Donald Trump worstelt
zich terug naar de top
Moskou, vervuild hart in een vervuild lijf
Britse staatsgeheimen hebben een zeer lange traditie
CaidócOouAant
BUITENLAND
-
DINSDAG 2 JUNI 1992
Idoor
BOB VAN HUET
LONDEN - Ondanks
goede voornemens van
van premier Major blijft
de traditie van 'British se
crecy' voorlopig gehand
haafd op het hoogste rege
ringsniveau.
In naam van het 'algemeen be
lang' mogen de Britten nog
steeds niet weten hoe het pre
cies zat met de Duitse bezet
ting van de Kanaaleilanden, da
homofilie van Oscar Wilde of,
nog altijd actueel, het decreet
dat de koninklijke familie vrij
stelt van belastingen. k
De cultus van discretie rond
officiële documenten is niet al
tijd terecht geweest, erkende
de Britse minister van buiten
landse zaken, Douglas Hurd,
onlangs. Volgens de wet zou
den de staatsarchieven na der
tig jaar openbaar moeten wor
den. Uitzondering daarop vor
men documenten die het alge
meen belang zouden kunnen
schaden. Dergelijke stukken
kunnen betrekking hebben op
de nationale veiligheid, maar
ook op de privacy van betrok
kenen of nabestaanden. Maar
omdat niemand graag vuile
was buiten hangt, werd de uit
zondering vaak tot regel. De
onderwerpen van sommige ar
chieven liggen zo gevoelig dat
ze na een eeuw nog steeds het
daglicht niet kunnen verdra
gen.
Volgens de krant The Indepen
dent zijn er minstens vierdui
zend dossiers die ook premier
Major nog niet in de openbaar
heid wenst, In een aantal daar
van speelt de inlichtingen
dienst MI6 een rol, waarvan
het bestaan pas zeer recente
lijk door Major werd erkend.
Hij was de eerste premier die
dat deed. Maar er zijn grenzen
aan de nieuwe openheid. Tot
de oudste staatsgeheimen be
horen de processtukken bij de
veroordeling, in 1895, van de
schrijver Oscar Wilde wegens
homofilie. De extravagante
Wilde had een verhouding met
Lord Alfred Douglas, jongste
zoon van de Markies van
Queensberry. Sommige histo
rici verklaren de taaie geheim
houding uit het respect voor de
oude adellijke familie, maar
anderen menen aanwijzingen
te hebben voor een chantage
van de markies aan het adres
van de toenmalige premier,
Lord Rosebery. Deze zou een
relatie hebben gehad met de
oudste zoon van de markies.
Die oudste zoon pleegde zelf
moord en zijn vader zou pre
mier Rosebery medeverant
woordelijk hebben gesteld.
Om tenminste zijn jongste
zoon 'te rédden' eiste de mar
kies strafvervolging van Wilde.
„Zo niet dan zou hij Rosebe-
ry's affaire onthullen", aldus
Wilde-specialist Tom Paulin.
Gifgas
Veel archieven uit Engelands
koloniale verleden blijven
eveneens verzegeld. De vrijga
ve van documenten waaruit
bleek dat het Britse leger in
1919 gifgas gebruikte tegen
opstandige Kurden in Irak
kwam bepaald op een ongeluk
kig moment. Saddam Husayn
bediende zich van dezelfde
techniek.
Officiële rapporten over de
slachting die generaal Dyer
ruim zeventig jaar geleden
aanrichtte in de Indiase stad
Amritsar (50 soldaten schoten
379 ongewapende betogers
dood onder wie tientallen
vrouwen en kinderen) zijn nog
steeds 'militair geheim'. Hoe
wel de toenmalige minister
van oorlog, Winston Churchill,
de schietpartij scherp veroor
deelde, zouden lang niet alle
kabinetsleden Dyers aktie
hebben afgekeurd. Britse poli
tionele acties in het voormali
ge Palestina zouden in dezelf
de categorie vallen. Vrijgave
van de documenten zou pre
mier Majors kritiek op Israël
niet geloofwaardiger maken.
Londen is en blijft verder ui
terst voorzichtig met docu
menten die betrekking heb
ben op de Ierse kwestie, ook al
zijn daar generaties overheen
gegaan. Berucht is de strafex
peditie van de 'Blacks and
Tans', een reserve-eenheid van
de Engelse politie. Nadat de
IRA op 21 november 1920 elf
vermeende politieagenten had
doodgeschoten openden
Blacks and Tans nog diezelfde
middag het vuur op onschuldi
ge voetbalsupporters in Dub
lin. Bij de vergelding vielen
twaalf doden en zestig gewon
den. Officieus had de eenheid
de vrije hand gekregen van de
Britse premier Lloyd George.
De documenten over de Duitse
bezetting van de Kanaaleilan
den liggen nauwelijks minder
gevoelig. De Engelse krant
The Guardian spoorde onlangs
een van de nazi-kampbeulen
van Alderney op, het eiland
waar Russische, Franse, Belgi
sche en Nederlandse krijgsge
vangenen onder afschuwelijke
omstandigheden slavenarbeid
moesten verrichten. Kurt Kle-
beck woont in Hamburg, maar
werd nimmer aangeklaagd.
Volgens historici zouden de
documenten vele gruwelver
halen bevestigen maar tegelijk
een pijnlijk licht werpen op de
collaboratie van menig eilan
der. Premier Major heeft laten
weten dat de rapporten hier
over van de Britse militaire in
lichtingendienst tot 2045 ver
trouwelijk blijven.
De vlucht van Hitiers plaats
vervanger Rudolf Hess naar
Schotland in 1941 en de wer
ving door de Britse geheime
dienst van Duitse agenten en
geleerden blijven eveneens
vertrouwelijk.
Call-girl
De verwachting is dat 'Profu-
mo-affaire' (1963) het einde
van de Koude Oorlog nog lan
ge tijd zal overleven. De ver
houding tussen de Britse
nister van oorlog, John Pro
mo, en de 21-jarige call
Christine Keeler die ev
eens de Sovjet-marineatta
Yevgeny Ivanov onder
klanten had heet nog alt
zeer pijnlijk voor nabesta
den. Echt interessant zou
te weten welke rol de Britse
lichtingendienst MI5 in
hele zaak speelde en in hoev
re de KGB werkelijk vat
Profumo had.
Minstens tot 2037 zal moe
worden gewacht op het deer
waarin koning George VI
vader van koningin Elizabe
belastingvrijstelling voor
koninklijke familie liet rej
len. Blijkens een recente o
niepeiling heeft een meerd
heid van de Britse onderdan
moeite met het privilege dat
schatkist een slordige 25 m
joen gulden per jaar kost. H
persoonlijk fortuin van koni m
gin Elizabeth wordt geschat A
ongeveer twintig miljard g
den. De dringende argume
ten van de koning om geen b
lasting te willen betalen zijn
tijd geheim gebleven, maar p
gaan stemmen op deze kwesl -
opnieuw ter discussie te st<
len. Achter gesloten deuren? I
Idoor
LESLEY WHITE
NEW YORK - Vijftig ver
diepingen boven de lente
in Central Park doet de
beroemdste man van
Amerika - als we zijn ad
vocaat mogen geloven -
wat £ij het beste kan. Do
nald J. Trump demon
streert de kunst van het
zakendoen, zijn onsterfe
lijke passie, in een strijd
gewoel van adviseurs, een
secretaresse en vier zeer
geïmponeerde Arabieren.
Saudi Arabian Airlines
heeft zojuist een verdie
ping eersteklas kantoor
ruimte gehuurd in de
prestigieuze Trump To
wer in New York.
„U heeft mooi gebouw", zegt
de Saudi met de baard. „Ze
ker". zegt Trump, „en u heeft
mooie vliegtuigen". Een lach,
een soepele handtekening en
een onderneming die betekent
dat het meest glanzende toren-
blok van Manhattan voor 100
procent bezet is. „Moet ik bui
ten wachten?", vraag ik de ad
vocaat.
„Nee, blijf maar", zegt Trump
die het antwoord over de drie
meter lange vergadertafel on
derschept. „Blijf en kijk
maar". Wat hij wil laten zien is
duidelijk: dat de man die de
oude bouwsels heeft afgebro
ken en er grote glanzende ge
bouwen voor in de plaats heeft
gezet, monumenten voor de
nieuwe levenskracht van het
kapitalisme - kastelen, torens
en appartementen voor de
nieuwe financiële royalty -
nog steeds aan de top staat. Of
zich tenminste weer een weg
terug naar de top worstelt.
Trump is een man die graag
wijst. „Moet je dat gebouw
daar beneden zien", zegt hij
terwijl hij het Trump Palace in
96th Street aanwijst. „Dat is
van mij. het beste, het succes
volste gebouw in New York
City". Maar de gemanicuurde
wijsvinger heeft zich al ver
plaatst naar een dikke stapel
net getekende documenten,
het werk van die morgen.
„Moet je dat zien", zegt
Trump. „Allemaal deals, alle
maal zaken, allemaal nieuw".
Gesnoef
Dit onbeschaamde gesnoef
heeft een bedoeling: een jaar
geleden riep iedereen dat het
gedaan was met Trump, dat hij
te veel financiële risico's had
genomen met zijn drie casi
no's, die een goudmijn hadden
moeten worden maar getroffen
werden door de recessie en
lichtzinnig management. Hij
moest zijn vliegtuig en zijn
jacht verkopen. Van zijn mil
jarden restten nog slechts mil
joenen. Donald Trump was, zo
als ze in Hollywood zeggen,
fini.
De afgelopen maanden is zijn
positie in de zakenwereld ech
ter weer aanzienlijk verbeterd.
De banken zijn hem goedge
zind en zijn vijanden vrezen
dat hun leedvermaak te voor
barig is geweest. Trump zegt te
werken aan een comeback in
zijn eigen stijl.
„Ze mogen je wanneer je suc
ces hebt", zegt hij, „maar ze
hebben pas echt respect voor
je wanneer je terug kunt ko:
men na zoveel pech. Veel men
sen hebben het net als ik moei
lijk gehad - al kregen ze niet
zoveel publiciteit - en veel van
hen komen niet terug".
Na een jaar van intensieve
schuldenherstructurering, is
de dreiging van bankroet en li
quidatie eindelijk geweken.
Maar. zo zegt hij. hij is altijd
een fatalist geweest. Zelfs in
de tijden van onbeteugelde
aankopen en beroemde vrien
den (Michael Gorbatsjov, Syl
vester Stallone) was hij op
storm en regen voorbereid.
Geen tijd
De gouden eeuw is voorbij,
maar Trump heeft geen tijd
voor wat hij de kleffe liberale
denkbeelden acht van een
minder materialistisch tijd
perk. Hij begrijpt de markt,
maar doet niet aan betweterige
Zeitgeist-theorieën. „De we
reld verandert niet, mensen
veranderen niet. ideeën veran
deren niei. - alleen omstandig
heden veranderen". De aardi
gere. vriendelijkere jaren ne
gentig? Vergeet het, zegt
Trump.
„Het enige wat ik kan zeggen
is dat het aankomt op overle
ven en dat ik gezegend ben
met een vermogen om druk te
weerstaan. De meeste mensen
hadden in een hoekje op hun
duim zitten sabbelen als ze zo
aan de schandpaal genageld
waren als ik vorig jaar. Ik ga
niet achter me kijken en zeg
gen dat het moeilijk was en dat
ik mezelf de schuld geef. We
zijn er doorheen gekomen..."
Hij houdt op met praten en
kijkt naar de advocaat, een
man voor wie een woord als
„brutowinst" poëzie is. „Heb je
haar horen zeggen dat mijn
nettowaarde wordt geschat op
meer dan anderhalf miljard?",
vraagt Trump. „Ik ben mis
schien groter dan ooit tevoor.
De operatie is efficiënter nu,
meer gestroomlijnd, en ik heb
een boel mensen afgestoten
die ik niet nodig had".
Een van die mensen, de chirur
gisch veijongde mevrouw Iva-
na Trump, weigert zich ge
deisd te houden. Hoewel ze
haar schadevergoeding ruim
schoots uitbetaald heeft gekre
gen, kost ze Trump nog steeds
veel hoofdbrekens. De hele
stad leeft met haar mee - ze is
natuurlijk heel zielig nu ze nog
maar een paar luttele miljoen-
tjes heeft om haute couture
van te kopen.
BoekIvana
Ivana heeft nu een boek ge
schreven, 'For Love Alone': 500
pagina's wemelend van de gro
te namen en in trendy restau
rants lunchende dames. Het
verhaal vertoont opmerkelijke
overeenkomsten met Ivana's
eigen leven. De heldin is een
Tsjechoslowaakse ski-kampi
oene, de held een montere on
dernemer. De vrouw die de
echtgenoot steelt is een grote
blonde hoer met een zuidelijk
accent die naar Trumps zin
veel te veel lijkt op zijn vrien
din Maria Maples.
Aangezien hij Ivana bij de
scheiding 25 miljoen dollar
heeft betaald, is 'The Donald',
zoals zij hem noemt, verre van
tevreden met deze gang van
zaken. „Dat boek is een schen
MOSKOU - Door een
blauwe mist van uitlaat
gassen raast onze stook
olie zuipende Volga over
de Kasjira Chaussee. We
zijn op weg naar Brateje-
vo, een wijk in het zuid
oosten van Moskou.
„Kijk, daar heb je de Tsaren-
vijvers". Milieu-activiste Nad-
ja Nadeïna wijst naar een park
fechts van de weg. „Zou een
prachtig recreatiegebied kun
nen zijn voor de bevolking van
de nieuwe wijken". Aan deze
kunstmeren plachten de tsa
ren met hun familie te verpo
zen sinds Boris Godoenov, in
de 16e eeuw. Er zit nog vis in
de vijvers en er varen veel ka
no's, maar het gebied is net als
de rest van de wijk hard bezig
ten prooi te vallen aan de op
rukkende industriële vervui
ling. Verderop aan de weg
neemt de vegetatie af. De lente
begint laat in Centraal-Rus-
land, de bomen zijn nog maar
net uit de knop, maar het
groen van de bladeren is al ver
vaald tot een stoffig grauw
grijs.
Bij een zijriviertje van de
Moskva stappen we uit. „De
Gorodna was gltijd een vis-
kweekplaats bij uitstek", legt
Nadja uit, „maar er komt een
metrolijn die deze wijk met het
centrum van Moskou gaan ver
binden. De metrobouwers lap
pen de nieuwe milieuwet aan
hun laars en willen het rivier
tje in beton opsluiten". Dat is
ooit al gebeurd met de Mos-
kouse rivier de Jaoeza.
Hoe dichter we bij Bratejevo
Jonge gezinnen
Bratejevo is een wijk vol jonge
gezinnen. We passeren school
na school, kleuterschool na
kleuterschool. „De bevolking
hier bestaat voor veertig pro
cent uit kinderen", weet de mi
lieu-activiste, die in 1987 tot de
eerste bewoners van de nieuwe
wijk behoorde. „Opgroeiende
kinderen zijn gevoelig en wor
den eerder dan volwassenen
de dupe van de milieuramp
hier. Vaak hebben ze bloed
neuzen; dat komt door de ben
zol in de lucht. Ze klagen over
hoofdpijn en zijn snel ver
moeid".
Uitlaatgassen, benzol, fenol,
methaan en cyaanwaterstof
bezorgen de wijk een geva
rieerd geurenbouquet. Niet al
leen de lucht, ook de bodem is
verontreinigd. Een archeologi
sche speurtocht naar de twin
tigste eeuw brengt ons bij een
afgraving tussen met gras be
groeide heuvels, waar we een
dwarsdoorsnee kunnen be
wonderen van tientallen me
ters hoog opgestapeld indus
trieel vuil. De overheid zwijgt
over de samenstelling van de
afvalberg, maar de bewoners
van de wijk vermoeden dat
Milieu-activiste Nadja Nadeïna wijst naar de troep in haar wijk.
FOTO'S: ROB VUNDER
Mijn mededeling dat de Vere
nigde Staten zich volgende
maand op de wereldmilieucon
ferentie in Rio de Janeiro zul
len moeten verantwoorden als
's werelds grootste vervuiler
stuit bij de Moskouse milieu
activisten op ongeloof. „Klets
koek", schampert Volodja, die
deze twijfelachtige eer voor
zijn eigen land opeist. Moskou
is geen uitzondering, de ramp
strekt zich uit van de Noorde
lijke IJszee tot het Aralmeer in
Centraal-Azië, van het Balti-
kum tot Vladivostok. „Het eni
ge wat Rusland redt, is de on
metelijke ruimte", stelt minis
ter Danilov-Daniljan spijtig
vast.
De mensen in Bratejevo zijn
het roerend eens met hun mi
lieuminister als deze voor Rus
land over tien tot vijftien jaar
een daverende milieuramp
voorspelt. Het enige 'lichtpun
tje' dat de bewindsman ziet, is
de omstandigheid dat de groot
ste vervuilers er economisch
het slechtst voorstaan en daar
om onder de huidige crisis het
eerst de geest zullen geven.
De terugweg van de brullei
vlam naar Nadja's huis lo
via een morsdode straat,
berm en levenloze bomen
bedekt met een dikke laag
grauw gruis. „Van de nabui
cementfabriek", verklaart
lodja. Vlakbij staat ook nog
reusachtige energiecentr
de enige in Moskou die noj
steenkool draait. Het echtj
denkt met weemoed terug
de Kievwijk, in het westen
Moskou, waar ze tot 1987
een communale flat woonc
Daar deelden vier gezin:
eVen zoveel kamers, met
gezamenlijke keuken en 1
kamer. In het park aan
overkant zong 's zomers
nachtegaal. Het was behel
in dat krappe huis, maar n
de toestand volkomen uitzi
loos. Woningruil is uitgeslo
de reputatie van de wijk is)
en zijd bekend. Woningnoc
endemisch in Moskou. Ui
beerput van Bratejevo koi
Nadja en Volodja nooit n
weg.
Tot de oudste Britse staatsgeheimen behoren de processtukken bij
de veroordeling van de schrijver Oscar Wilde, in 1895, wegens ho
mofilie.
FOTO: SP
Donald Trump en zijn verloofde Maria Maples.
ding van een contract dat ze
voor ons huwelijk heeft gete
kend en waarin staat dat ze
niets over mijn leven mag
schrijven. Ze probeerde dat in
het gerechtshof ongeldig te
maken, maar dat lukte niet..."
„Nu moet ik gaan beslissen
wat ik eraan zal doen. Ik pro
beer altijd aardige dingen over
haar te zeggen. Ik zal altijd van
haar blijven houden omdat ze
de moeder van mijn drie kin
deren is en het verschrikkelijk
moeilijk is om tegen haar te
vechten. Maar wat ze heeft ge
daan is onaanvaardbaar".
De schrijfster heeft ondertus
sen munt geslagen uit de pu
bliciteit rondom haar echt
scheiding. Haar boeken gaan
als warme broodjes over de
toonbank, ze heeft carrière ge
maakt als spreker (met als spe
ciaal onderwerp: Durf Jezelf
Te Zijn), 'haar' reeks schoon-
heidsprodukten loopt goed en
binnenkort dreigt een parfum
te verschijnen onder de naam
'Ivana'.
Ploert
Al heeft de high society beslo
ten dat Donald de ploert van de
saga is, hij blijft er onverstoord
onder en is officieel verloofd
met mejuffrouw Maples, met
wie hij de tijd al sportend, de
roddelpers ontvluchtend en di
amanten kopend doorbreng.
Ze zijn, zo zegt hij. hemels ge
lukkig. „Mijn eerste vrouw
vond het heerlijk om naar al
die liefdadigheidsdiners te
gaan, hield van alle publiciteit.
Ik niet".
In tegenstelling tot de uiterlij-
ké schijn is Maria volgens
Trump een echte huismus en
steunt ze hem enorm. In de
winter brengen ze de week
ends door in Mar A Lago, zijn
prachtige landgoed te Palm
Beach. „Tijdens de scheiding
en de financiële problemen
waren de mensen gewoon ver
bijsterd. Ze kwamen naar me
toe en zeiden: 'Jee, je ziet er
goed uit. Je ziet er jonger uit
dan vijf jaar geleden!' Je moet
tegen de druk kunnen, je moet
's nachts kunnen slapen. Je
moet positief denken en dan
komt het allemaal goed".
Hij ziet er inderdaad minder
gespannen uit dan hij waar
schijnlijk verdient: hij is licht
gebronsd; zijn peper-en-zout
kleurige haar hangt zwierig tot
over zijn kraag; hij vertoont
enige neiging tot corpulentie -
hoewel New York de vrouwen
aan de top het liefst vel over
been heeft, wordt de Goliaths
een zekere mate van embon
point grif vergeven; en zijn
tanden getuigen van de won
deren die de moderne ortho-
dontisten kunnen verrichten.
Wanneer je naar Trump lu/i!
tert besef je dat hij altijd ziel
zelf speelt - zoals hij deed
de miniserie 'I'll Take Manhl
tan' naar het boek van Judi
Kranz. Het is een rol waar i
volkomen tevreden mee
Het belangrijkste in het lev|
vertrouwt hij me op de acht1
bank van zijn lange limousïl
toe terwijl hij ondertuss;
Maria belt om een afspraak
maken, zijn familiewaarden.
Eigenlijk wil ik hem heel j
meen vragen hoe hoog hij
miliewaarden dan insch
Maar ik doe het niet. Want
heeft me net uiterst bemint
lijk uitgenodigd langs te 1
men in Florida. Hij kust mei
dag en biedt me het gebri
van zijn-limousine aan. „Mf
sen die me kennen mogen i
bijna altijd", zegt hij. „Dat k
je je lezers zeggen".
The Times
komen, hoe spaarzamer het
groen. „Een steenwoestijn!",
mompelt Nadja's man Volodja
voor zich uit. De stank van uit
laatgassen legt het langzamer
hand af tegen een messcherpe
geur. Het is alsof we een linkse
directe op de neus krijgen. We,
naderen de petrochemische fa-;
briek van Kapotnja, de énige'
benzineproducent in de regio
Moskou. „Hier komt de bjand-
stof vandaan waar alle auto's
in stad en regio op rijden",
meldt Nadja.
De vervuilde Moskouse wijk Bratejevo.
hier zware metalen en zelfs ra- hier nog lang niet zo erg is als
dioactief materiaal in de grond elders in de stad.
zitten. Bij metingen is het stra- Vanaf een balkon op de zeven-
lingsniveau hier hoger dan tiende etage in de torenflat
normaal gebleken. Klachten waar Nadja en Volodja met
over deze en andere ecologi- hun twaalfjarig dochtertje wo-
sche misstanden doet het nen, kijk je uit over eindeloze
stadsbestuur van Moskou af stinkende poelen vol mense
met de dooddoener dat het lijk drek en industrieel afval
uit heel Moskou. Bij noordwes
telijke wind krijgen de bewo
ners de stank van de filtreer-
velden rechtstreeks de woning
ingeblazen.
In de verte brandt de eeuwige
vlam van Kapotnja. Via deze
loeiende fakkel brandt de pe
trochemische fabriek, volgens
milieuminister Viktor Dani
lov-Daniljan „moeiteloos de
grootste vervuiler van Mos
kou", vijftien keer zoveel af-
valprodukt als technologisch
nodig is. De verspilde energie
hier komt overeen met vijf op
volle toeren draaiende straal
motoren.
-i-:
