1
mal
Ie
Volgens de leer van fung shui brengt
een te lang bureau geheid armoede
Slovenië gaat stil en vredig eigen gang
Giotto
ontmoet
nieuwe
'sneeuwbal'
Ceidóc SoutcMit'
ZATERDAG 4 JULI 1992 PAGINA 25
HONGKONG - De heer Chun
Ying-tong heeft een bloeiende
praktijk. Toch is hij huisarts noch
tandarts. Het kopje in het tele
foonboek zegt dat hij specialist is
in fung shui, een leer die bepaalt
hoe een gebouw moet worden
gebouwd en ingericht opdat het,
door een optimale harmonie met
de omgeving, de kalender en de
kosmos een zo gunstig mogelijke
uitwerking op haar bewoners
heeft.
Zijn praktijk ligt aan de barstensvolle
slagader van Kowloon, het schiereiland
van Hongkong dat aan het vasteland
van de Volksrepubliek China grenst.
De heer Chun gaat geheel gekleed in
hef rood, „dat is de gelukskleur." Bijge
lovig? Maar dan wel een bijgeloof dat
serieus moet worden genomen. Zo se
rieus, dat er vele duizenden Hongkong-
dollars aan worden gespendeerd.
Het is een oude leer. Voor China's boe
ren, die van oudsher het merendeel van
de bevolking vormen, zijn wind en wa
ter machtige natuurkrachten die de
oogst kunnen vernietigen of juist voe
den. Het is daarom zaak dat je in een
goede harmonie met deze krachten
leeft.
Een ingewikkeld cosmologisch sy
steem, gecombineerd met de orakels
uit het klassieke Boek der Veranderin
gen (ook bekend onder de naam Yijing
of I-Tjing) heeft in de loop der eeuwen
geleid tot een uitgewerkte handleiding
die aangeeft hoe men zijn huis moet
construeren. En in het op geld beluste
Hong Kong betekent dat: welke vorm
moet je aan je kantoor geven om het
meeste geld te verdienen.
Onheil
Neem het hoofdgebouw van de Hong
kong Bank in Central District op Hong
Kong Island. Het eerste ontwerp voor
het prestigieuze gebouw werd gedomi
neerd door metalen balken die volgens
een patroon van driehoeken naar bene
den wezen.
Toen de fung shui-specialist werd inge
schakeld, was hij tevreden over de loca
tie. Het gebouw zou worden gecon
strueerd aan de voet van de Victoria
Peak, en keek uit op de zee, zodat er
een heuvel was om de bank tegen on
heil te beschermen en een mooi uitzicht
om haar rijkdom te vergroten.
Maar het ontwerp van het gebouw zelf
was niet in orde. Driehoeken die naar
beneden wijzen, symboliseren achter
uitgang en onheil. De architect moest
dus weer aan het werk, en in het uitein
delijke ontwerp zijn de driehoekspatro
nen omgedraaid en wijzen ze naar bo
ven.
De Hongkong Bank doet inmiddels
goede zaken, en heeft een succesvolle
poging ondernomen om de Britse Mid
land Bank over te nemen en verslaat
daarmee concurrent Lloyds. En hoewel
het Britse management van de Hong
kong Bank het zal ontkennen, weten
plaatselijke inwoners zeker dat dit suc
ces te danken is aan de optimale fung
shui van het hoofdkantoor.
Koffiehuis
De praktijk van de Fung Shui-specialist
werkt net als die van een dokter. Za
kenlui waarvan het bedrijf niet goed
loopt zonder dat er daarvoor directe
oorzaken te vinden zijn in bijvoorbeeld
slecht management of een slappe
markt, komen vaak bij de heer Chun
voor 'consult' voor hun zieke bedrijf.
En vaak niet zonder succes.
Neem nu een koffiehuis in downtown
Kowloon. Al maanden gingen de zaken
slecht; ondanks de gunstige locatie aan
een drukke straat waren ze eigenlijk
nooit echt goed gegaan. De heer Chun
ging persoonlijk een kijkje nemen.
Daarvoor neemt hij niet alleen zijn boe
kenkennis mee: hij is gewapend met
twee instrumenten van vitaal belang.
Het eerste is de Luopan, een ronde
schijf vol met Chinese karakters met in
het midden een kompas om de wind
richting te bepalen. Het tweede is een
lineaal, die de cruciale maten regis
treert voor meubilair.
De oorzaak voor het slechte zakenkli-
maat van het koffiehuis was snel gevon
den. Het bleek al gelijk bij binnenkomst
dat het toilet recht tegenover de ingang
was. Bovendien stond de deur van de
keuken haaks op die van de ingang, zo
dat obers en klanten het risico liepen
tegen elkaar op te botsen. Bij deze ar
gumenten lopen logica en Fung Shui
nog door elkaar. Maar er was meer.
Het bureau in het kantoor van het kof
fiehuis was bovendien vol fouten. Het
bureau van de baas was 150 centimeter
lang. Volgens de Fung Shui-lineaal
moet een bureau of 138 of 165 centime
ter lang zijn om een winstgevend bedrijf
te kunnen dienen. Zelfs het tafeltje
met-wieltjes waarop de printer van de
computer stond, moest worden vervan
gen: het was 65 centimeter hoog, terwijl
60 centimeter als 'goedgunstig' geldt.
De veranderingen die moesten worden
aangebracht, gingen vele duizenden
guldens kosten. Deuren moesten wor
den verplaatst, nieuw meubilair aange
schaft.
Dikke grijns
In zijn kantoor toont de heer Chun een
aantal foto's van een zakenman die met
een dikke grijns in een Rolls Royce zit.
Een voormalige klant. Had problemen
met zijn zaak. Maar na een consult wa
ren de noodzakelijke veranderingen
aangebracht in diens kantoor, waarop
de gang van zaken als op slag naar wens
gingen.
De Britse kroonkolonie Hongkong mag
dan goede zaken doen met fung shui,
over precies vijfjaar zal het overgaan in
Chinese handen, en in de Volksrepu
bliek gelooft men niet meer in deze leer
sinds de Communistische overname in
1949. Het gevolg van dat ongeloof is al
lang zichtbaar in Hongkong in het
machtige kantoor van de Bank of Chi
na. Ontwerper I.M. Pei, die naar eigen
zeggen werd geïnspireerd door een op
schietende bamboespruit, heeft zich
niets aangetrokken van de wetmatighe
den van fung shui. Het gevolg is dat de
bank niet goed ligt, reden waarom de
inwoners van Hongkong zich niet be
haaglijk voelen als ze in de buurt zijn
van het gebouw. En dat kan wel eens
een slecht voorteken zijn voor de toe
komst. Het management van de Bank
of China zou er wellicht verstandig aan
doen, nu het nog kan en mag, om als
nog een consult bij de heer Chun aan te
vragen.
Architect I.M. Pei, die naar eigen zeggen werd geïnspireerd door een opschietende bam
boespruit, heeft zich bij het ontwerpen van de Bank of China niets aangetrokken van de
wetmatigheden van fung shui. De inwoners van Hongkong voelen zich niet behaaglijk als
ze in de buurt zijn van het gebouw. fotclsp
Idoor
GERT VAN WIJLAND
BELGRADO/LJUBLJANA -
Precies een jaar nadat de tanks
door Slovenië reden, is deze ex-
republiek van Joegoslavië in aan
merkelijk betere conditie dan de
overige delen van het oude land
van Tito. Het ministaatje aan
gene zijde van de Alpen gaat
weliswaar door een diepe econo
mische crisis, maar een verwoes
tende burgeroorlog als die in
Bosnië en Kroatië bleef de inwo
ners bespaard.
De Slovenen vochtten hun eigen tien
dagen durende onafhankelijkheidsoor
log, wonnen die en wisten verder buiten
de daarna escalerende strijd in de buur-
republieken te blijven.
Het op 4 juli onder leiding van toenma
lig EG-voorzitter Hans van den Broek
bereikte akkoord van Brionni stond ga
rant voor de terugtrekking van het fe
derale leger en een verder vreedzaam
vertrek van Slovenië uit Joegoslavië.
Terwijl in Kroatië en Bosnië complete
steden werden - en worden - verwoest,
en meer dan 14.000 mensen omkwa
men, bouwden de Slovenen aan hun ei
gen onfhankelijke staat.
Op internationale erkenning moesten
ze weliswaar net zo lang wachten als de
Kroaten, maar anders dan hun zuider
buren, zijn de Slovenen wel baas geble
ven over heel hun grondgebied.
In Slovenië bestaat geen Servische min
derheid die een groot deel van de repu
bliek met militaire middelen heeft op
geëist, zoals in Kroatië gebeurde. De
etnisch homogene bevolking stond een
jaar geleden als een man achter de on
afhankelijkheid.
OMWEG
Niet alleen moeten er tienduizenden
vluchtelingen worden onderhouden,
vooral het wegvallen van de interne
Joegoslavische handel is een zware
klap. „We hadden gehoopt dat de Joe
goslavische markt voor ons zou blijven
bestaan. Door de oorlog is dë handel
ingezakt. Onze economie heeft daar
enorme schade door opgelopen", aldus
Ivan Majcen, secretaris van de Kamer
van Koophandel in de hoofdstad Ljub-
jana.
Ruim 25 procent van de Sloveense pro-
dukten vond vroeger zijn weg naar Ser
vië, Kroatië, Bosnië of Macedonië.
„Dat was alleen al een markt van 24
miljoen mensen. Nu ook de Sovjetunie
als partner is weggevallen, hebben we
nog 2 miljoen klanten over, dat zijn de
Slovenen zelf', stelt Majcen. De Slo
veense industrie richt zich wanhopig op
het Westen, maar de prijs is meestal te
hoog in vergelijking van de kwaliteit, zo
geeft de secretaris toe.
Misschien belangrijker nog dan de af
zet, was de goedkope stroom van
grondstoffen die de Sloveense industrie
uit de rest van Joegoslavië betrok. „We
hebben de grootste moeite om onze
wijn nog uit Macedonië te krijgen, die
moet met een omweg over Hongarije
worden aangevoerd", geeft Matjaz Ko-
vacic van bottelarij Slovenijavino als
voorbeeld. Uit Bosnië komt al maan
denlang geen druppel meer binnen.
Over de daar gedane investeringen
durft Kovacic niet eens na te denken.
VLUCHTELINGEN
Onder alle moeilijkheden zakte de pro-
dluktie in Slovenië het laatste jaar met
meer dan 12 procent, terwijl de handel
zelfs met 25 procent is afgenomen.
Meer dan 100.000 Slovenen (11 pro
cent van de beroepsbevolking) hebben
geen werk. Nog eens 70.000 anderen
verwachten elk moment hun baan te
verliezen omdat hun bedrijf op de rand
van het faillissement staat. Een gemid
deld gezin van 4 mensen heeft eigenlijk
5 maandlonen nodig om in zijn normale
levensonderhoud te voorzien.
Op een bevolking van 2 miljoen men
sen leven nu al meer dan 30.000 fami
lies van het Rode Kruis of door de staat
betaalde voorzieningen. De nog steeds
stijgende stroom vluchtelingen uit Bos
nië en Kroatië is daar nog niet in mee
gerekend. „We kunnen geen 50.000
vluchtelingen opvangen, onze kazernes
en andere opvangcentra zitten nu met
30.000 al veel te vol", verklaarde minis
ter van informatie Kacin begin mei 'op
en persconferentie. Nog heeft Slovenië
zijn grenzen niet voor alle vluchtelin
gen gesloten, jonge mannen worden al
wel teruggestuurd naar Kroatië.
Slovenië heeft zijn eigen geld, zijn eigen
paspoort en zijn eigen postzegels. De
nieuw ingevoerde tollar is als munt re
delijk succesvol, maar de inflatie loopt
gestaag op. „De introductie verloopt
moeizaam, we hebben onze doelstellin
gen niet gehaald", aldus Majcen van de
Kamer van Koophandel.
SCHANDALEN
Ook andere symbolen van de zelfstan
digheid zijn niet altijd even gelukkig in
het gebruik: het staatsapparaat is vol
gens veel Slovenen excessief gegroeid,
de bureaucratie en de daarbij behoren
de kosten nemen snel toe. Op het mi
nisterie van defensie werken bij voor
beeld 3500 ambtenaren en soldaten. De
politie bestaat uit het dubbele aantal
manschappen. Een in de straten van
Ljubjana veel gemaakt rekensommetje
leert dat elke soldaat of politieman
daarmee 200 Slovenen te verdedigen
heeft.
Ook politiek is Slovenië niet meer de
eenheidstaat die het tijdens en voor de
oorlog was. De eerste schandalen over
corrupte politici zijn inmiddels onthuld,
de eerste koppen zijn gerold. Het ver
trouwen in premier Peterle, die het
land naar de zelfstandigheid leidde, was
begin mei tot een dieptepunt gezakt.
Hij werd vervangen door de oud-presi
dent van Joegoslavië, Drnovsek. Samen
met de oud-communistische president
moet de eveneens uit de partij van Tito
stammende Drnovsek het land uit de
economische en politieke crisis leiden.
Ooit was Slovenië de meest welvarende
republiek van Joegoslavië, het parade
paardje van de centraal geleide econo
mie van het arbeiders zelfbestuur. Nog
steeds gaat het in de voormalige deelre
publiek beter dan in de rest van het
voormalige land, maar dat zegt meer
over de deplorabele situatie in de door
oorlog verscheurde en verarmde overi
ge staatjes dan over de bloei van de Slo
veense economie. In het land der blin
den is eenoog koning.
Idoor
RICHARD SCHUURMAN
NOORDWIJK - Giotto is te
rug in het nieuws. Ruim zes jaar
nadat de Europese ruimtesonde
haar opzienbarende ontmoeting
had met de komeet Halley, be
reidt de robot zich voor op een
nieuw avontuur. Op 10 juli vliegt
Giotto langs de komeet Grigg-
Skjellerup.
Het mag dan wel niet het bekendste he
mellichaam zijn, maar wetenschappers
zijn razend benieuwd naar de verschil
len en overeenkomsten die Giotto tus
sen Halley en Grigg-Skjellerup zal laten
zien. Kometen behoren tot de oudste
voorwerpen in het zonnestelsel en be
vatten materialen die in de loop der tij
den nauwelijks zijn veranderd. Daarom
kunnen ze veel vertellen over het ont
staan van het zonnestelsel 4,6 miljard
jaar geleden.
Dat Giotto een tweede missie maakt is
uiteindelijk een verrassing. „Het is een
bonus. We hadden niet gedacht dat
Giotto de ontmoeting met Halley zou
overleven, maar wonder boven wonder
kwam zij er nauwelijks geschonden
uit", vertelt Manfred Grensemann,
project manager van de nieuwe missie.
De ontmoeting met Halley de be
roemde komeet die al in 1304 door de
Italiaanse schilder Giotto di Bondone
op het doek is gezet had plaats in de
nacht van 13 op 14 maart 1986. Met een
snelheid van 68 kilometer per seconde
stormde de sonde loodrecht op de kern
van de komeet af, die onder invloed van
de zonnewarmte een groot deel van zijn
massa verloor en een grote 'staart' van
stofdeeltjes achter zich liet. Uiteinde
lijk vloog Giotto op 596 kilometer van
de kern van Halley.
Winterslaap
Al vóór de ontmoeting met Halley wa
ren er plannen voor een vervolgmissie,
maar die werden niet realistisch geacht.
Toen de sonde na 14 maart '86 echter
nog keurig antwoordde op de comman
do's die vanaf de aarde werden gezon
den, bleek een vervolgmissie wel haal
baar. Giotto werd op een koers gezet
die haar in 1990 langs de aarde zou voe
ren. Vervolgens werd zij in een 'winter
slaap' gebracht, terwijl door het Euro
pese ruimte-agentschap ESA de plan
nen en kosten voor een nieuwe missie
op een rij werden gezet.
Voordat hierover definitief kon worden
beslist, moesten project manager Man
fred Grensemann en Gerhard
Schwehm van het wetenschappelijk bu
reau eerst weten welke instrumenten
aan boord van Giotto nog functioneer
den. Daarvoor werd de sonde in febru
ari 1990 uit de winterslaap gehaald en
volledig gecontroleerd.
Van de elf instrumenten bleken zeven
perfect in orde, twee iets aangetast en
de overige twee onbruikbaar. Bij die
laatste zat jammer genoeg ook de ca
mera, die bij Halley de fraaie plaatjes
maakte. De camera op zich werkte pri
ma, maar de kap die er bovenop was ge
monteerd bleek zodanig beschadigd dat
er geen licht binnen kon komen.
De evaluatie gaf de wetenschappers
voldoende vertrouwen in de mogelijk
heden van Giotto, en dus werden de
voorbereidingen voor de tweede missie
voortgezet. De sonde vloog op 2 juli
1990 langs de aarde en werd door de
zwaartekracht vantmze planeet op een
koers gezet die ongeveer bij Grigg-
Skjellerup zou uitkomen. Op 23 juli van
dat jaar doezelde Giotto weg in de
tweede winterslaap.
Gewekt
Op 7 mei jongstleden is de tweehon
derd miljoen kilometer van de aarde
verwijderde sonde weer gewekt. Opval
lend genoeg heeft het ijskoude ruim
teklimaat nauwelijks invloed gehad op
het apparaat. „De systemen werken
nog net zoals voor de tweede winter
slaap. Er is een klein verlies in het elek
trische vermogen, mogelijk omdat de
zonnecellen tijdens de passage langs de
aarde iets zijn beschadigd. Maar het
verlies is niet ernstig en heeft geen ge
volgen voor de missie", verklaart
Grensemann.
Na een laatste grote koerscorrectie op
22 mei is Giotto nu definitief op weg
naar Grigg-Skjellerup. Op 8 juli volgt
nog een kleine correctie om zo dicht
mogelijk bij de komeet te komen. „We
mikken op de kern. In theorie is het
mogelijk dat we met de komeet in bot
sing komen, maar zoals het er nu naar
uitziet zullen we de kern niet dichter
dan op achthonderd tot duizend kilo
meter naderen", zegt Gerhard
Schwehm.
De oorzaak hiervan is dat de weg naar
Grigg-Skjellerup niet zoals bij Halley
door andere verkenningssatellieten
nauwkeurig is uitgestippeld. „Bij deze
komeet zijn we, om de koers te bepa
len, aangewezen op de waarnemingen
van sterrewachten. Het probleem is dat
de komeet momenteel nog niet helder
is en daarom moeilijk is te zien. Maar
dat is de afgelopen weken steeds beter
geworden".
In tegenstelling tot de ontmoeting met
Halley vliegt Giotto op 10 juli haast zij
delings langs de komeet, die een grote
re snelheid heeft en de sonde van on
deren passeert. Dat gebeurt om 17.25
uur. Omdat Giotto dus niet met zijn be
schermende schild naar de komeet is
gericht, is de kans dat de instrumenten
door stof en gruis worden beschadigd
groter dan bij Halley. In het ergste ge
val verliest de ruimtesonde het contact
met de aarde. Na de ontmoeting wordt
Giotto op 13 juli in haar definitieve
winterslaap gebracht en blijft zij* eeuwig
om de zon draaien.
Rondje zon
'G-S' werd in 1909 ontdekt door de
Nieuwzeelander John Grigg en in 1922
herontdekt door de Zuidafrikaan Skjel-
lerup. De komeet draait elke 5,1 jaar
een rondje om de zon. Tijdens haar
ontmoeting met Giotto bevindt zij zich
hier met 148 miljoen kilometer het
dichtste bij. De grootste afstand tot de
zon bedraagt 741 miljoen kilometer,
wat haar in de buurt van de planeet Ju
piter brengt.
Wat Grigg-Skjellerup zo interessant
maakt is dat zij totaal verschilt van Hal
ley. Voor zover nu bekend is de door
snede van Giotto's nieuwste, aardap-
pelvormige doel tussen de vierhonderd
meter en drie kilometer, terwijl Halley
zestien kilometer in doorsnede meet.
Halley is omschreven als een 'vuile
sneeuwbal', een kern waarom zich veel
ijs- en stofdeeltjes bevinden die tijdens
de omloop rond de zon wegsmelten.
„We hebben vastgesteld dat Halley per
seconde dertig ton stof en gas verliest.
Omdat zij slechts één keer in de 76 jaar
bij de zon vliegt, is er nog relatief veel
materie behouden. Grigg-Skjellerup
heeft tijdens haar veelvuldige passages
waarschijnlijk de meeste deeltjes al ver
loren en stoot nu nog maar tussen de
vijftig en driehonderd kilo per seconde
uit", verduidelijkt Gerhard Schwehm.
De gegevens die wetenschappers straks
over twee verschillende kometen bezit
ten is belangrijk bij de voorbereiding
van een toekomstige komeetmissie,
Rosetta.
Deze Europese robot moet in decem
ber 2002 worden gelanceerd', in januari
2008 op de komeet Hartley-2 een bo
demmonster nemen en in november
2010 terugkeren op de aarde.
