Europese CNN in de steigers
ijf eeuwen Europese tekenkunst
ti Museum Boymans-van Beuningen
imphitryon': strakke en heldere interpretatie
KUNST/RTV
Ex-man van Liza Minelli Peter Allen overleden
Gou/iartt
VRIJDAG 19 JUNI 1992 19
irtien nieuwe liedjes van Elvis Presley op komst
SRSUM - Platenmaatschap-
-Records heeft veertien niet
uitgebrachte nummers van
jsley ontdekt. Dat heeft een
voerder gisteren gezegd in
sum. Volgens RCA-Records
het allemaal songs uit de ja-
Het gaat om liefdeslied-
jansmuziek, die anderen voor
iebben geschreven.
uit te brengen ma-
is het nummer 'Reconcide-
ïby', waarin Elivis zingt en
met Carl Perkins (gitaar),
jroer Clayton (bass) en Jerry
is (piano). Verder zingt 'the
fhet nummer 'Thats's when
ache begins", ooit de fa-
zijn allereerste single 'My
Happiness', dat hij aan zijn moeder
opdroeg. Het nieuwe ontdekte num
mer is in 1953 geschreven door Ras
kin, Hill en Fischer. Andere muzi
kanten met wie Elvis in de nieuwe
nummers te horen is zijn Bill Black
(bass) en Scotty Moor (gitaar).
Vijftien jaar na de dood van Elvis
Presley wil RCA-Records een verza
meling van 140 nummers van 'the
King' op de markt brengen. Dat
moet een exclusieve uitgave van vijf
ceedees worden, die binnenkort zal
verschijnen. Deze uitgave zal ook de
14 nieuwe nummers bevatten. De
ceedee-box krijgt de titel 'Elvis: the
king of rock and roll - the complete
fifties masters' en zal ook enkele Elvis Presley
unieke live-opnamen bevatten.
Extra treinen
naar popconcerten
in Rotterdam
UTRECHT - De NS laten voor be
zoekers van de concerten van Eric
Clapton en Elton John (vanavond)
en Guns 'N' Roses op dinsdag 23
juni in het Feijenoord-stadion ex
tra treinen rijden. Vanaf twee uur
vanmiddag reden treinen van Rot
terdam CS, Rotterdam Blaak en
Dordrecht naar de halte Stadion.
Dat gebeurt ook op 23 juni. Na af
loop van de concerten rijden er ex
tra treinen naar onder meer Am
sterdam, Alkmaar, Groningen,
Leeuwarden, Enschede, Nijmegen
en Eindhoven. Wie per trein naar
Limburg of Zeeland moet, haalt
dat niet meer, als de NS.
SAN DIEGO De Australi
sche entertainer Peter Al
len, die ontdekt werd door
Judy Garland en enige jaren
getrouwd was met haar
dochter Liza Minelli, is gis
teren overleden aan een
ziekte die met aids te ma
ken heeft. Dit heeft zijn ma
nager meegedeeld. Allen,
die 48 geworden is, woonde
in de Californische stad San
Diego.
Allen was tekstschrijver,
zanger, danser en entertai
ner in het algemeen. Hij
brak door in 1964, toen Gar
land hem in Hong Kong zag
optreden. Zij trok hem aan
voor haar programma in
Londen. De laatste jaren
trad Allen op in New York's
Radio City Music Hall,
speelde hij een rol in Gilbert
and Sullivan's 'Pirates of
Penzance' op de Britse tele
visie en schreef hij liederen
voor films in Hollywood.
Allen schreef onder andere
'I honestly love you', waar
mee Olivia Newton-John
een hit had, 'Don't cry out
loud', op de plaat gezet door
Melissa Manchester, 'You
and me (we want it all)', voor
Frank Sinatra en 'I'd rather
leave while I'm in love', voor
Rita Coolidge. Voor Arthur's
Theme, uit de film Arthur,
kreeg hij een Oscar.
Allen werd geboren in de
kleine stad Tenterfield in de
Australische deelstaat
Nieuw-Zuid-Wales in het
oosten van het kleinste we
relddeel. Zijn vader was
kruidenier. Als jochie van
vijf maakte hij zijn debuut
als imitator van de Ameri
kaanse negerzanger Al Jol-
son. Als tiener van 12 zong
hij in plaatselijke cafés. Als
jongeman van nog geen
twintig vormde hij met
Chris Bell de Allen Bro
thers, die optraden in cafés
en voor de Australische tele
visie. Zij speelden in een
bar in Hong Kong toen Gar
land in de Britse kroonkolo
nie op bezoek was. Zij vroeg
hen mee te gaan doen aan
haar internationale concert-
tour. Allen trouwde op 3
maart 1967 met Liza Minelli.
De jaren erna maakte zij
een geweldige carrière, ter
wijl hij betrekkelijk onbe
kend bleef. Hij moest zich
tevreden stellen met veel
vuldige verschijningen in
het uitgaansleven in New
York. Nadat zijn schoon
moeder in 1970 was overle
den, ging het bergafwaarts
met het huwelijk tussen Pe
ter en Liza. In 1974 scheid
den ze van elkaar.
tanello tot Cézanne'. Keuze
in verzameling tekeningen,
i Boymans-van Beuningen,
im. Tot en met 12 juli. Catalo-
TOBY
allen jaren hebben
^eningen een verbor-
staan geleid, opge-
in speciale dozen.
iu krijgt het publiek
Jis een blik te wer-
de schatten die mu-
Boy mans met grote
■hoedt. Uit de meer
ijftienduizend teke-
die het museum in
[heeft, hebben hon-
meesterwerken de
ien maanden een
ivolle toernee ge-
door de Verenigde
i. Voor ze weer in de
gaan, is ook in Boy-
an Beuningen een
t expositie ingericht,
tdat bij tekeningen
Niet in het volle
maar in een rustige
jing. Vijf eeuwen
Europese kunstge-
nis worden door
nonstelling bestre
en Pisanello tot C'e-
ig de samenstellers niet
om mooie tekeningen,
Ook om een kennisma-
let de tekenkunst in die
iwen. De expositie ver-
voorkeur van de ver-
ir Frans Koenigs aan
lans een belangrijk
zijn collectie te dan-
;ft. De tekeningen zijn
P|>eerd, niet naar thema
iiek, maar naar 'school',
Rise, Nederlandse, Hol-
JU
landse of Italiaanse. Daarbij
hebben bepaalde scholen een
extra accent gekregen en zijn
andere of niet of onderbelicht,
zoals de Nederlandse achttien
de en negentiende eeuw en de
Spaanse school die alleen tot
twee bladen van Goya beperkt
blijft.
Maar van de grootste teke
naars aller tijden, die ook in de
collectie Koenigs rijk verte
genwoordigd zijn, zijn ver
scheidene werken op de ten
toonstelling aanwezig. Dürer
is er met zeven bladen, waar
onder De Heilige Familie, een
gouache met goud gehoogd op
perkament, het kind spelend
met een vogeltje dat de mense
lijke ziel symboliseert. Het is
een mengeling van laatgoti
sche en Venetiaanse stijlele
menten met invloeden van
Bellini. Wonderlijk ook de stu
die van twee voetzolen, moge
lijk door Dürer ontdekt op een
doek van Mantegna in Mantua,
en later door hem toegepast op
het Helleraltaar, geschilderd
voor de Dominikanerkerk in
Frankfurt.
Rembrandt
Detailstudies en zelfstandige
tekeningen wisselen elkaar af,
en het is opmerkelijk hoe ook
in die laatste allerlei voorstu
dies tot hun recht komen.
Rembrandt is daarvan uiter
aard een goed voorbeeld. Deze
grootmeester van de tekenpen
is op de expositie vertegen
woordigd door een 'Saskia aan
het venster', een liggende
leeuw, een bijbelse voorstel
ling, een voorstudie van een
van de Staalmeesters en een
landschap, 'Boerderij aan het
water'. Die laatste tekening
(pen en bruine inkt op bruin
papier) is een voorbeeld van
summier gebruik van midde
len, een minimum aan pen
streken dat leidt tot een uiterst
suggestief bomenlandschap.
Rembrandt zou dit effect ook
in zijn late landschapsetsen
bereiken.
Links:
Rembrandt van Rijn, Boerderij
aan het water. Pen en bruine
inkt. Bomen met krullerige con
touren en hier en daar een stevig
accent.
Boven:
Claes Jansz. Visscher, De wind
molen, De schaatsenrijder. (Pen
en bruine inkt)
Paul C'ezanne, Gezicht op het Chateau Noir. (Aquarel over potlood).
Ook Rubens en Watteau zijn
sterk vertegenwoordigd. Van
de laatste enkele voorstudies
en schetsen in rood krijt, zoals
die van twee jongens met een
driepoot, jongens die hun geld
verdienden met het verwijde
ren van modder van schoenen.
Watteau maakte dergelijke te
keningen met het oog op een
serie prenten (Cris de Paris)
van alerlei straattypes.
Van de naamgevers van de ex
positie, Pisanello en C'ezanne,
is elk een tekening aanwezig.
Van de Italiaan een blad met
vier studies van een staand
vrouwelijk naakt, gecombi
neerd met tweemaal een
zwemmend naakt. Een ragfij
ne modellering en lichtval
door middel van arceringen.
C'ezanne vormt het andere
eind van de expositie met zijn
Pieter Bruegel de Oude, Gezicht op Reggio di Calabria. Opvallend is dat Bruegel dit
spiegelend heeft weergegeven.
'Gezicht op het Chateau Noir,
aquarel over potlood'. Een te
kening waarin het motief is te
ruggebracht tot zijn essentie,
enkele contouren aangevuld
met kleine vlakjes waarin de
kleuren tegen elkaar aan zijn
gezet. Het is deze ontwikke
ling die al vooruit wijst naar
het kubisme.
De prachtige catalogus, die bij
elke tekening ook andere wer
ken ter vergelijking opneemt,
bevat een ruime inleiding
waarin de geschiedenis van de
tekeningencollectie wordt ge
schetst. Aan de basis stond de
Utrechtse jurist F. Boymans
die zijn collectie aan zijn stad
niet kwijt kon en haar vervol
gens aan Rotterdam schonk,
mede omdat daar een "Verblijf
plaats tot Zedelijke Verbeete-
ring van jeugdige misdadigers
'was gevestigd. Boymans be
paalde dat een deel van de in
komsten van het museum aan
de Verblijfplaats ten goede
moest komen.
Met aan afwisseling van mis
kleunen en succesvolle aan
winsten wist het museum zijn
collectie uit te breiden. De ge
meente Rotterdam weigerde
in 1845 de collectie van baron
Verstolk van Soelen, waardoor
een formidabele collectie
Rembrandt-etsen voor ons
land verloren ging. In 1869
herhaalde zich een dergelijke
blunder. Ook het noodlot sloeg
soms toe. In 1864 verloor het
museum door brand ongeveer
driehonderd schilderijen en
een groot aantal portefeuilles
met tekeningen. De letters C
tot en met S werden gered.
Uiterst gelukkig was de ver
werving in bruikleen van de
colectie van de Haarlemse ban
kier en industrieel Franz Koe
nigs, wiens doel het was een
encyclopedische verzameling
aan te leggen.
De collectie zou
met financiële hulp van de ver
zamelaar Van Beuningen ei
gendom van het museum wor
den. Maar de collectie verloor
in 1940 350 werken aan de
Duitsers ten behoeve van het
Hitlermuseum in Linz. Zeven
boeken met tekeningen van
Dürer konden 's nachts voor
de verzending nog uit de inge
pakte kisten worden gered van
de reis naar Duitsland. In 1986
zijn 33 bladen door de toenma
lige DDR aan Nederland terug
gegeven. De overige, ruim 300
tekeningen van Koenigs zijn
nog spoorloos.
Na de collectie-Koenigs ver
wierf Boymans nog de kapitale
collectie van Van Beuningen
en die van Vitale Bloch in 1975.
McCartney
Paul
ley is gisteren 50
j.vorden. Hij vierde
opzijn boerderij in
lelijke Sussex met
djriete bezigheid,
n van rock and
)artney is bezig
ipnamen voor
album sinds het
Hen van de
ische popgroep
is een twintigtal
leden, aldus
ierder Geoff
u in McCartney's
uliemaatschappij.
t,pey is een van de
e$uccesvolle
irijvers en
iakers aller
lij heeft meer
i en platina platen
)ook.
cap
LYON 'De stem van Europa
in beeld en geluid'. Dat is de
ambitieuze doelstelling van
Euronews, de Europese
nieuwszender die in januari
1993 van start gaat. Euronews
wil, net als het Amerikaanse
CNN, via de kabelnetten bij de
Europese huishoudens binnen
komen.
De uitzendingen van het net
worden in vijf talen verzorgd:
Engels, Frans, Duits, Spaans
en Italiaans. Op termijn kun
nen daar nog twee voertalen
aan worden toegevoegd. Het
initiatief tot de Europese
nieuwszender werd genomen
door Hervé Bourges, de hoofd
directeur van de FYanse pu
blieke netten Antenne 2 en FR
3. Tijdens de Golfoorlog erger
de Bourges zich aan de domi
nante positie van CNN in de
berichtgeving. Samen met zijn
collega's uit Wallonië, Cyprus,
Egypte, Spanje, Finland, Grie
kenland, Italië, Monte-Carlo
en Portugal (allen lid van de
EBU, waartoe ook de NOS be
hoort) besloot hij tot de oprich
ting van een vergelijkbare zen
der, maar dan van Europese
makelij. Belangrijke afwezi
gen zijn de BBC, de NOS, BRT,
de Duitse publieke zenders en
die van Denemarken, Zweden
en Noorwegen. „Soms blijven
ze weg om financiële redenen,
anderen zagen er geen voor
deel in. Maar iemand moest
beginnen," verklaart Reino
Paasilinna, de onderdirecteur
van de nieuwe zender.
120 miljoen
Euronews krijgt de beschik
king over een budget van een
kleine 120 miljoen gulden. Een
kwart daarvan moet uit recla
me-inkomsten komen, terwijl
twintig procent beschikbaar
wordt gesteld door diverse Eu
ropese regeringen en door de
EG. De resterende 55 procent
wordt betaald door de deelne
mende zenders. Euronews
gaat vooralsnog met een team
van tussen de dertig en veertig
journalisten en evenveel verta
lers aan de slag en zal niet met
eigen beeldmateriaal gaan
werken. De beelden komen uit
alle landen die bij de EBU zijn
aangesloten en worden van
commentaar voorzien door de
journalisten in Lyon. „Dat laat
ste is een gigantische klus," al
dus de Finse directeur, „want
in iedere taal moet het com
mentaar precies even lang du
ren.
In dit licht bezien is het wat
verwonderlijk om door het
lege gebouw in Lyon te lopen.
Er is nog geen journalist of ver
taler aangetrokken en het ont
breekt ook nog aan het nodige
audiovisuele materiaal. Vreest
Paasilinna niet dat het - ge
zien de korte voorbereidings
tijd en het feit dat de redaktie
nog moet worden samenge
steld wel wat erg ambitieus
is om CNN naar de kroon te
steken? „Maakt u zich maar
geen zorgen," aldus de immer
glimlachende directeur. „Ik
ben er van overtuigd dat we
hier met de allerbeste journa
listen zullen gaan werken".
Vraagt Paasilinna zich ook niet
af hoe dat 'Europese gezicht' er
uit moet gaan zien als gespro
ken wordt over een conflict als
dat in het voormalige Joegosla
vië? „Dat is op zich een goede
vraag. Maar ik ben er zeker
van dat onze journalisten ook
met dit soort netelige vraag
stukken weten om te gaan".
(ADVERTENTIE)
ling: 'Amphitryon' van Hein-
Kleist. Regie: Klaus Michael
Vertolkers: Peter Simoni-
lerd Wameling, Otto Sander,
•el, Jutta Lampe en Imogen
iezelschap: Schaubühne am
Platz uit Berlijn. Gezien:
touwburg Amsterdam, voor-
n het kader van het Holland
SMITH
ik geeft Alcmene de
ir aan een goddelijke
'rie niet? Maar ook zij
[enoegen nemen met
:oal op het ondermaan-
rhanden is. Het pro
lij haar is echter, dat zij
•ze goddelijke liefde
'kelijk genotvol heeft
1, maar het voortaan
ene nacht moet laten.
Ie romantische verper-
*ing van de vrouw, die
naar een onbegrensde
:0fce in haar liefdesbele-
-flaar tevens beseft dat
het in de realiteit een onmoge
lijkheid is. Bovendien: wie
zich al te zeer in de liefde ver
liest, raakt evenredig veel van
de eigen persoonlijkheid kwijt.
Alcmene, een mythische
schoonheid, wordt door de
godheid Jupiter verleid, op het
moment dat haar echtgenoot
en veldheer van de Thebanen,
Amphitryon, een strijd op het
slagveld in zijn voordeel be
slecht. Jupiter komt tot haar in
de gedaante van Amphitryon.
Alcmene weet niet beter of het
is haar man, met wie ze intens
geniet van deze niet eerder ge
kende lustbeleving. Wanneer
daags daarna de ware Amphi
tryon voor haar verschijnt en
de list van de Jupiter na ver
loop van tijd doorzien wordt,
zijn man en vrouw respectieve
lijk verstoord en in de war.
Alcmene wordt voor het dilem
ma geplaatst: ze blijft de be
minde van de godheid met alle
complicaties van dien, of ze
blijft haar teerbeminde echt
genoot alsnog trouw, wetende
dat ze daarmee grote conces
sies doet aan haar ideaalbeeld
van de liefde. Met de vermaar
de verzuchting: 'Ach' als slot
woord van het stuk 'Amphitry
on' van Heinrich von Kleist uit
1807 probeert ze uiteindelijk
de keuze voor de stoffelijke en
sterfelijke Amphitryon te rela
tiveren.
Eigentijds
Deze klassieker is door het
Berlijnse gezelschap Schau
bühne am Lehniner Platz
strak en helder, als ware het
een eigentijds stuk geënsce
neerd. Het aantal personages
is teruggebracht tot de centra
le figuren: Jupiter en zijn hel
per Mercurius, Amphitryon en
diens dienaar Sosias, Alcmene,
en de vrouw van de knecht So
sias. Heinrich van Kleist vol
tooide zijn 'Amphitryon' in een
tijd dat het classicisme tot een
van de culturele hoofdstromin
gen behoorde, met als voor
naamste criteria dat het senti
ment ondergeschikt moest
zijn aan de rede en dat de intel
lectualistische esthetica over
heerst. Invloeden van de ro
mantiek zijn er eveneens in te
onderkennen. Hoewel Kleist
beide stromingen als te beper
kend voor zijn literaire expres
sie ervoer, heeft hij zich wel
aan de toen geldende vorm
voorschriften gehouden. In
alle soberheid, maar met in
een zijn sereniteit oogstrelend
toneelbeeld, worden deze ele
menten visueel gesuggereerd.
Zelfs Kleist tegenzin ten aan
zien van de toepassing van die
vormregels is daaraan af te
zien.
Het lege speelvalk is op de ach
tergrond begrensd door een
wit fijnmazig doek. Summiere
silhouetbeelden daarop geven
wazig de contouren aan van
een landschap met bomen in
de verte. Een spotlicht fun
geert als maan, die op com
mando van de knecht Sorias
uit en aan kan. In het midden
staat een ovaalvormige verho
ging.
Gracieus
Jutta Lampe in de rol van Alc
mene oogt in haar gracieus val
lende witte jurk met sleep bij
zonder vrouwelijk en bekoor
lijk. Ze is begeerlijk, maar
straalt toch onschuld en gede
genheid uit. Peter Simoni-
schek als Jupiter in de gedaan
te van Amphitryon heeft net
als Otto Sander, die Amphitry
on vertolkt, een grote, statige
cape om. De houding van Si-
monischek is daarbij veel ma-
jesteitelijker. Deze spelers ma
ken ook vaker gebruik van het
middenstuk en het achterge
deelte van de speelruimte. Het
lijkt alsof regisseur Klaus Mi
chel Grüber hiermee wil bena
drukken, dat hun lotgevallen
veel meer diepte en achter
grond bezitten.
Udo Samel als de knecht Sosi
as, Imogen Kogge als diens
vrouw en Mercurius bewegen
zich hoofdzakelijk op het voor
toneel. In bepaalde scènes
wordt ook gebruik gemaakt
van uitgangen in de zaal. De
persoonsverwisseling gebeurt
hier op lager en vooral hilari-
scher niveau. Mercurius
dwingt Sosias onder bedrei
ging van geweld zijn identiteit
aan hem af te staan. Met als ge
volg dat Sosias het met zich
zelf en zijn naasten knap moei
lijk krijgt.
Niet alleen het toneelbeeld en
de aankleding verwijzen, soms
commentariërend, op de inder
tijd heersende kunststromin
gen, die in dit werk zijn inge
bed, ook de speelstijl is daar
een uitvloeisel van. Er wordt
door de hoofdfiguren vrij sta
tisch en met ingehouden emo
ties gespeeld, waardoor de
tekst goed tot zijn recht kan
komen.
De lotgevallen van de knecht
al dan niet in relatie tot Mercu
rius, zijn vrouw en Amphitry
on zijn daarentegen kolderiek
en dienen ter ontspanning van
de strak gehouden speeltrant.
Om Udo Samel als de clownes
ke Sosias schiet je keer op keer
in de lach. Hij is het toonbeeld
van iemand die in alle ernst
leuk kan overkomen: een on
vervalste komiek dus.
Behendig
Ook de andere spelers munten
uit in hun vertolkingen en het
meest verbazingwekkende is,
dat ze met de literaire volzin
nen zo behendig weten om te
gaan, dat de dialogen en met
name de liefdesbetuigingen al
lerminst gezwollen en daar
door onnatuurlijk klinken.
Spreektoon en speeltrant van
de centrale figuren sluiten
mooi aan bij de etherische
vormgeving. 'Amphitryon' is
in deze interpretatie een hoog
waardige voorstelling gewor
den. Ze blijkt dermate geniet
baar, dat de ongeveer tweeën
half uur zonder pauze, voorbij
zijn gevlogen.
EINDEXAMEN
EXPOSITIE
dagopleiding
20 juni t/m 28 juni
Prinsessegracht 4
beeldhouwen
typografische vormgeving
textiel- en modevormgeving
architectonische vormgeving
tweede fase illustratie
tweede fase scenografie
tweede fase industriële
vormgeving
Tarwekamp 3
fotografische vormgeving
videovormgeving
Leeghwaterplein I
tekenen/schilderen/grafiek
Openingstijden:
werkdagen van 10.00 - 21.00 uur
zaterdag en zondag 10.00 - 16.00 uui
Eindexamenshows
Textiel- en Modevormgeving
vr 19 juni 16.00 en 20.00 uur
za. 20 juni 13.00 en 15.00 uur
in de aula van de academie
Koninklijke Academ
van Beeldende Kun*
Den Haag
