'Op Flores is Rome ver weg'
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Vogel
Pater Ben Baak, 45 jaar in Indonesië:
Clustering jongerenwerk geeft verlies identiteit
COMMENTAAR
foiclóc @ou4a/nt
Ccidóc Sowtcmt
ZATERDAG 20 JUNI 1992
Driekwart Albanese
jeugd gelooft in God
TIRANA - Meer dan driekwart van de jon
geren in het tot voor kort atheïstische Alba
nië gelooft in God, zo blijkt uit een opinie
peiling die vrijdag door het katholieke Alba-,
nese tijdschrift E Ardhmja is gepubliceerd.
Slechts 10 procent van de ondervraagde jon
geren tussen 16 en 23 jaar beschouwt zich
als atheïst. Van de jongeren bleek de helft
moslim te zijn. 25 procent is aangesloten bij
de orthodoxe kerk en 10 procent bij de
Rooms-Katholieke Kerk. Albanië werd in
1967 door de toenmalige communistische re
gering uitgeroepen tot de eerste atheïstische
staat in de wereld. Mensen die hun geloof
trouw bleven, werden gevangen gezet of
naar een werkkamp gestuurd. Twee jaar ge
leden werd het verbod ingetrokken.
Wanneer mannen
alles wisten wat
vrouwen denken
dan zouden ze veel
meer durven
Pablo Picasso
„Hervormd landelijk apparaat
blokkeert bezuinigingen"
DOORN - Het landelijk apparaat van de Nederlandse Her
vormde Kerk is er voornamelijk op uit zichzelf in stand te
houden. Zolang dat het geval is, zal het met de broodnodige
bezuinigingen nooit wat worden. Deze hartekreet slaakte ds.
M.A. van de Berg vrijdag in de hervormde synode, die zich
bezon op de troebele verhouding tussen de top en het grond
vlak van de kerk. Volgens de Gereformeerde Bondspredi-
kant uit Groot-Ammers is er sprake van „een te zwaar lande
lijk apparaat" (met ruim 500 werknemers) en wordt er bij be-
zuiningsoperaties nauwelijks rekening gehouden met de
wensen van de plaatselijke gemeenten.
Secretaris-generaal dr. K. Blei was het grondig met hem on
eens. „Dit is een karikatuur." Ook anderen vonden dat de ge
meenten er bekaaid af komen in Blei's nota 'Visie op onze
missie'. Dit rapport vormt de basis voor het lang verwachte
beleidsplan dat in november op de synodetafel moet liggen.
Uit dit plan moet blijken waar er in het landelijk apparaat ge
snoeid moet worden.
„Priesters lieten zich
door politici omkopen"
TURIJN - Priesters en leiders van rooms-katholieke
organisaties in het aartsbisdom Turijn worden ervan
beschuldigd zich door politici te hebben laten omko
pen. In een artikel in het bisdomblad van Turijn
schrijft vicaris Rodolfo Reviglio dat verscheidene
priesters bij de parlementsverkiezingen in april geld
of andere geschenken, zoals financiële hulp voor de
restauratie van hun kerk, hebben aangenomen in ruil
voor steun aan bepaalde kandidaten. Volgens Revi
glio zijn corrupte praktijken van priesters niet onge
woon. Ook in andere omstandigheden zouden geeste
lijken en politici samenwerken bij het ontduiken van
de wet. De woordvoerder van het aartsbisdom heeft in
een reactie meegedeeld dat de zaak in onderzoek is.
Tot dusver zijn hem alleen mislukte pogingen tot om
koping van priesters bekend. Diverse priesters in het
aartsbisdom hebben de vicaris opgeroepen namen te
noemen en zijn beschuldigingen waar te maken.
door MARINUS V.D. BERG
Er gebeuren dingen die te denken geven. Een vogel
gaat op een wijzer vp.n een kerkklok zitten. De
klokken gaan luiden. De tijd gaat stilstaan. Het
aanhoudende luiden van de klokken, alarmeert
de kosteres. De kosteres is iemand die zorgt draagt
voor de voorwaarden, opdat de gemeenschap
samen kan komen. De kosteres is als de mensen
die aan de weg werken, opdat de weg begaanbaar
blijft. Nu gaat er ineens een vogel op de wijzer
zitten. Een vogel die zich, zo lees ik in het
krantenbericht, niet gemakkelijk laat verjagen.
Wie is die vogel toch? Waarom blijft ze zitten? Is
ze ziek of de weg kwijt? De vogel is symbool van
het verlangen naar omhoog. Verlangen en droom
willen opwaarts. Wanneer dat niet kan, kan
neerslachtigheid ons overvallen. Men moet het
opvliegen van een vogel liefdevol aanschouwen
om te zien hoe waar de symboliek van de vogel is;
een mens herkent er het best van zichzelf in.
(Herman Andriessen in 'De weg van het
verlangen'). Nu vliegt de vogel in Broekland, niet
op, maar blijft zitten.
Het aanhoudende luiden van de klok brengt
onrust, alarmeert de kosteres. Een vrouw: dat kan
ook niet zonder betekenis zijn. Ik ontmoette
enkele dagen na dit bericht een mens wiens
levensklok stil is gaan staan. Er is een vogel op de
wijzer gaan zi tten. Er is een enorme onrust in
hem. Hij kan niet vanzelf verder op de weg van
zijn leven. De spontane levenszin meldt zich niet.
Het gewone ritme van dag en nacht zijn
verstoord. De nacht is vol onrust. Het groen
overdag ziet meer zwart dan licht. De vogel is
zwaar en zwart. De vogel doet soms meer denken
aan de.dood dan aan de vrijheid.
In de crisis op de levensweg als een mens zoekt
naar wat 'waar' is voor hem of haar zelf, als de
mens zoekt naar zijn ware gezicht, is er veel
nachtwerk te doen. Dat werk wordt gedaan in
denken en in dromen. Dromen vol onrust.
Geketende dromen. Niet weg kunnen komen,
vastgehouden worden, als je wel weg wilt.
In die dromen meldt zich het verlangen. Je
verlangen om te mogen zien wie je bent. In het
verlangen heeft een mens een vermoeden van het
ware en mooie gezicht dat vanaf de oorsprong
aanwezig is. Het oorspronkelijke gezicht kan in
de loop van je leven bedekt raken, ondereen
stoflaag komen te zitten, een modderlaag zelfs.
Zoals soms in oude kerken na veel moeizaam en
zorgvuldig werk er schitterende, oorspronkelijke
tekeningen tevoorschijn komen, zo komt soms na
een moeizaam en zorgvuldig werk het
oorspronkelijke gezicht te voorschijn. Je komt vrij
van wat anderen over je heen hebben 'gesmeerd'.
Je luistert niet naar het gezicht dat anderen jou
geven, maar je wordt trouw aan je eigen gezicht.
Je loopt niet de weg die anderen jou wijzen, maar
je vindt, gaandeweg, je eigen weg.
Om je eigen gezicht te vinden en te kun nen
aankijken heb je somskosteressennodig. Mensen
diejDp een gevoelige wijze het dienstwerk doen
van het zorgvuldig luisteren, mensen die jouw
verlangen zien: jouw strijd tussen angst en
verlangen, maar je zo nabij komen datje
verlangen groter wordt dan je angsten voorde
beren langs de weg. Beren zijn er, zoals 'het
gepraat, het geklets,maar geef ze niet teveel eer.
Bestrijd ze niet, want ze zouden je kunnen
verscheuren. Luister naar het kloppen van je
verlangen, het aanhoudende luiden van de
klokken.
Dan zal op een dag de vogel opvliegen en de
klokken kunnen weer luiden bij 'rouw én trouw',
feestelijk én zwaar. Als de vogel opvliegt, leeft het
verlangen op en verliest de angst haar
benauwende en neerdrukkende greep. De vogel
verwijst naar het eeuwige verlangenthuis te
komen bij jezelf en te mogen zijn wie je bent.
Vaticaan verbiedt praktijken Engelenwerk
VATICAANSTAD - De Vaticaanse congregatie voor de geloofs
leer heeft rooms-katholieken verboden mee te werken aan be
paalde praktijken van het Engelenwerk, een zeer traditionele
verering van de engelen die vooral in Oostenrijk en Duitsland
aanhang heeft. Deze praktijken worden onverenigbaar geacht
met de traditie van de Rooms-Katholieke Kerk en de bijbel. Het
Engelenwerk baseert zich op de openbaringen die Gabriele Bit-
terlich uit Innsbruck sinds 1947 heeft ontvangen. Zij heeft deze
openbaringen beschreven in het 'handboek der engelen', waar
van de inhoud officieel geheim is, maar dat volgens sommigen
de namen bevat van 400 engelen en 200 demonen.
De leden van het Engelenwerk zijn verplicht tot absolute ge
heimhouding. Zij mogen alleen tegenover een priester van de
beweging over hun ervaringen praten en moeten bepaalde prak
tijken volgen, zoals een nachtelijke aanbidding van donderdag
op vrijdag, het uitwisselen van geheime boodschappen en het
verplicht ontvangen van de hostie op de tong.
De congregatie, die waakt over de zuiverheid van het rooms-ka-
tholieke geloof, herinnert eraan dat zij in 1983 al maatregelen te-
gén het Engelenwerk heeft aangekondigd. Zo keurde zij toen de
eis van geheimhouding af en keerde ze zich tegen de liturgische
praktijken van de beweging. Deze maatregelen hebben echter
onvoldoende effect gehad.
Het Engelenwerk moet stoppen met zijn 'engelwijdingen' en
„het op afstand toedienen van sacramenten" en de liturgie zui
veren van teksten, gebeden en riten die met deze praktijken ver
band houden, beveelt de congregatie. Het gebruik van het hand
boek van Bitterlich is voortaan verboden. De leden mogen nog
wel duivels uitdrijven, mits zij de regels van de kerk volgen. Een
door het Vaticaan aangestelde bijzondere gedelegeerde moet sa-
pien met de plaatselijke bisschop daarop toezien.
In Nederland kan het Engelenwerk rekenen op de steun van de
uiterst behoudende pater H. van Dijk, die het heeft onderge-
bracht in de orde der reguliere kanunniken van het Heilig Kruis,
waarvan hij algemeen overste is geweest. De bijzondere gedele
geerde zal de betrekkingen tussen deze religieuze orde en het
Engelenwerk onderzoeken, kondigt de congregatie aan.
ENDE Pater Ben Baak
woont en werkt al 45 jaar
op het eiland Flores in In
donesië. Onlangs vierde
hij zijn 50-jarig priesterju
bileum, maar daarna reis
de hij spoorslags terug
naar Flores, terug naar
zijn bijna cel-achtige ka
mertje bij de kerk, terug
naar zijn boeken, maar
vooral terug naar zijn
mensen.
„In Nederland blijven? Wat
zou ik er moeten doen? Naar
het bejaardenhuis? Nee, laat
mij maar in Indonesië, daar
kan ik nog van nut zijn".
Pater Baak is adviseur van een
boerenorganisatie, de Yayasan
Ikatan Petani Pancalisa, die
mede op zijn advies in 1963 ge
vormd werd met het doel de le
vensstandaard van de boeren
te verbeteren. De boeren van
Flores hebben er meer zelfbe
wustzijn door gekregen, zo is
zijn ervaring. Ze accepteren nu
geen rijst meer, maar vragen
om gereedschappen en facili
teiten om die rijst zelf te kun
nen verbouwen. Zo zorgt de
Yayasan (stichting) dat er pat-
jols komen om de grond te be
werken en worden er wegen
aangelegd en watervoorzienin
gen. De kennis daarvoor komt
meestal uit Europa: aan de
Yayasan zijn een aantal Engel
se en Nederlandse ontwikke
lingswerkers verbonden: land
bouwkundige, veeteeltdes-
kundige, irrigatie-ingenieur.
Omdat zij zijn uitgevonden
door een Engelse organisatie
staat hun positie op dit mo
ment niet ter discussie. Wel zal
naar nieuwe sponsors gezocht
moeten worden ter vervanging
van de Nederlandse ontwikke
lingshulp. Het betekent voor
de Florinese medewerkers op
onthoud in het werk (er kun
nen geen kranen en leidingen
gekocht worden), en vaak is er
zelfs geen salaris. In noodge
vallen wordt de kerk om hulp
gevraagd.
„Geleidelijk leerden we hoe we
onze kennis moesten over
brengen, zonder de plaatselij
ke traditie te veel aan te tasten.
Mentaliteitsverandering moet
je niet forceren", vertelt pater
Baak, die na zijn priesteroplei
ding de gelegenheid kreeg om
in Wageningen tropische land
bouw te studeren, met econo
mie en antropologie als bijvak
ken. In juli 1949 zou hij uitge
zonden worden naar Indone
sië. De overste daar vroeg hem
echter of hij, voor hij kwam,
eens wilde gaan kijken bij een
leerlooierij, omdat die kennis
wellicht ook op Flores nuttig
zou zijn. Ben Baak voerde die
opdracht op zijn eigen grondi
ge wijze uit: hij ging het vak in
de praktijk leren, stond in
overal in de fabriek. Uiteinde
lijk bleek het zelf leerlooien op
Flores niet haalbaar vanwege
het tekort aan water op het
eiland. Pater Baak vertrok per
boot naar Batavia, en vandaar-
uit met de KPM, (Koninklijke
Paketvaart Maatschappij), die
de verbindingen tussen de
vele eilanden van de archipel
onderhield (en nu onder een
andere naam nog onderhoudt).
Op de vrachtboot naar Batavia
zaten 26 missionarissen, vier
in een hut. Het was kort na de
oorlog, een nieuwe lichting
trok de wereld in. Ben Baak
behoort tot de congregatie So-
cietas Verbi Divini (SVD), een
Duitse congregatie, die zich
uitsluitend richt op priesterar-
me gebieden in wat nu de Der
de Wereld heet.
Hij gaf jaren les op het semina
rie in Maumere, in het noorden
van Flores, eerst in het Neder
lands, al had hij in Wagenin
gen wel een cursus Maleis ge
volgd. Maar pas na vijf jaar
kwam het eerste Indonesische
leerboek beschikbaar. Toen hij
naar Ende werd overgeplaatst
moest alles uitsluitend in het
Indonesisch, en dat was wel
Pater Ben Baak voor de kerk op Flores.
even wennen. Nu heeft deze
taal voor hem geen geheimen
meer en spreekt hij het even
gemakkelijk als zijn moeder
taal.
Doel
Flores werd 'ontdekt' door de
Portugezen. In 1859 werd het
verkocht aan Nederland. De
Portugezen haddden er het ka
tholicisme gebracht, toen zij
vertrokken werd dus aan de
Nederlanders gevraagd om
priesters. Eerst waren dat de
Jezuïten, na de eerste wereld
oorlog de in 1875 naar Neder
land verhuisde Duitse orde
SVD. Vandaar het grote aantal
Nederlandse priesters in deze
congregatie.
In 1964 werd pater Baak over
geplaatst naar Ende. waar zijn
voorganger een jaar tevoren de
Yayasan I.P.P. mede had vorm
gegeven. Pater Baak werd, zo
als hij het uitdrukt, moreel en
technisch adviseur van deze
organisatie. Te paard of op zijn
motorfiets doorkruiste hij het
bergachtige gebied, twee pro
vincies (kapupaten) met een
oppervlakte van de helft van
Nederland. Er werden (en wor
den) overal cursussen gege
ven, en hij ijverde voor een la
gere landbouwschool.
„Bij de Duitse ontwikkelings
hulporganisatie Miserior werd
geld aangevraagd voor een
middelbare landbouwschool",
vertelt hij, „maar er was niet
eens een lagere. Men voelde de
behoefte daaraan ook niet, zo
was het vroeger in Nederland
ook. Het boerenvak leerde je in
de praktijk, soms gaf de dorps
onderwijzer een soort land-
bouwcursus. Een lagere land
bouwschool vond men dus niet
nodig, niet 'hoog' genoeg". On
derwijs wordt hier niet gezien
als middel, maar als doel. Dat
is nog steeds zo.
„Ze leren niet om iets te begrij
pen, ze leren dingen uit het
hoofd om ze .op te kunnen
spuiten, niet om er later iets
mee te doen. Ze begrijpen
vaak niet wat ze leren, omdat
ze niet vragen. Want vragen is
toegeven, dat je iets niet weet
en dan denkt dus iedereen dat
je dom bent. De meeste vragen
worden gesteld door de knap
ste van de klas: die kan het
zich permitteren!"
Geleidelijk werden steeds
meer cursussen geven in de
dorpen zelf voor de hele bevol
king. Het waren echt bewust
wordingsbijeenkomsten, be
doeld om de mensen te motive
ren, en hen te leren vernieu
wingen te accepteren, binnen
het kader van de eigen adat
(overlevering). De cursus van
een week werd na enkele
maanden herhaald, en later
nog eens. Er kwamen steeds
meer vragen, waaruit bleek,
dat de bewustwording groeide.
Gezondheid
Nu zijn er dorpen op het vaak
steile bergachtige eiland, waar
met zeer veel moeite en arbeid
keurige terrassen zijn ge
bouwd, en waar de meest uit
eenlopende gewassen groeien.
Daardoor is de gezondheids
toestand van de mensen er op
vooruit gegaan, voordien werd
er nauwelijks groente gegeten.
Aanvankelijk verbouwde men
in het gebied dat de Yayasan
IPP bestrijkt voornamelijk
koffie en cocos en in Maumere
tabak. Dat laatste werd vervan
gen door copra. In de jaren
'5(V60 ging men over op vanil
le en kruidnagelen, nog steeds
de belangrijkste uitvoerpro-
ducten van het eiland, maar
ook avocado's en bananen, pa
paya en cassave. Pater Baak
hield het de mensen voor: zet
niet alles op één kaart, zorg dat
je verschillende gewassen ver
bouwt, naast koffie en kruid
nagel ook vanille, cocosnoten
en sinaasappels, zodat je ge
spreid over het jaar kunt oog
sten.
Op Flores wonen nog 14 Ne
derlandse priesters, de meeste
boven de zeventig, maar nog
steeds aktief. Enkelen hebben
de Indonesische nationaliteit
aangenomen, anderen, zoals
pater Baak, hebben de status
van 'resident', bewijs van inge
zetenschap, maar geen burger
recht.
Pater Baak: „Ik hoef en wil
niet terug naar Nederland.
Hier verbeeld ik me dat ik nog
nuttig werk doe. Willy Doy, de
directeur van de Yayasan,
vraagt regelmatig, om advies,
gebruikt mij graag als klank
bord. Ook assisteer ik nog in
AMERSFOORT - Identiteits
gebonden jongerenorganisa
ties zijn bang voor het verlies
van de identiteit als de onder
steuning voor dit werk wordt
samengevoegd. Verlies van
identiteit, een afgenomen her
kenbaarheid en het gebrek aan
onderkenning van het eigen
karakter door de ondersteu
nende organisaties, zijn al rea
liteit.
Dat schrijft het onderzoeksbu
reau Berenschot in een rapport
dat in opdracht van de Lande
lijke Organisatie Vrijwilligers
Jeugd- en Jongerenwerk
(LOVJ) is geschreven. Van
daag houdt de LOVJ eeri stu
diedag in Amersfoort over de
vaak gedwongen clustering
van de provinciale bureaus
van de jongerenorganisaties.
Clustering van deze organisa
ties komt de ondersteuning
van plaatselijke vrijwilligers
niet ten goede, aldus het rap-
FOTO: PERS UNIE
de kerk, voornamelijk op
hoogtijdagen zoalé Pasen".
Bescherming
Vergeleken met Nederland
praktiseert men in Indonesië
een katholicisme van vóór het
Vaticaans Concilie, gezagsge
trouw en traditioneel. De ker
ken zijn vol, alle kinderen
gaan naar de katholieke
school, er wordt nog gebiecht.
Zusters lopen in Indonesië nog
in habijt met sluier, de paters
hingen al in 1949 dat lastige
kledingstuk aan de wilgen om
dat ze per paard het gebied
moesten doorkruisen. Ze wa
ren herkenbaar aan hun baard,
zodat een baardige toerist nog
wel eens voor priester wordt
versleten! Ook al was het ka
tholicisme al eeuwen bekend
op Flores, de hoofdstad Ende
was in het begin van deze eeuw
geheel islamitisch.
In 1915 kocht de congregatie
van SVD een oude kazerne om
de eredienst in te houden. De
bisschop ging buiten de stad
wonen, in het nabijgelegen
dorp Ndona. Hij woont daar nu
nog, maar op de plaats van de
kazerne is een imposante kerk
verrezen; de parochie heeft
zich in de loop der jaren uitge
breid.
Het christendom is nu de
hoofdgodsdienst in Ende. Het
mag dan al een wat traditio
neel christendom lijken, pater
Baak is allerminst verstard in
de traditie. Nieuwe ontwikke
lingen blijft hij op de voet vol
gen. „De mensen geloven in
een opperwezen, en hoe ze die
noemen is voor mij niet be
langrijk", zo stelt hij. „Onder
dat katholicisme geloven ze in
de geesten van de voorouders,
ze zoeken bescherming, en dat
is wat de kerk hen wil bieden.
Het is geen tegenstelling,
maar het vult elkaar aan. De
hiërarchische opbouw van de
kerk past in de cultuur hier. De
priesters onderling staan hier
juist dichter bij elkaar dan in
Europa. We zijn hier minder
scherpslijperig, meer praktijk
gericht, en we denken oecume-
nischer, minder pauselijk ge
zagsgetrouw. Dat komt ook
door de omstandigheden:
Rome is ver weg!"
Opluchting na Iers 'yes
In de reacties op het referendum in Denemarken, a»
begin deze maand het Verdrag van Maastricht werd af d
zen, heette het steevast en nogal denigrerend, dat 'air
46.000 kiezers de balans in de 'nee'-richting hadden v
overhellen. Uit die vaststelling meenden pro-Maastrich
minenten argumenten te kunnen ontlenen om de uits
van de Denen te minimaliseren. Die opmerkingen getu
niet zelden van een ergerlijk misprijzen voor de demt
sche spelregels.
Na het Ierse referendum, waarbij een onverwacht
meerderheid zich heeft uitgesproken voor het Verdra
Maastricht, klinkt in de reacties uit de hoofdsteden voo
opluchting door. Een nieuwe tegenslag zou de Europes
meenschap immers in ernstige institutionele moeilijk]
hebben gebracht. De Europese Unie zou op sterven naj]
zijn geweest. Er zouden, na het verwerken van een n
opdoffer, langdurige en moeizame gesprekken nodig zi J
weest zijn om 'Maastricht' en dus de EG nieuw leven in
zen.
De doemdenkers hebben ongelijk gekregen: de Iereil
ben massaal 'yes' gestemd. Die vaststelling is verheuge
als balsem op de wonde die de Denen hebben veroorzaa
balsem kan de pijn echter alleen verzachten; de wond5
blijft en niemand weet nog het medicijn dat tot volledij
nezing leidt. Er is bovendien nog een aspect van het Ie
ferendum dat reden geeft tot zorgen. De ja-stemmen n1
massaal zijn geweest; de globale opkomst lag bedroi
laag. Nauwelijks de helft van de 2,5 miljoen kiesgerecl
Ieren wilde op Sacramentsdag, een kerkelijk feest da1
gevierd wordt in Ierland, nog naar de stembus trekkt1
zich van zijn Europese 'plichten' te kwijten.
NAAR Ierse normen wekt die lage opkomt geen ver\\ f
ring. Toen de Ieren zich in mei '87 moesten uitsprekei
de Europese Akte, lieten ze het in, nog grotere aantallen
ten. Slechts 43,8 procent van de stemgerechtigden acht
de moeite waard zijn stem te laten horen over Europa,
wekkend is evenwel dat zelfs de felle campagne van de
lopen weken er niet in is geslaagd de Ieren te mobilit
voor Europa. In Denemarken lagen de zaken anders,
daar trok begin deze maand 82 procent naar de stembu'
de Ieren 'ja' hebben gezegd heeft ongetwijfeld ook te n
met een dosis gezond verstand. Veel Ieren zullen hi
vastgesteld dat de Europese Gemeenschap hen geen w I
eren legt. Als puntje bij paaltje komt zullen tal van
EG-landen eveneens tot de vaststelling komen dat ze
maar binnen een Europees kader aan hun trekken kt j
komen. 1
ZOWEL uit de Deense als de Ierse ervaring zou de Gei
schap de komende weken en maanden lessen moetei
ken. Dat het Deense verzet niet zonder gevolgen blij:
vorige week al vastgesteld in het Europees Parlement
voorzitter Jacques Delors van de Europese Commissi!
moedig de hand in eigen boezem stak en toegaf dat ve|
sten voor de doorsnee burger volstrekt onbegrijpelijl
Het Ierse 'yes' heeft de Gemeenschap nu behoed voor d(
le ontreddering. De toekomst voor de EG ziet er al i1
weer wat minder somber uit.
Zes miljoen gulden voor 'positiefs
orthodoxe' hervormde gemeentel
DOORN - Het bestuur van de hervormde synode gaat zij
gen over de vraag hoe 'positief orthodoxe' gemeenten eru|
Dat is nodig omdat een vrouw uit Rotterdam een legaat 4
geveer 6,5 miljoen gulden vpor deze gemeenten heeft n'agj
De vrouw heeft stringente eisen gesteld aan de besteding 4
bedrag dat ook voor kerkelijke begrippen „vrij uitzonderlP
port. Plaatselijke vrijwilligers
herkennen zich nauwelijks in
de nieuw gevormde provincia
le ondersteuningsorganisaties.
De?e organisaties komen bo
vendien steeds verder van het
plaatselijk werk af te staan.
Uitgave: Westerpers bv (maakt deel uit v
Kantoor redactie: Apothekersdijk 34, Leiden
Kantoor advertentie- en
abonnementenafdeling: Stationsweg 37, Leiden.
Telefoon 071 -122 244.
Telefax: 071 - 134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden.
Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
070-3190 933.
070-3906 717.
Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Hoofdkantoor:
Telefoon:
Postadres'
Alle kantoren zijn op
maandag tot en met
vrijdag geopend van
08.30 tot 17 00 uur.
Directeur/hoofdredacteur: J Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808)' L. v
Leiden en om!
F Buurman, K
M Roso.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel. 070 - 3190815):
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs R. Edens, drs Chr van der Hoff, A.
Holstein, E. Huisman, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R de Roo
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator), B. Jansma. H Piët
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835)' L. Kooistra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef) en S Evenhuis
Opmaak (tel 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef), A.
J. Hofmeester, C. de Kier, H. Nieuwmans, H. Sch
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlj
Belgie De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K. S«
M van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't H
(chef), H Bijleveld, D Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en K. vanl
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland drs. D J. van den Bergh
(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A Courant (Athene), R. Hasselerharm I
(Johannesburg), drs A. Heering (Rome), B. van Huët (Londen). M. de Kon
(Washington), F Undenkamp (Sao Paulo), B Schampers (Brussel). W. Vod
(Londen), drs R. Vundennk (Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G van Vl
(Belgrado), F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vera
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalsn
M. de Cocq.
Nabezorglng
Telefoon. 071 -122 248 op ma. t/m vi
15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar
Bij betaling per acceptgirokaart
per maand
per kwartaal
per jaar
n 08.30 tot 17.00 uur.
118.00 tot 19 00 uur, op z:
Het abonnementsgeld dient vi
e worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -141 905. Voor uitsluitend he|
geven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 140 680.
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
