rmoede voor Derde Wereld roefkaart tijdens ecotop Nieuwe Slowaakse held bedreiging voor Havel Belgische minister wil meer vrouwen in politiek BUITENLAND rill iQowuint DINSDAG 26 MEI 1992 tisl PRAAG Met zijn korte dikke vingers hanteert Vladimir Meciar de micro foon als een wapen. Dit is zijn grote comeback. Na beschuldigingen dat hij leden van de regering had gechanteerd met bewijzen uit geheime politiedos siers werd hij afgezet als premier van Slowakije. Maar Meciar krijgt nog een laatste kans. Zijn felle nationalisme, dat hij presenteert met het gemak van een geboren demagoog, vormt tot nu toe de ernstigste bedreiging voor president Va clav Havel, die Tsjechoslowa- kije graag verenigd wil zien. Meciar heeft een opvallende politieke vaardigheid aan de dag gelegd sinds hij vorig jaar werd afgedankt door de rege rende coalitie in Slowakije. Hij hield vol dat hij het slachtoffer was geworden van een 'Praags komplot' en ging vervolgens op zoek naar nationalisten voor zijn Beweging voor een Democratisch Slowakije. Sinds Meciar 'zichzelf weer naar de voorgrond heeft ge werkt, staat hij voortdurend bovenaan in de opiniepeilin gen. Wanneer hij volgende maand succes heeft in de ver kiezingen zal hij Slowakije, soeverein verklaren en daarna een referendum uitschrijven over de onafhankelijkheid. De anti-communistische coali tie die onmiddellijk na de revo lutie van 1989 was gekozen, is uiteengevallen in verbitterde facties en heeft de weg vrijge maakt voor Vladimir Meciar. Havel, die twee jaar geleden nog de held van de 'fluwelen revolutie' was, is duidelijk be zorgd over de bedreiging die deze in opspraak gebrachte po liticus voor hem vormt in de komende verkiezingen. Havel heeft dan ook gewaarschuwd dat het opbreken van de fede ratie kan leiden tot 'burgerlij ke onlusten, de opkomst van autoritaire krachten en inter nationale isolatie'. Meciar bracht zijn boodschap afgelopen week ten gehore voor een publiek in Handlova, een naargeestig mijnstadje in het midden van Slowakije. De inwoners van Handlova zijn bang voor de vrije-markther- vormingen van Havel. Een fanfarekorps dat nog steeds het communistische embleem voert, kondigde de komst van Meciar aan. Hij arri veerde in een zwarte BMW en werd vergezeld door de blonde Anna Nagyova. Zijn toespraak bood de toegestroomde mijn werkers de flinke portie natio nalisme die ze willen horen. „We moeten ons zelf helpen met onze eigen middelen, dus we hebben de mijnen en de mijnwerkers hard nodig", al dus Meciar. Sinds het begin van de econo mische hervormingen zijn de kosten van levensonderhoud met 153 procent gestegen, en de werkloosheid, eens een on bekend begrip, met 12 procent. De hoge produktiekosten be dreigen veel mijnen met slui ting. De mijnwerkers in het publiek zoeken gretig naar een zondebok. Het kan hen weinig schelen dat de Tsjechische kranten Meciar ervan beschul digen een agent geweest te zijn van de communistische gehei me politie. Volgens de berich ten was zijn schuilnaam 'De dokter' en had hij destijds de taak Alexander Dubcek, de man achter de Praagse Lente, te bespioneren. Ook is Meciar er onlangs van beschuldigd KGB-agent te zijn geweest. „Hij weet waar hij het over heeft en hij zal het leven hier in Slowakije beter maken", zei mijnwerker Jan Hegr. Slechts weinig mensen zijn sceptisch over de beloften van Meciar. „Dit 'zijn eenvoudige mensen die eenvoudige ant woorden willen horen", aldus één van de sceptici. „Geen van de partijen die Slowakije onaf hankelijk willen maken is goed voor ons". Het partijprogram van Meciar speelt in op het nationaal ge voel van de Slowaken, dat lan ge tijd is onderdrukt. De Slo waken, die gedurende 1000 jaar zijn overheerst door Hon garije, hebben nooit onafhan kelijkheid gekend behalve als een fascistische staat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veel Slowaken geloven dat ze zijn ingehaald door de geschiede nis. Professor Milan Kusy, Havels voormalig adviseur voor Slo waakse zaken, zei: „De tijd van landenstaten is voorbij. We kunnen de negentiende eeuw niet overdoen". (c) The Sunday Times lgei ■b ANS LINDENKAMP PAULO - „Milieu- risten bekommeren meer om bomen dan mensen". Dit zegt gou- ïeur Gilberto Mestrin- van de Braziliaanse itaat Amazonas. Van politicus is bekend dat graag olie op het vuur Hij heeft een gruwe- hekel aan ecologen. Teifer de afkeer is weder- chti: Isl Mcs. Be pt e] dat kn i edro J laat e] 5 Uit,. re b„ sto lc ïchu tot andt j, Pei schuilt er in bovenstaan- irjitlating een kern van waar wanneer men in de huid van de ontwikkelings- De uitspraak weerspie- in een paar woorden het ima voor de Derde We- leconomische vooruitgang ten koste van de natuur, natuurbescherming gaat koste van de armoedebe- v ling. aalrace zame ontwikkeling. Deze wordt sinds een aantal ja- ipgevoerd als het ei van nbus om onze planeet in "*>ste eeuw voor een ecolo- ramp te behoeden. Eco- iche vooruitgang dus, :r dat de natuur daar on- jdt. Het klinkt mooi, maar dergelijk ontwikkelings- ilkost geld. Veel geld. En ontwikkelingslanden is :r eenvoudigweg niet. Vol- economen van de Vere- Naties moet jaarlijks tens 250 miljard gulden fel komen om met succes nhaalrace te voeren tegen nondiale milieuverloede- Alleen al de bescherming Ie tropische regenwouden :n kwart van dit geld op- :en. Het astronomisch bedrag moet opgehoest en door de rijke industrie- in. Aankloppen bij de ont- .elingslanden heeft geen rtfrant die zitten immers tot ïun nek in de schuld, leer deze geldinjectie er ;omt, dan mag het ergst het milieu worden ge ld. Althans, dat blijkt tot uit vrijwel alle studies, boosdoener is C02, ook iet bijprodukt van onze jmische vooruitgang ge ld. Dat dit gas de voor- 1 :e veroorzaker is van iroeikaseffect, daar is ie- i het over eens. Waaro- wetenschappers het niet zijn, is wanneer de gevol- an het broeikaseffect zich i laten gelden. Maar dat en ramp te wachten staat :nt vrijwel niemand. Des- igen voorspellen een ster- ".ng van de wereldvoed- vfoduktie. een explosieve ime van het aantal infec- kten, overstromingen het smelten van de ijs- en aan de noord- en zuid vervuiling van de drink- rbronnen, toenemende tijnvorming en het uit en van honderdduizen- plante- en diersoorten, len tijdens Eco-92 geen ers met koppen geslagen, zullen de komende gene- de prijs betalen voor ons me. enslicht Heest voor de hand liggen- iplossing om de C02-uit- ite verminderen is de eco- sche groei aan banden of die aanwenden voor ïtroductie van milieu- lelijke produktiewijzes. jke industrielanden kun- [zich de luxe veroorloven ver een dergelijke keuze denken. Dat ligt anders de ontwikkelingslanden economische groei een flute voorwaarde is om uit pisère te geraken. Uit stu- 'olijkt dat de Derde Wereld fits voor een kwart verant- ielijk is voor mondiale ïissie, maar dat het aan- jvan de arme landen zal ?n tot 44 procent in het 2025. Oorzaak: de enorme dngsgroei. Daardoor zal ehoefte aan energie in de celingslanden scherp smen. Acht van de tien ba- die het levenslicht zien den geboren in de Derde rOT0Ifeld. Dat komt overeen met een jaarlijkse bevolkingstoe name van zo'n 65 miljoen. Om aan de stijgende vraag naar energie te voldoen zullen de ontwikkelingslanden veelal noodgedwongen hun toe vlucht moeten zoeken tot fos siele brandstoffen. Het geld ontbreekt simpelweg om te in vesteren in relatief dure, maar schone energie-opwerkings- methoden zoals kerncentrales, windmolens, zonnecollectoren en stuwdammen. Overleven Is de vervuiling in de rijke in dustrielanden een optelsom van de ongebreidelde con sumptie, in de Derde Wereld is de degeneratie van het milieu veelal het gevolg van de extre me armoede. In Latijns Ameri ka leeft 44 procent van de be volking onder het absolute be staansminimum. Van dit con tingent van 200 miljoen heeft een vijfde deel niet eens ge noeg geld om het dagelijks voedsel bij elkaar te schrapen. De verpaupering drijft de be- hoeftigen of naar de steden in de hoop dat zij daar een baan tje vinden, öf naar gebieden waar men een stukje land bouwgrond hoopt te bemachti gen. In de dagelijkse strijd om te overleven tellen milieu-aspec ten minder sterk. Het korte- termijn-denken in de ontwik kelingslanden berokkent de natuur onherstelbare schade. Zo leidde de massale migratie van honderdduizenden berooi de gezinnen uit het zuiden van Brazilië in de jaren zeventig tot een enorme milieuramp. Aangespoord door de opeen volgende militaire regeringen verkasten landloze boeren naar het Amazonegebied in de hoop daar een bewerkbaar lap je grond te vinden. In amper twintig jaar tijd hebben de ko lonisten tien procent van het maagdelijke oerbos - dat komt overeen met tien keer de oppervlakte van Nederland geveld of in brand gestoken. Maar niet alleen in de zucht naar land begaat de mens mis drijven tegen de natuur. Twee derde van de bomen die jaar lijks in geheel Latijns-Ameri ka tegen de vlakte gaan, dient als brandhout bij gebrek aan andere eneriebronnen. Hele gebieden vallen zo ten prooi aan erosie en rivieren slibben dicht door de weggespoelde aarde. Waar eerst een weelderi ge flora was, resten nu kale vlaktes. Zo was het eiland Haï ti in de vorige eeuw overdekt met tropisch regenwoud. Nu staat alleen op de bergtoppen hier en daar nog een boom. Wanneer het huidige tempo van de vernietiging zo door gaat, zal over veertig jaar in tien Latijnsamerikaanse lan den geen bos meer overeind staan. Kerosine In het Andesgebergte in Co lombia, Peru en Bolivia vol trekt zich een catastrofe van geheel andere aard. Honderd duizenden kleine boertjes ver dienen daar een schamel be staan in de cocateelt. Veel keu ze hebben zij niet bij gebrek aan winstgevende alternatie ven. Voor de verwerking van de cocabladeren tot het magi sche witte poeder zijn grote hoeveelheden ether en kerosi ne nodig. De honderden labo ratoria in het Amazone-bassin laten jaarlijks miljoenen liters van dit chemische afval in de rivieren wegspoelen, waardoor alle leven tot in de wijde om trek wordt uitgeroeid. Sinds kort steekt een nieuwe drug de kop op in de Andes. Door het grote aanbod van co caïne lopen de prijzen terug. Daarom hebben de machtigste drugsbaronnenn van de Mede- llin en Cali-Kartels zich gestort op een meer lucratieve busi ness: heroïne. Deze drugs zijn op al meer dan 25.000 hectare in produktie. De gevolgen zijn desastreus. Volgens Colombi aanse bosbouwdeskundigen vloeit jaarlijks 40 miljoen ton vruchtbare grond weg als ge volg van ongeremde ontbos singen op berghellingen die aanplantrijp worden gemaakt. Ook in de Braziliaanse jungle raakt het ecologisch evenwicht in toenemende mate ernstig ontregeld. Ruim 350.000 straatarme fortuinzoekers gra ven daar in de tweeduizend ga- rimpos naar goud. Ook gaan hun activiteiten, die een enor me kaalslag tot gevolg hebben, gewoon verder. Maar wat nog erger is zijn de gigantische hoeveelheden kwik die in de afgelopen decennia in het eco systeem terecht zijn gekomen. Het vloeibare metaal wordt ge bruikt om het goud van het zand te scheiden. Volgens eco logen is al twee miljoen kilo gram in de vrije natuur ge vloeid. In sommige kampen hebben goudzoekers concen traties kwik in hun bloed die dertig tot veertig keer hoger liggen dan de Wereld Gezond heidsorganisatie (WHQ) maxi maal acht. Vrouwen in deze re gio's baren in toenemende mate baby's met de' meest vre selijke lichamelijke afwijkin gen. Betonmonsters Maar niet alleen op het platte land en in het oerwoud ver vuilt de mens zijn eigen nest. De onstuitbare trek naar de steden heeft de metropolen in onleefbare betonmonsters ver anderd. In dertien Latijnsame rikaanse landen leeft een der de van de totale bevolking in de hoofdstad, 's Werelds groot ste steden liggen in Latijns- Amerika. Het aantal bewoners is duizelingwekkend. Mexico- City spant de kroon met 20 mil joen zielen. Sao Paulo telt bij na 17 miljoen inwoners en Bu enos Aires 10 miljoen. De onleefbare toestand in de Latijnsamerikaanse steden werd twee maanden geleden het best weerspiegeld toen de Colombiaanse ambassadeur in Mexico-City ontslag moest ne men wegens ernstige ademha lingsproblemen. Het leefmi lieu in deze reusachtige stad is zo slecht dat vrouwen van di plomaten aangeraden wordt om hun zwangerschap in het vaderland door te brengen. Eind maart bereikte de ozon- index in de Mexicaanse hoofd stad 400 op de schaal van 500, toen een absolute windstilte de vallei overviel. De overheid moest acuut ingrijpen. Scho len werden gesloten omdat het voor kinderen buitenshuis te gevaarlijk was. Een miljoen auto's mochten niet meer de straat op en de tweehonderd meest vervuilende fabrieken werden gedwongen om hun ac tiviteiten met 50 tot 75 procent te reduceren. Grote boosdoe ners zijn de auto's met hun sterk verouderde motoren. Driekwart van de luchtvervui ling valt aan het verkeer toe te schrijven. Om het euvel van de windstilte op te lossen hebben de autoriteiten het plan opge vat om reusachtige ventilato ren te bouwen die de stad moeten schoonblazen. Soortgelijke problemen doen zich voor in Santiago. De lucht aldaar is vergeven van ragfijne stofdeeltjes. Zestig procent van de verontreiniging is te wijten aan de 700 kilometer lange kurkdroge zandwegen in krottenwijken die de Chileen se hoofdstad omringen. De 14.000 sterk verouderde diesel bussen in de stad nemen 20 procent van de vervuiling voor hun deel. Infectieziektes Ook het paradijselijke Rio de Janeiro, gaststad van de VN- conferentie voor milieu en ont wikkeling ontbreekt niet in het rijtje. In de laatste twintig jaar is de wonderschone Gua- nabara Baai veranderd in een beerput. Bij een duik in het vieze zeewater moet de bad gast rekening houden met ern stige infectieziektes. Dagelijks wordt 400 ton huishoudelijk rioolwater en 100 ton indus trieel afval zonder enige vorm van zuivering in de baai gekie perd. Een algehele schoon maakbeurt kost de lieve som van bijna acht miljard dollar. Ook Sao Paulo worstelt met haar industriële afval. De fa brieken gebruiken de Rio Tie- te, die de miljoenenstad door snijdt, als openbare goot. In de rivier valt geen levend wezen meer te ontdekken. Een levensgroot probleem voor het milieu vormen de ge brekkige sanitaire voorzienin gen. Veertig procent van de La tijnsamerikaanse huishou dens zijn niet aangesloten oop het rioleringsnetwerk, waar door het afvalwater weg stroomt via de open goot. Voorts zijn er 65 miljoen men sen, een op de zes bewoners van het continent, verstoken van stromend drinkwater. Dit zijn ideale omstandigheden voor uitbraak van epidemieën. Cholera heeft inmiddels een half miljoen mensen in dit we relddeel besmet. Vuilnis op de straten van Rio de Janeiro, tengevolge van een staking van vuilnismannen. Volgens berekeningen van de WHO dient de komende twaalf jaar minstens 400 miljard gul den geïnvesteerd te worden in rioleringen, installaties voor de zuivering afvalwater en drinkwatervoorziening. Pas dan vallen toekomstige epide mieën te voorkomen. Mislukking Voor de Latijnsamerikanen is de belabberde staat van het milieu op hun continent het gevolg van de extreme armoe de. Maar zij zijn de enigen die zo denken. Alle ontwikkelings landen leggen dit causale ver band en met hen steeds meer deskundigen in de industrie landen. De Derde Wereld zal zeker op een mislukking van de milieuconferentie aanstu ren, wanneer de industrielan den in Rio niet met concrete toezeggeingen op de proppen komen. Daarmee dreigt Eco-92 uit te draaien op een confron tatie tussen het rijke noorden en het arme zuiden. Wat de ontwikkelingslandèn eisen is niet alleen geld en schuldenverlichting. Zij willen bovenal toegang tot geavan ceerde milieuvriendelijke technologieën tegen schappe lijke prijzen. Tot nu toe heb ben de rijke industrielanden, de Verenigde Staten voorop, i foto: epa zich de luxe kunnen veroorlo ven om zich egoïstisch op te stellen. Maar de tijd van kort zichtig denken lijkt voorbij. De vervuiling keert nu eenmaal niet om bij de grens. Waar het in Rio vooral om gaat is geld. De centrale vraag is niet alleen of het rijke Westen bereid is haar C02-uitstoot aan banden te leggen, maar ook of wij onze economische groei willen aanwenden om te inves teren in meer welvaart voor de Derde Wereld. Veel keuze is er niet. Zolang we nog niet kun nen verhuizen naar een andere planeet blijven we met elkaar op hetzelfde adres wonen. Duitsland paait VN met gratis onderkomens NEW YORK Duitsland biedt twee instellingen van de Verenig de Naties gratis kantoorruimte in Bonn aan en 188 miljoen dollar (142 miljoen gulden) voor hun verhuizing. De Duitse regering heeft het VN-Ontwikkelingsprogramma en -Bevolkingfonds, die samen 1.300 personeelsleden hebben, uit genodigd om in 1996 naar Duitsland te komen. De Duitse rege: ring verplaatst zijn belangrijkste kantoren in de jaren negentig van Bonn naar Berlijn als uitvloeisel van de hereniging tussen Oost- en West-Duitsland. UNICEF, het Internationaal Nood fonds voor Kinderen van de VN, overweegt net als het Ontwikke lingsprogramma en het Bevolkingsfonds ook het New Yorkse Manhatten te verlaten, aldus berichten in Crain's New York Bus- siness van deze week en de New York Times van gisteren. Bur gemeester David Dinkins van New York zei te hopen dat de in stellingen in zijn stad blijven. Volgens zijn woordvoerster Jenni fer Kimball levert de VN „voor miljoenen en miljoenen dollars" aan indirecte bestedingen op en indirecte werkgelegenheid voor duizenden New Yorkers. Krottenwijken zijn er in overvloed in Rio de Janeiro. Op de ecotop in Rio zullen de Derde Wereldlanden ongetwijfeld hun troefkaart uitspelen: hoe moet je zorgen voor het milieu als er te weinig geld is voor de elementaire levensbehoeften? foto. epa BRUSSEL Vrouwen in België moeten betere kan sen krijgen om aan de po litiek deel te nemen, zo vindt de Belgische minis ter van binnenlandse za ken, Louis Tobback. Samen met de minister van emancipatiezaken, Miet Smet, heeft hij daarom een wetsont werp opgesteld waarin partijen ten sterkste worden aange spoord ten minste eenderde van de (verkiesbare) kandida ten op een kieslijst te reserver en voor de andere sekse. Het voorstel zal woensdag aan de ministerraad worden voorge legd. De bedoeling is het nieu we systeem voor alle verkie zingen te laten gelden, inclu sief de Europese verkiezingen. Bij de gemeenteraadsverkie zingen van 1994 zou het voor de eerste keer in de praktijk kunnen worden gebracht. Het geringe aantal vrouwelijke deelnemers in de Belgische politiek heeft eerder al de Christelijke Volkspartij (CVP) er toe gebracht met een plan van actie te komen om meer vrouwen in bestuursfuncties te krijgen. Via een speciale brochure zou de partij rijp ge maakt moeten worden voor een sterkere vrouwelijke ver tegenwoordiging. Het Belgisch parlement telt momenteel slechts 20 vrouwen op 212 kamerleden. Het Neder landse parlement doet het wat dat betreft aanzienlijk beter met 41 vrouwen op 150 parle mentariërs. Volgens het voor stel van de bewindslieden kun- nen partijen die zich niet aan de nieuwe verdeling wensen te houden worden bestraft met intrekking van hun nationaal kiesnummer, intrekking van partij subsidies of het schrap pen van de mogelijkheid ver kiezingsdrukwerk tegen een laag posttarief te versturen. In het voorstel is geen explicie te verwijzing naar „mannen" of „vrouwen" te vinden. De be windslieden hopen op die ma nier een botsing met de grond wet te voorkomen. Eerder sneuvelde een soortgelijk voorstel voor gemeenteraads verkiezingen waarin' die ver wijzing wel werd gedaan op een afwijzing van de Raad van State. De Volksunie en de liberale PW hebben inmiddels als ne gatief gereageerd op het voor stel van Tobback en Smet. Zij beschouwen de voorstellen als „betuttteling". Bij de groene partij Agalev is het voorstel goed gevallen, maar daar wordt volgens het „ritsprinci pe" al de helft van de beschik bare plaatsen automatisch aan vrouwen toegewezen. Rusland krijgt grootste deel Sovjet-wapens BRUSSEL Van de door het CFE-verdrag aan de Sovjetunie toegestane aantal tanks en kanonnen zal Rusland het leeuwen deel krijgen, zo is tijdens besprekingen tussen de voormalige Sovjet-repu blieken besloten. Uit een tabel die door de NAVO openbaar werd gemaakt blijkt dat Moskou volgens het ver drag voor reductie van Con ventionele Wapens in Europa (CFE) 13.150 tanks mag hou den, waarvan Rusland er nu 6.400 zal krijgen en de rest van de wapens naar de andere re publieken zal gaan. Rusland krijgt ook de helft van de 20.000 pantserwagens die de Sovjetunie volgens het ver drag mocht bezitten en zal bij na vijftig procent van de 13.175 kanonnen en andere artillerie wapens krijgen. Het verdrag, dat in november 1990 tussen de Sovjetunie en het westen werd gesloten, is door het uiteenvallen van de Sovjetunie nooit uitgevoerd. De NAVO-landen hebben bij de voormalige Sovjet-republie ken aangedrongen om het ver drag snel te aanvaarden. Het westen wil dat het verdrag van af begin juli in werking zal tre den omdat er angst bestaat dat de nieuwe republieken door de spanningen binnen de ex-Sov jetunie de interesse in het ver drag zouden kunnen verliezen en de wapens zouden willen behouden. Eerder deze maand heeft het Gemenebest van Onafhanke lijke Staten tijdens een top conferentie besloten het ver drag na te leven. Maandag kwamen vertegenwoordigers van de GOS-staten naar Brus sel om met NAVO-functiona- rissen te spreken over de exac te verdeling van de overgeble ven wapens tussen de landen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 7