7-leiders zich moeten profileren op een ande
vlak: het politieke. De dramatische toestand in het voormali
ge Joegoslavië leent zich tot het innemen van krachtig
standpunten, te meer omdat het prestige van de Verenigd^
Kerken met uivormig uitgeruste koepels zijn nog steeds karakteristiek voor het Russische landschap.
FOTO: AP
