'finale
WEEKPUZZEL
rara
ft
Nr.22
Cryptogram
DAMMEN
L
STERRENHEMEL
SCHAKEN
BRIDGEN
ZATERDAG 6IUNI1992 PAGINA 31
Oplossing vorige puzzel
PISQEIE]
a USQUE]El ïiliitffl E3
a nan 'i.-n t>ma a
aaaa ac ia.i aaan
aaa aangaan i®o
\w
H
m
san
a am
E
m
E
a ana ui
E
|7F
L
K:|
"F
■SSE3E1E1B
K
E R.
aaaa
ph
T
E
L
E3[H3I3HIS
E
m
0_
L
0
a ins n
til
N
Hlil
ÜJ
na a taa
alaaaaöSBiH aaa
ani aaaesi
a QQQ lSQB iSSH 53
m aaraiaa aasssin a
J1 >239 Ksaa El
r l'JI
m i'c m n- it m ra m 1% i* iw i* m i|
De winnaars van puzzel 21 zijn:
Mevr. de Groot, Rijndijk 342,
2394 CH Hazerswoude
N. van Cassel, De Genestetstr. 2b,
2321 XM Leiden
Zij krijgen hun prijs binnen drie weken
op hun bank- of girorekening bijge
schreven of een cheque toegestuurd.
Oplossingen onder vermelding van
puzzel nr.22 moeten uiterlijk woens
dagmiddag in bezit zijn van:
LEIDSE COURANT,
Postbus 370,2300 AE Leiden.
HORIZONTAAL:
1. Die Engelsman klinkt als een zanik
(3).
7. Doven vertellen (10).
8. De grondhouding binnen de
inrichting (10).
9. Zij draagt een schortje (3).
10. Binnen de invoerregeling afmaken
(8).
12. Daar beneden zijn ze er wel erg
vatbaar voor (10).
14. Test voor een brandglas (9).
15. Met zo'n auto glij je wel gauw weg
(4).
16. Fel en scherp in de onderwereld
(3).
17. Als de graaf daar lucht van krijgt is
hij in z'n element (7).
19. De oplossing voor is (2).
20. Die ruiten zijn in bij het bestuur
(9).
21. Ik hoor een dier in die plaats (5).
VERTICAAL:
1. Klasse houding (5).
2. Kaart voor het raam (11).
3. Klimplanten bij de deurpost, of is
dat verkeerd uitgedrukt (13).
4. Ondergrondse babykamer (11).
5. Ziet ge kans in Denemarken te
komen? (6).
6. Risico op 't water (6).
11. Wie belet Theo dol te worden?
(12).
13. Die planten horen daar niet (10).
16. In Engeland richt hij schade aan
(4).
18. Heel mooi (4).
Naam
Adres
Postcode Woonplaats
Ladderwedstrijd
Voor vandaag staat de negende ronde
j van de ladderwedstrijd op het program-
J ma. Zoals altijd beginnen we met de
^oplossingen v^n de vorige keer:
19. Prins.
p. 35-30 36x47 2. 25-20 14x25 3. 29-23
:8xl9 4. 42-37 47x49 5. 37-32 49x20 6.
2x3 25x34 7. 3x2 13-18 8. 2x24 18-22 9.
4-38 22-28 10. 38-24 28-32 1124-42 en
fyint.
[30. De Rooij.
1. 34-30 25x32 of 45x32 2.. 42-37 45x23
of 25x23 3. 37x8 20x38 4. 8-3 26x37 5.
15-10 5x14 6. 3x31 met een eindspel van
Vap der Kuilen dat met nauwkeurig
spel als volgt wint: 17-21 7. 31-36 (De
enige.) 12-17 8. 36-31 (Opnieuw ge
dwongen.) 17-22 (Want na 8.21-26
wint 9. 31-9 enz.) 9. 31x1 21-27 10. 1-23
2-7 11. 23x1 27-32 12. 1-29 enz. met
winst.
31. Van der Linde.
Van dit probleem was de diagramstand
foutief afgedrukt, maar was de cijfer-
stand wel correct. De oplossing:
1. 11-7 17x48 2. 47-42 48x19 3. 26-21
2x11 4. 21-17 11x22 5. 27x29 36x27 6.
35x2 met na 27-32 het volgende grappi
ge eindspel:
7. 2-19! 32-38 8. 19-30 38-42 (Moet
wel.) 9. 30-48 42-47 10. 50-4! en na 11.
44-40 verdwijnt de zwarte dam van het
bord.
32. Van den Boogaard.
1. 37-32 27x38 (Op 1.28x37 volgt 2.
48-42 37x48 3.30-25 48x30 4.35x24 enz.
met winst.) 2. 26-21 17x26 3. 48-43 6x17
4. 43x32 28x37 5. 47-42 37x48 6. 30-25
48x30 7. 35x24 45x34 8. 50-44 29x20 9.
25x21 26x17 10. 44-39 n.k. 11. 49x27
met oppositiewinst.
In dit vraagstuk wint overigens de bij
oplossing 1. 26-21 27x7 2.37-32 28x37 3.
48-42 37x48 4. 30-25 48x30 5. 35x24
34. J. van den Boogaard.
45x34 6. 49-44 (6. 50-44 is niet beter.)
29x20 7. 25x1 na 23-28 8. 1x40 33-39 9.
44x33 28x39 niet.
De top-25 ziet er nu als volgt uit: 1Van
Os, Ermelo 228; 2. Adam, Putten 216,5;
3. Van Beek, Apeldoorn 199,5; 4. Hoe
vers, Zutphen 195; 5. Egberts, Ter Aar
186; 6. Van Ooijen, Eerbeek 182; 7.
Bleijendaal, Dronten 178,5; 8. Hooge-
naar, Ermelo 175,5; 9. Hoogendoorn,
Leusden 174,5; 10. Hoogendoorn,
Amersfoort 167; 11. Koelewijn, Spa
kenburg 163; 12. Prins, Zwolle 147,5;
13. Pannekoek, Enschede 144,5; 14.
Schoneveld, Almen 131,5; 15. Van de
Brink, Heerde 131; 16. Pruijs, Emme-
loord 116; 17. Cloosterman, Schiplui
den 115; 18. Knotters, Zwolle 99; 19.
Van de Beek, Wijhe 89; 20. Van den
Berg, Noordwijk 81,5; 21. Halman, Ens
79,5; 22. Deters, Deventer 65,5; 23.
Stoelwinder, Apeldoorn 62,5; 24. Chris-
tiaans, Zutphen 62,5 en 25. Schokker,
Oldemarkt 56.
Winnaar is dus geworden de heer Van
Os uit Ermelo. Van harte gefeliciteerd
en u kunt uw prijs, een medaille met
inscriptie, verwachten. Dan de vier
nieuwe opgaven. De cijferstanden zijn:
33. D. Douwes.
Zwart: 9,10,12,13,16,17,19,20,23,24
en 25.
Wit: 21, 27, 28, 31, 32, 33, 34, 35, 37, 39
en 48.
34. J. van den Boogaard.
Zwart: 4, 7, 8, 12, 18, 28, 29, 30, 32, 33
en 35.
Wit: 14, 16, 20, 21, 24, 31,40, 43,44,49,
en 50.
35. L. de Rooij.
Zwart (13): 2, 8, 10, 12, 13, 15, 18, 22,
,27,28,35,36 en 37.
Wit (12): 19, 20, 24, 25, 26, 30, 31, 34,
42,43,44 en 49.
36. J.Prins.
Zwart: 5, 9, 11, 12, 13, 14, 16, 18, 19, 20,
22,23,26 en 28.
Wit27, 29,30,31,32,34,37,38,39,40,
41,42,43 en 49.
Succes met oplossen. Uw inzendingen
weer graag binnen vier weken naar mijn
adres:
W. van der Kooij, Maaspoortweg 137,
5235 KC Den Bosch
Jupiter en Mercürius
goed waarneembaar
Voor liefhebbers van de sterrenhemel
is de juni-maand zowel boeiend als on
gunstig. Doordat de Zon 's nachts niet
ver onder de horizon zakt, wordt 'het
deze maand niet echt donker. Zelfs als
er geen storend maanlicht is, d.w.z. als
de Maan onder de horizon staat, is de
nachthemel nog behoorlijk licht. An
derzijds zijn de temperaturen aangena
mer dan in de winter en kunnen we juist
nu een aantal interessante sterrenbeel
den waarnemen: Juni is de maand van
de sterrenbeelden Hercules, Slang en
Slangendrager.
Langzamerhand neemt het aantal met
het blote oog zichtbare planeten toe.
Deze maand zijn niet alleen de buiten
ste planeten van ons zonnestelsel zich-
baar, maar ook de binnenplaneet Mer
cürius is tijdelijk góed waarneembaar.
De planeet is vanaf ongeveer 11 juni 's
avonds laat boven de noordwestelijke
horizon te zien. De grootste afstand tot
de zonneschijf wordt op 6 juli bereikt.
[Dat betekent dat Mercurius vooral te-
;en het eind van juni bij helder weer
;oed zichtbaar is.
vlars komt iedere dag vroeger op en is
s morgens boven de (noord)oostelijke
horizon te zien. De 'Rode Planeet' is
echter nog ver van de Aarde verwijderd
en het planeetschijfje is dus nog erg
klein. Zelfs met een grote telescoop
zijn er nog vrijwel geen details aan het
oppervlak zichtbaar. In de vroege och
tenden van vrijdag 26 en zaterdag 27
juni staat de sikkel van de Maan vlakbij
Mars. Bij die gelegenheden moet het
niet veel moeite kosten om de oranjek
leurige planeet onder de Maan te vin
den.
Jupiter is verreweg de helderste planeet
aan de westelijke avondhemel. De af
stand tot Regulus, de helderste ster in
het sterrenbeeld Leeuw, neemt steeds
verder toe. Vandaag en morgen staat
de Maan in de buurt van het tweetal.
Saturnus staat 's morgens in het zuiden
(in het sterrenbeeld Steenbok) als een
tamelijk helder lichtpuntje. Elke dag
komt de planeet iets vroeger op. Rechts
ervan in het sterrenbeeld Boogschutter
staan de planeten Uranus en Neptunus.
Dit tweetal is eveneens in de nanacht
en de vroege ochtend waarneembaar,
maar niet met het blote oog. Er is mini
maal een verrekijker of telescoop nodig
om deze verre planeten te vinden. In de
vroege ochtend van 20 juni is er een
(ruime) samenstand tussen de Maan en
Saturnus.
ZOMER-VERDUISTERING
Op 1 juni is de weerkundige zomer be
gonnen. In de weerkunde zijn juni, juli
en augustus de drie zomermaanden.
Deze aanduiding verdienen deze maan
den met hun (gemiddeld) hoge tempe
raturen. Sterrenkundigen gebruiken
een andere start-datum voor de zomer.
Zij beschouwen de dag dat de Zon op
het noordelijke halfrond het verst bo
ven de horizon uit stijgt als het begin
van de zomer. Op die dag staat de Zon
precies recht boven de Kreeftkeer
kring, een denkbeeldige lijn op onze
Computers en schaken
Idoor
LEO HOFLAND
De computer is tegenwoordig niet meer
uit de maatschappij weg te denken.
Ook in het schaken hebben we op
meerdere manieren te maken met de
computer. Allereerst natuurlijk de
schaakcomputer, die voor bijna alle
schakers een nuttige sparring partner
is. Het sociale aspect van het spelen van
schaakpartijen gaat natuurlijk wel ver
loren, maar een goed tegen zijn verlies
kunnende tegenstander, die op alle ni
veaus is in te stellen en bovendien het
toestaat als je een 'Zet terugneemt,
maakt veel goed. De kracht van de, te
genwoordig niet meer zo kostbare,
schaakcomputer is aan het toenemen.
Dit bleek vorige maand bij het jaarlijk
se Aegon-toernooi. Hierin speelde een
aantal sterke schakers, met als kopstuk
ken Nunn, Vaganjan, Piket en Bron-
stein, tegen schaakcomputers van ver
schillende sterkte. Met dit geweld kon
de mens de computer nog wel bedwin
gen (80-64), maar in diverse partijen
werden sterke meesters en hoofdklas
sers al het slachtoffer van een compu
terprogramma. De nu al legendarische
David Bronstein werd winnaar door zes
computers te verslaan. Hij deed dit als
in zijn gloriejaren, met flitsend aanvals-
spel. Een voorbeeld tegen de Mephis-
tocomputer 'Zarkov':
D. Bronstein - 'Zarkov' stelling na de
39ste zet van zwart. Bronstein had zijn
'tegenstander' in een stelling gelokt,
waar het apparaat duidelijk niet uit de
voeten kon. Dit betrof een situatie
waarin op de lange termijn plannen
moesten worden gemaakt. Aangezien
deze machines hooguit 7 a 8 zetten
vooruit 'denken', gaat het in die situa
ties wel eens mis. Bronstein kreeg daar
om de kans een geweldige aanvalsstel-
ling op te bouwen die hij ouderwets af
speelde.
40. Dxh7 U Kxh7 Het weigeren van
het dameoffer leidt na 40. Kf7 41.
Lf5! gxf5 42. Pxf5 eveneens tot een
•snelle nederlaag.
41. Le6+ Ph5 42. Pxh5 Tg8 De koning
moet een vluchtweg hebben, want na
42... Pcxeó 43. Pf6+ Kg7 44. Th7
staat zwart mat.
43. Pf4+ Kg7 44. Th7+ Kf8 45. Pxg6
45. Ke8 46. Lxg8 Dg7 Txh8 Kd7 48.
Tlh7 Zwart gaf het op.
Een ander gebied waarop de computer
zijn intrede heeft gedaan is de ope
nings- en eindspeltheorie. In het eind
spel heeft men al diverse stellingen
door de computer door laten rekenen
en een 'vaststaand' oordeel moeten
herzien. In openingen wordt de compu
ter vooral gebruikt als database (gege
vensbank). Het bedrijf New In Chess
(NIC) uit Alkmaar heeft de schaak
broers Nico en Hans Kuijf gecontrac
teerd om een programma te ontwikke
len. Onder de naam NICBASE is een
bijzonder professioneel en gebruikers
vriendelijk produkt op de markt ge
bracht. Van een gegeven opening kan
men zonder moeite alle partijen uit het
bestand opvragen om te kijken hoe er
de laatste tijd mee gespeeld is. Ook kan
men een bepaalde stelling invoeren,
waarna razendsnel wordt nagegaan
waar en wanneer deze situatie al eens
was voorgekomen. Het naspelen van
partijen met de computer is ook bijzon
der plezierig. Met een druk op de muis
knop, kan men naar iedere stelling van
een partij springen. Voor schaaklief
hebbers een prachtig speeltje en voor
(aankomende) topschakers een must,
want de grote hoeveelheden informatie
meeslepen in boeken is niet meer te
doen. Het nieuwste jaarboek van NIC is
ook op diskette verschenen en het aar
dige hiervan is dat het zonder het NIC-
BASE-programma te gebruiken is.
Voor een eerste kennismaking met de
Kuijf-produkten is dat zeer geschikt en
niet zo prijzig als het volledige pro
gramma. De opzet van de NIC-jaarboe-
ken is eveneens veranderd. In het begin
was het een (mooie) kopie van de
Schaakinformator, maar nu is men al
leen geconcentreerd op openingen.
Vele bekende spelers belichten een be
paalde variant, waarin ook belangrijke
partijen uit het verleden worden be
sproken. Een aardig nieuwtje is ook
hier het gebruik van een computerpro
gramma, het zgn. NIC Statistics. Hier
mee wordt van een willekeurige stelling
het resultaat opgevraagd uit de totale
gegevensbank (meer dan 200.000 par
tijen!!). Wil men bijvoorbeeld weten of
1. e4 c/5 2. d4 d5 3. f3!? speelbaar is, dan
geeft NIC Statistics aan, dat dit 122
keer gespeeld is, met 64,4 procent suc
ces voor wit. Nu moet men altijd uitkij
ken voor resultaten uit statistieken,
maar naarmate het percentage geba
seerd is op een groter aantal partijen,
zal het resultaat betrouwbaarder zijn.
Voor meer informatie kunt u NIC bel
len: 072-127137. Uit het bovenstaande
moet men niet de conclusie trekken,
dat schaken zonder computers niet
meer leuk zou zijn. Gelukkig kan ieder
een nog, zonder ooit een computer aan
geraakt te hebben, gewoon genieten
van dit prachtige spel. Wil men echter
vooruit komen in onze denksport, dan
zal men er niet lang meer buiten kun
nen.
Correspondentie-adres: Leo Hofland,
C. Fockstraat 113.2613 DE Delft
De vierde kleur
Mensen die nog niet zo lang bridgen,
hanteren soms kreten die niet helemaal,
correct zijn, d.w.z. die een kleine aan
vulling behoeven.
Derde man (1949, met Orson Welles,
naar Graham Greene) hoog is er zo
een. De vereiste toevoeging luidt: maar
niet hoger dan nodig is. Of 'kleintje
belooft plaatje', wordt vaak gespeeld
als: kleintje belooft tophonneur (A, H,
V) of: honneur (A, H, V, B, 10). Veel
paren komen met alleen de boer al met
de op een na hoogste uit in plaats van
de derde (of vierde) van boven. Zoiets
is ook aan de hand met 'vierde kleur
forcing' wat je wel op systeemkaarten
leest. Een vreemde kreet. De vierde
kleur is conventioneel en om die reden
natuurlijk forcing! Derde kleur forcing,
dat is een zinnige uitspraak en: vierde
kleur conventioneel, een vraagbod naar
stop (in die vierde kleur) of verdeling.
Een voorbeeld uit een parenwedstrijd:
V,3
¥7
A, H, 9,8,2
4» A, V, 7,4,3
Het bieden gaat (N/—
WEST NOORD OOST
24
De derde kleur is in dit geval zelfs re-
verse.
Deze situatie is al mancheforcing. Moet
zuid afzwaaien naar 3SA (misfit) of nog
iets proberen? Welke kansen zijn er
nog?
Altijd kan er nog een fit in een van de
lage kleuren zijn, want uiteindelijk zijn
er pas negen kaarten van partner noord
bekend. 34» (vierde kleur) is een mooi
begin om een en ander te onderzoeken.
Antwoord 3 En nu? In de praktijk
bood zuid nu 'uit stand' 6
En dat zat er met gemak in. Wanneer
partner op 34» met 3SA antwoordt
(klaverstop) kunnen we met 44» gaan
onderzoeken of er misschien een kla-
verfit is. Zo is een slem in de vierde
kleur niet uitgesloten.
Dit spel lag zo en er is nog een anekdo
te aan verbonden:
NE
NOORD
A984
*AHVB3
V 3
82
WEST
OOST
H 107
B652
10852
V964
B 107
654
4» B 9 6
H105
ZUID
V3
¥7
AH982
AV743
Tegen 6+ startte west, in de veronder
stelling dat er een 4531 op tafel kwam,
met troef. Welke?
10!! En de leider trapte daar direct
in: slag een voor V en slag twee: een
ruiten naar +9, Voor wests ♦B, die
met +7 weer ontsnapte. Zo, de eerste
hindernis is door de verdediging geno
men! De leider dacht het spel nu op
dwang te moeten maken: 4Hen 4*H
bij west, maar dat kan natuurlijk niet,
omdat west achter beide dreigingen zit.
Dat lukt alleen wanneer een van beide
dreigingen (4»AV of 4*V) bij noord
zit. Nu werkt een 'zwarte' dreiging al
leen tegen oost en in dat geval kun je
net zo goed de klaversnit nemen!
De leider uit deze anekdote ging dus 1
down in 6+, terwijl hij over 13 potdich
te slagen beschikte. Overigens was 6SA
natuurlijk een veel mooier eindcontract
geweest.
Voor de volgende week een biedpro-
bleempje.
Dit is de zuidhand in een parenwed
strijd:
A, 10,4,3
¥B, 10,2
H, 8,3
4» H, 9,5
De bieding gaat (O/NZ):
WEST NOORD OOST ZUID
pas 24» pas
(oplossing volgende week)
Correspondentie: p/a Léharstraat 10
2162 AC Lisse
De sterrenhemel in juni rond 23 uur. Jupiti
Leeuw.
aardbol die op 23,5 graden noorder
breedte ligt.
De sterrenkundige zomer begint dit
jaar op zondag 21 juni om 5.14 uur zo
mertijd. Bij ons is de dag dan het langst.
Dat betekent natuurlijk ook dat de da
gen later in de maand weer korter wor
den. Desondanks wordt het in juli ge
middeld warmer dan in juni. Dat is te
wijten aan het feit dat zoveel van het
aardoppervlak uit water bestaat, dat
werkt als een isolerende deken. Het
duurt dus even voordat de zee en het
land voldoende zijn opgewarmd.
Hoe het ook zij, zomertijd is vakantie-
tijd. En wie deze juni-maand naar
Zuidwest-Frankrijk, Spanje of Portugal
reist, kan een hemelverschijnsel waar
nemen dat voor de thuisblijvers niet is
weggelegd. Op 15 juni is vanuit die zui
delijke streken namelijk een gedeelte
lijke maansverduistering te zien. Om
5.27 uur 's morgens zal men dan kun
nen zien hoe de volle maanschijf, die
dan laag in het zuidwesten staat, lang-
is zichtbaar in het westen in het sterrenbeeld
zamerhand wordt 'afgeknabbeld'. Stuk
je bij beetje schuift de Aarde tussen de
Zon en de Maan in, waardoor de laat
ste in de schaduw van de Aarde terecht
komt. Om 6.57 uur is de verduistering
maximaal; op dat moment is ongeveer
tweederde van de maanschijf in het
duister gehuld. Inmiddels is vanuit Eu
ropa gezien de Maan dan al een tijdje
achter de westelijk horizon verdwenen.
Wie de gehele verduistering wil mee
maken moet dus een nog westelijker
bestemming kiezen. Overigens: op 30
juni is er een totale zonsverduistering te
zien in een smalle strook die dwars over
de Atlantische Oceaan loopt. Alleen
een smalle kuststrook van Zuid-Ameri-
ka (omgeving Montevideo) valt nèt bin
nen het gebied. Over deze en andere
verschijnselen aan de sterrenhemel kan
men informatie aanvragen bij Stichting
'De Koepel', Zonnenburg 2, 3512 NL
Utrecht, tel. 030-311360 (ma.-vr. van
9.30 tot 16.30 uur).
CcidócSouxcmt
