ervuiling Maas neemt
rnstige vormen aan
Grote winststijging Airbus Industrie
WD wil nog meer
opheldering over
opdrachten voor
Hollandia Kloos
Kamerlid: Andriessen moet
paracommercie horeca aanpakken
ECONOMIE
illarkoers
jft dalen
Miljoenen mensen
staken in India
Schiphol-order wellicht
toch nog naar Signaal
Dasa garandeert geen
werkgelegenheid Fokker
nklacht
ien broer
n Bush
Boeren
protesten in
Frankrijk
uitgebreid
iSou/tfvnt
DINSDAG 16 JUNI 1992
[ERDAM - De koers van de
ikaanse dollar is maandag ver-
edaald. Op de wisselmarkt in
>rdam werd bij het slot van de
•1 1,7680 genoteerd tegen een
,ers van 1,7755 afgelopen vrij-
le aanhoudende zwakte van de
wordt vooral toegeschreven
leculaties over de toekomstige
ontwikkeling. De jongste rij
ver de Amerikaanse economie
n de kans op een verdere rente-
ing in de Verenigde Staten ver-
De inflatie is daar nog steeds
naardoor het stelsel van Ameri-
centrale banken ruimte heeft
kwakkelende economie een
mpuls te geven.
NEW DELHI Meer dan twaalf miljoen
mensen, voor het merendeel ambtenaren,
hebben vandaag in India het werk neerge
legd uit protest tegen de economische her
vormingen die naar zij vrezen een bedrei
ging vormen voor hun werkgelegenheid. De
tweede staking dit jaar tegen de hervormin
gen legde banken, verzekeringsmaatschap
pijen, plantages, het binnenlandse luchtver
keer alsmede de kolen-, staal- en textielin
dustrie plat. De essentiële regeringsdien
sten zijn van de actie uitgezonderd. Een re
geringswoordvoerder zei dat de staking In
dia ongeveer 200 miljoen gulden zou kosten,
ondanks dat maar ongeveer tien procent van
de ambtenaren had aangekondigd aan de
werkonderbreking mee te doen.
HENGELO Volgens D66-fractieleider Hans van
Mierlo tekent zich een kamermeerderheid af, die
wil dat een belangrijke order van Schiphol naar
Hollandse Signaal Apparaten gaat. Van Mierlo
deed die voorspelling tijdens zijn werkbezoek aan
Hengelo gistermiddag. Volgens de D66-voorman
gaat minister May Weggen een spannend kamerde
bat tegemoet, waarbij ze zich in rare bochten zal
moeten wringen om geen gezichtsverlies te lijden.
Bij de Schiphol-order gaat het om een nieuw ver
keersleidingsysteem. Maij Weggen heeft op advies
van de Rijksluchtvaartdienst gekozen voor het
Amerikaanse bedrijf Rayeton. De kamer moet daar
nog over beslissen en dan zou de minister volgens
Van Mierlo wel eens bakzeil kunnen halen. Met de
order is zowel de werkgelegenheid als het prestige
van HSA in geding.
Aantal faillissementen
in Amerika op record
WASHINGTON - Het aantal faillis
sementsaanvragen in de Verenigde
Staten is in de eerste drie maanden
van dit jaar uitgekomen op het record
van 252.733, zo heeft het American
Bankruptcy Institute gisteren be
kendgemaakt. Het aantal is 9,5 pro
cent hoger dan in het eerste kwartaal
van 1991. Deskundigen schrijven de
stijging toe aan de problemen die de
langdurige economische malaise
heeft veroorzaakt na de sterke groei
van de kredietverlening in de jaren
tachtig. Het aantal faillissementsaan
vragen van personen steeg met 9,8
procent het sterkst en vormde met
ongeveer 92 procent het merendeel.
De aanvragen vanuit het bedrijfs
leven namen toe met 5,3 procent.
Idoor
PEET VOGELS
AMSTERDAM - Dasa weigert de werk
gelegenheid van de 13.000 Fokker-werk
nemers te garanderen. Volgens Dasa-
topman J. Schrempp is het onmogelijk
•om dergelijke garanties af te geven in de
woelige wereld van de vliegtuigindus
trie. Voor de rest liet hij zich positief uit
over de onderhandelingen.
Vorige week maakte de Duitse vakbond
IG Metall al bekend dat Dasa nooit
werkgelegenheidsgaranties geeft en gis
teren maakte Schrempp dat officieel be
kend op de luchtvaarttentoonstelling in
Berlijn. Over de lopende onderhandelin
gen liet Schrempp zich positief uit. „De
fundamenten zijn gelegd, nu moet het
huis nog afgebouwd worden", verklaar
de hij. Volgens Dasa liggen de onder
handelingen voor op het schema.
De werkgelegenheid is een heikel piunt
bij Fokker. Vorige week verschenen be
richten dat Fokker mogelijk 7500 ar
beidsplaatsen zal moeten inleveren, het
geen tot grote onrust onder het perso
neel leidde. Fokker deed die berichten
af als „indianenverhalen". De Neder
landse vliegtuigbouwer blijft op het
standpunt dat Fokker als zelfstandig be
drijf de vliegtuigen blijft ontwikkelen,
produceren en verkopen.
er SCHAMPERS
I5SEL De veront-
n[ing van de Maas is
J 'elopen tien jaar, on-
allerlei goede voor-
jjns, gewoon doorge-
Vooral de vervuiling
menselijke uitwerp-
landbouw-be-
ingsmiddelen neemt
Jige vormen aan.
met de chemische ver-
jiiging door de industrie
daardoor de drinkwater-
:ning van vijf miljoen
anders en Belgen be-
Belgische en Neder-
waterleidingsbedrijven
van de overheden on-
llijke maatregelen om
vuilingsbronnen aan te
VA, de samenwerkende
en Maas-waterleidings-
ren, presenteerde giste-
Brussel de resultaten
tn omvangrijke meet
ly gne, die op 23 en 24 sep-
1991 werd uitgevoerd.
rmonsters
tien plaatsen langs de
iverden watermonsters
en, evenals in dertien
ren en op een aantal
n in de rivier de Sam-
4
YORK Prescott
jr, de oudere broer
resident Bush, is een
e aangeklaagden in
echtszaak waarbij
tpans bedrijf is be-
in dat banden zou
n met de onderwe-
jkt uit rechtbankstuk
gisteren in New York
vrijgegeven. Prescott
leeft een eigen advies-
Perscott Bush and
ny. De Japanse investe-
aatschappij West Tsus-
de afgelopen maand
ter ingeschakeld om 2,5
dollar van Prescott
te krijgen. De leiding
st Tsusho zou berusten
imi Ishii, de leider van
de drie grote misdaad-
aties in Japan. Prescott
eeft 2,5 miljoen dollar
ideerd van een totaal
miljoen dollar die West
oin 1989 investeerde in
Management, Interna-
Financing and Settle-
)e garantie van de 2,5
dollar gold als Asset
(ment binnen vijf jaar
zou gaan. Bush was tot
ar geleden adviseur bij
R rijf en ontving 500.000
a (ommissie voor het re
ppan de belegging. De
an de president heeft
niets te weten van
=l£le banden van West
met de onderwereld.
J ocaat van het Japanse
heeft de beschuldiging
Je» rekkingen met de geor-
^trde misdaad irrelevant
ld.
iuitzendbranche
,aar
slicht omhoog
u CRDAM - De omzet in
!j (ndbranche is vorig jaar
chts 0,3 procent toege-
naar 5,38 miljard gul-
iflfet aantal gewerkte uren
met 6,8 procent naar
(Suljoen. Oorzaak van de
lïwas de tragere ontwik
van de Nederlandse
i 'ie. Dat staat in het jaar-
li van de Algemene Bond
ij Jitzendondernemingen
Jfdat vandaag is versche-
3S -t is voor het eerst sinds
2! lomische crisis begin ja-
3j 'dat uitzendorganisaties
,,en laag groeicijfer te
ji n hebben. De ABU ver-
3;dit jaar geen herstel, wat
levestigd door de meest
CBS-cijfers.
ber. Dat gebeurde tien jaar ge
leden ook al eens. Net als toen,
luidt ook nu de conclusie: de
Maas is overwegend vies en
ongezond.
De vervuiling van de rivier
wordt zowel veroorzaakt door
huishoudelijk afval als door in
dustrieel afval, dat op veel
plaatsen ongezuiverd op de
Maas of zijrivieren daarvan
wordt geloosd. Steden als
Brussel en Luik, die geen zui
veringsinstallaties hebben,
zijn daarvan goede voorbeel
den. Maar ook de Nederlandse
chemie-reus DSM loost onge
zuiverd afvalwater in het ri
viertje de Ur, water dat uitein
delijk in de Maas terecht komt.
Volgens L. van Breemen,
hoofd van het laboratorium
van het Waterwinningsbedrijf
Brabantse Biesbosch, wordt de
zuiveringsinstallatie van DSM
gevoed met ongezuiverd riool
water. In Noord-Limburg doet
zich een vergelijkbaar pro
bleem voor. Daar wordt het zij
riviertje de Niers gevoed met
'Industrieel en stedelijk afval
water uit Mönchen-Gladbach.
Laksheid
De RIWA beschuldigt de be
trokken overheden en het
bedrijfsleven van laksheid om
de vervuiling van de Maas
voortvarend aan te pakken. G.
Oskam, directeur van de Bra
bantse Biesbosch en voorzitter
van het Maas-overleg van de
RIWA, zei gisteren in Brussel
dat de aanhoudende verontrei
niging het drinkwater onnodig
duur maakt. Het uitgangspunt
'de vervuiler betaalt', blijkt
volgens hem in de praktijk
neer te komen op 'de gebrui
ker betaalt'. Oskam pleit dan
ook voor de oprichting van een
Internationale Maascommis
sie, zoals trouwens is vastge
legd in het rivierenverdrag van
de Verenigde Naties, dat Ne
derland, België en Frankrijk in
maart hebben ondertekend.
Via een Maas Actieplan - dat
ook al bestaat voor de Rijn -
moet vervolgens de verontrei-
ning van de Maas worden aan
gepakt.
Hoewel Nederland twee derde
van het drinkwater haalt uit
het grondwater, blijven met
name de inwoners Zuidwest-
Nederland en de regio Rotter
dam-Den Haag-Leiden aange
wezen op drinkwater uit de
Maas. Maar door de aanhou
dende vervuiling van de rivier
zien de waterleidingsbedrijven
zich genoodzaakt tot uitgebrei
dere en duurdere zuiverings
methoden. Bovendien bren
gen steeds verfijndere analy
setechnieken ook nieuwe ver
ontreinigingen aan het licht.
Luik
Hoewel Oskam en Van Bree
men niet, zoals Greenpeace en
de Stichting Reinwater, te veel
de vinger willen wijzen naar
Luik - omdat de Maas immers
ook op andere plaatsen sterk is
vervuild - gaf de laatste wel toe
dat uit de metingen is geble
ken dat het ecologisch systeem
van de Maas bij Luik heel erg
is aangetast. Het feit bijvoor
beeld dat de algengroei - ver
oorzaakt fosfaten en nitraten -
in Luik heel beperkt is, komt
omdat het Maaswater hier zo
troebel en vuil is dat er onvol
doende licht doorkomt die no
dig is om algengroei te bevor
deren.
Voorzitter Oskam van het
Maas-overleg van de RIWA,
hoopt dat de Waterverdragen
tussen Nederland en België,
waarover eind dit jaar een poli
tiek akkoord moet worden be
reikt, een positieve bijdrage le
vert aan de kwaliteit van het
Maaswater. Wallonië heeft toe
gezegd de komende jaren geld
te investeren in meetstations
en zuiveringsinstallaties. Maar
zelfs al zouden alle betrokken
landen en gewesten de noodza
kelijke inspanningen doen,
dan zal het effect daarvan pas
op z'n vroegst over vijf a tien
jaar merkbaar zijn, zo denkt
Oskam.
Donderdag heeft minister
May-Weggen van verkeer en
waterstaat in Brussel perio
diek overleg met de Vlaamse
minister van verkeer Kelchter-
mans. Er wordt onder meer ge
sproken over de scheepvaart,
de Schelde en de Waterverdra
gen.
De nieuwe Airbus A340 vliegt over de luchthaven Schönefeld in Berlijn tijdens de vliegtuighow gisteren. Op de show toonden 487 exposanten
uit 23 landen de laatste ontwikkelingen op militair en civiel luchtvaartgebied.
FOTO: EPA
PARIJS - Airbus Industrie, honderd miljoen dollar in 1990.
het consortium van Europese Een woordvoerder van het con-
vliegtuigbouwers, heeft vorig cem bevestigde hiermee giste-
jaar een exploitatiewinst be- ren uitspraken die Airbus-di-
haald van 267 miljoen dollar recteur Heribert Flosdorff een
tegen een winst van ongeveer dag eerder deed op de interna
tionale vliegtuigshow in Ber
lijn. In 1990 maakte Airbus
voor de eerste maal winst. Het
consortium kreeg toen orders
voor 404 vliegtuigen binnen.
In 1991 werden er 101 vliegtui
gen besteld en Airbus rekent
erop dat er dit jaar 145 worden
besteld. Tot nu toe dit jaar zijn
er bestellingen binngekomen
voor zeventien vliegtuigen ter
waarde van 1,2 miljard dollar.
Nieuw hoofdkantoor Kondor Wessels
LEIDEN - Bouwer Kondor
Wessels uit Leiden treft voor
bereidingen voor de bouw van
een kantorengebouw met een
oppervlakte van 2.000 vierkan
te meter in Rijssen aan de Reg-
ge. Er zijn plannen in dit ge
bouw te zijner tijd het hoofd
kantoor van Kondor Wessels
Groep te vestigen.
In de"stad Vienne staken protesterende boeren hooibalen in brand.
PARIJS - Franse boeren zijn
gisteren uit protest tegen plan
nen voor beperking van land
bouwsubsidies de straat opge
gaan en hebben verspreid over
het hele land regeringsgebou
wen geplunderd, wegen ge
blokkeerd brand gesticht en
verscheidene tonnen aardap
pelen gedumpt.
Het was de zesde opeenvolgen
de dag van demonstraties en
actievoering tegen het besluit
van de regering om in overeen
stemming met belangrijke
hervormingen in de Europese
Gemeenschap het landbouw
beleid op de helling te zetten.
In de zuidelijk stad Nimes
plunderde een 25 leden tellen
de 'commando-eenheid' de
kantoren van een overheids
dienst die verantwoordelijk is
voor het toezicht op de prijzen
van consumptiegoederen. Er
werden geen arrestaties ver
richt en evenmin schattingen
van de schade verstrekt.
Andere actievoerders gebrui
ken hun tractoren om de auto
weg tussen Nimes en Montpel-
lier te blokkeren, hetgeen leid
de tot lange files. In Saint-
Malo, in het noordwesten van
Bretagne, dumpten boeren bij
het regionale belastingkantoor
200 ton aardappelen op straat.
DEN HAAG - De WD-
Kamerleden Weisglas en
Terpstra zijn nog niet te
vreden over de ophelde
ring van minister Pronk
(ontwikkelingssamenwer
king) over de levering van
verkeersbruggen aan In
donesië door het Neder
landse bedrijf Hollandia
Kloos. Nadat Pronk vorige
week schriftelijke vragen
van beiden hierover had
beantwoord, hebben Weis
glas en Terpstra gisteren
opnieuw om informatie
verzocht.
Hollandia Kloos, het familie
bedrijf van premier Lubbers,
heeft tussen 1982 en 1991 vier
maal een vervolgopdracht ge
had voor verkeersbruggen in
Indonesië, zonder dat andere
bedrijven konden meedingen.
Met de opdrachten was een be
drag van 110 miljoen gulden
ontwikkelingsgeld gemoeid.
Pronk liet vorige week weten
dat in deze zaak geen procedu
rele fouten zijn gemaakt. Bij
opdrachten waarbij ontwikke
lingsgeld in het spel is, moeten
derde landen weliswaar kun
nen meedingen, maar de op
drachtgever dient daartoe ech
ter het initiatief te nemen. In
donesië achtte in de bewuste
gevallen geen openbare aanbe
stedingen nodig, aldus de mi
nister.
Weisglas en Terpstra blijven
niettemin met twijfels zitten.
Zo willen ze weten waarom de
bedragen die Pronk in zijn ant
woorden noemt, afwijken van
die in een rapport van het Ne
derlands Economisch Insti
tuut over deze zaak. Ook wil
len ze vernemen waarom
Rijkswaterstaat zowel optrad
als adviseur voor de Indonesi
sche regering als als prijscon-
troleur voor de Nederlandse
regering.
Verder wijzen de Kamerleden
onder meer op een rapport
waarin staat dat twee Indone
sische bedrijven technisch ge
lijkwaardige brugonderdelen
25 procent goedkoper konden
leveren. Als dat klopt, waarom
heeft Indonesië dan niet voor
lokale bruggenbouwers geko
zen, zo moet Pronk aan Weis
glas en Terpstra uitleggen.
Polygram koopt
Amerikaanse
CD-fabriek
van Philips
LONDEN - Geluidsdrager
producent Polygram heeft de
compact-discfabriek van Phi
lips in Kings Mountain in de
Amerikaanse staat North Caro
lina overgenomen. Met de
transactie, die wordt gefinan
cierd uit de kasstroom, is 25
miljoen dollar gemoeid, aldus
Polygram. De fabriek produ
ceerde vorig jaar 50 miljoen
cd's en heeft een capaciteit van
60 miljoen stuks. Polygram
voert al sinds januari van dit
jaar namens Philips het be
heer over de fabriek. Voorzo
ver de capaciteit niet wordt be
nut door Polygram zal deze
worden gebruikt voor levering
aan derden. In Polygram, een
van de grootste leveranciers
van geluids- en beelddragers
in de wereld, heeft Philips een
belang van tachtig procent.
BEST - Het WD-Kamer-
lid A. van Erp (WD) wil de
kamercommissie voor het
midden- en kleinbedrijf
bijeenroepen om een halt
toe te roepen aan het op
rukkende paracommerci-
alisme dat de horeca
steeds meer beconcur
reert.
Aanleiding voor het verzoek is
de beantwoording door minis
ter Andriessen van economi
sche zaken van schriftelijke
vragen van Van Erp over een
recent onderzoek van de Ko
ninklijke Horeca Nederland.
De minister is niet van plan
zelf de gemeenten die weige
ren de Drank- en Horecawet op
dit punt naar letter en geest uit
te voeren de les te lezen. „Het
minste dat de minister had
kunnen doen was overleg ple
gen met de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten. Dat hij
zelfs dat nalaat tekent zijn vol
strekte desinteresse in het
midden- en kleinbedrijf', al
dus Van Erp.
Ziekenhuis
De wet is enkele jaren geleden
aangescherpt om het ver
schijnsel van bruiloften en
partijen in sportkantines aan
te pakken. „Inmiddels wordt
meer bier uit het vat buiten de
horeca getapt dan daarbin
nen", signaleert van Erp.
Onlangs heeft zich zelfs een
ziekenhuis op de markt bege
ven dat voor circa 300 Duitse
toeristen maaltijden verzorg
de.
De weigerachtigheid van voor
al kleinere gemeenten om de
wet naar behoren uit te voeren
- via de vergunningverlening
kunnen sportkantines worden
gedwongen om af te zien van
paracommercialisme - heeft
twee oorzaken, constateert het
WD-Kamerlid. Enerzijds is er
bij gemeenten de vrees dat het
wegvallen van omzet bij sport
kantines en dergelijke zal lei
den tot een groter beroep op
gemeentelijke subsidie. Ver
der hebben bestuurders nogal
eens een dubbele pet op: in het
verenigingswezen en in de ge
meenteraad.
D-vergunning
Van Erp heeft ooit een eigen
initiatief-wetsvoorstel voorbe
reid met een steviger aanpak
van paracommercialisme.
Naast de drie bestaande ver
gunningen (A voor de horeca,
B voor slijterijen en C voor so
ciëteiten) wilde Van Erp een D-
vergunning voor kantines. In
de vergunningvoorwaarden
zouden bepalingen kunnen
worden opgenomen tegen
bruiloften en partijen op de
kantinevloer.
Uiteindelijk is, mede omdat
het CDA daar niet aan wilde,
een minder vergaande aan
scherping van de wet tot stand
gekomen. Met die wet wordt
nu door gemeenten de hand
gelicht, meent het WD-ka-
merlid.
Hij stelt zich voor de dat de ka
mercommissie voor het mid
den- en kleinbedrijf direct na
het zomerreces om de tafel
gaat zitten met Horeca Neder
land om in overleg de minister
van economische zaken tot een
steviger opstelling te dwingen.
Sphinx wil tot groten van Europa behoren
AMSTERDAM - De Maastrichtse fabrikant van keramische
produkten Koninklijke Sphinx wil tot de groten van Europa be
horen. De producent mikt erop binnen vijf jaar een marktaan
deel in Europa te bereiken van gemiddeld twintig procent. In de
Benelux zit Sphinx nu op vijftig procent en wil zij zestig. In
Frankrijk (11 procent) en Duitsland (14 procent) moet het markt
aandeel twintig procent worden.
Een marktaandeel van twintig procent gemiddeld biedt een goed
uitgangspunt ten opzichte van de concurrentie, zo zei president
directeur J.B. van Vliet van Sphinx gisteren tijdens zijn toelich
ting op het jaarverslag. Grootste concurrenten van Sphinx in Eu
ropa zijn Villeroy Boch (omzet 1,5 miljard), de Finse Metra
Groep en Ideal Standard (beide 1 miljard). Sphinx zat afgelo
pen boekjaar op een bruto omzet van 427,7 miljoen, bijna 25
procent meer dan in het jaar ervoor. In 1993 moet de omzet uitko
men op een half miljard gulden en eind deze eeuw op 1 miljard.
De Duitse markt is voor Sphinx van grote betekenis. De vraag is
zeer hoog. Naast de nieuwe aanwinst, het Oostduitse Wallonit
Keramik - overgenomen medio 1991 - levert Sphinx aan de Duit
se markt vanuit Frankrijk (Selles) en Warneton (België).
Rusland gaat gouden
munten uitgeven
MOSKOU De regering van
Rusland heeft besloten gou
den munten met een hoge
waarde uit te geven wegens
het grote tekort aan bankbil
jetten. Functionarisseri van de
centrale bank vinden het be
sluit economisch onverant
woord. Door de forse inflatie is
er onvoldoende papiergeld om
de lonen uit te betalen, ook al
draaien de drukpersen op volle
toeren. Er komt een munt van
25.000 roebel (ongeveer 525)
en een van 50.000 roebel
1.050).
MARKTEN
VEEMARKT LEIDEN 15 juni; Prijzen
slachtrunderen per kg geslacht gewicht
zonder nier en slotvet, inklusief BTW
(Volgens PW): Aanvoer slachtrunde
ren 870 waarvan mannelijk 90 Manne
lijk Super 8,60-9,70, mannelijk extra
kwal. 7,70-8,60, mannelijk 1e kwal
7,25-7,70. Mannelijk 2e kwal 6,50-7,25.
Mannelijk 3e kwal 5.75-6.50. Handel
redelijk en prijzen gelijk Vrouwelijk Su
per 8,40-10,75. vrouwelijk extra kwal.,
7,35-8,40, vrouwelijk 1e kwal 6.35-
7,35. Vrouwelijk 2e kwal 5,70-6,35, 3e
kwal. 5.40-5.70 en worstkwal. 4,90-
5,50. Handel redelijk en prijzen gelijk
T otale aanvoer: 870 stuks
