)e louche handel
n ingewanden
BUITENLAND
Amerikaanse actie tegen watergeweer
VRIJDAG 12 JUNI 1992
WIJNEN
SEL Als het aan de Europe-
^ommissie in Brussel ligt, wordt
estaande autowegennet in de
|de komende tien jaar met 12.000
neter uitgebreid. Met de uitbrei-
die voor 40 procent in de
ére lidstaten als Griekenland,
ugal, Spanje en Ierland moeten
len gerealiseerd - is 275 miljard
en gemoeid. Nederland en Bel-
j omen op de 'wegenkaart' van de
Ipese Commissie niet voor. In
BËcrijk, in het oostelijk deel van
Jland, in Engeland en in Ierland
%el uitbreidingen van het auto-
°tnnet voorzien.
De 'aanbevelingen' van de Europese
Commissie maken deel uit van een
pakket grootscheepse maatregelen
die niet alleen op de uitbreiding en
verbetering van het wegenet zijn ge
richt, maar ook op de binnenvaart en
het gecombineerd vervoer.
Eurocommissaris Van Miert, die de
aanbevelingen gisteren bekend
maakte, wees er met nadruk op dat
niet de Gemeenschap, maar de natio
nale overheden uiteindelijk beslissen
of en wanneer de plannen worden
uitgevoerd. „Wij voeren niet uit en
we schrijven niet voor", aldus Van
Miert, „maar wij vragen de lidstaten
wel hun plannen aan de onze aan te
passen om aldus een compleet Euro
pees transportnetwerk te creëren".
Van Miert zei dat een groot aantal
projecten met EG-geld op touw kan
v/orden gezet. Op dit ogenblik is het
autowegennet in de EG 37.000 km
lang. Dat zou met ruim een derde
moeten worden uitgebreid, zo vindt
Brussel. De afgelopen vijftien jaar
zijn de investeringen in autowegen
snel teruggelopen, hetgeen grote eco
nomische nadelen heeft en de over-
keersonveiligheid en het oponthoud
sterk in de hand heeft gewerkt. Brus
sel wil ook het netwerk van Europese
binnenwateren uitbreiden en de
scheepvaart bevorderen. Gedacht
wordt onder meer aan de verlenging
van het Twente-kanaal om het Noor
delijk deel van de Bondsrepubliek
toegankelijker te maken. Het Twen
tekanaal loopt vanaf de IJssel in Zut-
phen naar Enschede en houdt daar
abrupt op. Bovendien beveelt de
Commissie de aanleg van een Rhóne-
Rijnkanaal aan om een verbinding
van de Middellandse Zee met het
hart van Europa tot stand te brengen.
Tenslotte probeert de Europese Com
missie ook het gecombineerd vervoer
aan te moedigen. Dat moet de ver
scheping van onder meer containers
tot diep in Europa mogelijk maken,
waarna de vrachten over de weg naar
hun bestemming worden gebracht.
Ook het vervoer van geladen vracht
auto's per trein is, vooral voor wat be
treft de langere trajecten, een van de
prioriteiten die de Commissie in haar
vervoersconcept heeft gesteld.
Blinden bereiken
top Himalaya
NEW DELHI - Drie blinde berg
beklimmers hebben de top bereikt
van de 5218 meter hoge Himalaya-
piek Shitidhar, zo heeft Srikanth
Lagoo van het team Young Zinga-
roo Trekkers gisteren gezegd. De
telefonisten Srikrishna Ghadiga-
onkar, Padmakumar Wadiyar en
Ratnaprabha Naik behoorden tot
de eerste groep van tien bergbe
klimmers die de piek maandag
haalden. De andere leden van het
team, dat in totaal uit 54 klimmers
bestaat, waren nog op weg naar de
piek in de westelijke Himalaya. In
het team zitten in totaal tien blin
den, een slechthorende en een
stomme.
CHISINAU - Het parlement
van Moldova heeft gisteren een
plan goedgekeurd dat een eind
moet maken aan het etnische
conflict in de naar afscheiding
strevende regio Trans-Dnje-
strië, in het oosten van de voor
malige Sovjet-republiek.
Onderdeel van het plan is een
staakt-het-vuren, dat inmiddels
is ingegaan. In april kwam on
der bemiddeling van Rusland,
Oekraïne en Roemenië ook al
een staakt-het-vuren tot stand,
dat echter veelvuldig is ge
schonden. Ook is een commis
sie gevormd, die moet gaan
zorgdragen voor de terugtrek
king en ontwapening van de
strijdende paramilitaire groe
pen. Gisteren was het naar ver
luidt rustig in Trans-Dnjestrië,
waar etnische Roemenen te
genover naar afscheiding stre
vende Slaven staan. De com
missie, die bestaat uit 52 parle
mentsleden, zal ook gaan toe
zien op de terugkeer van de on
geveer 20.000 vluchtelingen,
voornamelijk etnische Roeme
nen, naar hun huizen. Sinds
Trans-Dnjestrië, een smalle,
aan Oekraïne grenzende
strook, in december besloot
zich af te scheiden zijn er bij ge
vechten meer dan 200 doden
gevallen.
NEW YORK De Ameri
kaanse lobby tegen vuur
wapens heeft een nieuw
doelwit gekozen. Dit keer
zijn het geen pistolen en
buksen die onder vuur ge
nomen worden, maar een
nieuwe rage: watergewe
ren.
De enorme populariteit van de
bijzonder krachtige waterge
weren, die een object op 15 me
ter afstand kunnen raken,
wordt als oorzaak gezien van
een recente golf moorden en
geweldsdelicten in de Verenig
de Staten. In de explosieve cul
tuur van de Amerikaanse bin
nensteden loopt wat als een
onschuldig watergevecht be
gon vaak uit op echt geweer
vuur.
De fel gekleurde watergewe
ren, 'Super Soakers' genaamd,
variëren van de standaardver
sie met een watertank voor
twee liter water en een bereik
van vijftien meter, tot een ko
lossale waterbazooka met een
watertank voor tien liter. Deze
laatste wordt geleverd com
pleetmet rugzak.
Iedere dag wordt de lijst ge
welddadige incidenten die te
wijten zijn aan water ge vech
ten langer. In Harlem raakten
maandag twee jongens ge
wond toen een man die onver
hoeds een watersalvo over zich
heen kreeg, terugschoot met
een 9mm automatisch pistool.
De man sloeg vervolgens op de
vlucht.
In Boston werd vorige maand
een 15-jarige jongen doodge
schoten toen een watergevecht
escaleerde. Ook zouden men
sen bleekmiddel aan het water
toevoegen en daarmee auto's
en voorbijgangers besproeien.
Warme broodjes
De burgemeester van Boston,
Raymon L. Flynn, heeft deze
week de speelgoedwinkels in
de stad gevraagd de Super
Soaker uit de handel te nemen.
Een paar winkeliers hebben
aan zijn oproep gehoor gege
ven, maar de meerderheid
blijft de watergeweren verko
pen omdat ze als warme brood
jes over de toonbank gaan.
De fabrikanten van het geweer
wijzen erop dat niet de rage
van de Super Soakers de oor
zaak is van het bloedvergieten,
maar de grootschalige ver
spreiding van vuurwapens. Al
Davis, onderdirecteur van de
Larami Corporation, een van
de grootste producenten van
het watergeweer, zei eerder
deze week: „Het is gewoon be
lachelijk als mensen denken
dat de schuld bij dit speelgoed
ligt. Heeft iemand contact op
genomen met de producent
van het echte pistool waarmee
die jongen in Boston werd
doodgeschoten
Schietpartijen zijn na ver
keersongelukken de belang
rijkste doodsoorzaak onder
Amerikanen tussen de vijftien
en negentien jaar. Dit blijkt üit
cijfers die dinsdag bekend
werden gemaakt door het
American National Centre for
Health Statistics.
Onder zwarten in dezelfde
leeftijdsgroep zijn schietpartij
en de belangrijkste doodsoor
zaak. Het aantal zwart^jonge-
ren dat omkomt bij vuurge
vechten neemt snel toe in de
stedelijke gebieden. In Ameri
kaanse steden komen zeven
maal zoveel zwarte jongeren
om bij vuurgevechten als blan
ke.
Het onderzoek schildert vol
gens George Lundberg, hoofd
redacteur van The Journal of
the American Medical Associa
tion „een grotesk beeld van
een samenleving die is onder
gedompeld in geweld". Er
klinkt een steeds luidere roep
om een strengere regelgeving
inzake vuurwapens en meer
toezicht.
In Washington vallen nog
steeds de meeste doden bij
vuurgevechten. Een beperken
de wapenwetgeving, die onder
meer voorzag in een wachtpe-
riode bij de aankoop van een
pistool, is evenwel niet door
het Congres gekomen.
De voorstanders van wapen
hervormingen geloven dat de
pro-wapens lobby zo goed ver
schanst is en zo machtig, en
dat geweld zo centraal staat in
het Amerikaanse stedelijke le
ven, dat veranderingen zich
slechts heel geleidelijk kurt-
nen voltrekken en van onderaf
moeten beginnen. Eerst dus de
watergeweren, die tot dusver
alles behalve verkoeling heb
ben gebracht aan het begin
van de lange, hete zomer.
The Times
in Berlijn verzorgt 'all-in'-reis-
jes naar Moskou, waar de pa
tiënten voor 140.000 gulden
drie maal de prijs van een
gewone, legale transplantatie
in Duitsland - worden gehol
pen. Het 'reisbureau' kan 120
van dergelijke operaties per
jaar regelen. Zeker nu de GOS
zo in de economische moeilijk
heden zit, dijt de handel alleen
maar uit. Beheerders van Rus
sische lijkenhuizen en lijk
schouwers hielden in septem
ber een congres in Chaba-
rovsk. De centrale vraag was
hoe organen van overlevenden
(hart. lever, hoornvlies, longen
en nieren) het beste te gelde
kunnen worden gemaakt in
harde valuta.
Ook in Azië tekent zich een
dergelijke ontwikkeling af. Ja
panse nierpatiënten overstro
men vooral de Filippijnen, ter
wijl rijke inwoners van Hong
kong en Singapore de Chinese
grens overschrijden en zich
verzamelen in Quangzhou in
Zuid-China. Ook hier zijn weer
de reisbureautj es actief, maar
de zaak heeft meer sinistere
kanten. Het Nanfang-zieken-
huis in Guangzhou 'verwerkt'
de organen van geëxecuteerde
gevangenen de doodstraf
wordt in China nog op grote
schaal voltrokken en ver
koopt ze door aan rijke buiten
landers en hoge kaderleden
van de partij.
Een gevluchte Chinese politie
functionaris heeft deze praktij
ken bevestigd tegenover de In
ternationale Liga voor de Men
senrechten. „De organen van
mensen die terechtgesteld
zijn, worden weggehaald zon
der dat zijzelf vooraf daar toe
stemming voor hebben gege
ven. Ook de familie wordt niets
gevraagd. Een voorbeeld: een
collega van mij leed aan een
oogziekte, dus 'besprak' hij het
hoornvlies van een terdood-
veroordeelde. Om de ogen te
sparen werd de man in het hart
geschoten in plaats van, zoals
gebruikelijk, een nekschot te
krijgen. Zo gebeurt dat. Als ze
het hart willen hebben schie
ten ze de veroordeelde weer in
het hoofd".
Op de vraag hoe dit in zijn
werk gaat vertelde de politie
man dat een ambulance met
een arts en een verpleegster
arriveert bij de executieplaats.
„Direct na de executie stelt de
lijkschouwer officieel de dood
vast en tekent de overlijden
sakte. Het lijk wordt daarna de
ambulance binnengedragen
en daar worden de noodzake
lijke organen verwijderd.
Daarna wordt het lijk in een
kist aan de familie teruggege
ven".
Een ander jachtterrein van de
orgaanhandelaren is het Mid
den-Oosten. De klanten ko
men uit de rijke Golfstaten, zo
als Kuwayt en Saudi-Arabië,
waar handel in organen abso
luut verboden is. Deze wetten
hebben een stroom op gang
doen komen naar Egypte, waar
niertransplantaties ongeveer
30.000 gulden kosten. De zes
centra in Cairo waar dergelijke
operaties plaatsvinden, voeren
ongeveer 350 transplantaties
per jaar uit. De donors komen
meestal uit Sudan, Somalië of
Ethiopië. Voor Egyptenaren
zelf is het 'betaalde donor
schap' officieel verboden,
maar de verleiding is vaak
toch te groot.
Een arme sloeber die als donor
optreedt, verdient een paar
duizend dollar. Maar de echte
winst wordt gemaakt door de
bemiddelaars, de mensen die
klant en donor met elkaar in
contact brengen. Eén van hen
wil wel praten, zij het op voor
waarde van anonimiteit. Op de
achterbank van een splinter
nieuwe Mercedes, gehuld in
een snel Italiaans pak, vertelt
hij over de manier waarop hij
'in het vak' rolde. „In 1987
werkte ik in het Sheraton-ho-
tel in Cairo. Daar was een gast
uit Kuwayt die her en der in
hefcsische
cï)assade Bonn
dt te krap
nt IS WIJNANDS
w
ch - Het wordt krap in de
che ambassade in Bonn.
Is raar heeft de regering in
Is u wereldwijd een perso-
duductie van zo'n dertig-
•aêt op haar ambassades
edcondigd. maar Bonn
1 liet zoveel mankracht in
ren. Daarvoor is de diplo-
lijn tussen Duitsland
e iland te belangrijk.
ambassadeur in
po Wladislav P. Terechow,
n( enwoordigt in principe
st de Russische federatie in
idsrepubliek, maar daar-
desgevraagd ook een
andere republie-
1 n de voormalige Sovjetu-
de Oekraïne heeft in
een eigen diplomatieke
ïnwoordiging. De Oe-
heeft vanwege de grote
en met Duitsland snel
1 ertegenwoordiging van
°r m ingesteld, die voorlo-
P' rkt in de Russische am-
in e
?.ftu maakt aanspraak op
U1 ootste deel van de voor-
Sovjet-bezittingen en
stingen in de wereld.
Russische ambassa-
Bonn biedt bijna als
UI feprekend onderdak aan
ul ïkraïnse collega, die ook
1 de Russische ambassa-
ie betaald wordt. Als echter
'n n heel of half dozijn an-
>nafhankelijk geworden
ieken een eigen verte-
ordiging in Bonn wil
wordt de Russische
Ssade daar snel te klein.
De supersonische watergeweren, waarmee doelen op vijftien meter afstand geraakt kunnen worden, zouden in Amerika aanleiding zijn voor
heuse schietpartijen. foto: theo böhmers
hopige mensen laten zich niet zelden verleiden tot
dajiopige daden. Zie de handel in menselijke organen,
al nieren. De verhalen variëren van paupers uit de Derde
•ld die hun nier inruilen voor een stapeltje bankbiljetten,
et daadwerkelijk 'nierkapen'. Het zijn de bemiddelaars
[rijnzend het grote geld in de zak steken.
PHEN BROOKES
)RAS De magere
e man slentert door
blubberig straatje in
"érakam, een krotten-
in de buurt van het
ase Madras. Hij trekt
shirt omhoog en wijst
het het twintig centi-
ir lange litteken, dat
f de onderkant van
:nkast naar zijn on-
jf loopt.
hebben ze me openge-
i om mijn nier eruit te
mompelt hij. Driejaar
en gebeurde het, in een
in Madras. „Ze be-
itf;n me 20.000 rupees (on-
r 1600) gulden. De helft
vooruit .betaald, de rest
ik na de operatie",
's nu allemaal weg", ver
hij met een cynische
„Ik had nogal wat
dijden, en de rest heb ik ver-
Ik ben stom geweest. Ik
ne beroerd. Ik kan niet
werken. Als ik een
water door dit straatje
•agen, moet ik gaan zit-
ïuitpuffen".
verhaal begint steeds
het verhaal te worden
alloze mensen in India,
js-Amerika en andere de-
de Derde Wereld. Arme
uit sloppenwijken
ien delen van hun li-
om snel aan geld te ko-
)e kopers zijn rijke Eu-
len, Japanners en Ara-
i, die op deze manier de
eigen landen geldende
tegen orgaanhandel
n. Zij gaan naar een
kelingsland, laten zich
len in een privé-kliniek,
een tussenpersoon die
inor voor ze kan opschar-
worden geopereerd,
de rekening en vliegen
laar huis. Het kan alle-
vïjjinnen een paar weken.
Igevend
ipraktijken raken steeds
zwang", zegt een func-
van de Wereldgezond-
(ganisatie (WHO) in Ge
„Wij maken ons grote
Die zorg is terecht.
Nieren worden overal verkocht
en de prijs varieert van enkele
honderden tot tienduizenden
dollars. Dat betekent lucratie
ve handel, zo winstgevend dat
er steeds meer berichten over
excessen komen. Sommige
van die berichten zijn over
trokken, maar vaak is het de
gruwelijke waarheid. Het gaat
in dat geval om zwerfkinderen
in Argentinië, die ontvoerd en
vermoord worden om hun or
ganen. Het gaat om Chinese
gevangenen die worden geëxe
cuteerd zodat hun nieren kun
nen worden verkocht. Het gaat
om gevangenen in de Filippij
nen, die worden vrijgelaten als
ze een nier willen 'afstaan'. Het
gaat om lijken die aan de Bra
ziliaanse kusten aanspoelen,
hun organen zijn met chirurgi
sche precisie verwijderd.
Artsen van een psychiatrische
inrichting bij Buenos Aires
zijn in staat van beschuldiging
gesteld omdat zij patiënten
zouden hebben vermoord ten
einde hun organen op de zwar
te friarkt te gelde te maken. Er
zijn zelfs hele smokkelbendes
opgerold: in december vorig
jaar maakte Juan Andres Ra
mirez, de minister van binnen
landse zaken van Uruguay, de
arrestatie bekend van twintig
mensen die sloppenwijk-bewo
ners een vliegreisje naar het
buitenland bezorgden om al
daar een organen 'af te staan'.
Nogmaals, veel verhalen zijn
niet na te trekken of zelfs re
gelrechte fabels. Maar als je
aan de basis begint, dan ont
dek je al snel volledig legale
'orgaan-markten' in Bombay,
Madras, Manila, Cairo en
Hongkong. De spectaculaire
groei van deze gruwelhandel is
het gevolg van twee ontwikke
lingen die zich de afgelopen
decennia hebben voorgedaan.
Aan de ene kant zijn de medi
sche en technologische moge
lijkheden voor transplantaties
razendsnel uitgebreid. Maar
de meeste Westerse landen,
die vreesden dat die mogelijk
heden commercieel zouden
worden uitgebuit, hebben met
wetten de handel in organen
aan banden gelegd. Daarmee
ontstond een groot tekort aan
potentiële donoren. Deze te
genstelling heeft een ingewik
keld netwerk doen ontstaan
van wanhopige kopers, schim
mige bemiddelaars, uitge
kookte artsen en arme, onder
ontwikkelde donors.
Nieren
De favoriete handelswaar is de
nier. Niet zo onlogisch - de
donor hoeft niet dood (bij hart
en lever ligt dat natuurlijk heel
anders) en het orgaan is mak
kelijk transplantabel. De po
tentiële klanten zijn zonder
niertransplantatie gekluisterd
aan het nierspoelings-appa-
raat. Deze'kostbare en inten
sieve methode ontwortelt het
dagelijks leven van een nierpa-
tient. Met een donor-nier is er
weer uitzicht op een normaal
leven.
Maar in de VS begon de handel
al snel de spuigaten uit te lo
pen. Een arts in Virginia bood
mensen uit het Caribisch ge
bied s een gratis vakantie van
twee weken in de VS aan, op
voorwaarde dat ze daarna een
nier in de VS zouden 'achterla
ten'. Washington perkte deze
wildgroei in 1984 al in mpt een
wet. Veel Europese landen
volgden dit voorbeeld. In het
voormalige Oostblok is de vrije
markt in ieder geval op dit ter
rein doorgedrongen. Maar ook
dichter bij huis, in Duitsland,
waar de medische wetenschap
verder aan zeer strenge regels
is onderworpen, heerst op het
terein van orgaan-handel nog
altijd een soort wild-west-cul-
tuur.
In 1988 kwam een rauwe zaak
aan het licht. Een Duitse firma,
die zich breedsprakig De Asso
ciatie voor Orgaan-donatie en
Wederzijdse Vervanging
noemde, vlooide alle faillisse-'
mentsaanvragen na. De bank
roete slachtoffers kregen een
brief waarin stond: „U bent
failliet. U bent een sociale pa
ria, U heeft de wettelijke en so
ciale vorm van aids. De honge
rigste aasgieren bedreigen U.
Als U het lef niet hebt om een
fantasievolle misdaad te ple
gen of een nieuw leven te be
ginnen in het buitenland, dan
heb ik een logische oplossing
voor U. Sta een nier af'.
Die 'ik' in de brief was een ech
te graaf, al zou je het aan het
proleterige taalgebruik niet af
meten. Graaf Rainer Rene
Adelmann von Adelsmanns-
felden bood 90.000 gulden voor
een nier. Aan de klant bere
kende hij inclusief zieken
huisopname en operatie
170.000 gulden. Zijn provisie
bedroeg tien procent.
Maar zelfs Duitsers beginnen
voor deze zaken uit te wijken
naar Oost-Europa. Een firma
formeerde naar mensen die
een nier wilden afstaan. Hij zei
dat hij de hele operatie al had
geregeld, maar nog geen donor
had gevonden. Hij was bereid
om 9000 dollar te betalen. Ik
nam contact op met mijn
broer, die militair is in de Se-
qua-oase. Hij had daar een be
diende, een bedoeien van on
geveer 20 jaar oud. Die kwam
naar Cairo, zijn bloed werd on
derzocht en de operatie werd
een paar dagen later uitge
voerd".
„De klant betaalde in totaal
29.000 dollar", zo vervolgt hij.
„Ik kreeg 7.000 dollar, de be
doeien 2.000 dollar. De rest
ging naar de arts en de verple
ger. De man uit Kuwayt ging
terug naar huis en ongeveer
een half jaar later werd ik ge
beld door een vriend van hem
die ook een nier-transplantatie
wilde. Zo is het balletje gaan
rollen. Het is een goudmijn".
Tevreden zinkt hij terug in de
kussens van zijn Mercedes.
