Portugal bezig
liet inhaalslag
Duitsers
blij in de file
BUITENLAND
age opkomst en verdeeldheid bij Italiaanse deelverkiezingen
Sabena verbouwt Boeing
voor Sumo-worstelaars
i Somatit
DINSDAG 9 JUNI
art heering
ME - Een groeiend wantrouwen jegens de
jtiek en een verbreding van de kloof tussen
ird en zuid. Dat is het resultaat van de ge-
interaadsverkiezingen die zondag en giste-
zijn gehouden onder 2 miljoen Italiaanse
in 156 plaatsen, waaronder Napels en
!St.
te
itemming stond geheel in het teken van the-
aa s als het steekpenningenschandaal van Mi-
en de moord op rechter Falcone en wordt
'ejrom beschouwd als een belangrijke graad-
er voor de landelijke politiek. De opkomst
77 procent lag 6,7 procent lager dan bij de
voorgaande gemeenteraadsverkiezingen. In
Napels kwam slechts 71 procent van de kiezers
zijn stem uitbrengen en dat is voor een traditio
neel stembusgetrouw Italië een ongekende lage
opkomst.
In het noordelijke Triëst versterkte zich de pro-
testgolf die bij de landelijke verkiezingen van
twee maanden geleden leidde tot een gevoelig
verlies van de traditionele partijen en navenant
de winst van de noordelijke afscheidingsbewe
ging Lega Nord. De Lega die bij de gemeente
raadsverkiezingen van 1988 nog niet meedeed
en die in april een onverwachte 8 procent kreeg,
haalde gisteren 11 procent. Maar ook de Lista
per Triëste, een soort Gemeentebelangen dat al
10 jaar lang een grotere autonomie voor de stad
nastreeft en de neofascistische MSI zagen hun
aanhang stijgen. Grote verliezers waren daar
door de christen-democratische DC, die 7,2 pro
cent moest inleveren en daarmee op 18 procent
kwam, de socialistische PSI, die bij een verlies
van 5,7 procent op 7,9 procent kwam en de ex-
communistische PDS die werd gehalveerd tot
8,3 procent.
Totaal verschillend was de uitslag in Napels,
waar de DC (29,4 procent) weliswaar 1 procent
verlies leed, maar de door schandalen gecom
promitteerde PSI maar liefst 4 procent won om
op 19,3 procent uit te komen. De door de rege
ringspartijen gevreesde winst van de MSI, die
het kersverse kamerlid Alessandra Mussolini
tot lijsttrekster had verheven, bleef uit. De neo-
fasccisten leden zelfs een gering verlies.
De verklaring voor het opmerkelijke verschil
ligt in de verschillende functies die de politiek
in Noord en Zuid-Italië bekleedt. In Napels, met
zijn hoge werkloosheid, ontleent de politicus
zijn aanhang vooral aan zijn vermogen om over
heidsbanen en uitkeringen te distribueren, zo
dat de regeringspartijen altijd een voorsprong
hebben. Maar in Triëst, dat een bloeiende eco
nomie kent, heeft een groot deel van de burgerij
genoeg van de spilzucht van de overheid, ook
omdat een groot deel van de in het noorden
geïnde belastinggelden in de bodemloze put
van het zuiden verdwijnen. De interne ver
deeldheid van Italië, die bij de verkiezingen van
april al zijn beslag kreeg, wordt daardoor nog
eens versterkt.
djor
wijnen
Op het plein
de kathedraal van de
rdportugese stad Por-
zilebben zich die zondag-
gen ettelijk duizen-
studenten verzameld.
gaan geheel in het
en zijn omhangen
reusachtige, even-
zwarte mantels: hun
itionele uniform.
tudenten#vieren het einde
iet schooljaar. De afgestu-
len bevinden zich in de
nirolle kathedraal waar het
b< ruist en geestdriftig ge-
opklinkt. De Portugese
dént gaat er nog steeds van-
it een studie niet tot een
Tol einde gebracht kan wor-
uionder de directe hulp van
rs| Lieve Heer.
Milheiro en Margarida
- twee studenten van
ichnische hogeschool -
n een plekjp in de luwte
iden en proberen zich
:n forse kater te ontdoen
de vorige avond tijdens
kfeemene studentenfeesten
opgelopen.
v<e geeft een beschouwing
zijn land ten beste die
door het ministerie van
ichting ingefluisterd zou
m en zijn. Volgens hem is
e hoogste tijd dat Portu-
1 economische en sociale
stand die het op de rest
luropa heeft, ongedaan
Aan hem zal het niet
erida denkt er ook zo
maar maakt zich wel zor-
•r de teloorgang van het
vriendelijke, kleurrijke
:t al te haastige Portugal,
ïbities van de christende-
itische regering van pre-
)avaco Silva zijn, volgens
een regelrechte aanslag
t ze „de onschuld van een
tig land" noemt. „Maar
bben geen keus. De men-
illen de vooruitgang. Er
/endien haast geboden,
innen het ons eenvoudig
ermitteren een enigszins
gbleven land aan de zelf
van Europa te blijven",
huid
ijn in een typische wei
spiraal terecht gekomen
e misschien niet meer
n beheersen. De men-
jllen autorijden en naar
•visie kijken. Aan zaken
ditie, cultuur, milieu en
oede ruimtelijke orde-
Slenken we daarom mis-
A te weinig", valt Jaime
jjiendin bij.
Kal is inderdaad druk
5e zijn verloren onschuld
penseren met een goed-
door de Europese Ge-
chap aangezwengelde
/nische groei. Sinds de
iing tot de EG in 1986
ibrussel een slordige 16,5
ld gulden in het land ge-
n, als gevolg waarvan
Jge landsstreken nu zijn
ld met borden waarop
£en nieuw, door de EG
Tnancierd project staat
:ondigd. Achter die bor-
ielen de bulldozers en
de betonmolens. De
ïlse ECU's hebben een
'eroorzaakt die als de
van Europa geldt,
ikken met regerings-
parissen in Lissabon
duidelijk dat Portugal
inog van plan is geen
;ed van de Europese
>tten te wijken. Boven-
•ft Portugal zich vier-
|hter het Spaanse initia-
ilaatst dat voorziet in
itellen van een zoge
cohesiefonds datmil-
moet gaan bevatten
iet opvijzelen van de
irtstructuur en de ver
van het milieu in de
jke lidstaten,
ag dan zijn dat Portugal
ile jaren tijd de werk-
id van dertig naar acht
terugdrong, maar pro
zijn er nog steeds. In
:ielindustrie -een van
litionele pijlers van de
economie - is het
istie van hozen of ver-
De onontkoombare
lisering van deze indus-
in het nauw gedreven
edkope importen uit de
Wereld en Azië, gaat de
komende jaren om en nabij de
90.000 banen kosten. De land
bouw is hopeloos achterop ge
raakt. De Portugese telefoon-
en communicatiesystemën
zijn technologisch geen partij
voor de rest van Europa. De
snelle groei heeft het gebrek
aan een technisch middenka
der genadeloos blootgelegd.
Het onderwijs kan het tempo
niet bijbenen: er is niet alleen
gebrek aan kennis, maar ook
aan gebouwen, laboratoria en
apparatuur. Het analfabetisme
- in 1985 nog altijd 15 procent -
is groot en wordt nu op twaalf
procent geraamd. De scheeps
bouw en de staalindustrie
kampen met structurele moei
lijkheden.
Naar
Die problemen roepen allerlei
nare nevenverschijnselen op.
Zo heeft het dalend concurren
tievermogen van de textielsec
tor tot een schrijnende groei
van de kinderarbeid geleid.
Een woordvoerder van de vak
bond voor textielarbeiders in
het noordelijk stadje Guima-
raes zegt dat ongeveer 100.000
kinderen in de leeftijd van
twaalf tot veertien jaar in die
industrietak werken. Welis
waar is dat in strijd met de Por
tugese wetgeving, maar dat is
voor zowel de bedrijven als de
gezinnen die de kinderen aan
leveren van minder belang. De
tweehonderd gulden die de
kinderen maandelijks verdie
nen zijn nodig om de onderbe
taalde en over het algemeen
zeer kinderrijke huishoudens
op de been te houden. De rege
ring geeft de problemen toe,
zegt overigens dat de vakbon
den het vraagstuk schromelijk
overdrijven en spreekt zelf van
'slechts' 15.000 kinderen die in
de fabrieken werken.
De sociale achterstand van het
land blijkt ook uit de lonen.
Een Portugese industriewer
ker treft maandelijk niet veel
meer dan duizend gulden in
zijn loonzakje aan. Dat is wei
nig voor de grote gezinnen in
een overwegend katholiek
land waar het gezin nog steeds
als „de hoeksteen van de sa
menleving" wordt beschouwd
en waar de weerstand tegen
geboortebeperking groot is.
De autoriteiten illustreren de
hechtheid van de gezinsstruc
tuur graag- met cijfers. Jaar
lijks worden er in Portugal te
gen de 75.000 huwelijken ge
sloten. Daarentegen vinden er
Het
vriendelijke,
kleurrijke
Portugal
dreigt
verloren te
nog geen 10.000 scheidingen
plaats.
Vooralsnog vormen de lage ar
beidskosten Portugals belang
rijkste economische troef. De
buitenlandse investeringen
zijn de afgelopen jaren specta
culair gestegen, zo fors zelfs
dat er nu een groot gebrek aan
geschoolde arbeidskrachten is.
Hoewel de prijzen de afgelo
pen tien jaar aanzienlijk om
hoog gingen, trekt Portugal
nog altijd vele duizenden toe
risten die op een vakantie
koopje uit zijn. Jaarlijks rep
pen er zich zestien miljoen be
zoekers naar het land, waarvan
er 345.000 uit Nederland ko
men. Sinds 1988 zijn er dan
ook bijna 2000 nieuwe hotels
gebouwd met in totaal 20.000
bedden.
Onstuitbaar
Overigens is een mentaal ver
gelijk met enkele andere zui
delijke EG-landen nauwelijks
mogelijk. Portugal heeft zich
vierkant achter zijn bijna on
stuitbare ontwikkeling ge
plaatst. Overal wordt ge
bouwd: 30.000 nieuwe projec
ten per jaar, waarvan 23.000
woningen. Het land maakt de
indruk geheel in de steigers te
staan.
„Jazeker, het gaat goed", zegt
de 45-jarige zakenman Mario
Vega die een Duits bedrijf ver
tegenwoordigt. „Het probleem
is alleen dat het allemaal wat
onoverzichtelijk is. Het idee
achter de economische explo
sie van ons land is dat we de
rijkere EG-partners moeten in
halen. Dat zal op den duur wel
lukken. De vraag is alleen ten
koste van wat."
Vega komt zelf uit een klein
dorp aan de kust van de Algar-
ve. „Mijn ouders wonen daar
nog steeds, maar ze voelen
zich er niet meer thuis. In en
om het dorp heeft de toeristen
industrie toegeslagen. Alles is
onherkenbaar veranderd. We
zijn er natuurlijk beter van ge
worden, maar wel ten koste
van de oude tradities, de rust
en de sfeer. Als mijn geboorte
dorp als model dient voor wat
er in de komende vijftien jaar
in Portugal gaat gebeuren, ben
ik er niet zo gerust op. Dan le
veren we, in ruil voor meer
welvaart, wellicht een groot
deel van onze nationale identi
teit in. Daar ben ik bezorgd
over".
Isabel Mota. staatssecretaris
voor ontwikkeling en belast
met de verdeling van de Brus
selse miljarden, zetelt in een
enigszins uitgeleefd regerings
gebouw aan de Avenida Don
Carlos in de regeringswijk van
Lissabon. Ze heeft zich het dy-
namish taalgebruik van de on
stuitbare manager eigen ge
maakt en rept bij voortduring
over „de gemengde ontwikke
lingsstrategie" die aan het hart
van haar beleid ligt.
Eigenlijk wedt mevrouw Mota
op alle paarden die ter be
schikking zijn: diversificatie
van de industrie, de grondige
verbetering van de infra-struc-
timr, automatisering, de snelle
aanpassing van de telecommu
nicatie, het oppeppen van het
onderwijs, de permanente her
scholing en het opzetten van
eigen onderzoeksprogram
ma's. Tegelijkertijd wil ze de
ontwikkelingen voor haar
christendemocratische achter
ban geloofwaardig en zicht
baar maken. „De mensen
moeten rechtstreeks profijt
hebben van wat we doen. Daar
om concentreren we ons niet
op een paar grote projecten,
maar verdelen we het geld ge
lijkmatig over het hele land.
Ais de mensen ergens in een
uithoek werk hebben en kun
nen beschikken over goede te
lefoonverbindingen, veilige
wegen, openbaar vervoer,
straatverlichting en goede
scholen, dan zullen ze sneller
geneigd zijn te geloven in waar
we mee bezig zijn. Dus pom
pen we het geld ook in kleine
projecten en verdelen die ver
volgens over het hele land".
-
Portugal heeft nog steeds een economische en sociale achterstand op de rest van Europa
Hoelang denkt mevrouw Mota
nog nodig te hebben met het
op Europees niveau bregen
van haar land? „Misschien
tien, misschien vijftien jaar. Ik
ben er zeker van dat als mijn
oudste zoon mijn leeftijd heeft,
het welvaartsniveau van Por
tugal het Europees gemiddel
de heeft bereikt. Onze toe
komst heeft de toekomst",
zegt ze.
Isabel Mota zegt in termen van
mensenlijk geluk te denken.
„Dat verhaal dat we voor onze
snelle ontwikkeling uiteinde
lijk een te hoge prijs zullen
betalen, geloof ik niet. Met de
toetreding van ons land tot de
EG hadden we op de eerste
plaats een verruiming van het
gezichtsveld van de gemiddel
de Portugees op het oog. We
vormden een uithoek van Eu
ropa. Nu is onze blik op de we
reld gericht. Dat hoeft hele
maal niet te betekenen dat we
ongelukkiger worden, naarma
te de welvaart toeneemt. Vraag
het maar aan de mensen: ze
zullen allemaal zeggen dat ze
vooruitgang willen. Trouwens,
we pakken de oude tradities
van de zeevarende natie van
ontdekkingsreizigers en inter
nationale handelaren weer op.
Daarmee versterken we onze
historische identiteit in plaats
van ze te verzwakken". Rest de
vraag hoe Portugal zijn rijkere
EG-partners er blijvend van
kan overtuigen dat die in feite
de economische opgang van
het land moeten bekostigen.
Legt de regering in Lissabon
het mes op de Brusselse tafels,
zoals vooral buurland Spanje
dat op dit ogenblik doet? Ma
drid dreigt immers met het
niet ondertekenen van de ak
koorden van Maastricht en het
weigeren van nieuwe EG-lid-
staten als de structuur- en co
hesiefondsen niet fors worden
opgehoogd.
Gek
Isabel Mota legt wat dat betreft
grote diplomatieke voorzich
tigheid aan de dag. „Hoor
eens, we zijn nu voorzitter van
de EG en moeten dus voorzich
tig zijn. Trouwens, ik ben er ze
ker van dat de rijkere EG-lan
den hun verantwoordelijkheid
kennen. Op den duur worden
ze er zelf beter van. Portugal
heeft veel geld nodig, dat is ze
ker. Maar dat geld maakt van
Portugal met zijn bijna tien
miljoen inwoners ook een
markt, een zeer aantrekkelijke
markt zelfs. Zo denk ik ero
ver".
Margarida Borges schikt haar
zwarte mantel opnieuw. „Mis
schien is het wel gek dat wij
studenten nog hechten aan
deze traditionele kleding die
we niets eens hoeven te dra
gen. Maar de meesten van ons
trekken dat costuum bij fees
telijke gelegenheden nog al
tijd aan. Dat is het gevoel voor
traditie dat ook bij de jongeren
nog leeft. Tegelijkertijd willen
we graag aan een moderne uni
versiteit studeren zodat we ons
straks kunnen meten met onze
mede-studenten in de rest van
Europa. Ik wil alleen maar zeg
gen dat traditie en vooruitgang
goed kunnen samengaan".
Jaime wil ook nog iets zeggen,
maar dat wordt hem belet door
het oorverdovend gelui van de
klokken van de kathedraal.
BONN - Files zijn voor
veel Duitse automobilis
ten leuk en ontspannend.
Deze bemoedigende re
sultaten van een onder
zoek door het 'Hamburgs
onderzoeksinstituut voor
vrije-tijdsbesteding' wer
den net op tijd gepubli
ceerd om de Duitse be
stuurders het drukke
pinksterweekeinde wat
vrolijker te laten doorko
men.
De onderzoekers ondervroe
gen gedurende twee maanden
2483 automobilisten uit heel
Duitsland om erachter te ko
men waar ze aan dachten als ze
in een file, of 'Stau', terecht
kwamen. Een meerderheid
van de ondervraagden werd
begrijpelijkerwijs ongelukkig
wanneer het verkeer begon
vast te lopen. De onderzoekers
ontdekten dat verschillende
vormen van Stau-koorts wijd
verbreid waren. Bijna een der
de van de automobilisten werd
zenuwachtig, 18 procent werd
agressief en 16 procent gaf toe
zich plotseling niet lekker te
voelen. Toch had ook één op de
vijf bestuurders Stau-plezier
en genoot oprecht van het rij
den in de file. Andere chauf
feurs bekenden dat ze, één
maal thuisgekomen na de ver
moeiende reis, een masochis
tisch genoegen beleefden aan
het feit dat ze de hel van de
Stau hadden doorstaan.
Vrouwen hadden meer last van
Stau-koorts dan mannen en
kregen sneller hoofdpijn en
ademnood wanneer de auto
langzaam tot stilstand kwam.
Mannelijke bestuurders hiel
den over het algemeen het
hpofd koeler.
Oostduitsers, die bijna veertig
jaar hebben kunnen genieten
van Stau-vrij autoverkeer in de
relatief onbezorgde dagen van
het communistische bewind,
waren beduidend gelukkiger
met de nieuwe ervaring van
het vastzitten in de file.
Een kwart van alle onder
vraagde Oostduitse automobi
listen vond in een Stau zitten
een positieve belevenis, terwijl
één op de acht zei dat hij zich
gelukkig voelde omdat het be
tekende dat hij midden in de
actie zat.
File-club
Volgens de ADAC, de Duitse
vereniging van automobilis
ten, zijn files van tachtig kilo
meter heel normaal op de snel
wegen, vooral in de zomer
maanden. Een groep artiesten
in Keulen heeft onlangs de
'Vereniging van Stau-vrien-
den' opgericht, compleet met
een asfaltkleurige», lidmaat
schapskaart die de houder het
recht geeft 'deel te nemen aan
iedere file'. Ze delen Stau-au-
tostickers uit, zodat leden hun
lotgenoten kunnen herkennen
en verkopen Stau-cassettes,
waarop 60 minuten extra ver
keersinformatie staat.
Er zijn Stau-spelletjes ver
krijgbaar om de lange uren in
de file door te komen en er
wordt Stau-zeep. verkocht
waarmee filerijders zich kun
nen opfrissen.
De vereniging heeft nu vesti
gingen in Berlijn, Bonn. Kre-
feld en Neurenberg. Hans-Jörg
Tauchert, de oprichter, begon
de vereniging als een grap,
maar het ledental groeit explo
sief.
The Times
Eeén op de vijf Duitse automobilisten geniet oprecht van het rijden in
de file zo blijkt uit en onderzoek door het 'Hamburgs onderzoeksin
stituut voor vrije-tijdsbesteding'.
FOTO:ANP
Idoor
bert schampers
BRUSSEL De Belgische
luchtvaarmaatschappij Sa
bena heeft gisteren 33 Ja
panse Sumo-worstelaars met
een totaal gewicht van 6.086
kilo overgevlogen van Tokyo
naar Madrid. Daarvoor
moest een Bo'eing 747 enigs
zins worden verbouwd. Op
een tussenlanding in Brus
sel konden de zwaargewich
ten bij een kopje Japanse
thee gisteravond even op
adem komen.
Sabena had kosten noch
moeite gespaard om de wor
stelaars zo comfortabel mo
gelijk te vervoeren. Zo wa
ren de veiligheidsriemen
aangepast aan de omvang
van de zware jongens uit Ja
pan, die elk twee zitplaatsen
bezet hielden. Verder was
ook een sanitaire ruimte aan
boord vergroot. De meeste
worstelaars pasten niet in
het benepen toilet waarmee
de doorsnee vliegtuigen zijn
uitgerust. Voor één van hen
was zelfs het specialë toilet
niet ruim genoeg. Hij had
vooraf toestemming gekre
gen om bij de tussenstop in
Moskou van de luchthaven-
wc gebruik te maken.
Zwaargewichten
De zwaarste Sumo-worste-
laar, kampioen Konishiki.
weegt 252 kilogram en heeft
een taille-omtrek van 170
centimeter. Zijn concurren
ten. wat lager in de Sumo-
hierarchie, wegen tussen de
150 en 200 kilogram. Over
eenkomstig hun status en
gewicht waren de worste
laars verdeeld over de
Boeing 747. Waarschijnlijk
wilde Sabena daarmee ook
voorkomen dat het vliegtuig
teveel zou overhellen wan
neer alle 33 Sumo-krachtpat-
sers en hun 13 begeleiders in
de Business-class zouden
hebben plaats genomen.
De Belgische luchtvaart
maatschappij had gisteren
extra cabine-personeel inge
zet om het Japanse «gezel
schap op hun wenken te be
dienen met speciaal voedsel
en thee. De 33 atleten heb
ben op hun reis naar Madrid
tonnen bagage mee, vooral
eten en drinken. Het totale
gewicht van de 33 worste
laars komt overeen met dat
van 81 mensen van gemid
deld 75 kilo.
Het was volgens een woord
voerder voor het eerst dat
Sabena een dergelijk kolos
saal gezelschap vervoerde.
De Belgische luchtvaart
maatschappij werkte hier
voor samen met de Japanse
maatschappij All Nippon
Airways. De worstelaars zul
len in Madrid enkele demon
straties verzorgen.
