Stilte in binnenland
Languedoc-Roussillon
Veluwse weide, 'disco' voor dertig vlindersoorten
EeidócSomant
LEVEN WELZIJN
WOENSDAG 1 JULI 1992
NIMES De vakantie
ganger die de Langue
doc-Roussillon als reis
doel heeft, zal al snel tot
de ontdekking komen
dat er geen tweede
streek in Frankrijk is
met zoveel contrasten als
deze. De kust is vlak en
bijzonder toeristisch, ter
wijl het binnenland stil,
bergachtig en ruig is.
De Languedoc-Roussillon
ligt tussen Nïmes in het noor
den en de Frans-Spaanse
grens in het zuiden. De kust
streek bestond vroeger voor
een belangrijk deel uit moe
rassen. Nadat die grotendeels
werden drooggelegd behoor
den ook de zomerse muggen
plagen tot het verleden.
Langs de kust werden daarna
nieuwe vakantiesteden ge
bouwd, zoals Palavas-les-
Flots, le Grau-du-Roi, Cap
d'Agde, Port Barcarès en la
Grande-Motte of zoals de
Fransen ook wel zeggen La
Grande Merde (vrij vertaald:
de grote ramp).
In die plaatsen kwamen futu
ristische flatgebouwen en ho
tels en er werden enorme
jachthavens aangelegd. En
de toeristen kwamen, met
honderdduizenden
In de vakantieperiode wordt
de kust voor het overgrote
deel bevolkt door zonaanbid-
ders; de zon schijnt hier
's zomers gemiddeld dertien
uur per dag en de middag-
temperaturen liggen tussen
de 28 en 30 graden.
Natuurschoon is in deze over
volle en toeristische kust
streek, op een paar rustieke
vissersplaatsen na, niet of
nauwelijks te bekennen. Dat
is totaal anders in het binnen
land. De ruige bergstreek van
de Cevennen, het gebied
rond de Mont Lozère, de Haut
Languedoc, de wijnstreken
van Minervois en Corbières,
steden als Nïmes, Montpel-
lier, Toulouse, Carcassonne,
Béziers en Perpignan zijn
zonder uitzondering meer
dan een bezoek waard.
Wie de Cevennen bezoekt,
kan de Corniche des Céven-
nes bewonderen, een fraaie
toeristische route die van An-
duze naar Florae loopt.
Museum
Aan het begin van de rit komt
de bezoeker bij het museum
le Musée du Désert, bij Le
Mas Soubeyeran, onder de in
druk van de strijd die de
Franse hugenoten in de ze
ventiende en achttiende
eeuw moesten voeren voor
hun geloofsvrijheid. Voor de
Franse protestanten is het nu
een bedevaartplaats gewor
den.
Iets ten zuiden van deze rou
te, bij Ganges, zien we een
van de grootste druipsteen
grotten van Frankrijk, de
Grottes des Demoiselles: een
enorm holencomplex met
een hal van 48 meter hoog.
In deze omgeving graaft de
rivier de Tarn zich door een
diepe kloof: de Gorges du
Tarn, een van Frankrijks
meest indrukwekkende na
tuurwonderen.
Nïmes wordt ook wel het
'Rome van Frankrijk' ge
noemd. Het best bewaard ge
bleven Romeins amfitheater
ter wereld, de Tempel van Di
ana en het Maison Carrée,
een tempel uit de eerste eeuw
voor Christus wijzen op een
rijk verleden. De stad is ruim
gebouwd en ademt een ont
spannen sfeer. Al wandelend
komt de bezoeker fraai aan
gelegde parken en schaduw
rijke boulevards met gezelli
ge terrasjes tegen.
De Pont-du-Gard ligt iets ten
noorden van Nïmes. Het is
een Romeins aquaduct dat
deel uitmaakte van een
drinkwatersysteem uit het
begin van onze jaartelling.
Dit systeem moest de stad Nï
mes vanuit het vijftig kilome
ter verder gelegen Uzès van
drinkwater voorzien.
Montpellier is een van de
aantrekkelijkste steden van
het Middellandse-Zeegebied;
het is een universiteitsstad
met zowel wetenschappelijke
als kunstfaculteiten.
Schitterende boulevards,
parken en fonteinen geven
de stad een kosmopolitisch
karakter. Westelijk van
Montpellier, vlakbij Cler
mont l'Hérault, ligt het grote
stuwmeer Lac du Salagou
met veel campings en water
sport.
Vesting
De Middeleeuwse vesting
van Carcassonne, die ook kan
worden bezocht, is de groot
ste van Europa. Als het com
plex tijdens de zomeravon
den in de schijnwerpers
staat, komt de. toeschouwer
onder de indruk van een
schitterend schouwspel.
Plaatsen als Perpignan en
Narbonne, vroeger Spaanse
steden, dragen nu nog een
onmiskenbaar Spaans-Cata
laans karakter.
Helemaal aan de westgrens
van de Languedoc-Roussil
lon ligt Toulouse. Deze stad
wordt ook wel 'la ville rose'
La Roque sur Cèze, een kunstenaarsdorpje aan de rand van de Cevennen.
genoemd; de roze kleur van
de dakpannen en bakstenen
van de huizen domineert de
stad en geeft deze een heel ei
gen aanzien.
Toulouse is een belangrijk
centrum van industrie en we
tenschap. Een universiteit,
laboratoria voor natuurwe
tenschappelijk onderzoek en
de vliegtuigfabrieken geven
de stad een internationaal ka
rakter.
In de levendige oude binnen
stad vinden we naast smalle
straatjes ook brede winkel
straten met ontelbare terras
jes; in het hart van de stad
staat l'église de Saint Sernin,
de grootste romaanse kerk
van Frankrijk.
Wat natuurschoon betreft
krijgen de wijngebieden Cor
bières en Minervois vaak te
weinig aandacht. De meeste
toeristen laten deze streek op
weg naar de zonnige stran
den meestal links (of rechts)
liggen. Maar wie de moeite
neemt de snelweg te verlaten,
zal daar beslist geen spijt van
krijgen.
Het binnenland is een dunbe
volkte, ruige streek, waar wil
de tijm, marjolein, klaprozen
en bremstruiken uitbundig
groeien en bloeien. Oude
kloosters en kastelen, mooie
bergmeren, indrukwekkende
grotten en vooral uitgestrek
te wijnbouwgebieden liggen
verspreid over de hele streek.
Campings en 'gites' (door
Fransen verhuurde huizen)
bieden voldoende mogelijk
heden voor onderdak.
Druiventeelt
Maar de Languedoc-Roussil
lon dankt zijn internationale
bekendheid hoofdzakelijk
aan de druiventeelt: Het is
het grootste en oudste wijn
gebied van Frankrijk met be
kende wijnen als Coteaux du
Languedoc, Cötes du Roussil-
lon, Corbières, Minervois,
Costières du Gard, Cabrières
en natuurlijk een van de bes
te Zuidfranse wijnen: de Fi-
tou.
De kwaliteit van al deze wij
nen is de laatste jaren met
sprongen vooruitgegaan
dank zij een strenge selectie
en controle. Bovendien zijn
de wijnen uit deze streek over
het algemeen zeer betaal
baar.
De keuken van dit gebied
tvordt in hoofdzaak gedomi
neerd door visgerechten:
Brandade de morue Nimoise
^stokvisschotel), Dames de
saumon de Montpellier
(zalmschotel), Langouste a la
Sètoise (zeekreeft in pittige
saus) en Bourride (vissoep).
Meer in het zuiden wordt de
invloed van de Spaanse keu
ken merkbaar: paella en zar-
zuela verschijnen dan op het
menu. Daarnaast zijn er be
kende vlees- en gevogelte-
schotels, zoals Cassoulet Tou-
lousain (stoofschotel van wit
te bonen, worst en vlees), Es-
cargots a la Languedocienne
(slakken met ansjovis), Mou-
ton Gardianne (stoofpot van
lamskoteletten en olijven) en
Poule au pot a la Toulousaine
(stoofpot met kip en groen
ten).
Knoflook, uien, paprika, to
maten, olijven en natuurlijk
kruiden als tijm, basilicum
en marjolein zijn onmisbare
attributen voor de keuken
van de Languedoc. Het re
cept dat wij hieronder geven,
is afkomstig uit het noordelij
ke deel van de Languedoc.
Poulet aux olives
(kip met olijven)
voor vier personen
Ingrediënten:
- 1 scharrelkip van circa 1200
gram (in nierstukken gesne
den)
- 3 eetlepels olijfolie
- 1 flinke ui (gesnipperd)
- 2 teentjes knoflook (gesnip
perd)
- 2,5 dl witte wijn
- 1,5 dl kippébouillon
- 3 tomaten (ontveld en in
stukken gesneden)
- 2 laurierblaadjes
- 1 theelepel gedroogde tijm
(of een takje verse tijm)
- 2 theelepels gedroogde mar
jolein
- 20 zwarte olijven
- zout en peper
Bereiding:
Verhit de olijfolie in een
braadpan en doe de in stuk
ken gesneden kip in de pan.
Braad deze tot ze goudbruin
zijn.
Haal de kip uit de pan en
houd die apart. Doe dan de
gesnipperde ui en knoflook
in de pan en fruit die even
aan. Voeg de Wijn, kippé
bouillon, tomaten en kruiden
toe en doe de stukken kip
weer terug in de pan. Doe het
deksel op de pan en laat de
kip op laag vuur in ongeveer
een uur gaar worden.
Haal de kip uit de pan en leg
die op een schotel. Houd de
schotel warm. Laat de saus
even inkoken en bind die
eventueel met wat maizena.
Doe de olijven bij de saus en
laat ze goed doorwarmen.
Breng de saus op smaak met
zout en/of peper; mocht de
saus door de tomaten iets te
zuur zijn geworden, voeg er
dan een beetje suiker aan toe.
Giet wat saus over de kip,
garneer de schotel met de
olijven en doe de rest van de
saus in een sauskom.
Als garnituur kunnen rijst en
jonge tuinboontjes met een
klontje boter en wat bonek-
ruid gebruikt worden.
Variant: het gerecht krijgt
een nog zuidelijker tintje
door er gelijktijdig met de to
maten een in repen gesnederf
groene paprika aan toe te
voegen (van tevoren de zaad
lijsten en pitjes verwijderen).
De wijn uit de Languedoc-
Roussillon past hier het beste
bij: Coteaux du Languedoc,
Minervois of Corbières.
Het Nationale Park De
Hoge Veluwe ontpopt
steeds meer als 'vlinder
paradijs'. Het park heeft
er sinds vorige week vrij
dag officieel een 'vlinder-
weide' bij, domein van
pakweg dertig dagvlin
dersoorten met als abso
lute publiekstrekker de
zeldzame parelmoervlin
der.
Het park kreeg de weide min
of meer in de schoot gewor
pen, als geschenk van de ver
eniging Vrienden van de
Hoge Veluwe.
De vlinderweide was ooit een
weiland, later alleen nog
hooiland, met aan de zoom
een wilde planten-kwekerij.
Maar de kwekerij heeft in
middels afgedaan en wat rest
is een zacht-wiegend koren
veldje, waarvan niemand zou
vermoeden dat het zich zou
ontwikkelen tot vlinderbol-
werk.
„Totdat een 'vlinderkenner'
ons erop wees dat er veel vlin
ders zaten," aldus par
kwoordvoerder B. Boers. Of,
in vaktermen: „Er is een mi
cro-klimaat ontstaan dat al
lange tijd aantrekkelijk bleek
voor vlinders". Driekwart
van de 32 vlindersoorten die
op de Hoge Veluwe voorko
men, bleek daar al aanwezig.
Wilde planten, onkruid, de
beschutte ligging van het ko
renveldje, met veel schaduw
en halfschaduw lokten vlin
ders.
Sokkel
De Vrienden van de Hoge Ve
luwe hebben vorig jaar het
koren veldje verder 'uitge
bouwd' tot vlinderweide,
pompten er 15.000 gulden in
en plantten meidoorn, slee-
doom, thijm, brunel en zeep-
kruid - stuk voor stuk vlin
derlokkers en groeven een
vijver. Reeën, dassen en wil
de zwijnen houden zich graag
op bij het vijvertje. Vlinders
ook, maar nog niet zo talrijk.
Boers: „De planten erom
heen, in het veld, moeten nog
groeien. Dat is net zoals met
een tuin: Het duurt nu een
maal een paar jaar voordat
het er uit ziet, zoals de tuinar
chitect het heeft bedoeld".
Met de vlindertuin is dat niet
anders. Maar met een paar
jaar, verwacht Boers, fladde
ren drommen vlinders rond
op de Hoge Veluwe.
De vlinderweide is officieel
ingewijd met de onthulling
van een zonnewijzer. Vrijwil
ligers van 'de Vrienden' stuit
ten bij hun werkzaamheden
aan de vlindertuin op de sok
kel van de wijzer die oor
spronkelijk de tuin van jacht
slot St. Hubertus opluisterde.
Later 'verdwaalde' de zonne
wijzer naar het korenveld op
een kruising van zandwegen.
'De Vrienden' hebben de sok
kel met de twaalf tekens
van de dierenriem geres
taureerd en een nieuwe zon
newijzer, een vrucht van de
School voor basis en beroeps
vorming IJsseloord in Arn
hem, geplaatst.
Thermiek
De Vlinderstichting, met
hoofdzetel in Wageningen,
likkebaardt ongetwijfeld bij
het Hoge Veluwe-initiatief.
In Nederland komen zo'n
2000 vlindersoorten voor,
waarvan 60 dagvlinders. En
juist de dagvlindersoorten
'maken moeilijke tijden
door', weet Boers.
Veel bosbeheerders hebben
vlinderoorden ontmanteld
zonder dat zfe daar weet van
hadden. Een simpel voor
beeld zijn de rulle zandpaden
die pal langs de bosrand, op
het snijvlak met de heidevel
den kronkelen. Boers: „Dat
soort zandpaden is een obsta
kel voor bepaalde vlinder
soorten, die bij zonsonder
gang vanuit het bos overste
ken naar nektarrijke heide
velden".
Tegen de avond, in de zomer,
als de temperatuur wat 5akt,
plachten vlinders zich naar
de heidevelden te begeven.
Zandpaden houden warmte
vast. Warme lucht stijgt op.
„Je krijgt er thermiek, waar
vlinders niet tegenop kun
nen. De warme lucht werpt ze
terug het bos in".
Disco
Dat gaat niet op voor alle vlin
ders. Vlindersoorten hebben
elk voor zich weer andere 'ge
bruiksaanwijzingen'. Bij de
parelmoervlinder geldt bij
voorbeeld dat de rups zich
voedt met hondsviooltjes en
de vlinder zelf distels prefe
reert. Boers: „Maar dan moet
je er dus wel voor zorgen dat
distels en hondsviooltjes niet
te ver van elkaar komen te
liggen". Dat deze vlinder
soort inmiddels met uitster
ven wordt bedreigd, duidt
erop dat aan die voorwaarde
steeds minder wordt voldaan,
meent Boers. Dat gebeurt
niet uit boosaardigheid maar
uit onwetendheid. „Sommige
vlinders zoeken elkaar op in
struiken, om te paren. De
struiken zijn als het ware de
disco voor die bepaalde vlin
ders. Als je de struiken weg
haalt, breek je die disco af.
En, helaas, zoiets komt nogal
eens voor". Maar het is nog
zeker niet te laat, meent
Boers. „Je ziet dat de belang
stelling voor vlinders bij bos
beheerders toeneemt".
Tegelijk denkt hij niet dat de
vlinderweide zich zal ontwik
kelen tot nieuwe toeristische
attractie van het park. „Ik
denk niet datje straks massa
toeristen krijgt die op hun
route van Kröller-Möllermu-
seum naar bezoekerscen
trum ook de vlinderweide
eventjes meepikken. Daar
voor is de vlinderweide niet
spectaculair genoeg, zoals bij
de dierentuin in Emmen.
Maar daar heb je ook zulke
lappen van tropische vlin
ders, hele vlinderkwekerijen
waar iedere week een verse
golf vlinders wordt losgela
ten. Dat heeft ook echt niets
meer met natuurbeheer te
maken".
Liefhebbers
Het Nationale Park De Hoge
Veluwe zal, wat betreft vlin
ders, vooral liefhebbers trek
ken, denkt Boers. De vlinder
weide is te vinden bij de nieu
we Pampel aan de Hout
kampweg. Vanaf het bezoe
kerscentrum is de weide te-
voet te bereiken via de groe
ne wandelroute. De route
voert onder andere langs de
wildobservatie. Totale af
stand: 3,5 kilometer.
Gratis naar theater en
concerten in Vondelpark
Het drukst bespeelde openluchttheater van ons land
is te vinden in het Vondelpark, vlakbij het Leides-
plein in Amsterdam. Daar worden tot en met 23 au
gustus vrijwel dagelijks (behalve maandag en dins
dag) concerten en theatervoorstellingen gegeven,
die allemaal gratis toegankelijk zijn. Het program
ma van het achttiende seizoen van het Vondelpark
Openluchttheater heeft een vaste indeling. Iedere
woensdag begint om twaalf uur een lunchconcert,
om drie uur gevolgd door een toneelvoorstelling
voor kinderen. Op donderdag om acht uur wordt
een concert gegeven, terwijl elke vrijdag om acht
uur een theatergroep optreedt. Op zaterdag staan er
vanaf drie uur gevarieerde podiumkunsten op het
programma en 's avonds om negen uur een theater
voorstelling. Elke zondag tenslotte kunnen bezoe
kers vanaf twee uur genieten van theater en mu
ziek. Informatie: telefoon 020-6266444.
Het Vondelpark in vogelvlucht.
'Voettocht door Middeleeuwen'
'Voettocht door de Middeleeuwen' is de titel van de
permanente expositie die zaterdag wordt geopend
in het Nederlandse Bakkerijmuseum Het Warme
Land in Hattem.
De openingwordt gevierd met een middeleeuwse
markt. Bezoekers van de expositie maken in 'een
wirwar van keldertjes onder twee gebouwen' kennis
met de eet- en drinkgewoonten in de Middeleeuwen.
De middeleeuwse jaarmarkt, compleet met volkse
klucht, een dansende beer, muziek en gerechten en
lekkernijen uit die tijd, is van half vijf tot acht uur.
'Voettocht door de Middeleeuwen' is een permanen
te expositie in het Bakkerijmuseum. Met levensgro
te poppen worden taferelen uitgebeeld. De expositie
is aangevuld met lichtbeelden, prenten, keukenin
richtingen, teksten en tal van authentieke voorwer
pen. Rode draad tijdens de expositie is de cyclus
van het graan. Op de prehistorische afdelingen zijn
diverse archeologische vondsten te bewonderen.
Russische show in Flevohof
Een typisch stukje Nederlandse polder, de Flevohof
in Biddinghuizen, vormt dit zomerseizoen het decor
voor een Russische show, gepresenteerd door arties
ten van het staatscircus van Moskou 'Rosgocirk'.
Elke middag om twee uur (in het hoogseizoen ook 's
ochtends en om vier uur) brengen zes accröbaten een
mengeling van folklore, jongleerkunst en koordan
sen. Valentina Simonova treedt op met vier bruine
beren, een aap en een Deense dog. Tot de privé-die-
rentuin van de temster behoren ook.drie koeien.
Omdat de Nederlandse wetgeving niet toestaat om
koeien uit Rusland in te voeren, is het bonte trio in
Moskou achtergebleven. De Flevohof heeft nu drie
Nederlandse vaarzen gekocht. Die krijgen nu in ijl
tempo een opleiding tot showdieren. In de loop van
juli komen de Hollandse koeien de Russische show
versterken. De Flevohof is dagelijks geopend van
tien tot zes uur.
Poppenhuizen
Op de tentoonstelling 'Het poppenhuis, je lust en je
leven' tot en met 29 augustus in het Veluws Mu
seum Harderwijk zijn veertig antieke en moder
ne poppenhuizen en -kamers in diverse soorten, ma
ten en materialen te zien. De kleinste poppenkamer
van blik meet slechts 10 x 10 xlO cm., het grootste is
120 cm. hoog en 41 cm. diep. Het museum toont ook
veertig antieke poppen uit de periode 1600-1910.
Openingstijden: maandag tot en met vrijdag van
tien tot vijf uur, zaterdag van een tot vier uur.
Milieuroute op Floriade
De Floriade 1992 is niet alleen een waar lusthof
voor fervente tuinliefhebbers. Ook iedereen die geïn
teresseerd is in de natuur en het milieu komt in Zoe-
termeer volop aan zijn trekken, want er zijn veel
watenwaardigheden te zien. Nieuw is bijvoorbeeld
de 'Tuinbouw- en milieuroute'. Die toont wat de Ne
derlandse tuinbouw onderneemt om water en bo
dem zo min mogelijk te belasten. Een milieuvrien
delijke (en arbeidsbesparende) teeltmethode is het
inzetten van hommels voor het bestuiven van groen
ten met een dicht bladerdek, zoals tomaten, papri
ka's,, aubergines, komkommers en aardbeien. Voor
heen gebeurde dat mechanisch.
De Tuinbouw- en milieuroute voert onder meer
langs zogeheten hommelkasten. Dat zijn nabootsin
gen van een natuurlijk hommelnest, compleet met
hommelkoningin en suikerhoudende voeding. Zo
dra de hommellarven zich ontpopt hebben tot werk
sters vliegen zij uit om voedsel in de vorm van stuif
meel te verzamelen. Vliegend van bloem naar bloem
zorgen de diertjes er voor dat de planten in de kas
op natuurlijke wijze worden bestoven.
