Russische dominantie tijdens
halve finale Lisztconcaurs
Bedrijfsleven en kunst
vinden elkaar in Kunsthal
EeidócSoivtcmt
KUNST/RTV
Grafische Prijs Haarlem
voor 'Zoo Informatie'
Twee ton voor
tekening Picasso
Theater van het Oosten houdt protestbijeenkomst
Achtdaags»
festival op
Rode Pleii
Gemeente bepaalt bestemming frequentie lokale omroep3
Procedure verkoop
museale topstukke
Brieven aan Reve geveild
Nominaties De Gouden Strop bekendgemaakt
DONDERDAG 21 MEI 1992
HAARLEM - De Grafische Prijs Haarlem, die is bedoeld voor
uitmuntende prestaties op het gebied van vormgeving, is giste
ren toegekend aan Koos Staal. Hij krijgt de prijs, waaraan een
bedrag van 10.000 gulden is verbonden, voor de vormgeving van
het blad 'Zoo Informatie', de kwartaaluitgave van het Noorder
Dierenpark in Emmen.
De jury is eensluitend van oordeel dat 'Zoo Informatie' zich dui
delijk onderscheidt „in ons met bladen en tijdschriften bijkans
bedolven landje". Koos Staal is er volgens de jury in geslaagd
een tijdschrift over dieren en hun omgeving vorm te geven, „zo
dat de grafische communicatie zijn plaatsje eerlijk verdient".
Naast het bekroonde blad waren de maandelijkse uitgave van
het Nederlands Filmmuseum in Amsterdam, de 'NFM-Thema-
reeks' genomineerd, evenals 'Blad', een tweemaandelijks tijd
schrift over communicatie in tijdschriften, en het tijdschrift voor
kunst en fotografie uit Rotterdam „perspectief'.
AMSTERDAM Een gouache (La Promes
se uit 1950) van de Belgische schilder René
Magritte (1898-1967) heeft op een veiling bij
Christie's in Amsterdam 230.000 gulden op
gebracht. Eenzelfde bedrag werd neergeteld
voor een pen- en inkttekening uit 1933 van
Pablo Picasso. Deze prijzen lijken een teken
van voorzichtig herstel van de markt voor
moderne en hedendaagse kunst, aldus een
woordvoerder van het veilinghuis. Voor een
groot doek (Droompaardje uit 1956) van de
nog levende kunstenaar Kees Verwey werd
138.000 gulden betaald. Tijdens de 'Herden
kingstentoonstelling van 5 mei 1957' in Mu
seum Boymans-Van Beuningen werd het
schilderij nog op 2.000 gulden getaxeerd, al
dus Christie's.
Jan Nelissenprijs
voor Trudy Kuyper
AMSTERDAM - De Jan Ne-
lissenprijs 1992 voor poppen
spel is toegekend aan Trudy
Kuyper. Dat heeft het Amster
dams Fonds voor de Kunst gis
teren bekendgemaakt. De prijs
bedraagt 15.000 gulden. Vol
gens de jury maakt de hand-
poppenspeelster Kuyper al
vijftien jaar voorstellingen die
opvallen door ogenschijnlijke
eenvoud waar een enorme per
fectie achter schuil gaat. Bij
zondere waardering is er voor
haar nieuwste voorstelling
'Jutte', een spel waarin haar
poppen met grote vaardigheid
een eigen karakter krijgen.
ARNHEM Theater van het Oosten
houdt morgen een protestbijeen
komst tegen de voorgenomen bezui
niging van 75.000.- gulden. De pro
testmanifestatie vindt plaats in Thea
ter aan de Rijn in Arnhem. In aanwe
zigheid van de leden van de Vaste Ka
mercommissie Welzijn en Cultuur en
provinciale en lokale politici zullen
M. Louppen-Laurant (Gedeputeerde
van de Provincie Gelderland), Rik
van Hulst (directeur van de schouw
burg Arnhem) en de schrijver Kees
Holierhoek een pleidooi houden voor
het niet laten doorgaan van de voor
genomen bezuiniging. Voor deze pro
testbijeenkomst zijn ook tal van
schrijvers, regisseurs en acteurs uit
genodigd. Theater van het Oosten,
met Agaath Witteman als artistiek lei
der, heeft de steun van onder meer de
provincies Gelderland en Overijssel,
de gemeenten Arnhem en Nijmegen
en de Stichting Oostelijke Schouw
burgdirecties. „De subsidiebezuini
ging voor Theater van het Oosten
komt nog eens boven een algemene
bezuiniging en de zogenaamde 20
procent inkomsteneis voor alle podi
umkunstinstellingen. Daardoor ver
mindert het budget van het gezel
schap van 4,2 tot 3 miljoen", stelt The
ater van het Oosten. Het gezelschap
heeft het volgende becijferd: tezamen
met de bezuinigingen op het Noord
Nederlands Toneel in Groningen (dat
in het Kunstenplan van de minister
nog slechts 1 miljoen overhoudt om
voorstellingen te maken) en het bud
get van 4 miljoen voor het Zuidelijk
Toneel in Eindhoven, zal I
voornemens van de minister
uitgevoerd - tot 1997 nog sle
miljoen gulden beschikbaar zy
repertoiretoneel buiten de rai
tegen 12 miljoen in de vorige
stenplanperiode. Het gezel
voorspelt, dat door de opgeleg
komsteneis en de extra bezuu
het Theater van het Oosten r
staat zal zijn de oorspronkelijk*
stelling te handhaven.Andere
schappen zullen die taak niet o
men. Repertoiretoneel wordt
meer een zaak van de Rand w
Aansluitend op deze protest! il
komst is de première van 'De
van het hoogste woord', een th
project van vijftig schrijvers, v
gisseurs en vijftien acteurs.
Eén van de fascinerende
dingen aan het momen
teel het eindstadium na
derende Utrechtse Lisz-
tconcours is, dat de kaar
ten van de deelnemers
steeds opnieuw weer even
anders worden geschud.
Deelnemers, die in beide
voorronden matig over
tuigden, stijgen in de hal
ve finale ineens boven
zichzelf uit, of stellen als
nog teleur; twijfelgevallen
redden het niet, of vinden
net nog genade.
Om het even of het om geves
tigde reputaties gaat of om
- jong talent, elke pianist, die
in dit geval louter Liszt
speelt, goed of slecht, eigen-
zinnig of schools, routineus qf
met het nodige risico, geeft
daarmee of hij wil of niet een
antwoord op de uitdaging, die
in deze grote werken uit de pi
anoliteratuur besloten ligt.
Geen compositie is veilig bezit.
Men kan niet in gelijke termen
spreken over de Liszt van d'Al-
bert, Horowitz en Perahia. De
geijkte opvatting is, dat er
vroeger veel minder perfect en
nauwkeurig werd gespeeld.
We weten, dat Clara Schu
mann de Handelvariaties van
Brahms onuitvoerbaar achtte
en dat vijftig jaar geleden Ba-
lakirefs Islamey, dat nu bijna
letterlijk als toegift door Pogo-
relich uit de mouw wordt ge
schud, onspeelbaar werd ge
acht. In zoverre is van vooruit
gang sprake, dat afstuderen-
den aan een conservatorium
tegenwoordig dergelijke „on
mogelijke" werken in hun re
pertoirebagage moeten heb
ben. Waarbij wel de intrigeren
de vraag openblijft, of Carl
Tausig destijds toch niet meer
presteerde dan Shura Cher-
kassky voor kort en wie
weet de Utrechtse winnaars
in de nabije toekomst. Want
duidelijk is wel, dat ze aan het
begin van hun eventuele loop
baan al tot verrassend veel in
staat zijn.
Oosteuropa
De conditie van de dag, zenu
wen, voorbereiding en toevals-
momenten spelen zeker een
rol. Maar er is wel een duidelij
ke rode draad te herkennen:
Oosteuropa, nu geheel ontslo
ten, lijkt de rest van de wereld
te verslaan. Bovendien blijkt
juryvoorzitter Henk Suèr als
„talent hunter" vooral op het
Lisztconcours in Boedapest
vorig jaar een goede neus te
hebben gehad voor potentiële
winnaars. Aan hem is het te
danken, dat bij voorbeeld Eve
lina Borbély. Ethella Chupryk
en Naoya Seino meededen en
op de onterecht in de tweede
voorronde afgevallen Chupryk
na, die in Boedapest derde
werd. de finale haalden. Het
enige gemeenschappelijke
werk en daarmee de enige di
recte vergelijkingsmogelijk
heid in die halve finale bood de
pianosonate. Het moet een
soort revanche zijn geweest,
toen Liszt zijn enige pianoso
nate aan Schumann opdroeg,
want die had eerder zijn Fanta
sie op. 17 voor Liszt geschre
ven. Schumann was maar 16
maanden ouder dan Liszt,
maar stierf 30 jaar eerder.
De eerste, die de 760 maten
omvattende kolos van deze
ééndelige sonate in het open
baar voordroeg was Liszts leer
ling Hans von Bülow. Bij die
gelegenheid werd de eerste
Bechsteinvleugel ingewijd.
Dat waren andere tijden dan
die van latere maatgevende be
roemdheden in dit werk als
Horowitz, Richter, Gilels,
Brendel en Pollini.
Het was deze sonate als ver
plicht werk, die meer dan de
flankerende vrije keus compo
sities van de kandidaten de
toetssteen voor hun kunnen
vormde. Die kortere vrije wer
ken met hun overdreven bra-
vour, hun betrekkelijke in
houdsloosheid, hun lege vir
tuositeit, hun gewilde poëzie
hadden slechts een betrekke
lijke meerwaarde, waarmee
men zich kon profileren.
Temperament
Wie van de negen was niet op
gewassen tegen de experimen
tele extremen, wie toonde te
weinig struktureel inzicht, had
te weinig techniek in huis en
kon het werk niet in één grote
boog interpreteren? De En
gelsman Simon Conning raak
te de draad even kwijt, de Pool
se Jeanna Brezinska greep
hier duidelijk boven haar
macht en de Amerikaan Paul
Leavitt ontstak alleen maar
emotieloos koud vuur. Het
werd hen fataal. Zij vielen in
het terechte juryoordeel dus
af. Ook de resterenden ver
toonden verschillen van tem
perament, benadering en kun
nen, maar hadden tenminste
grondig vooronderzoek ge
daan en aan royale voorberei
ding gewerkt. Ze hadden in de
tail pasklare conclusies en
toonden de vereiste gecontro
leerde impulsiviteit.
Hoewel Naoya Seino en Zbig-
niew Raubo het werk in zijn
luidste passages soms bijna
f
geweld aandeden en Thomas
Haberlah de muziek in het An
dante sostenuto bijna liet stol
len, toonden alle deelnemers
veel gevoel voor grote structu
ren. Ze hielden de spanning
erin. Elk op hun manier zorg
den de kandidaten voor een
goede timing, veel gloed en op
winding, maar ook poëtisch
gevoel.
Beide Russische dames weer
den zich kranig, hoewel bij
hun het gamma van de combi
natie vuur, kracht en drive wat
beperkter was. Des te meer
brachten ze nuances aan; ze
zorgden voor filosofische ver
stilling in de aarzelende recita
tieven, waar de mannelijke col
lega's meer uitblonken in rhe-
toriek met magistrale, soms
bijna agressieve staccato (dub
bel) octaven en akkoordreek
sen.
Gelukkig was geen van de fi
nalisten de misvatting toege
daan, dat het hier louter om
een virtuoos stuk ging. De in
vulling van begrippen als
waardigheid, opwinding, na
druk, ontspanning, vinger
vaardigheid en charme binnen
een hecht samenhangende
structuur overtuigde telkens,
zij het in wisselende mate. De
eerste finale-ronde met drie
deelnemers wordt morgen
avond gehouden, en wordt via
radio en televisie uitgezonden.
MOSKOU - Het Rode PI J
Moskou is van 4 tot 11 ju
toneel van een festival da
moet opleveren voor de
in Rusland. De Russiscln
gering, een van de spolf
heeft dat gisteren laten w
Een regeringswoordv* |j
zei dat er meer dan 500.0
zoekers worden ven >i
Voor een groot aantal tri
plaatsen zal in harde
moeten worden betaald,
bij de prijs kan oplopen t
dollar voor een kaartje. 11)
schouwers kunnen ond
deren de zanger Jose Ca
en solisten van het Bolsji
let aan het werk zien. SS
spatroon van het festi
president Boris Jeltsin
publiek kan ook mode
zien, volksmuziek, een
veiling en een videopro
ma over de geschieden c
de Russische kunst. De
sche regering probeert n
festival tevens buitenl -
beerde op 1 mei in het
van de Dag van de Arbe
vertentieruimte te ver
op het Rode Plein, maar
reisorganisatoren maakt
billboards reclame voor 5
narische Eilanden. Het li
zou op 31 mei het p'
moeten zijn van Joan Jet.
Animals, Andreas Volh
der en andere westerse
tiesten tijdens een grool
concert, maar de orgai"
lijkt nog niet rond.
De in aanbouw
zijnde
kunsthal in
Rotterdam
(midden)
FOTO: ANP
ROTTERDAM - Het is
geen museum want er is
geen vaste collectie te be
heren. Toch krijgt Rotter
dam er eind oktober 3275
vierkante meter nieuwe
expositieruimte bij in drie
hallen en een galerie. Die
bevinden zich in de
Kunsthal Rotterdam,
waarin commercie en
kunst elkaar hebben ge
vonden.
„Er moet een economische ba
sis zijn om je op het gebied van
kunst en cultuur te profileren.
De zakelijke achtergrond van
het stichtingsbestuur draagt
bij aan dat profileren. Er ko
men uitsluitend tentoonstel
lingen, multifunctioneel en
verscheiden en op niveau", zo
luidde voorzitter Neelie Kroes
van de overkoepelende stich
ting gisteren de introductie
van de Kunsthal in.
De kunsthal wordt bestuurd
door toplieden van grote be
drijven, aangevuld met direc
teur E. van Straaten van Rijks
museum Kröller-Müller. De
stemmen van Kroes en de an
dere sprekers verdwenen ove
rigens regelmatig in snerpen
de bouwvakgeluiden in de nog
kale ruimten van de Kunsthal,
een ontwerp van architect
Rem Koolhaas.
De drie grote expositieruimten
gaan plaats bieden aan „grote
manifestaties met een kort
stondig karakter", aldus voor
lopig directeur W. van Krim
pen. Het idee voor deze nieuwe
loot aan de cultuurstam ont
stond door de problemen die
het organiseren van mam
moet-tentoonstellingen in mu
sea als Boymans-van Beunin
gen opleverden. Maandenlang
verdwijnt dan de vaste collec
tie in de kelders en honderd
duizenden bezoekers worden
door gangen geperst die daar
voor niet zijn ontworpen.
Beurzen
Behalve kunstexposities ko
men er ook beurzen, bij voor
beeld één voor niet-westerse
antiek. Maar volgens van
Krimpen zou ook een nieuw
model van Ferrari in de hal
tentoongesteld kunnen wor
den: „Nee, geen Volkswagen
om het gewenste niveau aan te
geven".
De gemeente Rotterdam heeft
20 miljoen gulden en het Rijk 5
miljoen gulden neergeteld
voor de ingerichte hal. Na vol
tooiing van de bouw wordt het
gebouw overgedragen aan de
stichting die vervolgens met
een drie jaar lang' door de ge
meente gegarandeerd budget
van 1,5 miljoen gulden per jaar
de hal moet beheren. Het is de
bedoeling dat na die aanloop
fase de exposities en sponsors
voldoende geld opleveren om
personeel, onderhoud en ten
toonstellingen te financieren.
Op 1 november opent de
Kunsthal met een tentoonstel
ling over de Indonesische hof
cultuur, de derde Indonesië-
tentoonstelling dit jaar in ons
land en deze keer met veel
goud en edelstenen.
Verder zijn vanaf die datum
tentoonstellingen te zien als
„Het Koninklijk Paleis", een
imaginair paleis compleet met
ingerichte kamers, een ten
toonstelling van Rotterdamse
kunst uit de collectie van Boy-
mans-van Beuningen en een
fototentoonstelling over Rot
terdam in de jaren '50.
AMSTERDAM - Het gemeen
tebestuur mag in de toekomst
beslissen of een frequentie
voor lokale omroep commer
cieel of publiek moet worden
aangewend. Dat is gisteren na
mens de minister van welzijn,
volksgezondheid en cultuur
tijdens de opening van het
achtste Kabel-tv Congres ver
klaard.
Voor elke gemeente wordt een
radio-frequentie gereserveerd.
Volgens top-ambtenaar Y. Kra
mer is het niet te rechtvaardi
gen dat in iedere gemeente bij
voorbaat een frequentie voor
publieke omroep wordt vrijge
houden. Naar zijn mening zijn
lokale omroepen op een groot
aantal plaatsen ook al volop
bezig zich te ontwikkelen tot
commerciële omroep. De ge
meente Amsterdam is daarvan
een voorbeeld. Bij het plaatse
lijke tv-station At-5 is naar de
mening van Kramer sprake
van een vergaande belangen
verstrengeling tussen lokale
omroepinstellingen, uitgevers
en kabelexploitanten. De fi
nanciering moet enkel en al
leen uit reclameinkomsten ko
men.
Volgens Kramer is daarom het
moment gekomen uitspraken
te doen of zo'n lokale in een
commercieel jasje
omroep de steun verdier
het om publieke omroep
De rijksoverheid kan
claims op allerlei frequ.
voor publieke omroep
vaardigen als het in fei 3
commercieel gefinan
omroep gaat. Volgens 1
het daarom beter de afv
tussen publieke en co
ciële omroep op het lok
veau te leggen.
LEIDEN - Bij veilinghuis Burgersdijk en Niermans in Leiden
zijn gisteravond verschillende collecties van brieven aan de au
teur Gerard Reve geveild. Vierentwintig brieven en briefkaarten
van Simon Carmiggelt brachten 2.800 gulden op, elf brieven van
Adriaan Roland Holst tweeduizend gulden en 223 brieven van
Josine Meijer vierduizend gulden.
Een collectie van 481 brieven van uitgever Johan Polak werd ge
veild voor zesduizend gulden. Reves levenspartner Joop Schaft
huizen bood de brieven aan het veilinghuis aan. De collecties
werden verkocht aan belangstellenden, die een schriftelijk bod
hadden uitgebracht. Dat er vanuit de zaal niet geboden werd,
verklaart woordvoerder Steenkamp van het veilinghuis uit de
onbekendheid van het publiek met veilingen van dergelijke
brievencollecties.
DEN HAAG - Minister
D'Ancona van WVC is
voor verkoop van museale
topstukken mits daarbij
rekening wordt gehouden
met zorgvuldige procedu
res. Zij schrijft dit in een
brief die deze week aan de
Tweede Kamer is ver
stuurd.
D'Ancona kiest bij de verkoop
voor een zogenoemde ,ja,
mits" houding en meent daar
mee recht te doen aan de denk
beelden en opvattingen in de
museumwereld en bij de over
heden, zo schrijft ze. „Zo be
houdt iedereen de vrijheid om
het eigen standpunt in de
praktijk te brengen. Wie prin
cipieel tegen verkoop is kan
naar dit principe blijven han
delen. Wie daar anders over
denkt ook, maar wordt dan ge
acht rekening te houden met
procedures die de zorgvuldig
heid en de grenzen van de ver
koop bewaken". Dat laatste be
tekent dat in bepaalde geval
len geen verkoop kan plaats
vinden.
In de voorgestelde procedure
fungeert de Rijksdienst Beel
dende Kunst (RBK) als i
matiepunt bij eventuel1
koopvoorstellen. De RI
beoordelen of een ve
voornemen aan een on i
kelijke verkoopcommis:
de Raad voor het Cult J
heer moet worden voorj
Moet inderdaad advies
verkoop worden gevraaj
zal de Raad dat advies
minister uitbrengen.
Vrijwillig
Deelname aan de advii
cedure is vrijwillig. Vol{
Ancona mag verwacht
worden dat de adviesvr.
partij het advies van de
zal opvolgen. Mocht de b
kene daar toch van afwij!
besluiten tot de verkoo
een museumtopstuk, dü
de minister ingrijpen d(
verkoopbesluit aan de
ter schorsing of vernif
voor te dragen. Wanneei
culiere musea afwijke
het advies van de Raad 1
die mogelijkheid van
sing en vernietiging nie
kan gebruik worden j
van de spoedprocedure
mee een voorwerp op
van de Wet Behoud Cult
zit kan worden geplaatst i
AMSTERDAM - De Stichting
De Gouden Strop heeft giste
ren in Amsterdam de namen
onthuld van de vier auteurs
die zijn genomineerd voor De
Gouden Strop 1992. De win
naar van deze prijs, waaraan
een bedrag van 25.000 gulden
is verbonden, wordt op 14 okto
ber bekendgemaakt.
De geselecteerde auteurs zijn
Martin Koomen met de roman
'Geen pardon voor Portland',
Dirkje Kuik met 'De N.V. Do-
piflex', Chris Rippen met
'Playback' en Peter de Zwaan
met 'Dietz'. Deze boeken, die
afkomstig zijn uit de catego
rieën thrillers, detectives, hor
ror, avontuur, oorlog en spio
nage. zijn tussen mei 1991 en
mei 1992 verschenen. De Gou
den Strop werd in 1986 in het
leven geroepen door het Ge
nootschap Nederlandstalige
Misdaadauteurs. Vorige jaar
ging het genootschap een sa
menwerking aan met de win
kelketen Bruna.
Om de aandacht voor het span
nende boek te bevorderen
heeft de Stichting Collectieve
Propaganda van het Neder
landse Boek (CPNB) de maand
juni uitgeroepen tot 'De
Maand van het Spannende
Boek'. Ter gelegenheid daar
van verschijnt een korte ro
man getiteld 'Dolan's Caddi-
lac' van de Amerikaanse au
teur Stephen King. Het boekje
is voor het luttele bedrag van
vijf gulden te koop. Tegelijker
tijd verschijnt in een oplage
van 1,1 miljoen exemplaren
een speciale „misdaad'
aan-huis krant.
Volgens de CPNB ga
goed met de verkoop
spannende boek. In 199
33 procent meer
boeken verkocht dan
jaar daarvoor. In geld ge
bedroeg de omzetstijgi
procent. In boeken uitg
betekent dit dat de cons
in 1991 5,7 miljoen boek
dit genre aanschafte. Oi
miljoen exemplaren me
in 1990.
