I
Veel artsen
niet adequaat
bij euthanasie
Rottenberg pleit voor
deeltijd-kamerleden
Adviseurs Ritzen
wijzen tv-cursus af
VK
I L' L -WV
Vlootdagen trekken 147.000 bezoekers
Na
Ondanks dumptickets geen
nieuwe horden Amerikanen
li
BINNENLAND
Kleinschalige opvang demente bejaarden succes
Informatie aan trein
reiziger schiet te kort
Bols is erg boos op
Italiaanse fabrikant
Monument
voor Hitier
2 EfiicUcSouoont
MAANDAG 6 JULI 1992
HAARLEM Vergeleken met de
gangbare verpleeghuisopzet biedt
het Anton-Pieckhofje in Haarlem
(APH) grote voordelen voor het Wo
nen en verzorgen van dementeren
de ouderen.
Dit concluderen het Nationaal Zieken
huisinstituut en de Vrije Universiteit in
een evaluatie van dit experimentele pro
ject dat ze in opdracht van het ministerie
van welzijn, volksgezondheid en cultuur
(WVC) hebben uitgevoerd. Hun rapport is
vandaag overhandigd aan minister D'An-
cona.
Het hofje werd in september 1989 in ge
bruik genomen als voorziening voor de
menterende bejaarden. Het APH telt maar
36 plaatsen. Uitgangspunt is een 'warme
zorg' in een omgeving die lijkt op de situa
tie thuis. Het hofje bestaat uit zes wonin
gen rond een binnentuin met elk een ei
gen huiskamer en keuken en een eigen
kamer voor iedere bewoner.
Voor alle bewoners was opname urgent,
maar bij binnenkomst waren ze iets min
der zorgbehoevend dan gemiddeld bij
nieuwe bewoners van een psychogeria
trisch verpleeghuis het geval is. Toene
mende hulpbehoevendheid is tot nu toe
geen reden geweest voor overplaatsing.
Omdat de bewoners steeds meer zorg no
dig hebben, is over een jaar of drie een
nieuwe evaluatie nodig om na te gaan of ze
inderdaad - zoals de bedoeling is tot
hun dood in het hofje kunnen blijven.
'Warme zorg' betekent in het APH een
huiselijke omgeving, weinig regels en ver
boden, het ontbreken van dwangmiddelen
en een niet-medische houding van de
hulpverleners. Elke woning heeft een vast
basisteam van vijf verzorgenden en een
vaste gezinsverzorgster. De huisarts en de
wijkverpleging vangen lichamelijke pro
blemen op en voor deskundigheid op psy
chogeriatrisch gebied kan een beroep op
een verpleeghuis worden gedaan.
Uit het evaluatierapport blijkt dat de zorg
inspeelt op de individuele behoeften van
de bewoners. De inbreng van familieleden
valt wat tegen, terwijl de integratie met de
buurt niet erg van de grond komt. De be
trokkenheid van het personeel blijkt uit
lage ziekteverzuim- en verlooppercenta
ges.
De kosten van het hofje liggen iets onder
het gemiddelde van die van kleine ver
pleeghuizen voor demente bejaarden.
DEN HAAG - De NS schiet ernstig te kort waar het de informa
tieverstrekking aan treinreizigers betreft.
De informatie over vertragingen en overstapplaatsen is gebrek
kig en op een groot aantal treinen staat nog steeds niet de be
stemming aangegeven. Deze klacht heeft de ANWB gedistilleerd
uit een gebruikersonderzoek onder zijn leden.
Volgens de ANWB zijn de berichten die op stations worden om
geroepen voor veel reizigers slecht verstaanbaar. Wel blijken de
meeste reizigers positief over het dienstbetoon van conducteurs
en conductrices.
Dat de reizigersinformatie voor verbetering vatbaar is wordt
door de NS onderkend. De afgelopen jaren hebben de Spoorwe
gen onder meer een spoorboekje op computerfloppy op de markt
gebracht en een 06-nummer geopend voor het opvragen van reis
schema's. Binnen enkele jaren denkt de NS ook op de spoorkaar
tjes zelf vertrek- en aankomsttijden te kunnen aangeven.
vië
UTRECHT Een aan
zienlijke groep huisartsen
gaat niet adequaat om met
euthanatica, de middelen
die gebruikt worden bij
het toepassen van eutha
nasie. Dat blijkt uit een
onderzoek van genees
kundig inspecteur G. Van
der Wal, prof. dr. J. van
Eijk, prof. dr. H. Leenen
en dr. C. Spreeuwenberg
dat deze week in het Ne
derlands Tijdschrift voor
Geneeskunde is gepubli
ceerd.
Volgens de onderzoekers is het
niet verwonderlijk dat artsen
niet geheel volgens de richtlij
nen werken. Euthanasie en
hulp bij zelfdoding zijn in feite
strafbare handelingen die zich
grotendeels in de taboesfeer
afspelen. Uitwisseling van er
varingen wordt daardoor be
moeilijkt, zo schrijven de on
derzoekers.
Bovendien gaat het om een
handeling die weinig wordt
uitgevoerd en waarmee dus
moeilijk persoonlijke ervaring
is op te bouwen. Dit leidt er
volgens de onderzoekers toe
dat vele artsen via „trial and
error" hun eigen weg hebben
proberen te zoeken. Ze zijn als
het ware door schade en schan
de wijs geworden.
Het onderzoek betrof een en
quête, waaraan ongeveer 700
huisartsen in Nederland mee
werkten. Zij gaven daarin ant
woord op vragen als welke
middelen zij gebruikten bij eu
thanasie, op welke wijze en in
welke dosering deze middelen
werden toegediend, hoeveel
tijd er verloopt tussen toedie
ning en overlijden en in welke
mate er complicaties zijn.
Volgens de onderzoekers volg
den weliswaar vele huisartsen
de richtlijnen die door de Ne
derlandse Vereniging voor
Vrijwillige Euthanasie en de
Koninklijke Nederlandse
Maatschappij ter bevordering
der Pharmacie (KNMP) zijn
opgesteld. Toch bestaat de in
druk dat een „aanzienlijke"
groep huisartsen die richtlij
nen minder adequaat han
teert.
Dat bleek vooral uit de wijze
waarop de huisartsen opiaten
(zoals morfine), slaapmiddelen
en insuline gebruikten als
middel om euthanasie toe te
passen. Daarbij werd gebruik
gemaakt van de niet-gewenste
zetpillen, werden de middelen
„onder de huid" in plaats van
in de ader gespoten, werd er te
weinig toegediend en hadden
de artsen geen spierverslap
pers achter de hand.
Bij 12 procent van de patiënten
werden complicaties of niet-
beoogde effecten gemeld. In
sommige gevallen leidde de
toediening tot een te trage
dood, of juist tot een te snelle
dood. Het kwam ook voor dat
patiënten zich verslikten bij de
inname van het middel of dat
ze het middel weer uitbraak
ten.
HILVERSUM - Een tv-
cursus Nederlands voor
allochtonen, zoals de
PvdA in de Amsterdamse
gemeenteraad heeft voor
gesteld, is een poging om
voor een dubbeltje op de
eerste rang te zitten. Om
laag opgeleide allochto
nen Nederlands te leren,
is een intensieve begelei
ding nodig en een tv-pro-
gramma biedt die niet.
Dat vindt de commissie die mi
nister Ritzen (onderwijs) advi
seert over afstandsonderwijs
in de basiseducatie, zo bleek
gisteren tijdens het radiopro
gramma Medelanders Neder
landers. De adviescommissie,
die pas in augustus haar rap
port uitbrengt, vindt wel dat tv
in het onderwijs aan allochto
nen en anderen die Neder
lands willen leren en schrijven
een grotere rol kan spelen.
Maar dat kan pas nadat zij heb
ben leren te leren, zoals com
missie-secretaris Henk Sligte
het noemde. Voor wie nog niet
of nauwelijks kan lezen en
schrijven, en dat geldt voor de
helft van de allochtonen in Ne
derland, is een tv-programma
een volstrekt onvoldoende in
troductie.
Het Amsterdamse PvdA-
raadslid Balai vond de hou
ding van de adviescommissie
te defensief. Een tv-program
ma waarin hele eenvoudige
woorden en zinnen, zoals „dit
is een appel" in het Neder
lands worden uitgesproken,
ondersteund door beelden,
kan volgens hem juist een goe
de eerste basis leggen voor de
kennis van onze taal. De PvdA-
fractie heeft deze week een af
spraak met het Amsterdamse
kabelnet AT5 om over het initi
atief te praten.
NIEUW-VENNEP - Bols is
erg boos op de Italiaan Guisep-
pe Ciarrapico. Het dranken
concern was nog volop in on
derhandeling met Ciarrapico
over de overneming van de wa
termerken Recoaro en Pejo,
toen er in zeven Italiaanse
kranten plotseling berichten
verschenen over reeds onder
tekende contracten. Bols
vreest (maar weet niet zeker)
dat de berichten afkomstig
zijn van Ciarrapico. Koninklij
ke Distilleerderijen Erven Lu
cas Bols heeft het afgelopen
'"«.ia.
'■"J- &C
*W\
Grote drukte op de kade van Den Helder tijdens de vlootdagen.
DEN HELDER De Nationale Vlootda
gen hebben dit weekeinde 147.000 bezoe
kers naar Den Helder gebracht. Het eve
nement werd voor de 35e keer gehouden.
Onder de vijfentwintig Nederlandse en
buitenlandse schepen bevonden zich de
onderzeeboot Hr.Ms. Walrus en de Hr.Ms.
Karei Doorman, die voor het eerst voor het
publiek werden opengesteld. Tijdens de
drie vlootdagen lieten Nederlandse mari
niers zien hoe zij met Lynx- en Seaking-
helikopters opereren. Andere publiek-
trekkers waren de expositie Defensie en
Milieu van het ministerie van defensie en
de onderhoudsbedrijven van de Koninklij
ke Marine. Het beveiligingskorps van de
marine hield gisteren een vredesactiviste
aan die stickers met de tekst 'Weg met het
militarisme' op de tentoongestelde voer
tuigen plakte. De vrouw is overgedragen
aan de marechaussee.
Geen krant ontvangen? Bel tussen
18 00 en 19.00 uur, zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur, telefoonnr 071-
122248 en uw krant wordt nog dezelfde
avond nabezorgd.
door BERT JANSMA
Een deel van de ondergrondse bunker van
Hitler in Berlijn is tot monument verklaard,
lees ik. Hoe zit dat precies, zou ik willen weten.
Wordt dat een monument met een bordje erop,
toegangstijden en bezoekuren? Nee tochIk
begrijp best dat de Duitse joodse gemeente
verontwaardigd is over dat besluit. Is dat geen
waanzin? We zitten op de wereld en zeker in
Duitsland al met die enge figuren die vinden
dat ze neo-nazi moeten zijn en die hun
bijeenkomsten graag houden op plekken die
besmeurd zijn met het zwart van de nazi
geschiedenis. Hebben ze er weer een plek bij.
„Een nieuw pelgrimsoord voor neo-nazi's"
vermoedt de Duitse joodse gemeente terecht
verontwaardigd. Die bunkerruimtes werden
pas in 1990 ontdekt bij graafwerk onder de
Potsdamer Platz in Oost-Berlijn bij wijlen de
muur. Hitiers privé-vertrekken waren al in
1945 opgeblazen. De restanten van de Hitier-
bunker die nu tot historisch monument
worden verklaard, komen volgens het
krantebericht straks te liggen onder nieuw te
bouwen ministeries, wanneer de Duitse
regering van Bonn naar Berlijn verhuist. Dat
lijkt me helemaal vreselijk. Ik kan me niet
voorstellen dat ze op een Duits ministerie
straks moeten gaan zeggen dat hun
grondvesten nog van Hi tler waren. Volstorten
die bunker, weg ermee.
Tezelfdertijd lees ik vage berichten over de
lijken van Hitleren Goebbelsdie gevonden
zouden zijn. Zal wel apekool zijn. maar tóch.
En op een tv-zenderzïe ik de Engelsman David
Irving in Moskou met glazen platen in de weer
waarop de oorlogsdagboeken van Joseph
Goebbels staan gefotografeerd. Het
programma-in-kwestie meldde niet dat die
David Irving een extreem-rechtste sinjeur is
en een van de figuren die voortdurend blijven
volhouden dat Hitier z'n slechte reputatie niet
verdient. Een historicus nota bene, die ooit
geroepen heeft dat straks „de mythe van de
massamoordenaars in Auschwitz, Majdanek
en Treblinka wel zal zijn ontzenuwd". En die
man moet de oorlogsdagboeken van Goebbels
openbaar maken? Hij wordt voor zijn werk
bovendien betaald door de Engelse Sunday
Times, die hij ooit nog de tip over de (valse)
Hitlerdagboeken toespeelde. De Russen hebben
een blunder begaan die Irving toe te laten tot
hun Centrale Archief aan de Viborskaj astraat
in Moskou. Maar ze hebben daar al zoveel
moeite hun staatshuishouding op orde te
krijgen, dat archieven erbij inschieten.
Tragisch, want zulk materiaal hoort in de
controleerbare handen van geautoriseerde
wetenschappers. Die drie berichten zo op een
kluitje aan het eind van de vorige week geven
me een erg naar gevoel. 'Unheimisch', om het
maar Du its te houden. Ik vrees dat het
allemaal koren op de molen is van figuren die
de geschiedenis gebruiken om hem te
ontkennen of hem te herhalen.
HILVERSUM - PvdA-
voorzitter Rottenberg is
voorstander van een ka
merfractie waarin de le
den drie dagen in het par
lement zitten en twee da
gen elders werken. Op die
manier wordt een perma
nente praktijkervaring
bewerkstelligd. De ka
merleden zijn dan „alerter
en levendiger".
Rottenberg zei dit gisteren
wordt gepresenteerd.
Wat Rottenberg betreft is de
Kamer momenteel te eenzijdig
samengesteld en komen er
scherpe criteria. Hij wil „meer
bemoeials en minder specialis
ten". De huidige generatie ka
merleden is te ambtelijk. Er is
meer behoefte aan mensen uit
het bedrijfsleven en weten
schappers. Nu „lijken ze teveel
op elkaar". De PvdA-voorzitter
voor de NCRV-radio in een re- brak ook een lans voor de inzet
actie op het CDA-rapport van van 65-plussers. Dat zijn dik-
oud-minister De Koning wijls „steengoeie mensen met
„CDA-politici in functie". Ook veel ervaring",
de PvdA werkt aan een profiel- - - -
schets van de kamerfractie, die
waarschijnlijk in het najaar kwaliteit van het parlement.
Hij zei in het CDA-stuk serieu
ze twijfels over het functione
ren van de Kamer te missen.
De PvdA is wat hem betreft uit
op een gezonde concurrentie
op basis van kwaliteit. Dan kan
omdat het congres van de par
tij een deel van de kamerleden
aanwijst. Een kamerlid, aldus
de PvdA'er, moet zich voortdu
rend afvragen: „Kan ik nog wel
een goede bijdrage leveren?"
Het vak politicus is toch al ab
soluut van tijdelijke aard, zo
meent Rottenberg.
weekeinde medegedeeld dat
de gesprekken „tot nader or
der zijn verdaagd". Bols wil
zich eerst op de hoogte stellen
hoe de berichten in de pers zijn
verschenen en zich dan nader
beraden over de toekomst. In
de persberichten werd onder
meer gemeld dat Bols de twee
watermerken had overgeno
men voor 500 miljard lire
740 miljoen), terwijl de Ne
derlanders meer denken aan
een bedrag rond de 240 mil
joen.
Bezoek Brunswijk
Ronny Brunswijk, leider van het Surinaamse junglecommando, gis
teren bij aankomst op Schiphol. Hij is in ons land om overleg te ple
gen met zijn adviseurs over het binnenkort te tekenen vredesak
koord. De Surinaamse leider toonde zich optimistisch.
FOTO-ANP
CASPER EN HOBBES
DOOR BILLWATERSON
IK SA HfT WlUSfUWI
Voce pf oucvtic tXvMv.
zï KILLÉN HÉT VccR
TlfN AUkJofN
SliCfN KRIJSfN.
/VlofT IK
wlffR
VRAGfN
PSNK Of?
PAT IS NIET
Hf^f/HAA^ WAT
IK gfPofi,...
V.
Bliksem vernielt
sterrenwacht
HOEVEN De Volker Stevin
sterrenwacht in het Brabantse
Hoeven heeft dit weekend
door blikseminslag enkele ton
nen schade opgelopen. Het
elektrische circuit functio
neert niet meer en de radioka
mer is geheel vernield. „De
stoppen zijn van de muren ge
vlogen, zelfs de telefoon deed
het niet meer", aldus een
woordvoerder. Vermoedelijk
zal de Hoevense sterrenwacht
proberen nu versneld in een
nieuwe behuizing terecht te
komen, het huidige was al ver
vallen maar heeft door de blik
sem een extra dreun gekregen.
De gebouwen en installaties
van de sterrenwacht zullen
niet voor de bezoekers worden
gesloten. Ook het afgelopen
weekeinde gingen de rondlei
dingen gewoon door.
Broer en zus
omgekomen
MIDDELBURG - Bij een ver
keersongeval op het eiland
Tholen zijn gistermiddag de
13-jarige L. van de Velde en
haar 18-jarige broer P. van de
Velde uit Sint Maartensdijk
om het leven gekomen. Twee
andere leden van het gezin zijn
zwaar gewond overgebracht
naar ziekenhuizen in Bergen
op Zoom en Roosendaal. De
politie vermoedt dat de auto
waarin de vier zaten rechts in
de berm terecht kwam en hier
na, als gevolg van een te hefti
ge stuurcorrectie, onderstebo
ven in de sloot belandde. Een
in de buurt wonende boer red
de door snel ingrijpen twee in
zittenden van de auto, een 21-
jarige vrouw en een 17-jarige
jongen, van de verdrinkings
dood. Hij kon met zijn land
bouwtrekker de auto gedeelte
lijk uit de sloot trekken.
NEW YORK In het kan
toor van Martinair Hol
land in Manhasset bij New
York is op een mooie zo
merse dag weinig te mer
ken van de tarievenoorlog
die momenteel woedt in
de luchtvaart binnen de
Verenigde Staten en op de
routes vanuit de VS naar
Europa.
Enkele tientallen mensen
gaan er onverstoorbaar door
met hun werk achter hun
beeldscherm, met de telefoon
binnen handbereik. De prij
zenslag gaat goeddeels voorbij
aan de grote stroom toeristen
die deze zomer vanuit de VS
naar Europa komt - de doel
groep van Martinair. De mees
ten van hen hebben hun ticket
al maanden geleden gekocht.
De grote kortingen, tot 50 pro
cent van het standaardtarief,
gelden alleen voor volbetalen-
de passagiers en dat zijn er
niet zoveel. In beginsel betaalt
alleen diegene die een 'open
jaarretour' koopt het volle
pond. Meestal zijn dat zaken
reizigers die eerste klas of bus-
inessclass vliegen met lijn
dienstmaatschappijen zoals de
KLM.
Ook op de lijndiensten reist
zo'n tachtig procent van de
passagiers in de toeristenklas
se. Van deze groep is slechts
zo'n 15 procent volbetalend. de
restprofiteert van een of ande
re korting. Het gaat daarbij on
der meer om tarieven waaraan
bijvoorbeeld de voorwaarde
van een minimaal verplicht
verblijf van enkele weken is
verbonden omdat die tickets
het vakantieverkeer moeten
bevorderen.
Hoewel lijndienstmaatschap
pijen dus de meeste passagiers
'economy' vervoeren, maken
zij de helft van hun omzet in
het zakelijk verkeer, dus met
doorgaans volbetalende passa
giers. Omdat juist daar de ta
rievenoorlog plaatsheeft, tikt
het negatieve effect in de om
zet behoorlijk aan
Negatief effect
De KLM voelt de binnenlandse
tarievenoorlog bovendien via
haar samenwerking met de
luchtvaartmaatschappij Nort
hwest. Via het binnenlandse
netwerk van Northwest wor
den KLM-passagiers aange
voerd naar verzamelpunten zo
als de luchthavens van Minne
apolis en Detroit waar zij over
stappen op gecombineerde
KLM/Northwest-vluchten naar
Amsterdam. Als zo'n passagier
zijn ticket koopt bij de KLM,
dan moet de KLM de zoge
noemde 'off line'-kosten (het
voortraject tot aan Minneapo
lis of Detroit) verrekenen met
Northwest. De 'off line'-op-
brengsten zijn echter gedaald
als gevolg van de tarievenoor
log.
Op het Transatlatische traject
komt de KLM er nog betrekke
lijk goed vanaf omdat de initia
tiefnemer in de tarieyenslag,
American Airlines, niet op
Schiphol vliegt. Naar verluidt
zou de Nederlandse overheid -
die in dit soort zaken altijd het
belang van de KLM behartigt -
het verlenen van landings
rechten aan American op
Schiphol hebben opgeschort
tot na de zomer. De overheid
wil die landingsrechten ge
bruiken in het spel van loven
en bieden voor een nieuw
luchtvaartakkoord tussen Ne
derland en de VS. De gesprek
ken daarover beginnen na de
zomer.
President-directeur Bouw van
de KLM hoopt dat het nieuwe
akkoord" er vóór de Ameri
kaanse presidentsverkiezings-
en, begin november, is. De zit-
tertde Amerikaanse ondermi
nister van transport, Jeffrey
Shane, die de onderhandelin
gen voert, is van plan de KLM
als eerste maatschappij het
recht te geven binnenlandse
vluchten uit te voeren. De
KLM zou dan rechtstreeks de
confrontatie aangaan met de
Amerikaanse megacarriers op
hun thuismarkt.
Bouw gokt er op dat de tarie
venoorlog dan voorbij is. Bij de
presentatie van het jaarverslag
van de KLM zei hij dat de Ame
rikaanse luchtvaartmaatscha-
pijen zich beginnen te realise
ren dat de oorlog alleen heeft
geleid tot lagere prijzen, niet
tot meer vervoer. De inkom
sten zijn dus gedaald. Dat de
oorlog juist woedt tijdens de
vakantieperiode heeft de scha
de nog enigszins beperkt ge
houden. In de zomermaanden
vliegen er traditioneel minder
volbetalende passagiers.
Waarschijnlijk liggen de bo
demtarieven op de lijndien
sten niet zover meer af van de
tarieven die chartermatschap-
pijen berekenen, alhoewel
Martinair zegt daar nog altijd
zo'n 100 tot 150 dollar onder te
zitten. Om niet volledig op
prijs te hoeven concurrerèn
zocht Martinair een andere
weg naar de klant en die komt
erop neer: „Spoor potentiële
klanten op en zorg dat je
eerder bij hen bent dan de con
currentie". Daarvoor heeft
Martinair in de VS Martinair
Services opgericht die in feite
de rol vervult van touropera
tor.
