■r 1
r ff*
Uitkering schoolverlaters omlaag
Heks na kanker vaak een onderschat probleem
Kamer akkoord
met opheffing
bordeelverbod
Kamer bemoeit
zich met conflict
in de zorgsector
1 W*
r Hi t l
Ti imm
BINNENLAND
Een vieze haring Cambodla
smaakt meestal
zoals ie eruitziet
Verwerking van afval
groente en fruit loopt
achter bij grote aanbod
SIM 'J
^idócSouxcuit
pr TRECHT Seksualiteit
jan een (genezen) kanker-
'gr itiënt vormt nog steeds
ein ;n onderbelicht aspect in
zegjbehandeling en verzor-
)crai ng. Zowel bij hulpverle-
u ge ers als bij de patiënt zelf
pijl itbreekt veelal de ken-
?n. l s om erover te praten,
t dii aar ook uit verlegenheid
op in beide kanten komt
»t probleem zelden bo-
pain tafel,
sn h
t onderwerp stond vandaag
ntraal op een symposium in
le el
n li
;ste
DONDERDAG 21 MEI 1992
Amsterdam van het Acade
misch Ziekenhuis Vrije Uni
versiteit. Een van vaginakan
ker genezen patiënte vertelde
dat zij na de ingrijpende be
handelingen geen zin meer in
seks had; het hebben van ge
meenschap deed zeer. Ze of
ferde zich op om haar man te
plezieren. „Als je de organen
die zo duidelijk bij je vrouw
zijn horen kwijtraakt door kan
ker. is dat verschrikkelijk. Je
wordt onzeker, je voelt je min
der vrouw, dus minder waard
en natuurlijk heeft dat invloed
op je seksuele leven". Haar art
sen informeerden wel naar
eventuele problemen, maar bij
veel van haar lotgenoten komt
dat onderwerp nooit ter spra
ke, zei ze.
Psycholoog en psychothera
peut dr. G. Bos-Branolte becij
ferde dat van de 70 vrouwen
uit een onderzoek die een gy
naecologische kanker hadden
overleefd, driekwart na een
tijdje weer met seks was be
gonnen, maar dat slechts de
helft daarvan er plezier aan be
leefde. Eenderde van de vrou
wen gaf aan dat na ontslag uit
het ziekenhuis de partner geen
gemeenschap meer wilde heb
ben.
Uit ander onderzoek, onder
borstkankerpatiënten, bleek
dat zowel één als twee jaar na
de operatie een derde van deze
patiënten matige tot ernstige
seksuele problemen had. Uit
literatuurstudies komt naar
voren dat psychische proble
men bij ex-kankerpatiënten
pas ruim een halfjaar na de be
handeling optreden. De mees
te lichamelijke problemen zijn
dan wel overwonnen. Veel pa
tiënten kunnen de geestelijke
problemen wel aan, maar on
geveer een vijfde heeft daar erg
veel last van.
„Te vaak nog hoor ik van kan
kerpatiënten dat zij geheel
niet voorbereid waren op het
feit dat hun ziekte of behande
ling ook nog eens gevolgen
had voor de seksualiteit", stel
de dr. H. van Lunsen, hoofd
werkgroep seksuologie van
het Academisch Medisch Cen
trum in Amsterdam. Opera
ties, chemotherapie en bestra
ling hebben vrijwel altijd nega
tieve effecten op de zenuwen
en de bloedvoorziening die de
lichamelijke seksuele respons
regelen, zowel voor mannen
als vrouwen, aldus Van Lun
sen.
Fokker grijpt naast
order van Defensie
DEN HAAG - De Nederland
se vliegtuigfabrikant Fokker
zal vrijwel zeker de defensieor
der voor de leverantie van 4 tot
6 transportvliegtuigen mislo
pen. Het toestel F-50 is niet ge
schikt voor wezenlijke defen
sietaken, omdat het een ach
terlaadklep ontbeert, zo valt in
defensiekringen te beluiste
ren. Staatssecretaris Van
Voorst tot Voorst van defensie
gaf gisteren in overleg met de
Tweede Kamer nogmaals blijk
van zijn reserves tegenover
Fokker. Volgens de staatsse
cretaris wordt onderhandeld
met Spaanse en Italiaanse be
drijven.
alternatieve
iraf voor
s-wielrenner
>soli
Drdt
[EDA - De ex-wielrenner
- en ian van der V. is gisteren via
de e n snelrecht-procedure ver
deeld tot een werkstraf van
uur. De 35-jarige ex-prof
nd voor de tweede keer i
1 te tijd terecht voor de recht-
16 pf,k van Breda wegens een
ital inbraken. Tegen Van
vijf maanden on-
jevc jrwaardelijk geëist door de
lam icier van justitie, mr. S. van
ijn. Van der V. maakte zich
1991 en begin dit jaar schul-
aan diefstallen uit auto's,
ningen en bedrijven in en
lom zijn vroegere woon
zin ats Rijsbergen en in België.
Ie S tdeed hij om in zijn amfeta-
ne-verslaving te voorzien.
pje] chter mr. R. Lameijer wilde
der V. niet achter de tra-
zetten. Hij gaf de ex-wiel-
re iner nog een laatste kans via
Werkstraf.
Drol
ng
DEN HAAG Werkloze
schoolverlaters onder de
27 jaar krijgen vanaf 1 ja
nuari de eerste zes maan
den na hun studie een la
gere uitkering dan nu nog
het geval is.
Pas na deze periode komen zij
in aanmerking voor de gewone
bijstandsuitkering voor werk
loze werknemers. Dit besluit
heeft staatssecretaris Ter Veld
(sociale zaken) gisteren gepu
bliceerd in het Staatsblad. Ter
Veld baseert zich op de af
spraak in het regeerakkoord
dat de positie van jongeren te
vergelijken is met die van stu
denten en dat er dus geen re
den xs hen een hogere uitke
ring te geven.
Het ministerie publiceerde
gisteren een onderzoek waarin
zou worden bevestigd dat het
leefpatroon van schoolverla
ters de eerste tijd eigenlijk niet
echt verandert.
Leefpatroon
Over het geheel genomen gaan
zij wel meer geld uitgeven,
maar dit komt alleen doordat
ze ineens een groter inkomen
hebben, aldus de onderzoe
kers.
Volgend jaar zullen waar
schijnlijk de volgende bedra
gen gelden voor werkloze
schoolverlaters van 21 tot 27
jaar gedurende het eerste half
jaar: alleenstaanden zonder
kinderen 877 per maand, al
leenstaanden met kinderen
1578; gehuwden en samen
wonenden die beiden school
verlater zijn 1753. Voor thuis
wonende schoolverlaters lig
gen alle bedragen 389 lager.
Deze bedragen gaan ook gel
den voor werkloze jongeren
van 18 tot 21 jaar. Het recht op
een uitwonenden-uitkering
voor deze jongeren wordt be
perkt tot die gevallen waarin
de ouders in het buitenland
wonen of wanneer het niet ver
antwoord is een jongere bij zijn
ouders te laten wonen. Ook
jongeren onder de 21 die al lan
ger dan minimaal een jaar zelf
standig wonen komen in aan
merking voor een uitwonen-
den-uitkering.
linnen 3 jaar
9.000 doden
.oor roken
oeh
Iger -RECHT - In Nederland
in 1995 naar schatting
000 mannen en 3.000 vrou-
n sterven aan de gevolgen
roken. Dit staat in een on-
•zoek in het vandaag ver-
lijnende Britse tijdschrift
e Lancet. Uit de studie van
onderzoekers Peto en Lo
blij kt dat de sterfte door
zijl een scherp zal stijgen, voor-
•hm >ij vrouwen. Zij concluderen
op dit moment een vijfde
alle sterfgevallen kan wor-
toegeschreven aan roken,
afgelopen dertig jaar is het
ital 'tabaksdoden' in ont-
naklkkelde landen meer dan ver-
bbeld. De Nederlandse Niet-
kersvereniging 'Clean Air
w!' vindt dat Peto en Lopez
dereen met de neus op de
feiten moeten druk-
i". Zondag 31 mei is uitge-
len tot Wereld Niet-Roken
(ADVERTENTIES)
Idoor
CHRIS SPÖNHOFF
AMERSFOORT Onfrisse verhalen waren dat vorige
week van 'haringprofessor' C.J. Weber, voedingsdes
kundige van TNO, kort voordat de nieuwe haring (van
af morgen) weer verkrijgbaar is. Half Nederland eet re- lnni9 afscheid op
gel matig haring, maar die blijkt niet altijd even fris te
zijn. Soms is ie zelfs bedorven, aldus Weber.
De voedingsdeskundige van TNO staat bekend als 'de haring
professor', vanwege zijn kennis van de consumptieve kwalitei
ten van deze vissoort. Het is hem er niet om te doen de haring in
een kwaad daglicht te stellen, integendeel.
Wat wil Weber dan? Hij wil dat iedereen haring eet, zoals die in
zijn ogen moet zijn. Dat wil zeggen: 'zilt, romig en fris'. „Het gaat
om een delicatesse en het is zonde, als een haring niet als zoda
nig wordt ervaren", zegt hij ter toelichting.
De TNO'er maakt zijn kritische opmerkingen over haring in ver
band met de komst van de 'maatjes' Hollandse Nieuwe, die dezer
dagen aan land worden gebracht. Dat 'Hollandse' moet met een
scheut pekel genomen worden, want veel haring wordt ook door
Duitse, Ierse en Deense vissers aangeleverd. Het gaat echter om
dezelfde kwaliteit haring: de vis is nu en in juni extra dik. De ha
ring is rond deze tijd ook vetter, wat voor de 'romige' smaak
zorgt. Of dat zo gezond is, is vers twee. Dat komt straks nog even
aan de orde.
Vlakbij het nieuwe gebouw van
de Tweede Kamer staat het
Mauritshuis
in bloei
De bloemisten van de
Gouden Eeuw waren schilder.
Een springlevend boeket
hangt nu in Den Haag.
Natuurlijk, symbolisch en
kleurrijk.
Korte Vijverberg 8
Tot en met 19 juli.
Dinsdag t/m zaterdag
10-17 uur, zon-en
feestdagen 11-17 uur.
Fraaie catalogus f 25.-
de
Soesterberg Daar
zijn gisteren drie
F-27-transport-
vliegtuigen van de
Koninklijke
Luchtmacht met
achttien militairen
naar Cambodja
vertrokken om
daar deel te gaan
uitmaken van de
VN-vredesmacht
Untac. Het is de
bedoeling dat de
drie F-27's van het
334 squadron
worden ingezet
voor het vervoer
van personen
tussen de
Cambodjaanse
hoofdstad Phnom
Penh en plaatsen
in Thailand zoals
de hoofdstad
Bangkok en de
luchtmachtbasis
Utapao.
FOTO: ANP
Weber vertelt uitvoerig over de anatomie van de haring, een on
ontbeerlijk deel in zijn betoog over de oorzaken van de soms
slechte smaak van het visje. Eetlust opwekkend kan zijn verhan
deling niet worden genoemd. Okee, even slikken: cruciaal voor
de latere smaak, aan de haringkar is, dat het kaken (insnijden en
verwijderen van de ingewanden aan boord van het schip) op een
nette manier gebeurt. Zo niet, dan wordt de vis later geen smake
lijk hapje. De haringkaker moet namelijk één orgaan, de pancre-
asklier, laten zitten. Dat orgaan produceert spijsverteringsenzy
men, die ervoor zorgen dat de vis 'gerijpt' en mals smaakt. Een
ondeskundige kaker kan dus grote schade aanrichten. Dat geldt
ook voor een te beperkte insnijding, door haastig werken bij
voorbeeld. De enzymen en de pekel, die er in de harington wor
den bijgegooid, moeten overal in kunnen dringen en dat kan niet
als'de vis 'dichtgekaakt' is.
Als het kaken met de hand gebeurt, gaat het meestal vakkundig,
maar de machines die worden ingezet voor het karwei, doen hun
werk slechter, aldus Webej\ Machinaal gekaakte haringen sma
ken daarom niet goed. Veel verwerkende bedrijven, vertelt de
TNO'er, hanteren daarvoor een handigheidje. Ze mixen hand- en
machinaal schoongemaakte haringen in één ton, het maatje. De
enzymwerking van de handgekaakte vis werkt zo door in de ma
chinaal verwerkte exemplaren.
Tot zover het voortraject. De haring moet tenslotte in de viswin
kel of de haringkar nog voor directe consumptie („uitje erbij?")
gereed gemaakt worden. Ook dan kunnen minder deskundige
ingrepen het visje verpesten. Resten van ingewanden, bloed,
schubben of delen van de huid, mogen in een model-haring niet
te vinden zijn. Bloed in een levenloze haring, zegt Weber, is een
lustoord voor bacteriën. Wanneer een liefhebber van het rauwe
zeebanket deze visuele elementen in een haring aantreft, heeft
hij volgens Weber het volste recht om het hapje terug te brengen
en een beter produkt te eisen. Oogt een haring wel volgens de re
gels, dan dient de smaak 'zilt, romig en gerijpt te zijn en de tex
tuur zich tussen mals en stevig in te bevinden'. De staart tussen
duim en wijsvinger nemen en happen maar.
Als voedingsdeskundige is Weber ervan op de hoogte dat een ha
ring behoorlijk vet is. En te veel vet wordt als belangrijke oor
zaak van hart- en vaatziekten beschouwd. „Eén of twee haringen
per dag kan geen kwaad, maar er zijn mensen die er tien achter
elkaar eten, ja...", weifelt de 'haringprofessor', „begrijpelijk,
maar doe je dat iedere dag dan is dat niet echt gezond".
KONINKLIJK HUIS
Donderdag 21 Mei
Mr. Pieter van Vollenhoven verricht
in Den Haag de officiële opening van
het nieuwe gebouw van de Kamer
van Koophandel. Het gebouw krijgt
de functie van ondernemingshuis in
de Haagse regio waarin naast de Ka
mer zelf het Innovatiecentrum, het
Instituut voor Midden- en Kleinbe
drijf en het Europees Informatie Cen
trum zullen zijn gehuisvest.
DEN HAAG - De Tweede
Kamer is woensdagavond
in meerderheid akkoord
gegaan met de afschaffing
van het bordeelverbod
door wijzigingen in de ar
tikelen 250, 250bis en
250ter van het Wetboek
van strafrecht.
De overeenstemming is het re
sultaat van maanden overleg
tussen minister Hirsch Ballin
van justitie en de Tweede Ka
mer. Met de wetswijzigingen
wordt beoogd effectiever te
kunnen optreden tegen men
senhandel en uitbuiting van
prostituées door exploitanten
van bordelen en seksclubs.
Degenen die door geweld, eni
ge vorm van machtsmisbruik
of misleiding anderen tot pros
titutie brengen of kunnen ver
moeden dat zij in de prostitutie
belanden, worden volgens de
wijziging in de wet schuldig
geacht aan mensenhandel.
Ook is degene strafbaar ge
steld die zonder dat sprake is
van geweld of machtsmisbruik
een minderjarige tot prosititu-
tie brengt.
Op aandrang van het CDA is
tijdens de schriftelijke behan
deling van de afschaffing van
het bordeelverbod een tweede
toetsing in het voorstel opge
nomen. Gemeenten die geen
prostitutie wensen kunnen het
verbod nog eens vastleggen in
een verordening. Gemeenten
die geen algemeen verbod wil
len, zijn verplicht een vergun
ningenstelsel in te richten dat
goede arbeidsomstandigheden
voor prostituees waarborgt.
Volgens PvdA-kamerlid Swil-
dens bestaat het gevaar dat
door de gemeentelijke veror
deningen de prostitutie zal
verschuiven naar de grotere
gemeenten. Die toeloop kan
weer tot een monopoliepositie
van de reeds gevestigde ex
ploitanten leiden, is haar ver
onderstelling. De PvdA pleit
ervoor dat vrouwen worden ge
stimuleerd in het opzetten van
een eigen „bedrijf' met behulp
van subsidieregelingen voor
startende ondernemers.
DOOR BILL WATERSON
zia WAT Ik i»,
AN((RS (LA IK (IN
PAAR PIUKIN IN
JOUW
hoofpV
HEERENVEEN - Bij de ope
ning van 's werelds eerste
compostfabriek in Heeren
veen bleek gisteren dat de ver
werking van groente-, tuin- en
fruitafval (gft) achter loopt bij
het aanbod.
Per 1 januari 1995 moet een
miljoen ton gft worden omge
zet in compost, maar zoals het
er nu naar uitziet kan de helft
maar worden verwerkt. Neder-
DEN HAAG Nu het con
flict tussen de regering en
de vakbonden van verzor
gend personeel steeds he
viger wordt, is de Tweede
Kamer zich ermee gaan
bemoeien. De PvdA'er
Van Otterloo stelt voor dat
een deel van de door hem
verwachte daling van de
ziektekostenpremies (als
gevolg van het plan-Si-
mons) niet aan de burgers
wordt teruggegeven maar
wordt ingezet voor loons
verhoging in de zorgsec
tor.
De D66'er Kohnstamm wil dat
de vaste kamercommissie voor
volksgezondheid op korte ter
mijn bij elkaar komt om het
conflict te bespreken. Normaal
behoort het parlement het ka
binet niet voor de voeten te lo
pen bij cao-onderhandelingen,
maar de besprekingen met de
zorgsector zijn nu zo geësca
leerd dat dat wel nodig is, al
dus Kohnstamm. Hij vindt dat
het kabinet heel wat te verwij
ten valt. „Eerst wekt men de
indruk met een totaal nieuw
bod te komen en vervolgens
herhaalt men zijn voorstel van
zes maanden geleden".
Bestuurder De Bruin van de
CFO, de CNV-bond die onder
meer de belangen van de werk
nemers in de zorgsector be
handelt, deed gisteren tijdens
een demonstratieve bijeen
komst in het Wilhemina Zie
kenhuis in Assen een drin
gend beroep op de regerings
partijen CDA en PvdA om
„niet achterover te blijven leu
nen. Het kabinet moet terug
naar af'. De Bruin noemde de
jongste kabinetsvoorstellen
„een regelrechte belediging"
aan het adres van de honderd
duizenden werknemers in de
zorgsector.
CFO-woordvoerder De Geus
verklaarde dat „het kabinet
met vuur speelt". De werkne
mers en de vakbonden in de
zorgsector zullen er volgens
hem alles aan doen om te voor
komen dat er ongelukken ge
beuren. „Maar als het onver
hoopt zover komft ligt de ver
antwoordelijkheid daarvoor
niet bij de actievoerders en
niet bij de bonden maar bij het
kabinet dat de werknemers in
de zorgsector op een schanda
lige manier behandelt. En bij
de Tweede Kamer die tot nu
toe volstrekt doof is gebleven
voor onze waarschuwingen",
aldus De Geus.
Paar gulden
De Geus wees erop dat een mi
nimale verhoging van de ziek
tekosten een paar gulden in
de maand voldoende is om
er voor te zorgen dat de half
miljoen werknemers in de
zorgsector een „marktconfor
me" loonsverhoging krijgen
van 4,5 procent. En geen „fooi"
van 3,5 procent, waarvoor het
kabinet bovendien een greep
wil doen in de pensioenkas van
de zorgsector.
Het kabinet ziet dat anders.
Het wil de loonsverhoging
voor het personeel in zieken
huizen, bejaardenoorden en
het welzijnswerk financieren
door de pensioenpremie voor
deze werknemers flink te ver
lagen. De regering is ook be
reid haar oorspronkelijke loon-
bod te verhogen van 3 naar
3,56 procent. Het ruim halve
procent extra zou uit de alge
mene middelen moeten ko*
men.
Het PvdA-kamerlid Van Otter
loo kan zich in beginsel vinden-
in de aanpak van het kabinet,
omdat het garandeert dat de»
pensioenaanspraken in d<
zorgsector geen gevaar lopen.
Maar mocht het voorstel van
het kabinet worden afgewe-#
zen, dan zou een eventuele da-,
ling van de ziektekostenpre-»
mies kunnen worden gebruikt
om de impasse te doorbreken^
Van Otterloo gaat er van uit dat
de betreffende premies om
laag kunnen door de overheve
ling van de medicijnen naar de
awbz, de voorloper van dé,
nieuwe basisverzekering in de
gezondheidszorg. Daardoor-
houden zijns inziens de zorg
verzekeraars geld over.
CDA-woordvoerder Lansink
reageerde afwijzend op het
plan van Van Otterloo. Hij
wijst er op dat deze „een buit-
verdeelt die er nog niet is". De
zorgverzekeraars bestrijden
immers dat de ziektekosten
premies omlaag kunnen als
gevolg van het plan-Simons.
En mochten de ziektekosten
premies al omlaag kunnen,,
dan moeten die volgens Lan
sink worden gebruikt om de
lasten van de burgers te ver
lichten.
De CDA-afgevaardigde be
treurt het dat er een „patstel-,
ling" is ontstaan rond de cao
voor de zorgsector. Hij vindt
dat werkgevers en werkne
mers moeten proberen er als
nog uit te komen. Het kabinet
moet daarbij de garantie dat de
pensioenaanspraken overeind
blijven „zo hard mogelijk mak
ken", aldus Lansink. Ook de
D66'er Kohnstamm wijst de
suggestie van Van Otterloo
van de hand. Met het CDA
vindt hij dat de PvdA'er „de
huid verkoopt voor de beer is
geschoten".
Acties
Vanaf volgende week is een.
verdere uitbreiding en ver-»
scherping van de acties in de
zorgsector te verwachten, za
heeft een woordvoerster varl
de FNV-bond AbvaKabo giste
ren meegedeeld.
Vandaag zijn er in het zieken
huiswezen acties als werkon
derbrekingen en opnamestops
bij 15 instellingen. In de be
jaardentehuizen zijn 26 acties
gepland. Morgen is voorlopig
een „topdag" met acties bij in
totaal 108 instellingen, 83 in
het ziekenhuiswezen en 25 in
de bejaardenoorden. „Maar als
het kabinet niet tot andere ge
dachten komt zullen er nog
veel van dat soort topdagen ko
men", zo liet de AbvaKabo we
ten.
Postbode houdt 2000
poststukken achter
PURMEREND - Een postbo
de uit Purmerend heeft gedu
rende twee jaar circa 2000 post
stukken achtergehouden. Hij
is op staande voet ontslagen.
Tot en met het einde van deze
week bieden PTT-medewer-
kers in een persoonlijk ge
sprek excuses aan gedupeerde
bedrijven en aan een aantal
particulieren aan van wie een
rouwbrief is achtergebleven.
De overige post wordt bezorgd
met een excuusbrief van de di
recteur van het PTT-hoofdkan-
toor in Purmerend. De zaak
kwam aan het licht toen de po
litie in verband met een in
braak onderzoek deed in een
aantal garageboxen. Bij toeval
troffen agenten in de box van
de reserve-postbode de stapels
onbezorgde post aan. De post
stukken bleken ongeopend.
Het motief voor het niet bezor
gen is nog onduidelijk.
landers blijken enthousiaste
verzamelaars van gft. Ook ge
meenten hebben het geschei
den inzamelen van afval goed
aangepakt. In Nederland
wordt in 269 gemeenten, 42
procent van het totaal, gft-af-
val apart opgehaald. Daarbij
gaat het om 1,8 miljoen huis
houdens. De verwachting is
dat in 1994 2,3 miljoen ton gft
afval bij zes miljoen huishou
dens wordt opgehaald.
Een gigantisch hemd met een duidelijke tekst op het bejaardenver
zorgingstehuis Tabitha in Amsterdam Het is een van de vele tehui
zen waar morgen actie wordt gevoerd.
FOTO: ANP
NfSGfNS cM.
IK KNIP fK
VV&- ffN
SCHflPINö IN.
