Nederlandse prijswinnaars
filmfestival in Brussel
De Kröllers en hun architecten
Romantiek
met zes snaren
bij concert
Gary Moore
KUNST/RTV
Allochtone muziek en poëzie
trekken maar weinig mensei
Festival Mundial trekt
100.000 bezoekers
Grootste moderne kunstexpo in Kassei
Te veel van het goede in h 911 a n d
Oestvolskaja-programma f e 21 i v a l
Ceidoe Qowia/nt
MAANDAG 15 JUNI 1992
Mogelijk staking
omroeporkesten
HILVERSUM - Ongeveer 200 leden van de
Kunstenbond FNV, werkzaam bij de omroep
orkesten, hebben vrijdag op een bijeenkomst
in Hilversum van het NOS-bestuur geëist dat
zij het huidige Muziekcentrum van de omroe
pen in tact laat. Het NOS-bestuur krijgt tot
aanstaande vrijdag de tijd afstand te nemen
van plannen op het Muziekcentrum te bezui-
'nigen. De aanwezige musici bleken in grote
meerderheid bereid actie te voeren voor het
Muziekcentrum. Afgesproken is dat het daar
bij in eerste instantie moet gaan om publieks
vriendelijke acties. „Het is bij voorbeeld de be
doeling het musiceren te staken als er radio- of
televisie-opnamen worden gemaakt," aldus
een woordvoerder van de Kunstenbond. In
laatste instantie sloten de musici zelfs een al
gehele staking niet uit.
BRUSSEL De Nederlandse filmmaker Tom
Verheul heeft het afgelopen weekeinde in Brus
sel met 'De Ontkenning' een eerste prijs be
haald op het eerste Europese filmfestival op het
terrein van de geestelijke gezondheid PSI '92.
Een woordvoerder van het Nederlands centrum
Geestelijke volksgezondheid heeft dit gisteren
meegedeeld.
Verheul kreeg zijn prijs, een 'Cléf d'argent', in
de categorie professioneel. Daarin ging de twee
de prijs naar de film 'Veranderen' van Ireen van
Ditshuyzen. Beide films zijn onlangs uitgezon
den op de Nederlandse televisie.
'De Ontkenning' vertelt het verhaal van Brigit
te, een vrouw met een meervoudig persoonlijk
heidssyndroom, die haar incestervaringen ver
werkte door een vlucht in zes verschillende per
soonlijkheden. In de film van Van Ditshuyzen
gaat het om transeksualiteit. met centraal een
man die ervoor gekozen heeft om vrouw te wor
den.
In totaal werden tijdens PSI '92 negen prijzen
uitgereikt. Een internationale jury onder voor
zitterschap van de Nederlandse psychiater prof.
A. van Dantzig, kende de hoofdprijs, 'de Cléf
d'Or', toe aan de Duitse film 'Der Pannwitz-
blick' van Didi Danquart, een documentaire
over het lot van lichamelijk en geestelijk gehan
dicapten in Duitsland tijdens de Tweede We
reldoorlog.
"De opdrachten aan deze architty
varieerden van kippenhok totj g
huis, van boerderij tot kantoor, y
woonhuis tot museum. Niet alle u
werpen zijn ook daadwerkelijj yi
bouwd, maar van de meeste zi
z'n minst de bouwtekeningen n
waard gebleven.
De gerealiseerde gebouwen s;5C
met de bouwtekeningen, oude I g
brieven en andere archivalia m j
het mogelijk te begrijpen w; x
Kröllers heeft gedreven zich cx j<
het terrein van de bouwkunst z ti
tief te bewegen. De geschiedeni
het echtpaar als bouwheer hee ij
dusver minder tot de verbeeldin r
sproken dan die als kunstverz 'i
OTTERLO - Binnenkort wordt een
begin gemaakt met de realisatie van
de grote tentoonstelling 'De Köllers
en hun architecten' in het rijksmu
seum Kröller-Müller op de Hoge Ve-
luwe.
Als aanloop van de tentoonstelling,
die van 21 november tot 7 februari
plaats heeft, wordt deze zomer met
latten de plattegrond gemarkeerd
van het door Henry van de Velde oor
spronkelijk ontworpen 'grote mu
seum' aan de voet van de Franse
Berg. De bouw van dat museumcom
plex werd in 1922 om financiële rede
nen stilgelegd. Daarvoor in de plaats
kwam, in 1938, op een steenworp af
stand het het wat kleiner uitgevallen
als tijdelijk bedoeld museum. Op de
plaats waar het 'grote museum' zou
komen, herinneren nu nog enkele
keermuren van Maulbronner zand
steen aan de ambitieuze plannen van
de Kröllers.
Kwaliteit was een vanzelfsprekende
vereiste voor alles wat het echtpaar
Kröller-Müller heeft ondernomen en
dat geldt niet alleen voor de kunst
verzameling, die het echtpaar, bijge
staan door H. P. Bremmer heeft aan
gelegd, maar ook voor de opdrachten
die de Kröllers aan gerenommeerde
architecten hebben verstrekt. Bouw
meesters die voor de Kröllers ge
werkt hebben zijn Peter Behrens,
Mies van der Rohe, H. P. Berlage,
A. J. Kropholler en Henry van de
Velde.
Concert Gary Moore and The Mid
night Blues Band. Ahoy', Rotterdam.
Gisteravond. Voorprogramma: Dave
Hole.
I door
HANS PIET
In dit Aids-tijdperk heeft
de liefde zijn beperkingen
en daar lijkt de romantiek
van te profiteren. Het is in
elk geval een veilige ma
nier om de gevoelens voor
die ander te uiten. Die om
mezwaai heeft de Ierse gi
tarist Gary Moore geen
windeieren gelegd, maar
nu moet worden gezegd
dat hij als geen ander in
staat blijkt die romantiek
van muziek te voorzien.
In een uitverkocht Ahoy' in
Rotterdam bracht hij gister
avond romantiek op zes sna
ren en de zaal smulde. Gary
Moore, bijgestaan door The
Midnight Blues Band. maakte
van zijn show vooral een gi
taarparade, waarin hij wonder
schone soli afleverde. Alle mu
sici, onder wie een uiterst
functioneel blazerskwartet,
diende de baas, die naar mate
het optreden verstreek, steeds
verder groeide in zijn adembe
nemend fraaie gitaarspel. Zijn
uiterst sobere groep, behalve
de blazers bestaande uit twee
achtergrondzangeressen, bas,
drums en toetsen, vormde de
solide basis waarop Gary zijn
talent kon etaleren. En dan
blijkt niet alleen in zijn (hui
lende) blues-materiaal, maar
ook in het steviger rockwerk
de romantiek door te klinken.
Moore heeft, tien jaar na Thin
Lizzy, zijn gitaarstijl ontwik
keld tot een fraai, herkenbaar
stijlbloempje, dat gekoesterd
mag worden.
Hoogtepunten
Hoogtepunten, ook tijdens het
concert, blijven de ballades als
'Still got the Blues'. Gary blijkt
in staat zijn snaren op zo'n ma
nier te beroeren dat melodra
ma's ontstaan, die ieders hart
sneller doen kloppen. In Ahoy'
greep een aantal geliefden de
kans wang aan wang op die
klanken te dansen. Met zijn
hoge, jankende soli creëert hij
dé vioolmuziek van de jaren
negentig. Het is een waterval
van sentimenten en Gary be
heerst die techniek als geen
ander.
Maar dikke tranen van (lief
desgeluk kregen gisteravond
geen kans, want Gary Moore
had de juiste balans gevonden
tussen zijn snelle en langzame
werk, waardoor het publiek
zich ook kon uitleven in het
meezingen. Dat gebeurde in
nummers als 'Walking', waar
door de feeststemming, die
mede werd gecreëerd door de
Australische slide-gitarist
Dave Hole als voorprogramma,
niet aan kracht hoefde in te
boeten. In een uur en een
kwartier speelde Gary Moore
zich helemaal leeg. Zijn inten
siteit droop van de snaren, ter
wijl hij beter bij stem was dan
vaak het geval is. Alleen tegen
het einde begon het geluid wat
te vervormen.
Gary kwam nog terug voor een
toegift, maar die diende vooral
om de feeststemming nog
even vast te houden. Voor
Moore zat het echte werk er
toen al op.
Gary Moore blijkt in staat zijn snaren op zo'n manier te beroeren dat mplodrama's ontstaan, die ieders
hart sneller doen kloppen. FOTO: CORNésparidaens
Colored Festival: De Gekleurde
Nacht. Met Vinay Taky, Mohammed
Chacha, Ernesto Arrendell, Paul Mid
dellijn en vele anderen. Presentatie:
Gerda Havertong. Gezien op 12 juni
in Diligentia in Den Haag.
Idoor
DICK VAN TEYLINGEN
Het programma van 'De Ge
kleurde Nacht' is interessant
genoeg en het ligt voor de
hand dat in een stad als Den
Haag een jaarlijks feest wordt
gevierd rond onze multicultu
rele samenleving. Maar waar
blijven de mensen? In Rotter
dam lopen duizenden mensen
uit voor Poetry Park, in Den
Haag kwamen er nog geen
honderd naar Diligentia.
Indianen waren het thema van
De Gekleurde Nacht. De groep
Vinay Taky uit het Andesge-
bied zorgde voor een feestelij
ke entree in de foyer van het
theater. Het eerste program
mapunt binnen was een vide
ointerview van Rabin Baldew-
singh met de hoogbejaarde
schrijver Albert Helman die
zich het lot van de Indianen
heeft aangetrokken. Zijn uit
gangspunt was '1492 500 0:
de vijf eeuwen na de 'ontdek
king' van Amerika en daarmee
de Indianen hebben de oor
spronkelijke bevolking geen
enkel voordeel gebracht. Een
van de redenen daarvoor is vol
gens Helman dat het de India
nen ontbreekt aan een invloed
rijke lobby, zoals bijvoorbeeld
de anti-apartheid die heeft.
Heimans boodschap: in elk
van ons zit een Indiaan, een
eenvoudige mens zonder bezit
en met een sterke binding met
de natuur. Ontdek die en wees
gelukkiger. De video is een
mooi document humain waar
van zeker een kopie naar het
Letterkundig Museum moet.
Verder was deze Gekleurde
Nacht een soort Poetry Inter
national met muzikale inter
mezzi. De Marokkaanse schrij
ver Mohammed Chacha las in
drukwekkende poëzie over het
Rifgebergte waar hij vandaan
komt en de ontheemding van
hem en veel van zijn streek- en
landgenoten. Zelf kan hij niet
terug naar Marokko omdat zijn
politieke denkbeelden er niet
op prijs worden gesteld.
Na Chacha volgden de
Turkse schrijfster Meral(
Taygun en de Arowak-ini
en verteller Albert Sabaj
Surinaamse dichters An
de Kom en Paul Midd
mochten het publiek
nacht wakker houden. M
deed de rest, onder ander
het percussietrio Ernest j
rendell, en Mark en Ron
Dat riep in golvende sti j
exotische werelden op n
lerlei trommels,
drums, duimpiano, fira
een xylofoon en nog veel i 1
Het Colored Festival
aandacht richten op h(.,
mengaan van verschil
culturen. Een goed voor
daarvan is de band East r
West, met Turkse, Afriki
Surinaamse, westerse erJ
nog meer invloeden. De
kreeg donderdag de El;
Culturele Kunstprijs. H<
tival gaat volgende maan 's
der met Colored Exotica
kleurrijke markt op het
in Den Haag van 16 tot e
19 juli. Hopelijk is het da l
drukker.
TILBURG - De vijfde editie van Festival Mundial, die
gisteren werd afgesloten met een manifestatie in het
Leypark in Tilburg, heeft volgens de organisatoren
ruim 100.000 bezoekers getrokken. De Tilburgse politie
houdt het op „een verschrikkelijk druk bezocht festi
val zonder incidenten".
Festival Mundial, voorheen Derde Wereld Festival, heeft tien da
gen geduurd. Onder het motto 'één wereld één toekomst' stond
cultuur uit alle werelddelen centraal.
Afval
Tijdens de slotmanifestatie traden twintig groepen op en ston
den tallozè informatiestands opgesteld. De organisatie van het
festival was in handen van het Centrum voor Ontwikkelingssa
menwerking Midden-Brabant. Primeur dit jaar was de geschei
den inzameling van afval. Daartoe stonden op het festivalterrein
400 containers voor plastic, papier, etensresten en overig afval
opgesteld.
Hedendaag
esthetiek bi
Residentie
Orkest
Het Residentie orkest onder E
jaard speelt werk van De LeE
Verbey. Zaterdagavond, Dr.
Philipszaal in Den Haag.
Het concert met tw<>
kende Nederlandse
ponisten Ton de Lee
Theo Verbey dat Ed
jaard zaterdagavoru
het Residentie
bracht, was in alle of
ten een plezierige I
rervaring.
Ton de Leeuw vertege
digt Amsterdam en de
generatie met interna
erkenning, Theo Verbei
uit de Haagse school en
hier aan het Koninklijl!
servatopum werkzaam,
hoort tot de tweede gei
componisten die veel
heeft en belangrijke op
ten krijgt zoals het orke
dat Verbey momentee
het Concertgebouw
maakt. Verbey is de m
werken voor omvangi
kest dat in relatief kor
ken een maximale k
rijkdom tentoonspreidt.
Het in dit concert tw<
uitgevoerde 'Whitman'!
kest en sopraan is zijn
recente werk. Het is di
orkestreerd en doet in i
pressionistische kleure
de late romantiek d
Voor de sopraan Eleni
was het begindeel well
laag, in ieder geval gin
bijdrage daar onder ih
kest en zette zich er pa:
tweede deel wat duidelij
gen af. Vergeleken met
stukken van de Leeuw
vements' rétrogrades.
II' en Résonances' va
vooral de overeenkoms
het bijna tonale idiooi
vermijden van luidn
contrasten en het strevi
een zekere klankscho
die ik de moderne es
zou willen noemen.
Leeuw laat een sopra.
groot orkest optreden i
ku II' en weet daarb
ruimtelijke effecten
veel doorzichtiger gebr
het orkest een prachtif
taat te bereiken. De I
werken zijn lang en in
val van 'Résonances' a
lang en treffen door eei
rust en de vele lichte 1)
fecten binnen een vast
patroon. Bijzonder moil
ziek die zeker tot het vj
pertoire zal gaan bj
Moeilijke muziek ook o
studeren, zeker wat
Verbey van wie twee 1
programma geplande
kwamen te vervallen
het instuderen van 'V/i
waarvan de partituur
in handen van het
kwam, alle tijd in besli
Zou Verbey daarom n
soonlijk bij dit concert
zig zijn geweest? De
was er in ieder geval
het luide applaus sam
het orkest en de diri)
ontvangst te nemen.
si iiiuiii iniUf'1 "^1$
dMiflBS
'Eva' en 'Adele' spelen de 'hermafrodiete tweeling in de kunst' voor het museum in het Duitse Kassei,
waar zaterdag de expositie'Documenta'werd geopend. foto:AP
KASSEL - Vanaf zaterdag
huisvest het Duitse stadje Kas
sei weer een van de grootste
moderne kunsttentoonstellin
gen ter wereld: de Documenta.
Tweehonderd kunstenaars uit
veertig landen tonen meestal
speciaal voor de Documenta
gemaakt werk. De tentoonstel
ling is ondergebracht in 12 ge
bouwen en op een dertigtal
plekken in de open lucht.
De 10.000 vierkante meter die
de Documenta beslaat, wed
ijveren met het oppervlak van
een voetbalstadion voor eer-
ste-divisiewedstrijden. In 1989
kreeg de Belg Jan Hoet, oud-
amateurbokser en directeur
van het moderne kunstmu
seum in Gent, carte blanche
om de tentoonstelling samen
te stellen. Driejaar heeft Hoet
de wereld afgereist om zo'n
duizend schilderijen, sculptu
ren, video's en andere kunst
werken te verzamelen. Hij is
bij zijn keuze naar eigen zeg
gen „volslagen subjectief' ge
weest en kreeg hulp van een
Griekse en Italiaanse kunstcri
ticus.
Tot de sluitingsdag op 20 sep
tember worden een half mil
joen bezoekers verwacht. Het
budget van de tentoonstelling
is gegroeid van 380.000 DM in
1955 naar 15,6 miljoen DM nu.
De werken zijn verzekerd voor
in totaal 100 miljoen DM, een
slordige 100.000 gemiddeld per
kunstwerk.
Ruïnes
De eerste Documenta werd in
1955 opgezet door de kunstdo
cent Arnold Bode, in de ruïnes
van het Fridericianum-kasteel
dat nu gerestaureerd is. „Het
initiatief van Bode was be
doeld om weer stadsrechten te
geven aan de kunstenaars die
tijdens de Tweede Wereldoor
log vervolgd werden en als 'en-
tartet' (gedegenereerd) te boek
stonden," aldus de persvoor
lichtster Jutta Damaschke.
„De historische betekenis van
de eerste Documenta was zo
belangrijk dat het daarna lo
gisch leek om het in Kassei en
nergens anders regelmatig te
herhalen", meent Damaschke.
Later werd de Documenta
vaak aangegrepen om de wes
terse moderne kunst als vrije
kunst af te zetten tegen de so
ciaal-realistische kunst die
voorschrift was in de meeste
Oosteuropese landen. De Do
cumenta vindt elke vijf jaar
plaats en dit is dus de eerste
Documenta sinds de val van de
Muur van Berlijn in 1989. Na
dat Erich Honecker in 1971
partijleider werd, het sociaal-
realisme afschafte en verklaar
de dat er in de kunst „geen ta
boes" meer hoefden te zijn,
hebben Oostduitse kunste
naars al verscheidene keren
deelgenomen aan de Docu
menta.
De Oostduitsers krijgen dit
jaar geen voorkeursbehande
ling, al zijn er naar verhouding
veel meer kunstenaars uit
Oost-Europa en de Derde We
reld aanwezig. De selectie is
echter onbarmhartig volgens
de „subjectieve" criteria van
Hoet verlopen, die 1.500 kandi
daten afgewezen heeft.
Wie de ster van deze tentoon
stelling wordt, blijft giswerk.
In 1955 was het Pablo Picasso
en toen werd al een record van
135.000 bezoekers geregi
streerd. Daarna waren Paul
Klee, Max Ernst eri Henry
Moore de belangrijkste
kunstenaars.
Holland Festival: Ensemble St. Pe
tersburg o.l.v. Oleg Malov, Josef Ris-
sin (viool) en Olga Rissin-Morenova
(piano) met werken van Oestvolskaja.
Paradiso Amsterdam, zaterdag.
Idoor
ARTHUR VAN DER DRIFT
Haar muziek mag men niet als
object van theoretische analy
se gebruiken. Haar muziek
moet men gewoon beluisteren,
dat is het allerbeste.
De Russische componiste Ga-
lina Oestvolskaja (72) heeft
een van alle overbodige zaken
ontdane compositie-stijl, die
hard en doelgericht lineair is.
Zij gunt de luisteraar geen mo
ment rust: de informatie in
haar composities is opgeslagen
in compacte eenheden die zon
der pardon in elkaar overgaan,
zodat concentratie van de eer
ste tot laatste noot een eerste
vereiste is. Een programma
met louter werken van Oest
volskaja is echter een beetje te
veel van het goede. Door de
'overvoeding' verliest de mu
ziek bijna al haar zeggings
kracht. Het aforistische karak
ter van de werken komt juist
het best over bij een kleine do
sering, net zoals dat bij voor
beeld bij het oeuvre van Anton
Webern het geval is.
Het Ensemble St. Petersburg,
dat voor het grootste deel be
staat uit leden van het filhar
monisch orkest van die stad, is
goed bekend met het idioom
van Oestvolskaja. In zijn uit
voering van de Vijfde symfo
nie voor de kamermuziek-be-
zetting van hobo, trompet,
tuba, viool, slagwerk en
spreekstem, werden de stijlei
gen elementen naar voren ge
haald. De dynamiek was con
trastrijk genoeg en er werd -
terecht enigszins monoch
room gemusiceerd. Bikkel
hard is de muziek en dat wordt
hier extra benadrukt door de
slagwerker die met een hamer
op een kist moet slaan.
Oleg Malov. pianist'en dirigent
van het ensemble, is met de
muziek van Oestvolskaja op
gegroeid. Zijn vertolking van
twee solosonates getuigde dan
ook van een groot inlevings
vermogen. Jammer genoeg
had hij in het 'Octet' zijn han
den vol'aan de pianopartij, zo
dat hij het ensemble niet kon
dirigeren. Dit werk had eigen
lijk wel moeten worden gediri
geerd.
Naast deze ensemble- en solo-
werken speelde het viool-pia
no duo Josef Rissin/Olga Ris
sin-Morenova nog een sonate
en een duet. Mooi maar in-
•spannend om naar te luisteren.
We kunnen inderdaad maar
beter luisteren naar Oestvols-
kaja's muziek. Maar dat moet
dan met mate. Een heel pro
gramma is beslist te veel.
Prijswinnaars
Kunstbende
AMSTERDAM - Iji Utrecht
zijn zaterdag de zeven eerste
prijswinnaars van de landelij
ke wedstrijd Kunstbende be
kendgemaakt. De Kunstbende
is een manifestatie waaraan
bijna zesduizend jongeren van
14 tot en met 18 jaar hebben
meegedaan uit het hele land.
In de categorie dans werd de
eerste prijs gewonnen door de
groep RAM uit Flevoland. In
de categorie muziek won Leo-
nieke Vermeer uit Utrecht de
eerste prijs. Yvo de Ruiter uit
Rotterdam en omstreken won
de categorie taal en Robert Vo-
ges uit de regio Amsterdam de
categorie ontwerpen. In de ca
tegorie theater won de groep
Kopje Thee uit Gelderland.
Saskia de Feyter uit Zeeland
won in de categorie fotografie
en in de laatste categorie,
waarbij alles mocht, wonnen
Lidwine Spoormans en Petra
de Krom uit Noord-Brabant.
Aan de finale in het Muziek
centrum Vredenburg in
Utrecht namen de finalisten
deel van de veertien regionale
voorrondes. De eerste-prijs-
winnaars van de zeven catego
rieën krijgen de Gouden Ra
tjes. Voor de tweede- en derde
prijswinnaars zijn er de Zil
veren en Bronzen Ratjes.
Het Slagwerkfestival Den Haag is zondag officieel geopend met een concert met Robert Van Sice, Ali
N'Diaye Rose, David Friedman, André Mosis en David Moss in de Dr. Anton Philipszaal aan het Spui in
Den Haag. Voorafgaande aan de opening werd op het plein voor de concertzaal een buitenconcert ge
houden van nieuw werk van David Moss. Dit werk werd uitgevoerd door vijf drumbands.
foto: peter van mulken
Buitenconcert
