Vernietiging historisch
:entrum Mostar totaal
Kroaten roepen eigen staat uit
in deel Bosnië-Hercegovina
li
Keiharde confrontatie
verwacht in Zuid-Afrika
I
BUITENLAND
Gruwelijke rituele
mishandeling
in Zuid-Afrika
4&dAe(3oina/nl
MAANDAG 6 JULI 1992
gevangenbewaarder
jedood in gijzeling
LUIK - Ken 45-jarige gevangenbewaarder is zater-
lag in de buurt van Luik gedood bij een treffen tus-
|fen de Belgische rijkswacht en twee uit de Luikse
[antin-gevangenis ontsnapte criminelen. De ge-
fangenbewaarder was door de twee gevangenen
Ijegijzeld en is vermoedelijk geraakt door een poli-
iekogel. Met een in de gevangenis binnengesmok
keld pistool bedreigden de gedetineerden zater
dagmorgen twee gevangenbewaarders en wisten zo
luiten te komen. Daar werd een van de gijzelaars
k-ijgelaten. Met een gestolen auto reden de twee
oitsnapte gevangenen en hun enig overgebleven
Ijzelaar richting Tongeren. Een wilde achtervol-
fing door de rijkswacht eindigde na een schietpar
tij in Flemalle. De gedetineerden gaven zich on
middellijk over. De gegijzelde gevangenbewaarder
Heek te zijn geraakt door een kogel en overleed ter
Uekke.
Jordaans parlement laat
verboden partijen toe
AMMAN - Het Jordaanse parlement heeft giste
ren een wet aangenomen, waarmee de politieke par
tijen kunnen worden gelegaliseerd die in 1957 door
koning Husayn verboden werden. Drieënveertig
van de 52 aanwezige leden van het lagerhuis stem
den voor de wet. De rest van de 80 volksvertegen
woordigers was afwezig, sommigen verlieten vlak
voor de stemming de vergaderzaal. Meer dan 60
partijen uit alle delen van het politieke spectrum
staan op de wachtlijst om weer toegelaten te wor
den. Husayn verbood in '57 alle politieke partijen
nadat er verscheidende couppogingen tegen hem
waren gepleegd. Hij stond alleen de fundamenta
listische Islamitische Broederschapsbeweging toe
als partij op te treden. In Jordanië staan voor no
vember 1993 parlementsverkiezingen op het pro
gramma waaraan voor het eerst sinds 1954 meer
partijen mee mogen doen.
Aarde beeft opnieuw
bij Los Angeles
LOS ANGELES - Een week na de twee aard
schokken in Zuid-California beefde de aarde
gisteren opnieuw in de buurt van Los Ange
les. De schok, met een kracht van 5,5 op de
schaal van Richter, veroorzaakte enkele aard
verschuivingen. De autoriteiten meldden dat
deze laatste beving, waarvan het epicentrum
51 kilometer ten noord-noordoosten van de
stad Yucca Valley lag, voorzover bekend niet
leidde tot persoonlijke ongelukken. Wel wer
den radiostations in de regio overspoeld door
telefoontjes van zenuwachtige inwoners die
wilden weten wat er aan de hand was. De be
ving was krachtig genoeg om hoge gebouwen
in Los Angeles aan het zwaaien te brengen en
werd zelfs gevoeld in Las Vegas, 350 kilome
ter naar het noordoosten.
Legertop België tegen afschaffen dienstplicht
BRUSSEL - De stafchef van de
Belgische strijdkrachten, gene
raal Charlier, heeft in een brief
aan premier Dehaene en koning
Boudewijn zijn grote bezorgd
heid uitgesproken over de her
vormingsplannen voor het le
ger. Charlier is tegen het af
schaffen van de dienstplicht per
1 januari 1994. Volgens de staf
chef zijn de plannen van de Bel
gische defensieminister Leo
Delcroix onuitvoerbaar. Del-
croix wil naar een beroepsleger
van 40.000 militairen. Een eer
ste stap is het afschaffen van de
dienstplicht per 1 januari 1994.
Maar de Belgische minister
krijgt daarvoor de eerstkomen
de vijf jaar niet meer geld. De
defensiebegroting blijft bevro
ren op 99 miljard per jaar, onge
veer 5,5 miljard gulden. Del
croix ziet zich daardoor onder
meer genoodzaakt tanks, sche
pen en vliegtuigen van de hand
te doen en nieuwe investerin
gen uit te stellen of te laten val
len. De Belgische minister zegt
te blijven voldoen aan de inter
nationale verplichtingen. De
stafchef van het Belgische leger,
generaal Charlier, meent dat dit
laatste niet mogelijk is. Ook de
NAVO en de VS vinden dat Bel
gië te optimistisch over de ont
wikkelingen in Europa.
Armeniërs stappen
uit vredesoverleg
ROME - De Armeense delegatie heeft
zich gisteren teruggetrokken uit een
vredesoverleg over de oorlog in de Ar
meense enclave Nagorno-Karabach in
Azerbajdzjan. Het terugtreden van de Ar
meense delegatie is een protest tegen een
recent Azerbajdzjaans offensief in de re
gio. De Armeense delegatieleider Cristian
Der Stepanian zei tegenover het Italiaan
se persbureau ANSA dat de Armeniërs
pas na de onderhandelingstafel terugke
ren als de „Azerbajdzjaanse agressié''
wordt veroordeeld. De Italiaanse onder
handelaar Mario Raffaelli zei te hopen dat
de Armeense delegatie van gedachten
verandert. A.an de vredesbesprekingen in
Rome, die al een keer eerder werden ge
schorst, doen elf landen mee.
JOSTAR Met het vorig
aar van de aardbodem ge
leegde Vukovar is Mostar
niet te vergelijken,
tfaar op plaatsen in het
entrum is de vernieti-
[ing zeker zo totaal. Op de
mslagfoto van de toeris-
engids heeft de minaret
log een spits en heeft de
Dren van de beroemde
\irkse brug over de rivier
le Neretva nog een dak.
ilaar zo er nog vakantiegan-
ers naar Mostar zouden ko
len, zouden zij het plaatje
iet herkennen. Twee maan-
en zware strijd tussen mos-
ms, Kroaten en Serven heb-
en het aanzien van het mid-
eleeuwse centrum drastisch
eranderd. De brug is geha-
end, de toren gedeeltelijk ïn-
estort. oude en moderne
oopmanshuizen in puin ge-
liin
ls hoofdstad van Hercegovi-
heeft Mostar zwaar te lijden
ehad onder de burgeroorlog
de voormalige republiek
osniè-Hercegovina. Terwijl
arajevo alle internationale
indacht opeiste werd de over-
egend door Kroaten en Mos-
bewoonde stad door de
prukkende Servische milities
eschoten en ingenomen. De
xoatische en Bosnische ver-
edigers van het onafhankelij-
e Bosnië-Hercegovina wisten
e Serven via huis-aan-huis
evechten te verdrijven, maar
e prijs was hoog. Wat er na de
erste ronde nog over was van
het ooit zo elegante centrum,
veranderde tijdens de herove
ring alsnog in puin. In het
nieuwe winkelcentrum ligt
een onnatuurlijk roze hand op
straat. Toevallige passanten
kijken gruwend de andere
kant op. tot een minder schri
kachtige voorbijganger op een
gebroken winkelruit wijst. Op
gelucht halen ze adem: het li
chaamsdeel behoort toe aan
een etalage-pop, het hoofd ligt
verderop, de romp staat in de
uitgebrande kledingzaak.
Opgelucht
Voor zover niet gevlucht, is de
bevolking opgelucht dat de ge
vechten althans voor zo lang
het duurt zijn geluwd. Het
met tussenpozen ratelen van
zware machinegweren en het
regelmatige gedreun van zwa
re artillerie nemen ze voor lief:
„Maak je geen zorgen, zo zeg
gen we in Bosnië-Hercegovina
tegenwoordig welkom tegen
onze gasten", lacht een inwo
ner om een buitenlandse jour
nalist die spurtend een goed
heenkomen zoekt als de sal
vo's wel erg dichtbijkomen.
Bang voor sluipschutters is hij
blijkbaar niet meer. Ook ande
re bewoners zijn er van over
tuigd dat Servische scherp
schutters in Sarajevo actie
ver dan ooit uit Mostar zijn
verdreven. „Het is veilig" ver
zekert een oudere man op de
trappen van de oude brug. Vo
rig seizoen dook de jeugd van
Mostar nog van de 40 meter
hoge overspanning en was het
middeleeuwse bouwwerk een
van de belangrijkste toeristi
sche actraties van het toenma
lige Joegoslavië* Nu heeft de
brug weer zijn oude functie:
doordat alle andere bruggen
over de Neretva zijn opgebla
zen. dient de stenen boogbrug
weer als belangrijkste oever
verbinding tussen de twee de
len van de stad.
Levensmiddelen
Brood, groente en andere le
vensbehoeften worden via de
enige nog begaanbare bergweg
uit Kroatië aangevoerd en over
de brug naar de bevolking ge
bracht. Autoverkeer is niet mo
gelijk. Daar is de brug met zijn
steile trappen niet op bere
kend. Ook oudere mensen
hebben het niet zo op de klim,
zo bewijst een grijze, gebogen
man die hijgend op adem staat
te komen. Pas na minuten is
hij in staat om zijn boodschap
pentassen weer op te pakken
en zijn tocht onder de bran
dende middagzon voort te zet
ten. Verderop lopen twee in
het wit geklede vrouwen. Zij
maken deel uit van de gevorm
de burgerbescherming, diefde
stad sinds de verdrijving van
de Serven provisorisch be
stuurd. Electriciteit is er nog
niet, stromend water komt uit
brandslangen. Dat de Kroaten,
die de stad hebben helpen be
vrijden een paar uur geleden
hun eigen staat binnen Bos
nië-Hercegovina hebben uit
geroepen, weten de vrouwen
nog niet. Ze zijn het er niet
mee eens. „Dit is nog steeds
Bosnië, de Bosniërs zelf heb
ben Mostar bevrijd", laat een
van hen weten. „De Kroatische
milities hebben ons geholpen,
maar ze zullen weer moeten
verdwijnen".
Toch heeft het er veel van weg
dat de voormalige Moslimre
publiek eenvoudigweg zal wor
den opgedeeld tussen Kroaten
en Serven. De laatsten hebben
al zeventig procent van Bosnië
onder controle, de Kroaten
claimen delen van Hercegovi-
na, waar Mostar deel van uit
maakt. „We moeten al het
voedsel betalen met Kroatisch
geld, maar we krijgen nog uit
betaald in Servische dinars. De
banken zijn dicht, wisselen is
onmogelijk. We kunnen ons
salaris dus wel weggooien en
hebben geen geld om te eten",
realiseert een van de vrouwen
zich.
Concentratiekampen
In de Servische pers doen de
vreselijkste verhalen de ronde
over wraakgierige Kroaten die
hun woede na de herovering
op achtergebleven Serven heb
ben gekoeld. Er zijn concentra
tiekampen, zo geeft een lid van
de verdedigingsgarde toe. Be
zoek van de gevangenen is uit
gesloten. Anderzijds hebben
ook de Bosniërs zo hun verha
len over Servische wandaden.
Een twaalfjarig jongetje moest
helpen lijken dragen en werd
vervolgens zelf met zijn loden
last levend begraven. Na
twaalf dagen wist hij zich te be
vrijden, zo gaat het verhaal.
Voorbeelden van massagraven
op het stedelijk kerkhof zijn er
wel, maar'te controleren of het
op afschuwelijke wijze afge
slachte burgers betreft is on
mogelijk. Omgewoelde aarde
en houten paaltjes met num
mers en een enkele naam ver
tellen hun eigen ondoorgron
delijke verhaal. Voor het kerk
hof staat een uitgebrande lijk
wagen, het terrein vertoont
sporen van gevechten. Binnen
in gebouwen staan lijkkisten
kris kras door elkaar, leeg, aan
splinters. In de nabijheid
klinkt geweervuur, aan de
overkant van de rivier staat
een huis in brand. Mogelijk is
het geraakt door een granaat
vanuit de heuvels, fnogelijk is
het door de bevrijders in brand
gestoken.
■HIP
DHANNESBURG - Zuidafri-
aanse chirurgen willen deze
eek een sekse-operatie uit-
aeren op een tweejarig jonge-
e dat is verminkt door rituele
lishandelingen. Het ventje
erd, meer dood dan levend,
:htergelaten in een veld bij de
irte wijk Soweto, nadat on-
ikende aanvallers enkele li-
iaamsdelen hadden verwij
fd. „Dit is het meest gruwelij-
ai <r' wat we ooit hebben gezien",
iV,„Jjerklaarde ziekenhuisartsen in
n Zuidafrikaanse zondags
int. Het jochie heeft ernstige
^'^fekwonden doordat zijn aan-
"allers hem daar vastgrepen
•rwijl ze zijn geslachtsdelen
'sneden, duimen afzaagden
iieeKi °Sen probeerden te verwij-
miHeren" j°n.Sen ligt nu met
"ferband omwikkeld en zwaar
ici 'erdoofd in het Baraghwana-
^liekenhuis, waar hij af en toe
jchreeuwend wakker wordt. Na
loortsachtig speurwerk zijn
laatschappelijk werkers er
istermiddag in geslaagd om de
ïoeder van het jongetje te ach-
fhalen. Volgens chirurg
lies Mohammed is peniscon
structie uitgesloten. Daarom
wil hij een kunstmatige vagina
maken en hormonen toedie
nen, zodat er vrouwelijke ken
merken ontstaan. „Alleen als
Vrouw kan dit kind nog een re
delijke toekomst tegemoet
gaan", meent Mohammed, die
constateert dat het kind nooit
kinderen zal kunnen baren.
„Het kind is door een hel ge
gaan en zal levenslang intensie-
ve psychotherapie moeten on
dergaan. Toch is een sekseve-
randering de enige methode
om een redelijk normaal leven
te krijgen". Een sekseverande
ring op zo'n jeugdige leeftijd is
nergens ter wereld eerder toe
gepast. Het is de tweede keer in
een periode van enkele weken
dat in Soweto een jongetje werd
aangetroffen dat.is toegetakeld
tijdens rituele handelingen.
Deze 'muti'-praktijken komen
vaker voor in enkele streken
van Zuidafrika. De slachtoffers
zijn vrijwel altijd jonge kinde
ren. De moordenaars menen
mystieke krachten te krijgen
door hun eigen lijf te behande
len met afgehakte en vervol
gens gekookte lichaamsdelen.
Favoriet daarbij zijn geslachts
delen, ogen en duimen.
Kennedy getrouwd
De Amerikaanse senator Edward Kennedy, jongste broer van de in
1963 vermoorde oud-president John F. Kennedy, is vrijdag in het hu
welijk getreden met de juriste Victoria Reggie (38). De 60-jarige Ken
nedy is gescheiden van zijn eerste vrouw. De plechtigheid vond in fa
miliekring plaats in het buitenhuis van Kennedy in McLean, Virginia.
foto: ap
1APITEIN ROB - DE ONDERWERELD VAN PROFESSOR LUPARDI
In Belgrado vond gisteren wederom een grote demonstratie tegen de Servische president Slobodan Milosevic plaats. Ook een groep ortho
doxe nonnen sloot zich aan bij de tienduizenden demonstranten. foto: ap
(Vervolg van de voorpagina)
ZAGREB/BELGRADO -
De Kroaten in Bosnië-
Hercegovina hebben dit
weekeinde in het zuidwes
ten van de republiek een
eigen staat onder de naam
'Herceg Bosna' uitgeroe
pen. Radio Sarajevo heeft
dit gisteren gemeld.
Hoofdstad van het nieuwe
staatje, dat grotendeels geo
riënteerd zal zijn op Kroatië, is
Mostar. De beslissing tot af
scheiding van Bosnië-Hercego
vina werd genomen op een ver
gadering van de Democratische
Kroatische Gemeenschap in
Gruda, een dorpje dichtbij de
Kroatische havenstad Dubro-
vnik. Leider van de 13 gemeen
ten omvattende en 740.000 tel
lende 'ministaat' is Mate Bo-
ban, de voorman van de Kroa
ten in Bosnië-Hercegovina. Het
zuidwesten van Bosnië-Herce
govina stond al geruime tijd on
der sterke invloed van Kroatië.
Er was alleen een Kroatische
munt in omloop en ook het
rechtssysteem van Kroatië
werd er in praktijk gebracht.
De Zuidkroatische kuststad
Dubrovnik kwam gisterochten
onder artillerievuur te liggen.
Volgens de Kroatische radio be
stookten Servische milities
vooral de buitenwijken van de
stad. De parlementaire verga
dering van de Conferentie voor
Veiligheid en Samenwerking in
Europa (CVSE), bijeen in de
Hongaarse hoofdstad Buda
pest, sprak gisteren haar ver
ontwaardiging uit over de ge
dwongen deportatie van dui-/
zenden Bosniërs door Servi
sche strijdkrachten. De afge
vaardigden op de conferentie
stelden een resolutie op die
wordt voorgelegd aan de CVSE-
ministersbijeenkomst, die deze
week in Helsinki wordt gehou
den.
In de Servische hoofdstad Bel
grado trokken zaterdagavond
naar schatting 100.000 mensen
langs de televisiestudio waarbij
zij de Servische president Slo
bodan Milosevic uitjouwden.
De atmosfeer was van tijd tot
tijd gespannen, zo meldden
waarnemers. De demonstran
ten, onder wie oppositieleider
Vuk Draskovic, riepen de me
dewerkers van de televisie op
zich niet langer te laten gebrui
ken door zowel de Servische als
de Joegoslavische regering.
Veiligheidstroepen en versper
ringen zorgden ervoor dat de
betogers de gebouwen niet kon
den binnengaan.
ollar188 - Het schip dat in de verte nadert is jachtboot no.4 van de wal- vis, het gevaar ziende, eveneens een behoorlijke snelheid ontwikkelt,
2 geisvaarder "Willem Barendsz" De schepen zijn er juist voor het laatst krijgt de vis geen kans te ontsnappen. De harpoenier staat al klaar
pre»p uitgetrokken, want het seizoen is bijna afgelopen Maar jachtboot achter het kanon en wanneer de vis binnen schotsafstand is davert
weio.4 heeft een buitenkansje, want daar zwemt in de verte een reus- het kanon. De harpoen suist door de lucht, de lange kabel met zich
snijichtige potvis! De uitkijk ziet de vis juist "blazen" en onmiddellijk meesleurend,
vordt de jacht geopend. De boot loopt flink vaart en ofschoon de pot-
JOHANNESBURG - In Zuid-
,afrika dreigt de komende we
ken een harde confrontatie na
dat dit weekend ANC-president
Nelson Mandela verzoenende
voorstellen van president De
Klerk van tafel veegde. „Ze we
melen van onjuistheden en ver
draaiingen", aldus Mandela.
De ANC-leider meent dat de
voorstellen bestaan uit politie
ke propaganda. „Daardoor
wordt bevestigd dat deze rege
ring gelijktijdig deelnemer en
scheidsrechter wil zijn". Ook
een ontmoeting met president
De Klerk en Inkatha-leider Bu-
thelezi wordt boos van de hand
gewezen. Mandela: „Ik wil de
buitenwereld niet misleiden
over de ernst van de situatie.
Een ontmoeting met de presi
dent dient op dit moment geen
enkel doel". Volgens het ANC
probeert de regering door ein
deloze onderhandelingen en
discussies te voorkomen dat
moet worden voldaan aan ANC-
eisen.
Op haar beurt heeft de Zuida
frikaanse regering met 'grote
teleurstelling' op de ANC-afwij-
zing gereageerd. President De
Klerk deed enkele dagen gele
den voorstellen met als doel het
doorbreken van de politieke
impasse die ontstond na het
mislukken van de onderhande
lingen bij Codesa-2 en het
bloedbad in Boipatong, waarbij
meer dan veertig doden vielen.
Ook wil de Zuidafrikaanse re
gering voorkomen dat het ANC
en zijn bondgenoten doorgaan
met plannen om het land te ver
lammen met stakingen en de
monstraties. Dat zou begin au
gustus moeten gebeuren. „We
zullen het niet niet accepte
ren", dreigde De Klerk in zijn
toespraak. Dat verhoogde de ir
ritatie bij het ANC.
Blunder
De regering-De Klerk heeft nu
in feite de ANC-voorstellen ge
accepteerd, die ze enkele maan
den geleden nog afwees tijdens
Codesa-2. In regeringskringen
beseft men nu dat het een blun
der was om niet toen al akkoord
te gaan met redelijke ANC-
voorstellen, die onder meer in
houden dat grondwetshervor
mingen kunnen worden tegen
gehouden door een minderheid
van slechts dertig procent. Ook
ziet De Klerk nu af van de eism
dat kleine partijen namens een
provincie evenveel zetels in de
senaat krijgen als grote partij
en. In combinatie met voorstel
len om internationale waarne
mers toe te laten in de zwarte
wijken vervult de regering de
belangrijkste ANC-eisen. Het
vervelende is alleen dat het te
laat komt.
De ANC-alliantie, gedomineerd
door de machtige Cosatu-vak-
bonden, wil nu met massa-ac
ties de regering op de knieën
dwingen. Alleen onderhande
len is onvoldoende. „Als we
niets ondernemen, dan zijn de
rampen niet te overzien", zegt
Cosatu-leider Jay Naidoo. „De
mensen zijn woest en dreigen
het recht in eigen hand te ne
men. Acties zijn nu dè methode
om die agressie in correcte ba
nen te leiden". Naidoo meent
dat stakingen en protesten met
ingang van 3 augustus de rege
ring zullen dwingen om toe te
geven op cruciale onderhande
lingspunten, zodat nog dit jaar
verkiezingen kunnen worden
gehouden voor een interim-re-
gering.
Meerderheidsregering
Alleen de toezegging van De
Klerks Nationale Partij dat men
een meerderheidsregering ac
cepteert, kan de stakingen nog
tegenhouden", zei Nelson Man
dela dit weekend.
Dat er inmiddels voorstellen
liggen van De Klerk, die in ver
regaande mate voldoen aap dat
principe, maakt geen indruk op
ANC en vakbondsleiders. Zij
zijn er de afgelopen twee jaar
van overtuigd geraakt, dat de
Nationale Partij geen afstand
wil doen van haar macht en dat
De Klerk echte hervormingen
in de toekomst wil voorkomen
door veto-rechten voor de blan
ke minderheid. Ook willen
ANC en achterban hun woede
afreageren over de moorden in
zwarte wijken, die door onwil
en onkunde van de regering-De
Klerk niet worden voorkomen.
Italië verhoogt
zijn disconto
ROME - Italië heeft gisteren
zijn disconto met een procent
punt verhoogd tot 13 procent.
Ook besloot de Italiaanse rege
ring het begrotingstekort te
rug te dringen door een bezui
niging op de overheidsgaven
van 30 biljoen lire (ruim 44 mil
jard gulden). De maatregelen
zijn bedoeld om de markt voor
staatsobligaties en de lire te
stabiliseren. Lires en staats
obligaties zijn de afgelopen
paar weken veel in de verkoop
gedaan, omdat beleggers vre
zen dat de lire zal devalueren»
als de regering niet spoedig
een bezuigingen doorvoert.
Groot
offensief
tegen
Tamiltijgers
COLOMBO Bij een offensief
van het Srilankaanse leger te
gen een in het noorden gele
gen kampement van de Tamil
tijgers zijn tweehonderd guer
rillastrijders gedood. Dit heeft
een militaire woordvoerder in
Colombo meegedeeld. Hij ver
klaarde dat de opstandelingen
werden gedood bij artilleriebe
schietingen en bombardemen
ten door gevechtsvliegtuigen
op een bastion van de Bevrij
dingstijgers op het schierei
land Jaffna, dat in handen is
van de strijders. Uit militaire
bronnen is eveneens gemeld
dat de luchtmacht vrijdag een
hoofdkwartier van de Tamiltij-
gërs in het noordoosten van
het schiereiland heeft gebom
bardeerd. Hierbij zouden vier
belangrijke leiders zijn omge
komen. De Tamiltijgers van
Tamil-Eelam vechten sinds
1983 voor een onafhankelijke
staat in het noordoosten van
Sri Lanka. De hindoeïstische
Tamils vormen met 18 procent
de tweede bevolkingsgroep
van Sri Lanka, dat voor 74 pro
cent door boeddhistische Sin-
halezen wordt bewoond. In de
burgeroorlog zijn tot nu toe on
geveer 20.000 doden gevallen.
