Europees
hulpplan
nodig voor
behoud
Marshall
huis
'finale
ZATERDAG 20 JUNI 1992 PAGINA:
LEESBURG „Generaal
Marshall zat in die tijd geregeld
in deze stoel peinzend voor zich
uit te staren. Het moet in 1947
geweest zijn. Ik was nog niet zo
lang bij hem in dienst. Hij was
pas minister van buitenlandse
zaken. Bijna nooit deed hij zijn
mond tegen me open, maar op
een avond zei hij opeens toen ik
hem nog laat een kopje koffie
bracht: 'Sergeant, het gaat niet
goed zo. We hebben weliswaar
de oorlog gewonnen, maar half
Europa ligt plat. Onze bondge
noten daar moeten worden ge
holpen bij de wederopbouw,
want anders worden ze straks on
der de voet gelopen door de
communisten en krijgen wij het
weer moeilijk, zo niet moelijken
Maar ik heb een idee. Als we ze
geld lenen en we stellen als voor
waarde dat ze dat hier in Ameri
ka moeten besteden dan snijdt
het mes aan twee kanten. Zij
kunnen hun land opbouwen en
onze industrie krijgt een enorme
impuls. Ik ga het morgen onmid
dellijk aan president Truman
voorleggen'."
Sergeant William J. Heffner is al gerui
me tijd met pensioen, maar voelt zich
weer zeer vief sinds hij betrokken is bij
het initiatief van enkele plaatselijke ho
temetoten in Leesburg om Dodona
Manor, het landhuis van zijn voormali
ge baas, in oude luister te herstellen. Ze
willen het laten inrichten als museum
en in gebruik nemen als internationaal
conferentieoord, waar op hoog politiek
en zakelijk niveau overleg kan worden
gepleegd. Daarvoor is een bedrag nodig
van tien miljoen dollar, tegen de huidi
ge koers ongeveer achttien miljoen gul
den. Het moet iets worden a la Mount
Vernon en Monticello, de landhuizen
van de eerste Amerikaanse presidenten
Washington en Jefferson, al sinds tien
tallen jaren grote toeristische trekpleis
ters in de staat Virginia, betrekkelijk
dicht bij de federale hoofdstad Was
hington.
Sergeant Heffner komt graag opdraven
als het comité dat zich voor de restaura
tie van Dodona Manor inzet, gasten
ontvangt. Hij leidt ze trots rond in het
vervallen pand, laat zien waar Marshall
werkte, de maaltijden gebruikte, stu
deerde en gasten ontving. Dat waren er
veel. Niet alleen politici en militairen,
zoals president Truman en veldmaar
schalk Sir John Dill, maar ook echtge
notes van vooraanstaande tycoons als
Vanderbilt en de vrouw van de Chinese
leider Tsiang Kai-Shek. Na zoveel jaren
schaamt sergeant Heffner zich er niet
voor een klein geheimpje te onthullen.
„Mevrouw Vanderbilt vroeg me tegen
het slapen gaan weieens om een biertje.
Dat paste toendertijd een dame eigen
lijk niet, maar ik gaf het haar wel".
Sergeant Heffner woonde tot de dood
van generaal Marshall in 1959 op een
zolderkamer van Dodona Manor, ooit
gebouwd door een nazaat van Ameri
ca's eerste president George Washing
ton. Leesburg ligt op nog geen vijftig ki
lometer afstand van het federale rege
ringscentrum en hij reed de generaal
meestal heen en weer. Hij weet alles
van zijn vroegere baas. Van diens mili
taire loopbaan die in 1941 zijn bekro
ning kreeg met de benoeming tot chef
staf van het Amerikaanse" "leger. Hij
werd maar liefst 29 keer onderschei
den.
Sergeant Heffner is uiteraard ook pre
cies op de hoogte van Marshalls politie
ke carrière, waarin eind jaren vijftig het
ministerschap van defensie volgde op
die van buitenlandse zaken, goed voor
zestien nationale en internationale de
coraties. De sergeant volgde ook Mars
halls wetenschappelijke loopbaan, die
hem in totaal zeventien (eredoctora
ten opleverde aan onder meer presti
gieuze universiteiten als Harvard, Prin
ceton en Oxford. Dit alles werd echter
in de schaduw gesteld door de eer die
Marshall in 1953 in Oslo te beurt viel bij
de ontvangst van de Nobelpijs voor de
Vrede. De ultime bekroning voor zijn
plan dat hij in 1947 publiekelijk ont
vouwde tijdens een speech op de uni
versiteit van Harvard: economische
hulp op grote schaa( aan West-Europa.
Dat plan heette officieel The European
Recovery Programma, maar kreeg al
gauw de naam Marshall Plan. Het
kreeg allerwegen een warm onthaal.
Zestien landen profiteerden er uitein
delijk van.
Deze week was de Russische president
Boris Jeltsin op staatsbezoek in de Ver
enigde Staten en tijdens allerlei bespre
kingen viel weer veelvuldig de naam
van Marshall.
Jeltsin en zijn collega's van de andere
voormalige Oostblok- en Sovjetstaten
zouden maar wat graag voor een eigen
tijdse versie van het Marshall Plan in
aanmerking komen.
V oorbeeldfunctie
Bea McPherson-van Wijk (46) heeft
daar alle begrip voor. Zij is na de oorlog
in Utrecht geboren en woont nu in de
buurt van Leesburg. Zij is een van de
vele vrijwilligers die zich voor de res
tauratie van Dodona Manor inzet.
„Mijn vader kwam uit Loenersloot,
mijn moeder uit Veenendaal. Ze heb
ben me veel verteld over de oorlog en
de tijd daarna. Uit hun verhalen weet ik
hoeveel wij Nederlanders en andere
Europeanen aan Marshall te danken
hebben. Zonder zijn plan was de herop
bouw nooit zo'n succes geworden".
„Ik werd eraan herinnerd toen ik met
mijn collega's van de bank waarbij ik
werk een uitstapje maakte en daarbij
werd gewezen op Dodona Manor in
Kingstreet. Ik wist helemaal niet dat
Marshall in dit huis had gewoond. Tot
enkele jaren geleden woonde zijn stief
dochter erin, Molly B. Winn. Nu staat
het al weer enige tijd zo goed als leeg.
Het is te koop. Aanvankelijk moest het
bijna vier miljoen dollar opbrengen,
maar nu kunnen we het voor drie mil
joen dollar kopen. Dat geld hebben we
echter niet. Maar West-Europa staat
nu aan het toppunt van zijn kracht. Ik
vind eigenlijk dat Europa en dus ook
Nederland best eens iets mag terug
doen voor de hulp van destijds. Dit huis
kan een voorbeeldfunctie krijgen voor
de hele wereld".
Bea van Wijk heeft inmiddels Dries van
Agt, de ambassadeur van de EG in
Washington, voor haar actie gewonnen.
Hij heeft het fonds alle mogelijk hulp
toegezegd. Daarin staat hij overigens
niet alleen, want ook de Nederlandse
ambassadeur in Washington, Hans
Meesman, en vrijwel al zijn collega's
van de EG-landen, hebben plaats geno
men in het comité van aanbeveling.
Ook de vorige Engelse premier, Marga
ret Thatcher, heeft het comité inmid
dels geschreven de restauratieplannen
toe te juichen.
Generaaal Vemon A. Walters, de vroe
gere ambassadeur van de VS bij de
Verenigde Naties en in Duitsland is
ere-voorzitter van het fonds dat de be
nodigde gelden probeert in te zamelen.
En professor Brown Morton, die een
wereldfaam heeft op het gebied van
restauraties, is benaderd en bereid ge
vonden de herstelwerkzaamheden te
begeleiden.
Documentaire
De verwachting in Leesburg is dat de
belangstelling voor de restauratie van
Dodona Manor in de VS pas wordt
aangewakkerd wanneer eenmaal de an
derhalf uur durende tv-documentaire is
uitgezonden die onlangs is gemaakt on
der de titel 'George Marshall and the
American Century'. Dat gebeurt in het
najaar tijdens prime-time, de drukstbe-
keken uren. In de documentaire wor
den historische beelden afgewisseld
met interviews met stiefkinderen, fami
lieleden, militairen, politici en mede
werkers die herinneringen ophalen aan
Marshall. Een videoband ervan gaat
naar bijna twintigduizend scholen van
het voortgezet onderwijs in de VS om
te gebruiken tijdens de geschiedenisles.
De band wordt ook beschikbaar gesteld
aan bibliotheken, universiteiten en an
dere in geschiedenis geïnteresseerde
groepen in elke stad en staat.
Van Agt zegt namens de EG zijn best te
doen dat de documentaire wordt over
genomen door de Westeuropese tv-sta-
tions.
De geldstroom ten behoeve van de res
taurantje van Dodona Manor moet
daarna op gang komen. De verwachtin
gen zijn hoog gespannen. Het is de be
doeling dat het complex uiterlijk over
vijfjaar, in 1997, in gebruik kan worden
genomen.
Bea van Wijk vindt dat echter te lang
duren. „Ik hoop dat het eerder kan en
dat met name de mensen in Nederland
nu al een bedrag, groot of klein, over
maken naar de rekening van het Geor
ge C. Marshall Home Preservation
Fund bij de ABN/AMRO in Amster
dam".
Sergeant Heffner hoopt de ingebruik
name van het gerestaureerde Marshall
Huis nog te kunnen meemaken. „Ik
ben nu 83. Deze actie houdt me echter
zo levend dat ik het nog wel tot die tijd
uithoudt. Zo God het wil".
Bij het afscheid brengt hij een saluut.
Aan Marshall en de gulle gevers van
straks.
Bea McPherson-van Wijk in de oude leunsteul v
ren gaan
i de generaal: Dit huis mag niet v
Sergeant William J. Heffer bij het bed waarin generaal Marshall in 1959 stierf.
I FOTO'S: PERS UST
CeidócSou/umt1
