„Cruijff had aan de drank
moeten gaan, of zoiets"
mal
e
AJAX-LIEFDE BIJ MAARTEN SPANJER DIEP GEWORTELD
J Alles kon
Satirisch
Bijna veertig
Rijk de gooijer
Succestrekt
Ccidóc Qowvant'
ZATERDAG 30 MEI 1992 PAGINA 31
Idoor
WILKO TEN DAM
AMSTERDAM Hij is dan
wel een bekende Nederlander,
maar hij wil z'n beroep er niet
van maken. Begrijp je? In panels
zitten, zo ver hoopt Maarten
Spanjer niet af te zakken. Men
sen, zegt hij, verkopen zich toch
overal voor. Voor een ton of
twee zou hij het trouwens wel
doen, z'n ziel verpatsen aan zo'n
dom quizprogramma. „Maar dat
bieden ze nooit, dus het komt er
niet van".
Hij deed wel een reclamespot: Beun de
Haas in een Bovag-commercial. Haast
verontschuldigend: „Ja, maar daar heb
ik niets op tegen. Als ik er maar mezelf
in kwijt kan. Ze zullen me nooit vragen
om heel serieus een wasmiddel aan te
prijzen. Dat wil ik ook niet".
Hij brouilleerde onlangs met Margaret-
ha van Dam, een vooraanstaand cas-
tingbureu. Hem was verzocht om eens
wat aan z'n gebit te doen, z'n tanden
stonden te scheef. Spanjer ging in de
aanval en bestempelde Van Dam als
een herdershond in een bloemetjesjurk.
En gooide mogelijk z'n eigen glazen in,
want rollen liggen niet voor het opra
pen. „Het was misschien dom, maar ik
heb een rechtvaardigheidsgevoel".
Omhoog krullende lippen. „Een serie
als Medisch Centrum West kan ik dus
wel vergeten. Dat moet dan maar. Cas
tingbureaus maken gebruik van hun
machtspositie. Je kunt beter met alle
winden meewaaien. Maar ik wil dat
niet".
Na Spetters kwam de stilte. Liefde en
lange vingers (een tv-film), Soldaat van
Oranje, Pastorale en De Gulle Minnaar
waren surrogaat. Er is niet altijd werk
voor 'grappige jongens'. Cynisch: „Er is
nu een andere generatie grappige jon
gens: Frank Masmeijer, Gordon. Die
komen dus ook vaak op televisie?'. En
zijn zeker niet zichzelf, vindt hij. „Dat
vind ik het ergst, iemand die op televi
sie zichzelf niet is. Zo'n binnenstebui
ten gekeerd kunstgebit, met zo'n eeuwi-
ge smile op zijn bek. En ik wil zelfs nog
zover gaan: Als Hans Kazan en Hans
i van der Togt wel zichzelf zijn, wordt het
er niet vrolijker op voor ze. Ik kan niet
tegen de onechtheid op tv. Dat is het
leuke van Paul de Leeuw en Boudewijn
Büch. Die spelen geen act, ten minste
dat gevoel heb ik".
iVoor het sportprogramma Voetbal 80
werd hij benaderd door Jan Mulder, ex-
voetballer van Ajax en Aoderlecht en
momenteel columnist. Ze zochten een
acteur die kon voetballen. „Het was
misschien wel het meest opmerkelijke
sportprogramma ooit. Alles kon. Ik heb
laatst nog wat banden bekeken en
schoot weer in de lach. Van types als
J drs. Vijfje en Miskend Talent kan ik
nog genieten. Het programma waarin
I koffie werd gemorst over de Kick Wil-
stra-boekjes kan ik me nog goed herin-
neren. Met die stripserie heb ik me een
groot gedeelte van mijn jeugd ver
maakt. Ik heb alle achttien delen. Als er
een deel uitkwam, zat ik met mijn bij
een gesprokkelde drie kwartjes te
wachten voor de winkel".
I Hij kan zich sommige passages herin-
neren. „Als Wilstra droomt dat hij en
de gladiatoren de ring in komen bij-
I voorbeeld: 'Ave ceasar, zij die gaan pin
gelen groeten U'. Wilstra was een won-
j dermidvoor, maar ook een wonder-
j mens. Een soort Eric de Noorman in de
sport, want hij kon een beetje vechten
en hield veel van zijn vrouw. Je zag ze
nooit zoenen, maar je kon merken dat
hij veel om haar gaf. Hij kreeg dan ook
twee voorbeeldige zoontjes. Met de
zelfde krul in het haar".
De hoofdklasse was Spanjers top, al
kreeg hij een keer een aanbieding van
1 FC Amsterdam. „Voor 15.000 gulden
I kon ik komen, maar ik wilde er meer
uithalen. 'Voor 25.000 doen ze het ook
wel', dacht ik. Dus niet, hè. Ik kreeg een
telefoontje dat ik nergens meer op
-J Als hij een vrouw was, zou hij nooit verliefd worden op de gitarist van een
Rband. Dat is kiezen voor de gemakkelijkste weg, zegt hij. En seks hebben met
een vrouw van zeventig lijkt hem weerzinwekkend. Maarten Spanjer, toch al
39, blijft altijd die onbevangen jongen, shockerend met ongenuanceerde uit
spraken. Hij knoeide in zijn rol als drs. Vijfje in het sportprogramma Voetbal
80 eens een volledige pot koffie over Kick Wilstra-strips (een klein fortuin
aaiX waard) en liet in de film Spetters z'n broek tot op de enkels zakken om met
Kt vrienden uit te zoeken wie 'de grootste' had. Spanjer, voetballiefhebber pur
kgel 1 sang, laat z'n blik eens dwalen over de voetbalwereld en verhaalt over het
'r schrijven van boeken, serieus acteren, z'n afkeer van zogenaamde 'echte man
;ram nen', kalende schedels en Hugo Metsers, die volgens hem de geschiedenis is
ingegaan als de filmvibrator van de jaren zeventig.
rogiü L
h
hoefde te rekenen. Het is één van de
weinige dingen waar ik spijt van heb, Al
was het alleen maar voor de gein. Één
jaar profvoetbal".
Opgegroeid met Ajax, nog steeds sup
porter. „Vroeger woonden de spelers
gewoon bij je in de straat, nu is dat niet
meer voor te stellen. Ze voetbalden na
de training ook altijd nog een partijtje
met ons mee".
Hij schreef ooit een coverstory over.
Ajax voor de Haagse Post, nu is hij be
zig met een boek over de Amsterdamse
club. „Ajax Literair is de voorlopige
werktitel. Gastschrijvers maken ieder
een stuk over het Ajax-gevoel. Ook Ju
les Deelder. Hij zal waarschijnlijk een
anti Ajax-verhaal schrijven. Tenminste,
dat vermoed ik".
Zijn Ajax-liefde zit diep geworteld. Er
gebeurt meer in De Meer. „Er wordt
ook het mooiste voetbal gespeeld. De
Europese toernooien, bijvoorbeeld, die
vallen zo tegen. Ik kijk wel een tijdje,
maar ga dan vaak wat anders doen". Hij
wordt haast triest. „Het vorige WK-
toernooi was toch niet om aan te zien.
Ik ben naar de finale geweest, maar die
was om te huilen. En daar moeten dan
de twee beste landen van de wereld te
genover elkaar staan".
Hij droomt geregeld dezelfde droom.
Door de poort betreedt hij het veld. In
het Ajax-shirt. „Vroeger droomde ik
dat ik als zeventienjarig talentje het
veld opkwam, nu ben ik gewoon 39. Ik
zie de spelers kijken en denken 'Hij is
eigenlijk te oud, maar laten we hem de
kans nog maar eens geven'. En die kans
grijp ik, want topvoetbalier is toch het
mooiste beroep dat er is. Het gras, het
volle stadion: geweldig".
Voetbal 80 is niet meer. De VARA
stopte, maar Spanjer denk dat er nog
steeds ruimte is voor een satirisch
sportprogramma. „Je moet sport luch
tig brengen. Niet zoals Barend en Van
Dorp dat doen. Ze willen te geforceerd
leuk zijn en dat kunnen ze niet. Toen ik
die spot zag van Johan Cruijff, waarin
hij jongleert met een pakje sigaretten,
dacht ik gelijk: 'Dit is onmogelijk'. Ik
heb het met René van der Gijp uitge
probeerd, maar je trapt zo'n pakje echt
geen drie keer achter elkaar omhoog.
Als ik nu een programma had, zette ik
de tien beste voetballers van Nederland
op een rij en liet ze het allemaal probe
ren. Met die band was ik naar het recla
mebureau in Spanje gegaan en had ze
gevraagd hoe ze het voor elkaar hebben
gekregen, want het is onmogelijk.
Cruijff zei tegen mij: 'Het stond er in
een half uurtje op', maar dat geloof ik
gewoon niet".
Hij vindt het jammer dat Cruijff geen
afscheid heeft genomen van het voet
bal. „Mijn respect voor hem is groot,
maar hij is natuurlijk slechts trainertje
in Barcelona. Daarmee verdwijnt iets
van het aureool dat om hem heen
hangt. Dat maakt het allemal een beet
je rot voor hem. Terwijl Piet Keizer,
met een hangbuik nu, veel meer een
mysterie is. Cruijff had aan de drank
moeten gaan, of zoiets. Maar hij blijft
een grootheid; zelfs hem in de dug-out
zien zitten is een genot".
Maradona, zegt hij, ging tijdens zijn
carrière aan de coke, dat is ook niet
goed. Die had even moeten wachten.
„Want een groot artiest, wat een top
voetbalier is, moet aan lager wal raken.
Slechts dan blijft de mystiek bewaard".
Chet Baker, uit het raam gevallen,
Tommy Cooper, tijdens het optreden
overleden aan een hartstilstand, het is
allemaal goed. „Zo hoort het: perfect.
Aan de absolute top staan heeft iets tra
gisch, daarbij hoort sterven onder tragi
sche omstandigheden. Ik denk dat Ma
rilyn Monroe, als ze nog had geleefd,
alle glans kwijt geraakt was en verwor
den was tot een triest vrouwtje".
Was het Miskend Talent daarop een
parodie? „Misschien een beetje. Hij
had natuurlijk nooit de top gehaald en
wilde dat juist zo graag. Dat smetteloos
wit waarin hij was gekleed, had iets
treurigs. Er kleefde iets zieligs aan. Hij
was gefrustreerd, zoals iedereen die z'n
droom niet kan verwezelijken".
Stilte, staren. Alsof hij zijn eigen idee
wil verwoorden. Dan: „Ik probeer af en
toe de ouderdom te verdringen. Ik ben
nu bijna veertig, maar dertig worden is
veel erger. Ik schrok me een beroerte.
Je geest wordt namelijk niet ouder.
Toen ik jong was, vond ik meisjes van
twintig leuk, op mijn dertigste ook en
nu vind ik het nog. Andersom werkt dat
niet meer, of ze moeten op oudere
mannen vallen. Ik kan me trouwens
niet voorstellen dat, als je seks belang
rijk vindt, je met een vrouw van zeven
tig naar bed kunt gaan. Dus zal ik het
altijd wel zoeken in de jonge meiden en
moeten zij het doen met een ouwe
vent".
„Je bent je opeens bewust dat je ouder
wordt. Je kamt je haar een keer nat en
ziet dat op jouw achterhoofd ineens
minder haar zit. Dat zijn flinke klappen
hoor. Je kunt bijvoorbeeld plastische
chirurgie doen, maar helpt dat werke
lijk? Laatst zag ik Liz Taylor bij het
concert voor Freddy Mercury. Ze leek
dertig, maar kletste als iemand van ze
ventig. Een soort seniel vrouwtje, dat
mensen toesprak die helemaal geen
boodschap aan haar hadden. Ze stond
FOTO: AB
HAKEBOOM
Spanjer de
acteur.
en is niet te stuiten. Stel je voor, 67 is hij
al en nog een kwajongen. Ik heb eens
met hem op een boot gezeten en daar
zat hij in z'n slaap volledige bijbelfrag
menten op te sommen. Het was geen
act, hij sliep echt. Hij had het over Ma-
leachi, een profeet. En hij lalde maar
door. Zelfs in z'n slaap is hij nog ver
moeiend".
„Je ziet het aan zijn kop: daar zit alles
in. En hij leeft, hè. Zuipen, roken, laat
naar bed. Ik houd daar wel van. Kerels
die altijd een jongetje blijven. Dat is
toch veel echter dan die zogenaamde
'echte mannen', die in de kroeg zelfs
hun autotelefoon meenemen. Die han
gen ze dan gewoon aan hun riem, kij
ken er nog serieus bij ook. Daar kan ik
niet goed tegen, als ze aan hun Mérce-
des met getint glas hun volwassenheid
ophangen".
In de brievenrubriek met De Gooijer
pakt hij de roddelbladen aan, die hij
verafschuwt. Nederlanders verkopen
voor efen habbekrats hun gevoel. „Rob
de Nijs heeft samen met Belinda Meul-
dijk een proces aangespannen tegen
zo'n blad. Omdat hun zoontje in een
kwaad daglicht werd gesteld. Ik vind De
Nijs wel de laatste die geld mag eisen.
Hij heeft z'n hele leven met zichzelf lo
pen leuren, tot zelfs een interview in
Penthouse toe. Daarin vertelde hij
doodleuk dat hij overwoog een kogel
door zijn hoofd te schieten. Dat vind"ik
schandalig en op dat moment is hij vo
gelvrij. Ik heb dan het recht om uit te
leggen hoe hij dat moet doen. Pistool
tegen zijn kop en de trekker overhalen.
Dan is het lekker snel afgelopen met
hem. Maar hij is zo ijdel en gek op zich
zelf dat hij te laf is om het echt te
doen".
Krijg je een stempel voor eeuwig opge-
drukt? „Dat hoeft niet, al kom je er wel
moeilijk vanaf. Hugo Metsers is bij
voorbeeld na Blue Movie de geschiede
nis ingegaan als de Filmvibrator van de
jaren zeventig. Hij stond samen met
Carry Tefsen te wippen. Tefsen heeft
door haar latere rollen die stempel weg
weten te wissen. Het lijkt me trouwens
bijzonder leuk om die scène nog eens te
zien, en dat moet vlak voor 'Zeg 'ns
v.**,
Maarten
Spanjer: Het
ergste vind ik
als iemand op
televisie
zichzelf niet
meer is. Zo 'n
binnenste
buiten gekeerd
kunstgebitmet
zo'n eeuwige
smile op zijn
bek".
daar als een oma die even gezellig met.
de koektrommel langskwam".
Spanjer voelt zich bevoorrecht, zegt hij,
omdat hij weinig zorgen heeft gehad.
„Je krijgt natuurlijk wel een aantal
klappen. Als je ouders overlijden, bij
voorbeeld. Dat is iets waar je eigenlijk
nooit op rekent, maar het gebeurt bij
iedereen. Echt grote rampen hebben
zich nooit voltrokken, misschien omdat
ik nooit veel verantwoordelijkheden
heb gekend. Misschien ben ik die wel
uit de weg gegaan, maar ik vind het wel
prettig zo. Plezier hebben is essentieel,
ook in je werk. Ik heb mijn vader vroe
ger wel eens gevraagd: 'U vindt uw
werk toch wel leuk?' 'Nee', zei hij dan,
'ik vind het helemaal niet leuk, maat ik
moet het doen. Jullie moeten toch te
eten hebben'. Ik vind dat ongelooflijk.
Zo kan ik niet leven. Daarom heb ik
een heel sterk ontwikkeld freelance-ge-
voel. Het houdt me scherp en creatief".
Zijn eerste boek, 'Eigen Schuld', ging
over een jongen tussen de twaalf en zes
tien, Maarten. De verkoop (12.000
stuks) was redelijk succesvol, maar
kreeg naast goede ook veel slechte re
censies. Het Utrechts Nieuwsblad had
het over walgelijke puberproza. Span
jer, fel: „Dat is onzin. Het komt vaak
voort uit jaloezie. Recensenten moeten
elke dag stukjes schrijven over anderen.
Het is 't oude verhaal. Ik ben het boek
niet gaan schrijven omdat ik zonodig
schrijver wilde worden. Ik kreeg beel
den uit het verleden, die ik op papier
wilde zetten. Het is vrij logisch dat je
debuutboek over je jeugd gaat, vind ik.
Maar vaak wordt het je verweten, zo
van 'die kerel moet weer zonodig'. Ik
heb me er niet druk om gemaakt".
Het tweede boek, 'De Bekenner', is bij
na klaar en de beste afleveringen van de
faxrubriek, die hij samen met Rijk de
Gooijer voor Nieuwe Revu maakt, wer
den onlangs gebundeld. „Ik mag het
graag doen, zo samen met Rijk. Hij is
zeer komisch, ik kan geweldig om hem
lachen. Hij heeft een geweldige energie
FOTO: PR
Het 'Miskend
Talent' deelt
hand
tekeningen uit.
FOTO: SP
Een quiz presenteren wil hij wel, maar
dan eentje die hij zelf heeft bedacht.
„Iedereen heeft aan het begin van het
programma alle prijzen, maar kunnen
die gaandeweg kwijtraken. Een fout
antwoord: koelkast weg. Even aarzelen:
aju televisie. Die prijzen moeten dan
ook voor hun ogen worden vernietigd.
Ik heb het idee wel eens aan een pro
grammamaker voorgelegd, maar die
was niet geïnteresseerd".
Het idee komt voort uit walging. „De
prijzen die ze tegenwoordig kunnen
winnen, gaan mijn pet te boven. De
hebzucht moet bevredigd worden.
Vrouwtjes die in tranen uitbarsten als
ze vijf reizen en tien koelkasten winnen.
Ze kijken snikkend in de camera of ze
net hun moeder hebben verloren".
Een trek aan z'n sigaret, een slok cog
nac. Hij filosofeert over het succes en
de aantrekkingskracht op vrouwen. Het
is een onlosmakelijke combinatie. „Een
vrouw voelt zich aangetrokken tot een
man die iets goed kan. Een goede po
partiest, een goede voetballer. Noem
maar op. Dat vinden vrouwen lekker,
dan ontstaat een erotische aantrek
kingskracht. Sommige vrouwen vallen
op iedereen, daar houd ik niet van. Als
ik een vrouw was. zou ik bijvoorbeeld
nooit op een gitarist vallen. Die staat al
tijd vooraan, dat is de gemakkelijkste
weg. Een drummer zou bij mij meer
kans hebben, of een saxofonist. Ik vind
een saxofoon namelijk een geweldig
sexy instrument".
Serieus, als het over z'n toekomst gaat:
„Er moet maar weer 'ns een filmrol ko
men. Werkloos toezien is voor een ac
teur nou niet bepaald een bewijs dat hij
goed bezig is. Ik zal trouwens zeker niet
elke rol accepteren. Sommige acteurs
zie je opeens in een kinderprogramma
opduiken. Zo'n soort Edwin Rutten,
poep op de stoep. Het lijkt mij niets om
in een korte leren broek met een pet op
je hoofd de kinderen te vermaken. Dan
zou ik denken dat er onderweg iets fout
is gegaan".
