Dactylo, opmerkelijke
eend in uitzendland
T
Chemie heeft het niet gemakkelijk
ECONOMIE
HCS uit officiële notering
WEEKOVERZICHT
De paradepaardjes
struikelen massaal
ii
Beurs Amsterdam ondergewaardeerd
Niet-representatieve
kantoorruimte in het
Haagse 'Royal'.
ffl ffl l
GELD EN GOED
ZATERDAG 6 JUNI 1992
AMSTERDAM - Het bestuur van de Amsterdamse effectenbeurs heeft
met ingang van 9 juni de officiële notering van het noodlijdende auto
matiseringsfonds HCS geschorst. Dat heeft de Vereniging gisteren be
kendgemaakt. De koers van het lokale HCS en de omzetten zullen nu
worden vermeld onder de rubriek 'niet officieel genoteerd', een ver
gaarbak van twijfelachtige fondsen in een donker hoekje van de beurs.
HCS bevindt zich vanaf volgende week in het gezelschap van gefailleer
de bedrijven als Medicopharma, Infotheek Groep, Bredero en Air Hol
land. De maatregel houdt volgens de beurs verband met het gisteren
door HCS verspreide bericht dat het het belang in de Amerikaanse Sa
vin (distributie van kopieerapparatuur) in zijn geheel heeft afgeschre
ven, op Indigo Graphic Systems heeft afgewaardeerd en bovendien nog
andere extra voorzieningen heeft getroffen. Daardoor boekte HCS vorig
jaar een recordverlies van 411,4 miljoen. Het eigen vermogen kwam
eind vorig jaar negatief uit op 232 miljoen. De Vereniging laat weten
dat HCS „naar het oordeel van de beurs onvoldoende zicht biedt op een
concrete verbetering van deze situatie op afzienbare termijn". De geno
men maatregel is bedoeld als waarschuwing aan de markt en het beleg
gend publiek.
President NedCar: uitspraken
Mitsubishi 'zeer positief
HELMOND - De recente uitspraken van Mitsubishi-top-
man dr. H. Nakamura over de toekomst van de ontwikke
lingsafdeling van NedCar in Helmond zijn zeer positief.
Ze houden op geen enkele wijze een bedreiging in voor
die afdeling, integendeel. President ir. F. Sevenstern van
NedCar heeft dit gisteren meegedeeld. Eerder deze week
luidden vakbondsbestuurders de noodklok. Volgens hen
heeft Nakamura gezegd dat de onfwikkelingsafdeling van
NedCar na 1995 alleen maar betrokken wordt bij het aan
passen van Japanse auto's aan de Europese markt. Vol
gens G. van Os van de Unie BLHP zou dat tot gevolg heb
ben dat de afdeling wordt ingekrompen tot hooguit 200
werknemers. Nu is er nog plaats voor 600 ontwerpers. Se
venstern legt de uitspraken van Nakamura heel anders
uit. „Op dit moment verrichten we uitsluitend ontwikke
lingswerk voor Volvo. Nakamura heeft nu voor het eerst
openlijk inhoud gegeven aan de mogelijkheden die Mit
subishi ziet voor Helmond", aldus de NedCar-president.
Journalisten tegen bezuinigingen
VNU-dagbladengroep
EINDHOVEN - De VNU Dagbladengroep moet onmiddellijk af
zien van de voorgenomen personeelsreductie van vijf procent.
Dat hebben de redactie-vertegenwoordigers in de medezeggen-
schaporganen van de betrokken regionale dagbladen gisteren na
overleg met de journalistenvakbond NVJ geëist. Volgens de vak
bond is er een breed verzet tegen de voorgenomen maatregelen.
De directie krijgt een week de tijd om op de eisen te reageren.
Mocht een positieve reactie uitblijven, dan overweegt de NVJ ac
ties. De redactie-vertegenwoordigers eisen verder van de direc
tie een duidelijke strategische visie over de toekomst van de dag
bladen. Daarbij moet bijzondere aandacht worden geschonken
aan verbetering van kwaliteit, versterking van de concurrentie
positie en ontwikkeling van marktbewerkingsactiviteiten. Dat
plan moet binnen een maand op tafel liggen. De directie kondig
de vorige maand structurele kostenbesparende maatregelen en
een personeelsstop aan om de afbrokkeling van de bedrijfsresul
taten te voorkomen. De betrokken dagbladen kampen met een
daling van het advertentieaanbod.
Nederland is het grootste uitzendland van Europa.
Dagelijks verrichten zo'n 150.000 Nederlanders, maar
liefst drie procent van de beroepsbevolking, werk voor
één van de honderden uitzendorganisaties. Omdat
velen meer dan eens per jaar voor een uitzendbureau
actief zijn, verschaft het uitzendwezen op jaarbasis
berekend aan naar schatting 700.000 Nederlanders
voor korte of langere tijd werk. De gezamenlijke omzet
van de uitzendorganisaties in ons land bedraagt
omstreeks de vijf miljard. Indien de economie eind dit
jaar of begin volgend jaar aantrekt, zal die omzet
pijlsnel omhoog schieten, zo is de verwachting. Want
het uitzendwezen is per definitie een heel snel
reagerende thermometer van onze welvaart.
HEEMSTEDE - Dactylo
Uitzendbureau, deel uit
makend van Vedior
Groep, is met 145 vestigin
gen en een geschatte jaar
omzet van tussen de 220
en 250 miljoen gulden
nummer vijf in de top tien
van Nederlandse uitzen
dorganisaties. Een opmer
kelijke eend in uitzend
land, niet in het minst
doordat ongeveer de helft
van de activiteiten vanuit
een woonhuis wordt ver
richt en de vestigingsma
nagers vrijwel zonder uit
zondering vrouwen zijn.
Dactylo Uitzendburo ontstond
begin jaren zeventig door een,
wat je zou kunnen noemen,
arme lui's-filosofie: voldoende
ondernemerschap, maar geen
geld om het bekende gat in de
markt direct op grootse wijze
te vullen. Toch is het oprichter
en directeur Adrian M. Sagius
gelukt. Hij begon met een vijf
tiental vestigingen in de omge
ving van Gouda, Haarlem en
de Zaanstreek. Al snel volgden
het noorden van het land en
daarna de overige provincies.
Geld om winkelpanden te hu
ren of te kopen was er niet.
Geld om het personeel een vol
waardig salaris te geven even
min. Maar van de nood maakte
Sagius een deugd: Op afbeta
ling kocht hij een aantal type
machines en bracht zijn uit
zendbureaus onder in dood
normale woningen. Zijn vesti
gingsmanagers voör die eerste
woonhuisvestigingen zocht
Sagius vooral onder ex-secre-
taresses en dames die vroeger
op een afdeling personeelsza
ken van een bedrijf hadden ge
werkt. „Veelal moeders met
schoolgaande kinderen, die
geen baan voor hele dagen
konden nemen, maar wel op
parttime basis: als de kinderen
naar school waren. Wij boden
ze de mogelijkheid terug te ke
ren in het arbeidsproces; moe
der kon de werkzaamheden
voor Dactylo aan huis verrich
ten".
Het bleek een formule te zijn
die aansloeg. Niet alleen in de
wat kleinere steden en in tallo
ze dorpen, maar ook in grotere
plaatsen. „Zo waren wij bij
voorbeeld", aldus Sagius, „het
eerste uitzendbureau dat zich
in Groningen vestigde, we wa
ren de eerste in Drenthe (Em-
men), de tweede in Leeuwar
den Toch richtte Dactylo
zich vooral op de kleinere
plaatsen. Denk maar aan een
dorpje als IJsselmuiden, onder
de rook van Kampen. Of Bres-
kens im Zeeland. De vesti
gingsmanager daar is een
vrouw, wier echtgenoot een
boerderij runt. Zij heeft haar
uitzendbureau aan huis. Een
ondernemende vrouw, want
het is niet bij dat ene bureau
gebleven. Inmiddels heeft zij
haar vleugels uitgeslagen in
Goes en in Middelburg en
maakt een jaaromzet van ette
lijke miljoenen.
..Natuurlijk kleefden er heel
wat nadelen aan die woonhuis
formule", geeft Sagius onmid
dellijk toe. „Je hebt te maken
met een bepaalde anonimiteit,
zeker ook omdat we vooral in
die begin jaren niet altijd de
vestigingen op de juiste loca
ties hadden; soms gewoon er
gens in een rijtjeshuis of in een
flat in een achter-af-straat.
Maar waar we bovendien", al
dus Sagius, „mee te maken
hadden was het probleem als
een manager er mee ophield.
Je moest dan een andere gaan
zoeken, waardoor je uitzend
bureau in wezen naar een an
der adres verhuisde en een an
der telefoonnummer kreeg.
Lastig".
Toch bleef de groei er flink in
zitten. Het aantal van vijftien
vestigingen in 1970 is inmid
dels uitgegroeid naar 145,
waarvan er nu nog zeventig in
woningen zijn gevestigd. De
rest is dat stadium inmiddels
ongroeid en overgegaan naar
een winkelpand; niet in het
minst vanwege de sterk toege
nomen concurrentie. Want die
is moordend. Vooral in de klei
nere plaatsen heeft Dactylo de
'alleenheerschappij' verloren
en hebben zich daar ook ande
re uitzendorganisaties geves
tigd. Niettemin hier en daar
ook in de grotere steden die
woonhuisformule gehand
haafd. Bij voorbeeld in Apel
doorn en in de Haagse wijk
Loosduinen. Voor de komende
twee en een halfjaar voorspelt
Sagius evenwel een verdere af
brokkeling van het aantal
woonhuisvestigingen: „Ik
denk dat we eind 1994 twee
honderd vestigingen hebben
met een verhouding van vijftig
procent woonhui^ en vijftig
procent winkelvestiging. Nog
eens twee jaar later, denk ik
dat de verhouding 75-25 zal
zijn in het voordeel van de win-
kelvestiqinqen".
Buitenland
Niet alleen in Nederland is die
gedachte van uitzendbureaus
aan huis aangeslagen, ook in
bij voorbeeld België. Daar
werd in 1978 een begin met de
activiteiten gemaakt. In Brus
sel werd onder de naam Dacty-
lobor het hoofdkantoor geves
tigd en daarnaast kwamen er
kantoren in Antwerpen en
Genk. Om die plaatsen heen
kwamen de woonhuis-uitzend
bureaus. Begin 1984 nam de
Vedior Groep (waar Dactylo
toebehoort) de uitzendketen
ASB over. Maar omdat ASB in
België groter was dan Dactylo-
bor, ging de organisatie verder
onder de naam ASB-interim.
De Dactylo-formule bleef ech
ter gehanhaafd. Inmiddels
heeft ASB-interim bij onze zui
derburen tien winkelvestigin
gen en dertig woonhuisvesti
gingen. Eveneens aan het end
van de jaren zeventig werd ook
in Groot-Brittannië gepoogd
voet aan de grond te krijgen.
Maar veel bravour werd in het
hartje van Londen een hoofd
kantoor geopend, terwijl in de
omgeving van Londen zeven-
DEN HAAG - De financiële wereld moest de afgelopen
week constateren dat menige horde te hoog was voor haar
paradepaardjes. De EMU beet in Denemarken het spits af en
kreeg al bij de eerste hindernis met een weigering te maken.
De Deense kiezers stemden tegen, zodat de eerste testcase
voor de Europese economische integratie al op een misluk
king uitliep. De beurzen reageerden met een lichte paniek,
maar herstelden zich weer vrij snel. Ook zonder Denemar
ken blijft er nog genoeg EG over.
Het paradepaardje van het Thatcherisme, het Canary Wharf
project in Londen, liep vol door de hindernis. Londens groot
ste kantorencomplex van Olympia York dreigt te vallen en
een hele rits vastgoedbedrijven in zijn ondergang mee te sle
pen. Daarmee gaat het laatste symbool van het pure kapita
lisme van Thatcher definitief ten onder. Haar opvolger John
Major moet maar zien hoe hij het kreupele paard weer aan
het lopen krijgt.
In Nederland brak de afgelopen week paniek uit omdat een
degradatie van Neerlands trots dreigde. Fokker kreeg van
het Duitse Dasa te horen dat ze gedegradeerd gaan worden
tot een schroevedraaierfabriek van andermans vliegtuigen.
Eerder had Fokker topman Nederkoorn nog geroepen dat
Fokker de leidende partij zou blijven bij de ontwikkeling
van nieuwe vliegtuigen. Dasa neemt echter een meerder
heidsbelang in Fokker en krijgt het daarmee voor het zeg
gen. Reden voor de Duitsers om Fokker een toontje lager te
laten zingen. Later in de week vonden de bedrijven elkaar
weer in mooie formuleringen over doelen en strategieën, zo
dat de overneming bijna rond is.
In Helmond was het ook hommeles. De afdeling van Nedcar,
Volvo, Mitsubishi en de Nederlandse staat, waar nieuwe au
to's ontwikkeld worden dreigt te worden uitgekleed. Daar
mee zou weer een stukje hoogwaardige werkgelegenheid uit
Nederland verdwijnen.
Auto-industrieën zijn altijd de paradepaardjes van landen en
vertegenwoordigen een belangrijk stuk eigenwaarde. Van
daar dat president Bush deze week weer eens kon glimla
chen. De drie grote Amerikaanse autofabrikanten konden
voor het eerst sinds jaren weer groeien ten koste van de Ja
panse concurrenten. Vooral de import van Japanse auto's
ging achteruit. Het al maanden durende offensief van de
Amerikaanse en Japanse centrale banken om de dollar goed
koper te maken tegenover de yen begint vruchten af te wer
pen. De Japanners waren gedwongen hun prijzen in de VS te
verhogen, zodat Amerikaanse auto's weer wat concurreren-
der worden. Een meevallertje dat Bush goed kan gebruiken
in zijn race voor de herverkiezing.
Camerafabrikant Leica verkocht
SOLMS De gerenommeerde
Duitse camerafabrikant Leica
wordt verkocht aan Deutsche
Bank, de grootste bank van
Duitsland, en een groep direc
tieleden onder leiding van top
man Bruno Frey, zo is gisteren
bekendgemaakt. Het bedrijf is
nu nog onderdeel van het in
1990 gevormde Britse concern
Leica Plc, dat zijn internatio
nale hoofdvestiging heeft ir
St.Gallen (Zwitserland) en ei
gendom is van de Zwitsersf 3]
ondernemer Stephan Schmid
heiny. Over de verkooppriji
zijn geen mededelingen
daan. Leica, waar 1500 mensei
werken, produceerde in
zijn eerste camera. Het tradi
tionele merk wordt gehand j(
haafd.
wel
iel
tien woningen werden inge
richt tot uitzendbureau. Mede
echter door de hoge kosten en
de recessie in Nederland was
dit kindje geen lang leven be
schoren. Al na negen maanden
besloot de Vedior Groep zich
uit Engeland terug te trekken.
Over de toekomst van de uit-
zendsector in ons land is Sagi
us zeer optimistisch: „Wan
neer de econoiqie aantrekt, zit
ten we in een bijzonder sterke
positie. Dat hebben we na 1984,
1985 gezien. In korte tijd heb
ben we toen de omzet van de
gehele branche zien verdubbe
len. De grootste groei hebben
we na een recessie. Bedrijven
nemen dan allereerst uitzend
krachten in dienst. Wat dat be
treft merken wij die economi
sche omslag direct; we zijn in
feite een thermometer van de
economie".
el.
'1
Landbouwschap naar Europese Hof
wegens heffing op energie
DEN HAAG - Het Landbouwschap gaat bij het Europese Hc
van Justitie in beroep tegen de instemming van de Europesi
Commissie met de Nederlandse heffing op energie. Na eei^"
brandbrief van zeven grote energie-intensieve bedrijven beslooj
het kabinet.tot een korting voor deze industrie. De kortingsregej
ling geldt niet voor de glastuinbouw. Het Landbouwschap vindL
echter dat dé glastuinbouw te vergelijken is met papierfabriel i
ken, chemische bedrijven en Hoogovens. Het Europese Hc^r
wordt nu gevraagd het betreffende goedkeuringsbesluit op te
schorten.
De uitsluiting van de glastuinbouw houdt in dat deze bedrijfstak
dit jaar 25 miljoen gulden teveel voor aardgas betaalt, aldus hel
Lanbouwschap.
AMSTERDAM - De relatief
lage beurskoersen in Amster
dam worden door drie belang
rijke factoren veroorzaakt: de
hoogte van het dividend, de
omvang van de bedrijven en
het belastingsysteem. Dat
blijkt uit een studie van de
Stichting voor Economisch
Onderzoek (SEO) naar de ver
houding tussen koersen en
winsten van aandelen op vijf
Europese beurzen.
Het rapport is gemaakt in op
dracht van Amsterdam Finan
cieel Centrum (AFC). „De be
doeling van het rapport was te
kijken welke factoren nu van
invloed zijn op de verhouding
tussen de koers van het aan
deel en de winst per aandeel",
verklaarde AFC voorzitter F.
Hoogendijk gisteren. „Er is
veel borrelpraat over de lage
koersen in Amsterdam in ver
gelijking met het buitenland.
Alle mogelijke oorzaken wor
den daarvoor aangevoerd. Die
oorzaken hebben we nu onder
zocht en de meeste argumen
ten houden geen stand".
Wel stand hielden de lage divi
dendbetalingen van Neder
landse fondsen. Ook de relatief
geringe omvang van Neder
landse bedrijven leidt tot lage
koersen in verhouding met de
gemaakte winsten. Een derde
negatieve factor is het Neder
lands belastingsysteem. De
vennootschapsbelasting en de
dividendbelasting zorgen er
voor dat van het magere divi
dend helemaal weinig over
blijft.
Toch valt de veelbesproken
onderwaardering van de Am
sterdamse effectenbeurs wel
mee. Er zijn wel ondergewaar
deerde fondsen, maar daar is
weinig handel in. De grote
smaakmakers, zoals Konink
lijke Olie en Unilever, doen het
naar internationale maatsta
ven behoorlijk goed. Zo goed
zelfs dat Amsterdam volgens
het SEO-onderzoek op de
tweede plaats komt na Duits
land en voor Zwitserland,
Frankrijk en Groot-Brittannië.
Wordt de dominante invloed
van de grote fondsen er uitge
haald dan bungelt Nederland
op de laatste plaats.
Amsterdam heeft zijn leven de
laatste jaren wel verbeterd.
Tussen 1980 en 1990 is de
koers negen maal zo sterk ge
stegen als de winst per aan
deel. In april 1990 was de koers
9,6 maal hoger dan de winst
per aandeel. Alleen de Duit
sers betaalden meer voor een
aandeel, namelijk 14,5 keer de
winst.
Noro verwerft optie
op Warner Brothers
ZEIST - Een consortium be
staande uit vastgoedfondsen
van Noro, een beleggingsclub
voor puissant rijke Nederlan
ders, en enkele grote Neder
landse beleggers, heeft voor
135 miljoen gulden een belang
van 33 verworven in 'The
Warner', het voormalige film
theater van de Amerikaanse
filmmaatschappij Warner Bro
thers in Washington D.C.
VEB faliekant tegen meerderheidsbelang van Dasa in Fokker
DEN HAAG - De Vereniging
van Effectenbezitters (VEB) is
van mening dat het belang van
Deutsche Aërospace (Dasa) in
Fokker niet hoger mag liggen
dan 49 procent. Mochten de
Duitsers toch een meerder
heidsbelang verwerven, dan
moet er een bod op alle uit
staande aandelen komen, zo
heeft de VEB gisteren bekend
gemaakt. Tevens meent de
vereniging dat er een onafhan
kelijk oordeel - 'fairness opi
nion' - moet komen over de
prijs die Dasa, een volledige
dochter van Daimler-Benz,
voor eventuele nieuwe aande
len Fokker gaat betalen. Daar
bij dient volgens de VEB reke
ning te worden gehouden met
het feit dat de programma's
worden benadeeld".
Inmiddels heeft de
vereniging Fokker-topman
drs. E.J. Nederkoorn een brief
gestuurd met het verzoek om
een buitengewone aandeel
houdersvergadering. De
voor Fokker 50 en de Fokker gadering moet (outside) aan-
100 nog niet hebben bijgedra- deelhouders duidelijkheid ver
gen aan de winst. „Zeker nu
nog voor lange tijd het voor
keursrecht kan worden be
perkt of uitgesloten, kunnen
de huidige (outside) aandeel
houders bij nieuwe emissies
schaffen over „de stroom van
tegenstrijdige berichten in de
media".
De beleggersvereniging heeft
grote twijfels over de voorge
nomen samenwerking. Zij
acht de kans groot dat Fokkei[
ondanks de Duitse toezeggir
gen haar huidige rol in
vliegtuigindustrie zal kwijti
ken en zal verworden tot eeij
assemblagefabriek
krachtsverhoudingen tusseij
Dasa en Fokker zijn zo schet
dat ernstig moet worden
twijfeld of de voorgenomeil
overeenkomst voor Nederlani)
en dehuidige (outside) ai
deelhouders acceptabel is".
Fraaie haardpartijen, eiken lambrize-
ringen en rijkelijk gestucte plafonds
karakteriseren nummer 44 aan het
lommerrijke Lange Voorhout. Wie
kantoor houdt in deze monumentale
patriciërswoning is daarom niet re
presentatief gevestigd, maar zit
ronduit deftig.
Het verleden (18e-eeuwse trap, moi
ré-behang, geheel gerestaureerde
neo-renaissance stijlkamer) mengt
zich op harmonische wijze met alle moderne faciliteiten voor een effi
ciënte bedrijfsvoering. Onder het pand bevindt zich een parkeer
garage (20 plaatsen), bereikbaar via het bijbehorende koetshuis aan
de Kazernestraat. 'Royal' biedt ruimte voor 25 tot 50 werkenden.
Meer informatie over dit werkelijk unieke pand, wordt u verstrekt
door uw eigen bedrijfsmakelaar
i ffl. ffl,
|3 L
- na LÜ l
of door Westside Investments bv,
Buitenhof65,2513AH Den!
Tblefoon (070) 3 45 66 76.
ESTSIDE
INVESTMENTS B.V.
De resultaten van de Eu
ropese chemische indus
trie stemmen op het
ogenblik niet gelukkig.
Dat betekent dat de om
zetten en winsten over
het algemeen onder druk
staan. De chemiecon
cerns behalen buitenge
woon goede resultaten als
de economie wereldwijd
voortreffelijk draait. In
tijden van economische
stilstand of achteruitgang
verkeren de fraaie win
sten soms snel in verlie
zen.
Beleggingsanalisten zeggen
dan ook, dat chemiewaarden
moeten worden verkocht zo
dra forse koerswinsten kun
nen worden binnengehaald
en dat in niet zo gunstige eco
nomische tijden moet worden
gekocht als de vraag weer be
gint aan te trekken.
,Dit lijkt een simpele filosofie,
maar niettemin is de keuze in
gewikkeld. In de eerste plaats
dient te worden bedacht dat
het herstel voor het ene che-'
mieconcern vroeger tot veel
vroeger inzet dan voor het an
dere. Verder dient te worden
gelet op de ontwikkeling van
de markten waaraan die con
cerns leveren.
Voorbeeld: voor een chemie
concern met grote afnemers
in de Verenigde Staten zou
het herstel wel eens vroeger
kunnen beginnen dan in Eu
ropa, omdat de Amerikaanse
economie tekenen van herstel
vertoont. Alle Europese che
mieconcerns constateren
thans een toenemende vraag
uit de VS. De Duitse concerns
Hoechst, Bayer en Henkei als
mede de Zwitserse Ciba-Gei-
gy melden al een grotere
vraag voor diverse produkten,
twerwijl de Franse Rhone-
Poulenc groep, waarin de
Franse staat (nog?) een belang
van 56,9 procent heeft, dank
zij de recente overname van
de Amerikaanse farmaceuti
sche onderneming Rorer een
groot dollarinkomen geniet
en de bedrijfswinst-1991 met
liefst 37,5 procent zag stijgen.
Grafiek
De Londense County Natwest
Bank heeft een grafiek ge
maakt, waarin de afhankelijk
heid van een aantal Europese
chemieconcerns van hun dol
larinkomen blijkt (alles in
procenten):
Solvay (België)
DSM
BASF (Duitsland)
Monteidson (Italië)
Bayer (Duitsland)
Akzo
Hoechst (Duitsland)
10;
Rhone Poulenc (Frankrijk)
55.
Hierbij wil ik aantekenen, dat
het herstel van de Amerikaan
se economie uitermate fragiel
is, zodat de pessimisten onder
de beleggingsanalisten in
Wall Street zelfs betogen dat
er maar heel weinig hoeft te
gebeuren om de recessie nieu
we kansen te geven. Typerend
is de opmerking van een Brit
se industrieel, dat de chemie
concerns het herstel van de
Amerikaanse economie op
een onderkoelde manier
openbaar maken, omdat zij
bang zijn dat dezelfde situatie
zal ontstaan als een jaar gele
den toen spoedig een einde
kwam aan een korte opleving.
In elk geval is de felle stijging
van de prijzen voor ruwe olie
dezer dagen mede vanwege de
inflatoire consequenties
slecht gevallen. Het Dow Jo
nes gemiddelde voor 30 grote
industrie-aandelen zakte on
middellijk ver weg. Ruwe olie
is overigens een van de be
langrijkste grondstoffen van
de chemische industrie. De
invloed van die prijsstijging
op de gang van zaken in die
tak van nijverheid moet dan
ook worden afgewacht.
Hierbij dient te worden aange
tekend dat het grote struikel
blok van de petrochemie de
overcapaciteit is. Het aanbod
is veel groter dan de vraag, die
in de komende twee jaar met
een stijging van slechts 4,5
procent alleen maar slechter
zal worden, terwijl het aanbod
dit jaar met 9 procent en in
1993 met 6 procent zal stijgen.
Gevreesd wordt, dat slecht
heel weinig installaties zullen
worden gesloten, omdat de
minst efficiënte Europese on
dernemingen staatseigendom
zijn en de regeringen er wei
nig voor zullen voelen de poli
tieke consequenties te aan
vaarden van sterk toenemen
de werkloosheid. Het herstel
van de petrochemie zal lang
zaam en moeizaam verlopen.
Gevreesd wordt dan ook dat
de aantrekkelijke marges die
tegen het einde van de jaren
tachtig bestonden eerst tegen
het einde van dit decennium
zullen terugkeren. Een Lon
dense analiste wees in dit ver
band in het bijzonder op Sol
vay, DSM en BASF.
DSM bevestigt in haar verslag
over 1991 in feite het Londens
pessimisme wanneer dit
wordt gezegd: „Ook als de eco
nomie aantrekt zal de overca
paciteit in de chemische in
dustrie aanhouden, omdat het
geruime tijd zal duren tot
vraag en aanbod van chemi
sche produkten weer redelijk
met elkaar in evenwicht zijn.
Het probleem van de laagge
prijsde importen uit Oost-Eu
ropa zal in 1992 mogelijk nog
voortduren. Voor de lange ter
mijn wordt aangenomen, dat
de groei van de chemie in de
geïndustrialiseerde landen
hoger zal zijn of tenminste ge
lijke tred zal houden met de
groei van het bruto nationaal
produkt. Dat geldt zeker voor
de specialistische, kennis-in
tensieve sectoren van de che
mie".
Akzo, dat volgens de Londen
se analiste betere kansen
heeft dan DSM is in haar jaar
verslag even pessimistisch:
„De verwachte ontwikkelin
gen van de groep in 1992 die
nen geplaatst te worden tegen
de achtergrond van een zeer
beperkte groei van de econo
mische bedrijvigheid in Euro
pa en de Verenigde Staten, in
flatie-impulsen in Duitsland
en Nederland, een terugla
pende groei in Japan en een
zwakke US-dollar".
Voor het koersherstel van che
mische waarden moet ook in
aanmerking worden genomen
de doeltreffendheid van de
maatregelen tot kostenverla
ging. Slechts heel weinig Con-j
tinentaaleuropese ondernl
mingen zijn zo radicaal gere
organiseerd als de Engelse
ICI, de Imperial Chemical-In
dustries - ruim twintig fabrie
ken gaan dicht, twintig werk
maatschappijen worden ver
kocht. Erger is dat grote aan
tallen medewerkers - gespro
ken wordt van 15.000 perso
nen - zullen moeten vertrek
ken.
Samengevat: veel kommer en
kwel en weinig lijn in een (cy
clische) bedrijfstak. Op lange
termijn mogen de kansen ech
ter hoog worden aangeslagen.
