D'Ancona past Kunstenplan
aan aan wensen CDA en PvdA
2: overrompelende schoonheid
Noordzee-olie
en
Appelsientje
KUNST/RTV
EK-voetbal
tv-topper
ieer
eld
oor
azzex
3
DINSDAG 16 JUNI 1992
door RENÉ OE COCQ
Nog maar net is ons in 'De Verleiding' uitgelegd
wat 'billboarding' eigenlijk is op de televisie, of
het verschijnsel teistert meteen ons netvlies met
grote nadruk: voor en na de Eurovoetbalverslagen
uit Zweden. Elke keer lezen we dan immers, vijf
seconden lang: „Deze uitzending is u mede
aangeboden door Eurocard".
Dat is billboarding dus: net doen of de vertoning
van een populair programma eigenlijk alleen nog
maar kan als de desbetreffende firma een gulle
bui heeft gehad, en in het nationaal belang een
zak geld ter beschikking heeft gesteld waarmee de
dankbare televisiemakertjes oncUr het maken van
diepe buigingen ons dan tóch nog het voetbal
kunnen laten zien.
De bedoeling van dit alles is natuurlijk dat we ons
meteen naar de geldmarkt haasten om ons ook te
voorzien van zo'n Eurocard, een handig stukje
plastic waarmee je in het buitenland een auto
kunt huren zonder een borgsom te hoeven betalen,
of te) duur kunt gaan eten in een te) duur
restaurant, ook als je geen geld bij je hebt. De
rekening vooral die leuke luxe komt later, dat
wéten we wel, maar daar denken we liever even
niet aan.
Zou het echt zo werken? Dat het vertonen van de
naam van een goedgunstige sponsor behalve wat
goodwill en naamsbekendheid ook een verhoging
van zijn omzet meebrengt? In sommige gevallen
misschien wel. Ik kan me dat bij Eurocard niet
echt voorstellen. Nbg veel minder, trouwens, bij
Coopers Lybrand Dijker Van Dien. Wie? Jawel:
Coopers Lybrand Dijker Van Dien.
U weet het vast wel, al heeft u ook de grootste
moeite met het onthouden van deze namenbrij:
deze firma is de hoofdsponsor van het Nederlands
elftal. We lezen dan ook Cooper Lybrand Dijker
Van Dien op de vrijetijdskleding van spelers en
bobo's, we lezen Cooper Lybrand Dijker Van
Dien op borden langs het veld. En toch hebben we
niet de geringste aanvechting onze toegegeven
bescheiden) belastingzaken in handen te geven
van de heren Cooper Lybrand Dijker Van Dien.
Zo roepen we ook altijd schertsend dat het nu toch
tijd wordt er eentje te kopen, als we in het
journaal te horen krijgen dat de prijs van een vat
Noordzee-olie weer met een paar dollarcent is
gedaald. Wat zou toch de betekenis van dit soort
mededelingen zijn? Wat is het gevolg van zo'n
prijsfluctuatie, en voor wie is dat dan belangrijk.'
En Noordzee-olie, is die du urder dan Arabische of
goedkoper, beter of slechter? En wat betekent dan
die prijsindicatie
Op die manier zet de televisie je voortdurend voor
allerlei vragen en twijfels. In datzelfde
'economisch blokje'van het NOS-joumaal krijgen
we bij voorbeeld ook altijd de stand van zaken te
horen op de Amsterdamse effectenbeurs, en
steevast wordt dan de CBS-koersindex genoemd
als de thermometer van de handel daar. Maar kijk
je naar het economisch nieuws bij RTL4, dan
hebben ze het over de EO E-koersindex (voor zover
we Loretta en Jeroen goed verstaan). En niemand
kan ons uitleggen wat dat dan weer is, en wat het
verschil is met de cijfers van CBS, en waarom er
kennelijk méér instellingen zijn die de koersen
bijhouden en publiceren.
Nog zo'n prangende vraag: waarom mag je van
het Commissariaat voorde Media in een tv-sene
geen pak Appelsientje in beeld brengen, en mag
Sonja Barend wel ongestoord een uur lang
reclame maken voor het Amstelhotel?
We zagen de naam Cooper Lybrand Dijker Van
Dien om maar weer terug te keren naar Zweden)
overigens ook afgedrukt op de tors van Rinus
Michels, de baas van het Nederlands elftal. Hij
voert, tussen de elftalbeslommeringen door, in de
dagelijkse afleveringen van het EK-joumaal weer
van die mooie surrealistische dialogen met Studio
Sport-aanvoerder Kees Jansma. We herinneren
het duo nog van eerdere toernooien, en de heren
zijn ook deze keer lekker op dreef, kennelijk
hébben ze iets met elkaar.
Michels toont zich weer de onnavolgbare meester
in bolle zinnen zonder houvast, suggesties van
diepe betekenis, onderkoelde humor, onbedoelde
maar daardoor geestige taaiaberraties (in de
trant van „We zoeken naar de balans in het
evenwicht"). En Jansma maar proberen er wat
van te snappen en tegelijk te blijven glunderen
Kostelijk.
rt U2 met Bono (zang), The
gitaar), Larry Mullen (drums)
am Clayton (basgitaar). Ahoy',
lam. Gisteravond. Voorpro-
a: The Fatima Mansions.
weekt maar dolge-
ig en een opgewon-
gevoel van sensatie,
maar langzaam wil
bben. Dat is de stem-
waarin dit verhaal
tand komt. U2 was
ravond eenmalig in
ïrdam en liet een ver-
irende indruk ach-
'onder enige twijfel
ste show van het jaar
eerste gedachte wan
de frisse avondwind,
eg naar de parkeerga-
de sauna-tempera-
uit het dunne haar
Maar is dat wel zo?
i eerste confrontatie met
ektakel in Boston zijn de
I chtingen hoog gespan-
Wordt het concert in
een kopie van de goed
de Amerikaanse show of
opnieuw verrassen. Het
Je gebeurt. Niet omdat
I Severing uit de'Zoo TV-
ee zoveel anders is, maar
t er ook de tweede keer
'eel te kijken, te luisteren
ontdekken valt. Je zou
een keer of vijf moeten
'oi de werkelijke schoon
heid ervan volledig in je op te
kunnen nemen. Jammer, maar
helaas. Dat gaat niet meer,
want 'Zoo TV staakt voorlopig
even zijn 'uitzendingen'. En
als dit muzikale 'beeldenkind'
volgend jaar een vervolg
krijgt, is het (waarschijnlijk) in
de grote stadions als de Kuip
en daar is alle intimiteit, die
deze show (veel) van zijn char
me geeft, afwezig.
Grootschalig is leuk, maar al
leen als het gebeurt zoals U2
het in zijn show verwerkt, na
melijk via de satelliet. Dan kun
je beelden uit de hele wereld
op een scherm tonen, maar wel
in de kleinschaligheid van een
concerthal. Op die manier kun
je zelfs een tijdje rock met
voetbal vermengen zoals gis
teravond in Ahoy' gebeurde op
de vier videowallen en het
scherm boven het podium
waar de voetbalwedstrijd Ne
derland-Rusland, de beelden
waren van Eurosport, de visue
le begeleider werd van een
nummer als 'Even better than
the real thing'.
Eigenlijk is 'Zoo TV het leuk
ste televisie-station van de we
reld: het publiek verveelt zich
er geen moment mee. Al direct
bij de eerste tonen van opener
'Zoo Station' is de visuele en
muzikale kracht zo groot dat
de toeschouwer ogen en oren
te kort komt... Het woorden
spel tijdens 'The Fly' blijft fas
cinerend. Kreten als 'It's your
world you can change it' en
'Everyone is a racist' vliegen in
razend tempo voorbij. Een deel
van de video-animaties werd
bedacht door Brian Eno, wiens
elpee 'My Life in the bush of
ghosts' even later ook een in
spiratiebron voor Bono blijkt
te zijn geweest.
U2 lijkt op een uiterst succes
volle manier te grossieren in
de overtreffende trap. Over
daad schaadt zeggen ze, behal
ve dan bij U2. Licht, geluid en
visuele aankleding, alles is van
een overrompelende schoon
heid. De Oostduitse Traban-
tjes, alle zeven begerenswaar
dige kunstwerkjes, blijken een
functionele lichtzee en het ge
luid klinkt alsof je een ceedee
afdraait. Het publiek gaat op
gepaste wijze uit zijn dak met
als gevolg dat U2 creatief
wordt opgepompt en krachti
ger uit de verf komt dan bij
voorbeeld in Boston. Bono is
beter bij stem dan ooit en eta
leert dat door met de toonlad
der te spelen. Hij verlaat, sa
men met gitaartovenaar The
Edge, een aantal keren het po
dium om op een kleine verho
ging in het midden van de zaal
door te zingen. Daar brengt hij
onder meer 'Angle of Harlem
dat hij aan 'Dancing Queen'
van ABBA koppelt. U2 blijkt
het improviseren nog niet ver
leerd, rijgt even later aan 'Sur
render' de Beatles-nummers
'Norwegian Wood' en 'You've
got to hide your love away' en
brengt in één adem 'Still ha
ven't found what I'm looking
for' en 'Stand by me'. Op dat
zelfde podiumpje brengt hij
ook een bewogen uitvoering
van 'Satellite of love' van Lou
Reed. Zijn hoge tonen klinken
als engelenzang. Bono over
treft zichzelf en dat geldt zeker
niet in mindere mate voor het
ritme-team; Larry Mullen en
Adam Clayton en voor The
Edge, die met zijn gitaar soms
uiterst fel uithaalt zoals in
'Mysterious ways', dan weer
een ingetogen snarenpracht
laat horen in het emotionele
'One'.
Temperatuur
Intussen is de temperatuur in
Ahoy' gestegen tot het kook
punt. 'Where the streets have
no name' wordt luidkeels mee
gezongen en hoewel iedereen,
met een droge keel, een be
hoorlijk doorweekte indruk
maakt, is het nog te vroeg om
met springen te stoppen. „We
zouden het deze zomer nog
een keertje moeten overdoen",
laat Bono weten. Graag, kan
het morgen al?
De 'Zoo Tv'-show zit vol subtie
le verwijzigingen naar de hui
dige samenleving, waarbij
Bono een aantal keren in een
andere huid kruipt om dat dui
delijk te maken. Zo trekt hij
voor de toegift een zilver 'El-
vis'-pak aan, terwijl hij de
show begint in zwart leer met
zonnebril. Muzikaal is het
soms zenuwen tergend gitaar
spel van The Edge en de meta
len drumslagen van Larry
Mullen een verwijziging naar
de steeds zakelijker wordende
maatschappij. Soms ook speelt
U2 de rol van de Duitse caba
ret-acts uit de jaren dertig, die
vermaak zagen als een manier
Satelliet
Zanger Bono van U2 was beter bij stem dan ooit.
om de maatschappelijke chaos
(even) te vergeten.
U2 vermengt in bijna twee uur
grof vermaak, met subtiele hu-
aan schoonheid. De boodschap
is dat liefde ons zelfs bij de
grootste tegenslagen op de
been houdt, maar U2 brengt
mor en koppelt sensualiteit hem niet zoals Simple Minds
dat ooit deed. De groep ver
pakt die vingerwijziging in een
show die zijn gelijke niet kent.
Prince was mooi, U2 is prach
tig en overtuigend tegelijk. Als
FOTO: JET BELGRAVER
uiteindelijk 'Love is blindness'
heeft geklonken, zou je de
klok het liefst twee uurtjes te
rugzetten... gewoon om nog
een keer te kunnen genieten.
Somant
timatum aan bestuur IOS Witmaars priJs Nederlandse Kinderjury
yERSUM - Het Commissariaat voor de Media heeft
>estuur van de Islamitische Omroep Stichting (IOS)
ultimatum gesteld. De bestuursleden moeten voor
isdag 18.00 uur laten weten of ze de bemiddeling aan
een van Veronica-voorzitter Joop van der Reijden in
onflict met het personeel. Twaalf van de achttien me-
-rkers van de IOS houden sinds woensdag het pand
ie Islamitische Omroep in Hilversum bezet vanwege
•stuurlijke problemen binnen de stichting. Het be-
wordt niet toegelaten,'de programma's gaan wel
De medewerkers beklagen zich er onder meer over
et bestuur geen overeenstemming kan bereiken over
instelling van een directie. De Dienstenbond CNV,
e actievoerende medewerkers steunt, kwam vorige
met het voorstel om Van der Reijden als bemidde-
op te laten treden. Daar kwam geen reactie op. Vol-
woordvoerder W. Moerer van het Commissariaat kan
idelijk de zendmachtiging van de IOS worden inge-
en als de problemen voortduren.
AMSTERDAM De kinderboekenschrijvers Elfie Don
nelly, Carry Slee en Evert Hartman zijn uitgeroepen tot de
winnaars van de prijs van de Nederlandse Kinderjury
1992. Dit werd vanmiddag bekendgemaakt tijdens een
speciaal aan de Kinderjury gewijd televisie-programma
van de VARA.
Elfie Donnelly kreeg de prijs voor haar boek 'Een pakje
voor mevrouw Larietand', Carry Slee voor haar penne-
vrucht 'Verdriet met mayonaise' en Evert Hartman voor
zijn boek 'Niemand houdt mij tegen'. Volgens de Neder
landse Kinderjury, die dit jaar bestond uit 21.032 kinde
ren, waren dit de mooiste kinderboeken die in 1991 zijn
verschenen.
De prijs van de Kinderjury, die bestaat uit een oorkonde
wordt jaarlijks uitgereikt onder auspiciën van de Stich
ting Nederlandse Kinderjury, een initiatief van de Stich
ting CPNB, het NBLC en de VARA, met financiële steun
van de Nederlandse Boekenbon bv.
Gedichten op muziek
Poetry International
ROTTERDAM - De componist Bernard van
Beurden heeft bij de gedichten 'Domicilie',
'Oma Jo' en 'Positie' van Eva Gerlach mu
ziek gemaakt. Het resultaat daarvan is mor
genavond onder de naam 'Bij toeval' te ho
ren in de Rotterdamse Doelen. Het is een
uitvoering in het kader van het dichters- en
gedichten festival Poetry International.
Van Beurden zocht bij het componeren
steeds verband tussen zeggen en zingen. De
uitvoerenden, een sopraan, een contrabas
sist en een percussionist kregen vrijheden
toebedeeld: het wit tussen de regels mogen
zij op eigen wijze invullen.
Poetry, dit jaar al voor de 23ste keer, duurt
nog tot en met zaterdag 20 juni.
HILVERSUM - Het EK-voet
bal was met zes wedstrijden de
absolute televisie-topper van
de afgelopen week. De kijk
dichtheid varieerde van 19
voor de wedstrijd Frankrijk-
Engeland tot en met 34 pro
cent voor de wedstrijd Neder
land-Schotland. In aantal kij
kers uitgedrukt betekent dit
dat ruim 4,5 miljoen mensen
de wedstrijd Nederland-Schot
land bekeken, tegen ruim 2,5
miljoen voor Frankrijk-Enge-
land.
HAAG - Glenn van der
artistiek leider van de
jazzdansgroep Djaz-
rd er staande het Ka-
ïbat over het Kunsten-
'an minister D'Ancona,
weid mee gefeliciteerd,
[ezelschap, dat tot nu toe
imelijk bestond van lief-
•k en oud papier, kreeg
in zowaar loon naar ac-
tren: jaarlijks een half
n extra uit de subsidie-
WVC.
izegging kwam nadat
en CDA samen een aan-
tematieven hadden inge-
op het Kunstenplan,
ip trots ook de naam van
:x prijkte. Het gezel
had de laatste maanden^
lagelaten te benadrukken
subsidie die WVC eerst
vooruitzicht stelde, ruim
on, vrijwel zeker het ein-
iu betekenen. Volgens
Ier- Hoff zouden zijn dan-
hfaie toch al minder krijgen
<e al lage danserssalaris-
'S niet meer te motiveren
Is ze op dat peil nog enke-
n voort moesten. „Djaz-
3eft niet van lucht alleen",
dde de tekst op de ballon-
0 lie het gezelschap onder
rieden ronddeelde. Die
chap kwam blijkbaar
c De veel geroemde dans-
moest nu maar eens
lardig" gesubsidieerd
n, vond de Kamer. Mi-
D'Ancona ging daarmee
[Jrd. Met de half miljoen
3 subsidie komt het gezel
volgens de minister,
door een bijdrage van de
elente Den Haag, op een
kse subsidie van 1,3 mil-
1 tilden.
totract U2
t Polygram
a ?ERDAM De Ierse
oep U2 heeft een con-
?esloten met PolyGram,
oor dit dochterbedrijf
j' 'hilips de exclusieve in-
:i ionale auteursrechten
rft op zowel het bestaan-
it^iertoire als de drie vol-
albums van de groep.
- ontract, dat volgens een
voerder „een aanzienlij-
al" is, gaat op 1 januari
in. Voor plaatopnamen
U2 al onder contract bij
olyGramlabel Island Re-
De overeenkomst geldt
ille landen, behalve En-
1, Ierland en Japan.
wacht dat economische zaken
toch nog wel overgehaald kan
worden. Ook het voorstel 1 mil
joen gulden te bezuinigen op
„internationalisering" vond ze
geen goed idee. Maar, zo zegde
ze PvdA en CDA vriendelijk
toe, ze- zou eens kijken welke
alternatieven ze daarvoor kon
vinden. Wel ging ze akkoord
met het voorstel de vijf miljoen
gulden die ze in haar plan
heeft uitgetrokken voor de
filmsector, voor de helft te
betalen uit de rente op de om
roepreserves. Winst: 2,5 mil
joen gulden.
Lijstje
De minister kwam de coalitie
partners na de dinerpauze te
gemoet met een keurig uitge
werkt lijstje. In plaats van het
Vormgevingsinstituut bleken
de ad-hoc subsidies voor de
beeldende kunst wel drie mil
joen gulden te kunnen missen.
En ook het Fonds voor de Podi
umkunsten kan de komende
jaren wel met een miljoentje
minder toe. zo had ze tijdens
de soep bedacht. Het zo moei
zaam tot stand gekomen Kun
stenplan, waarover alle moge
lijke adviseurs zich de afgelo
pen tijd de hersens hadden ge
pijnigd, bleek na een dagje in
de Kamer zonder moeite gewij
zigd te kunnen worden.
Het was vooral WD-woord-
voerder Dijkstal die zich daar
tijdens het debat steeds meer
over opwond. „Het vergt moed
om van standpunt te verande
ren, alleen het tempo waarin
de minister dat doet baart me
enige zorgen", sprak hij cy
nisch. Dijkstal zei ook het ge
voel te hebben gehad er „even
bij te mogen zitten", toen de
minister met CDA en PvdA zo
snel tot zaken kwam. „En dat
geeft me enige géne. Dualisme
is juist bij dit Kunstenplan zo
belangrijk".
De woordvoerder van de groot
ste oppositiepartij werd pas
echt boos toen CDA-woord-
voerder Beinema ook nog een
aantal moties indiende waarin
de wijzigingen voor de zeker
heid nog even werden vastge
legd, ondanks dat de minister
met die wijzigingen akkoord
ging. „Ik heb nog nooit zo'n
vertoning gezien. Ik vind het
echt schaamteloos. Het is ver
beneden niveau wat hier ge
beurt, zelfs beneden het ni
veau dat ik van u gewend ben",
zo beet hij Beinema toe. Die
kon zich er echter niet druk
om maken. De door CDA en
PvdA ingediende moties ko
men later deze maand in stem-
Idoor
KOOS VAN WEES
DEN HAAG - Geen kor
ting op de eigen inkom
sten van de kunstinstel
lingen, meer geld voor to
neel en orkest in het noor
den en voor kleine initia
tieven als Djazzex, Nieuw
Synfonietta en het festival
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Minister D'Ancona ging
gisteren op alle punten
akkoord met de wijzigin
gen die een Kamermeer
derheid van CDA en PvdA
gisteren aangebracht wil
de zien in haar Kunsten
plan.
Het meest omstreden onder
deel in de voorstellen van de
minister, een korting op de
subsidie gelijk aan 12,5 pro
cent van de eigen inkomsten,
bleek gisteren verrassend wei-
nig discussie op te leveren. Die
korting zou, gevoegd bij de an- -
dere maatregelen van de mi- JaB
nister, concreet betekenen dat
instellingen in totaal twintig
procent van hun budget zelfbij
elkaar moeten scharrelen.
Te veel, zo vond onder meer
PvdA-woordvoerder Niessen. jdSfëÉBf
„Een korting van 12,5 procent
op wat de instellingen aan ei
gen inkomsten hebben ver
worven is onlogisch en incon
sistent. Je gaat niet iets bevor
deren door er een strafkorting
op te leggen. Bovendien
schrikt zo'n maatregel spon
sors af die er niet voor voelen
en passant ook nog even de mi
nister te sponsoren", aldus
Niessen.
Zijn collega Beinema (CDA)
meende dat gezelschappen
zich, als de eigen verdiensten
naar zo'n twintig procent
moesten stijgen, wel twee keer
zouden bedenken alvorens
nog tegen gereduceerd tarief
voor bejaarden en jongeren op
te treden.
Snel akkoord
Minister D'Ancona ging, najr
eerst nog even uitgelegd te
hebben hoe ze tot die 12,5 pro
cent was gekomen, opvallend
snel akkoord met het schrap
pen van die post uit haar Kun
stenplan. „Ik kan goed leven
met wat de heren Beinema en
Niessen hierover gezegd heb
ben", zo zei ze. En dat was dat.
Ook met de andere voorstellen
van de woordvoerders van de
regeringsfracties bleek de mi
nister geen moeite te hebben.
De in totaal 10,5 miljoen gul
den aan wijzigingen die ze
voorstelden moesten alleen
nog van een adequate dekking
worden voorzien. Met andere
woorden: op een andere plek
in het Kunstenplan moest nog
10,5 miljoen gulden gekort
worden.
Beinema en Niessen hadden
onder meer voorgesteld het
door de drie grote steden be
geerde Vormgevingsinstituut
maar te schrappen, goed voor
drie miljoen gulden. De minis
ter van economische zaken,
die daaraan bij zou dragen,
had het toch af laten weten, en
dus kon het hele plan beter
nog maar een tijdje worden
uitgesteld. De minister had
daar wél moeite mee. Ze ver-
Een danser
van het
Scapino-
ballet
maakt een
sprong
over het
spandoek,
dat het
iBHI gezel-
schap
gisteren
had neer
gebouw.
Uit de tekst
doek blijkt
vinden dat
krijgen.
