ilometervreter Jeannot
ist alleen het vrouwtje
Resident Lech Walesa: „Europa moet minder zeggen en meer doen"
Amerikaanse' premier Joegoslavië wacht zware taak
BUITENLAND
Panic krijgt toestemming
voor vlucht naar Belgrado
leidóaQowiant
VRIJDAG 3 JULI 1992
I door
vriej ROGER BOYES
jpielARSCHAU - De situatie in Polen loopt
olitijet uit de hand. Dat verklaarde de Poolse
resident Lech Walesa met nadruk toen hij,
ezeten in zijn grote werkkamer, van pre-
ïier Waldemar Pawlak vernam dat deze er
bg steeds niet in was geslaagd een kabinet
ers imen te stellen. Zelfs de 33-jarige Pawlak,
r nifen nuchtere en onverstoorbare boer, waar-
)liti®huwde dat er chaos dreigt te ontstaan in
hoo^len.
ïngokijk", zei de president, wijzend op de kof-
'zwofekopjes voor hem. „Als mijn vrouw hier
g ziqnnen zou komen, zou ze zeggen dat deze
ïr v^fel een puinhoop is omdat de schoteltjes
atioiet netjes op een rij staan. Maar de tafel is
hij, 1
gedekt door professionele obers die vinden
dat de tafel er zo goed uitziet. Het is hetzelf
de wanneer je praat over chaos en onzeker
heid - het is een volslagen subjectief oor
deel". Het ontbreken van een regering
vormt volgens Walesa geen belemmering
voor het essentieële hervormingsproces.
„Ongeveer veertig procent van de kleine
industrieën is al in particuliere handen. Die
mensen willen helemaal niet lastig worden
gevallen door een regering".
De Poolse autoriteiten hebben geen politie
ingezet tegen de protesterende boeren die
de wegen blokkeerden, zoals in andere lan
den het geval was. Zelfs de mislukte poging
tot een politieke machtsovername - toen
de voormalige premier Jan Olszewski ont
hulde dat een aantal vooraanstaande politi
ci voor de geheime politie had gewerkt -
was volgens de president een coup van
hoge kwaliteit, gebaseerd op argumenten
en niet op geweld.
Met andere woorden: het kan slechter.
Maar Europa, met Engeland nu in de voor-
zitterrol, heeft een steentje bij moeten dra
gen om het economische en politieke kli
maat in Centraal-Europa te stabiliseren.
Toen Pawlak woensdag zijn regeringspro
gramma presenteerde (maar niet zijn kabi
net), zei hij dat het zijn eerste prioriteit is
om het associatieverdrag van de Europese
Gemeenschap met Warschau te ratificeren.
President Walesa gaat nog verder. Het is
tijd, zei hij, dat Europa minder moet zeggen
en meer moet doen. Er is, dat erkende hij,
in Polen enige weerstand tegen Europa van
de kant van de ex-dissidenten die boven
matig veel waarde hechten aan de Poolse
soevereiniteit.
„Maar het akkoord met de Europese Ge
meenschap heeft zoveel te bieden dat, zelfs
als maar de helft ervan in praktijk gebracht
wordt, de samenleving snel van mening
zou veranderen over Europa". Beide kan
ten, de EG en de Polen, zouden de voorde
len van EG-lidmaatschap van de daken
moeten schreeuwen en een pro-Europees
electoraat tot leven moeten wekken dat op
zijn beurt de markthervormingen zou steu
nen.
Walesa geniet duidelijk van het feit dat Po
len geen regering heeft. Zes maanden lang
voerde hij oorlog met de regering Olszews
ki over buitenlandse zaken, defensie en in
terne veiligheidskwesties. Nu Pawlak zo'n
moeite heeft de Coalitieregering samen te
stellen buit de president opgewekt de onze
kerheid uit. „Toen ik vannacht naar bed
ging leek het erop dat Pawlak een regering
had gevonden", vertelde Walesa. „Maar
toen ik wakker werd bleek dat weer niet zo
te zijn". Walesa leek verre van bedroefd
over deze nieuwe mislukte formatiepoging.
Indien Pawlak er niet in slaagt een regering
te formeren - en de president lijkt met
deze mogelijkheid ernstig rekening te hou
den - dan heeft Walesa twee opties: „De
eerste is dat ik een regering samenstel en
een interim-premier benoem. De andere
optie is dat ik zelf premier word".
Nee, benadrukte hij, hij overwoog niet om
af te treden. Hij begreep de situatie waarin
Vaclav Havel zich bevindt. Zijn Tsjechi
sche collega zal misschien zijn ontslag
moeten indienen als hij de eerste presi
dentsverkiezingen in Tsjechoslowakije
verliest. „Havel heeft ook voor de vrijheid
gevochten, maar voor vrijheid voor de Tsje
chen en Slowaken in een staat. Als hij dat
niet meer onder controle heeft, zou hij er
goed aan doen om iedere verdere verant
woordelijkheid af te wijzen".
De situatie in Polen is echter niet zo kritiek.
Aaanzienlijk beter dan in Tsjechoslowa
kije, in ieder geval. En dus blijft Walesa
president tot iemand met een aannemelijk
en rechtsgeldig alternatief komt. „Ik haat
deze baan echt... maar ik ben mijn werk
volledig toegewijd".
The Times, Londen
'ILKO V00RD0UW
ilAIS - Vlakbij het
jiegveld Charles de Gaul-
i houdt de snelweg Al
|nuit Parijs richting Lille
Rood-wit geblokte
Honnen vormen de grens.
Het lokkende asfalt mag
|]et worden begaan. De
g, een 'déviation' gaat
|hverbiddelijk naar
lichts. Wie naar Lille wil,
oet op goed geluk de 'dé-
^tion' volgen. Er zit
iets anders op.
ie naar de wegblokkade mag
.en, komt terecht in een
rkwaardig niemandsland.
rijstroken zijn helemaal
j. Niemand haalt het in zijn
(ofd richting Lille via Thiers
rijden. En als iemand al op
idee zou zijn gekomen, blij
er voldoende schreeuwen-
gendarmes om hem op an-
jre gedachten te brengen,
in, plotseling, doemen de
ichtwagens op. Reusachtig,
[ponerend, angstaanjagend
tan ze met hun kabines rich-
ig Parijs. Er kan niemand
igs. Het is een vrachtwagen-
;ervaat. De sfeer is gemoede-
Er wordt volleybal ge-
.■eld. Bij gebrek aan een net
•t de oplader van de vracht-
igen uit Bourgondië dienst
middellijn. Smashen wordt
jardoor wat gecompliceerd,
tar dat mag de pret niet
kken. De meeste chauf-
allen Fransen - vertel-
dat ze al drie dagen op de
kamperen. Ze zijn dinsdag
hun voorste collega's ge
ilt. „Ach, als ze niet waren
.stopt had ik misschien mijn
sïecpCht hout nog wel wegge-
;r dfecht. Maar nu werd ik ge-
Alvyongen mee te doen hè", al-
1S 4s Thierry ('Tarzan'), een 24-
■gt Hige chauffeur uit de buurt
e hejn Clermont-Ferrand. „Daar
oorimt nog eens bij dat ik het
- v4l met de eisen eens ben. Wij
U Mauffeurs worden het hardst
1S proffen door dat puntenrij-
kvijs. Niet alleen omdat we
wac!n keer meer kilometers ma-
tafjn dan gewone automobilis-
orsSi, maar ook omdat ze op de
>naachograaf-kaart na kunnen
zv4ken of we te hard hebben
evey-eden en ons dus, zonder op
ichukgrdaad te zijn betrapt, kun-
SeMn straffen. En wie gebeurt
aa§jt niet dat hij te hard rijdt?",
i" jkt hij uitdagend in het rond.
'kk%ieleider Bernard Gensse,
Dnd(
WEGBLOKKADES
die luistert naar de fraaie bij
naam Nanard, bevestigt nog
maals dat „iedereen het met
ons eens is. Zelfs de jongens
die aanvankelijk tegen de
blokkade waren". Tegelijker
tijd wordt het karkas van een
schaap op de geïmproviseerde
barbeque gelegd. „Je ziet het.
We kunnen het maanden vol
houden".
Schade
De chauffeurs van de ongeveer
driehonderd blokkerende wa
gens kunnen het goed met el
kaar vinden, menen vier kaar
tende stakers. „We missen al
leen het vrouwtje hè. Maar
goed, die schade halen we later
wel weer in", vertelt Jeannot
('de kilometervreter'), uit het
zuidwest-Franse Agen. Hij is
het volslagen eens met de
meerderheid van de andere
stakers. „Als het moet staan
we hier nog weken. Dat pun-
tenrijbewijs gaat van de baan".
Jeannot is niet bang voor de
dreigementen van minister
Quilès, die rijbewijzen voor
twee maanden zegt te gaan in
trekken als de blokkades niet
worden opgeheven. „Of ze me
nu werkloos maken of over en
kele maanden, als mijn punten
op zijn. Dat maakt toch niet
uit".
Zodra het nieuwsbulletin be
gint, worden de kaarten terzij
de geschoven en luisteren de
stakers naar het nieuws. Be
richten over de steeds moeilij
ker wordende benzineleveran
ties en het ontbreken van ver
se produkten in steden als
Lyon, Toulouse en Lille wor
den met gejuich begroet. Min
der enthousiast is men over de
toegezegde opheffing van de
blokkades in Ury (A6) en Ne
mours (N7), even ten zuiden
van Parijs. De achthonderd al
daar blokkerende chauffeurs
nemen genoegen met de toe
zegging van verkeersminister
Jean-Louis Bianco om de ta
chograaf niet te gaan gebrui
ken voor de verbalisering.
„Dégonflé's, slappelingen",
meent de meerderheid van de
noordelijke actievoerders, die
overigens zeggen dat ze de bui
tenlandse vrachtwagens heb
ben laten vertrekken. „Ach,
het is niet hun schuld", vindt
Parijzenaar Pierre (35). „We
hebben ze zelfs geholpen de
vangrails weg te breken".
In een wegrestaurant langs
een van de omleidingswegen
zit de familie Van der Weerd
uit Utrecht. Met hun auto zijn
ze onderweg naar Spanje.
Maar de verlokkelijke costa's
zijn nog ver. „Grijpt het leger
dan niet in", vraagt de veertig
jarige inwoner van de Dom
stad zich vertwijfeld af. De Van
der Weerds waren in het holst
van de nacht uit Utrecht ver
trokken en hopen nog altijd
vandaag aan te komen in hun
zonovergoten badplaats, niet
ver van Barcelona. „Maar dat
begint nu toch wel moeilijk te
worden. Zeker als de puinhoop
verder gaat. In plaats van vier
en een half uur hebben we nu
zowat acht uur over het par
cours tot Parijs gedaan. We
hebben zowat heel noord-
Frankrijk gezien".
Doodziek
De radio meldt even later dat
het olieverzamelpunt voor de
Parijse regio bij Gennevilliers
sinds woensdagnacht is ge
blokkeerd en dat sommige
benzinestations al nee moeten
verkopen. Ongeveer tegelij
kertijd gaat in mijn vehikel de
meter op rood. Het eerste ben
zinestation het beste heeft al
geen loodvrije super meer.
„We zouden vanmorgen gekre
gen hebben. Ik word doodziek
van die acties. Want we hebben
sinds maandag al zo'n vijftig
procent minder klanten", zegt
de pomphouder. Enkele kilo
meters verderop kan de dorst
van de auto wel worden gelest.
„Maar voor zaterdag moet ik
wel nieuwe benzine hebben,
anders kan ik sluiten".
De radio meldt ook dat de Pa
rijse regio wordt geplaagd door
langzaam-aan-acties. Niet ver
van de Porte de la Chapelle, bij
Saint-Denis, remt het verkeer
plotseling af. Een twintigtal
vrachtauto's rijdt met een gan
getje van pakweg 25 kilometer
richting Parijs. Er wordt ge
scholden, het grootlicht wordt
veelvuldig gebruikt voor het
uiten van de frustraties, de
claxons worden nimmer vaker
benut, terwijl het obscene ge
baar van de opgestoken vinger
regelmatig wordt gehanteerd.
De chauffeurs hebben er lak
aan. Ze tuffen vrolijk verder.
Rond Parijs - en zonder enige
twijfel in heel Frankrijk - zijn
de automobilisten nog sneller
aangebrand dan gebruikelijk.
Waar gereden kan worden,
proberen velen wat van de ver
loren tijd terug te winnen. En
dat is gevaarlijk, in deze tijden.
Want woensdag is het punten-
rijbewijs van kracht geworden.
Onherroepelijk, aldus presi
dent Mitterrand. Het dreige
ment van minister van Bin
nenlandse Zaken Paul Quilès
om de rijbewijzen te ontnemen
van de blokkerende chauf
feurs heeft een averechts ef
fect gehad, want gisteren telde
de Franse verkeersdienst 120
blokkades, tegen een honderd-
Een Duitse bus met toeristen probeert zich over de vluchtstrook van de A1 bij Senlis, ten noorden van Pa
rijs, een weg te banen. foto ap
tal een dag eerder. Gister
avond werd op verschillende
plaatsen in Frankrijk door ver
tegenwoordigers van de bezet-'
ters onderhandeld met de au
toriteiten. Maar het zag er niet
naar uit dat er snel resultaten
werden geboekt.
Dagelijks leven
De blokkades van de vracht
wagenchauffeurs beginnen
het dagelijkse leven in Frank
rijk steeds meer te hinderen.
Benzine en verse produkten
zijn in steden ais Lyon, Tou
louse en Lille steeds moeilij
ker te krijgen. Negentig pro
cent van de benzinestations in
Lyon en omgeving heeft geen
voorraad meer. De stad in het
Rhönedal en het Noordfranse
Lille ondervinden de meeste
last van de acties.
Ook in Parijs worden de gevol
gen van de acties voelbaar. De
blokkade van twee belangrijke
benzine-depots in Gennevil
liers en Herblay, even ten
noorden van de stad, zorgen er
voor dat een aantal stations
geen benzine meer heeft, ter
wijl de hallen van Rungis gis
teren slechts voor vijftig pro
cent werden bevoorraad. Rond
Toulouse stond het verkeer
gistermiddag volkomen vast.
Alle strategische wegen naar
de Zuidfranse stad waren ge
blokkeerd door tientallen
vrachtwagens. De noord-zuid-
as van Frankrijk, tussen Lille
en de Italiaanse en Spaanse
grens werd op meer dan twin
tig plaatsen versperd, terwijl
de westflank van het land nog
redelijk gespaard bleef.
Wolga-Duitsers
kunnen weer
hopen op eigen
republiek
Idoor
FRANS WIJNANDS
BONN De Duitse staatsse
cretaris van binnenlandse za
ken, Horst Waffenschmidt,
reist de komende dagen naar
Moskou om daar samen met de
Russische minister voor min
derheden Tischkow het officië
le protocol voor de heroprich
ting van een Wolga-Duitse re
publiek te ondertekenen.
Wellicht zetten president Jelt-
sin en bondskanselier Kohl
hun handtekening onder dit
belangrijke document, als zij
elkaar bij de komende top van
de zeven belangrijkste indus
trielanden in München ont
moeten. Ruim 2,5 miljoen zo
genaamde Wolga-Duitsers le
ven tussen hoop en vrees of het
ooit nog tot een eigen repu
bliek voor hen zal komen. Deze
nakomelingen van Duitse kolo
nisten uit de 16e en 17e eeuw
hebben het de laatste tiental
len jaren bijzonder moeilijk ge
had. Zij werden van huis en
haard verdreven en raakten
over grote delen van de voor
malige Sovjetunie verstrooid.
Rusland en Duitsland hebben
nu gedetailleerd zwart op wit
gezet dat zij willen meewerken
om de Wolgarepubliek op te
richten. De Duitsers zijn bereid
daarvoor veel geld beschikbaar
te stellen. De Russen moeten
op hun beurt voor voldoende
staatsrechtelijke garanties zor
gen. Daar zit de grootste moei
lijkheid, want de Duitse min
derheid is niet overal in Rus
land even geliefd. Vandaar ook
dat veel Wolga-Duitsers zich
liever in Duitsland vestigen.
Jaarlijks komen gemiddeld
zo'n 150.000 Wolga-Duitsers
Duitsland binnen.
Er zouden naar schatting
700.000 aanvragen bij de be
trokken instanties op afhande
ling wachten. Wie wil emigre
ren, moet meer dan vijftig pagi
na's met vragen invullen en
vervolgens enkele maanden tot
soms twee jaar op een beslis
sing wachten. De regering in
Bonn heeft er alle belang bij en
dus ook veel geld voor over dat
de Wolga-republiek snel wer
kelijkheid wordt, zodat er voor
de Rusland-Duitsers geen re
den meer is om naar Duitsland
te komen.
Politici en bestuursleden van
verenigingen van Duitse min
derheden blijven niettemin
alarmerende berichten van
hun bezoeken aan de Wolga-
Duitsers mee terug brengen.
Meer dan tachtig procent van
de Wolga-Duitsers zit volgens
hen met gepakte koffers te
wachten op uitreispapieren
richting bondsrepubliek.
guif
l f
],plfoorjaarscollectie
:er en model van Giorgio Armani tijdens de presentatie van diens voor-
looferscollectie voor 1993. De show had gisteren plaats in Milaan.
foto-ap
BELGRADO - Milan Pa
nic, die gisteren zei dat hij
uit de Verenigde Staten
naar Joegoslavië terug
keert om premier te wor
den, vertrok ruim 35 jaar
geleden naar de Verenig
de Staten met een paar
gulden op zak. Hij keert
straks naar Europa terug
als miljonair.
De 62-jarige Panic, een in Ser
vië gqboren zakenman die ook
een Amerikaans paspoort
heeft, belichaamt de Ameri
kaanse droom. ICN Pharma
ceuticals, het in Los Angeles
gevestigde bedrijf dat hij in
1960 begon met een paar hon
derd gulden handgeld, is uit
gegroeid tot een firma met een
omzet van tientallen miljoe
nen guldens die in meer dan
zestig landen actief is.
Droom
Om de droom compleet te ma
ken is hij als premier genomi
neerd door de president van
Joegoslavië, Dobrica Cosic. Hij
heeft de voordracht aanvaard.
„Toen ik in 1956 in dit land
aankwam met 35 gulden in
mijn portemonnee, kon ik er
zelfs niet van dromen dat een
zo grote verantwoordelijkheid
op zekere dag op mijn schou
ders gelegd zou worden", zei
Panic in een verklaring in Was
hington. „Met de steun van
een groot volk, met eerbied
voor God en met de geest en
idealen die ik in Amerika ge
leerd heb, zal ik mijn best doen
omdie verantwoordelijkheid
waar te maken".
De kersverse premier van Joegoslavië, Milan Panic, heeft al
aan den lijve ondervonden wat de sancties van de Verenigde
Naties tegen zijn land betekenen. De Californische zaken
man kon niet zomaar naar Belgrado vliegen. Hij kreeg gis
teravond van de speciale sanctiecommissie van de Veilig
heidsraad toestemming voor een vlucht naar zijn vaderland,
zeiden diplomaten.
Onderdeel van de strafmaatregelen tegen Joegoslavië - van
wege de Servische rol in het bloedige conflict in Bosnië-Her-
cegovina - is een boycot van de Joegoslavische luchtvaart
maatschappij JAT. Panic mag nu met zijn medewerkers van
uit een Oosteuropese stad met een JAT-toestel naar Belgra
do vliegen. Zijn route en reisschema zijn niet bekend ge
maakt.
Milan Panic, een succesvolle Joegoslavische zakenman die naar de Verenigde Staten is geëmigreerd,
heeft de post als premier van het resterende Joegoslavië aanvaard. foto: epa
Diplomaten in Belgrado zeg
gen dat Panic benoemd is in de
hoop dat hij zijn ervaring en
succes in het westerse zakenle
ven kan gebruiken om de ge
plaagde economie van het land
op te krikken en het geschon
den beeld van Joegoslavië, dat
nu nog bestaat uit de republie
ken Servië en Montenegro, in
het buitenland op te poetsen.
Naar hun gevoel staat hij voor
een kolossale taak. Ze betwij
felen of een man die geen of
haast geen politieke ervaring
heeft in deze taak kan slagen.
„Hij wordt gelanceerd om
vrede en welvaart te brengen,
om de inflatie en werkloosheid
een halt toe te roepen en om
Joegoslavië te laten terugke
ren in de internationale ge
meenschap. Dat kan hij niet",
aldus een van hen.
In Washington stelde de
woordvoerster van het minis
terie van buitenlandse zaken
dat Panic niet de kandidaat
van de Verenigde Staten is.
„We steunen hem niet en wij
hebben geen enkele mening
over het feit dat hij premier
zou worden", zei woordvoer
ster Margaret Tutwiler. Het
Amerikaanse ministerie van fi
nanciën heeft Panic toestem
ming gegeven naar Belgrado
te gaan op de voorwaarde dat
zijn regering niets zal onderne
men tegen de handelsboycot
van de Verenigde Naties tegen
Belgrado, aldus de woordvoer
ster.
Panic heeft verklaard dat hij
een warm voorstander is van
vrede, democratie en de
markteconomie en dat het zijn
hoofddoel is de vrede te her
stellen na een jaar van etni
sche strijd, waarin vier van de
vroeger zes republieken van
Joegoslavië zich afscheidden.
„De Balkan heeft al te veel pijn
en te veel tragedie gezien. Het
herstellen van de vrede in het
gebied is de missie waar ik nu
aan begin en waar ik mijn le
ven aan wil wijden", zei hij.
Het is onduidelijk wat zijn
banden zijn met Slobodan Mi
losevic, de nationalistische en
vroeger communistische pre
sident van Servië. Milosevic,
die in het Westen algemeen
verantwoordelijk gehouden
wordt voor het met geweld uit
eenvallen van Joegoslavië,
overheerst het politieke leven
in Servië en Joegoslavië.
De regerende Socialistische
Partij (SPS) van Milosevic be
noemde Panic tot premier om
de leemte te vullen die ont
stond na het ontslag, in decem
ber vorig jaar, van zijn voor
ganger Ante Markovic.
„Met de verkiezing van Panic
tot premier kan ons land de
economische en sociale crisis
veel sneller overwinnen", al
dus SPS-voorzitter Borisav Jo-
vic. Patriarch Pavle van de
Servisch-Orthodoxe Kerk
heeft positief gereageerd op
zijn benoeming.
Panic wordt de eerste rege
ringsleider van het nieuwe
Joegoslavië, dat alleen uit Ser
vië en Montenegro bestaat en
in april werd geproclameerd.
Westerse regeringen hebben
het land tot dusver niet er
kend.
