Geld
is in
Brazilië
eventjes
bijzaak
r1 bussen op eigen kracht de winter door
If
Ceidóc Commit
BUITENLAND
ei
WOENSDAG 20 MEI 1992 U
Straathandel in Moskou. Het water staat veel Russen, vooral bejaarden, tot aan de lippen.
MOSKOU - Het oude
vrouwtje is de waterlan
ders niet langer de baas.
„Ik weet het niet... Ik weet
niet hoe ik verder moet...
Ik wil niet aan de dag van
morgen denken, hoe ik
morgen aan eten kom...".
Op de Danilov Markt, maar
ook elders in Moskou, probe
ren oude vrouwen tot hun ei
gen lepels en borden toe te ver
patsen om aan geld voor voed
sel te komen. „Kom eens,
vrouwtje", zegt een boerin, zelf
ook niet meer de jongste,
„hier, pak aan". Ze stopt een
stokoude vrouw wat groene ui
en sla toe. „Voor niks, neem
het nou maar", dringt ze aan
als het vrouwtje aarzelt, „het
komt uit een goed hart". „Uit
een goed hart?", zegt de Mos-
koviete vertwijfeld. Dan steekt
ze toch maar haar hand uit om
de groente aan te pakken. „Ik
heb zo'n meelij met onze ge
pensioneerden", zucht de boe
rin, terwijl het oude vrouwtje
wegloopt. Alle doemvoorspel-
lingen ten spijt is Rusland
heelhuids, zonder echte hon
gersnood, door de winter geko
men. Is dat dank zij de wester
se hulp of waren de noodkre
ten overdreven? „Op eigen
kracht", zegt Aleksej Beden-
kov, „op eigen kracht hebben
we het gered". Bedenkov is ad
junct-directeur van het Cen
traal Economisch Instituut.
Ooit ressorteerde zijn instituut
onder Gosplan, het Staatsplan
bureau oftewel het voornaam
ste bolwerk van de communis
tische planeconomie. Nu valt
het onder het Russische minis
terie van economie. „Westerse
hulp? Nee, daar moeten we het
niet van hebben. Nu niet en in
de toekomst niet. In feite zijn
wij het juist die jullie helpen".
De econoom glimlacht sardo
nisch. Hij verduidelijkt: „Op
westerse banken staat min
stens 40 miljard gulden aan
Russisch kapitaal. Sommige
bronnen spreken zelfs van 90
miljard. Die kapitaalvlucht
heeft te maken met de onzeke
re economische, sociale en po
litieke situatie in ons land.
Onze ondernemers geven er
daarom de voorkeur aan hun
geld in het Westen te bewaren.
Dat is veiliger. Door ons geld
daar onder te brengen helpt
Rusland in feite West-Europa.
Amerika, Canada en Japan. Dit
bedrag komt ruwweg overeen
met de kredieten die wij van
het Westen hopen te krijgen".
Scherpe randjes
Bedenkov haast zich te verkla
ren dat Rusland natuurlijk wel
dankbaar is voor de westerse
hulp. „Die hulp heeft de scher
pe randjes van de schokthera-
pie er een beetje afgeslepen.
Maar laten we wel wezen, Rus
land is met bijna 150 miljoen
inwoners zo kolossaal dat wes
terse hulp nooit meer dan een
druppel kan zijn op een gloei
ende plaat. We moeten het zelf
zien te rooien en dat lukt ook
wel. Neem de volgende cijfers.
In ons land leeft 3 procent van
de wereldbevolking, maar wij
produceren 6 procent van de
wereldgraanproduktie, 30 pro
cent van al het gas en 20 pro
cent van de olie. Zuiver econo
misch bekeken bestaat er dus
geen enkele reden voor hon
ger. Helaas bepaalt niet alleen
de economie onze levensstan
daard. De sociale spanningen
spelen ons danig parten".
Die sociale spanningen zijn
volgens Bedenkov het gevolg
van de veranderde maatschap-
pijvorm. „Vroeger waren we al
lemaal tamelijk arm, nu zijn
sommigen zeer arm en ande
ren rijk. Daar komt ontevre
denheid van, zoals je ziet aan
de vele stakingsdreigingen.
Dat de overgang naar de
markteconomie tot terugval in
de produktie zou leiden, had
ons instituut voorspeld. Die
trend duurt nog wel even
voort, maar dat is geen ramp.
Als door stakingen de produk
tie echter te sterk terugvalt,
kan er een kettingreactie ont
staan die tot gevaarlijke socia
le explosies leidt. Het is zeer de
vraag of Jeltsin de zaak dan
nog in de hand kan houden".
Op Jeltsins economische rech
terhand Gajdar heeft Beden
kov de nodig kritiek: te jong en
10
V
te zeer een kamergelee Dei
„De makers van het 500 n B
genplan hebben het nooit dti
had over een terugval van
levensstandaard", zegt de
junct-directeur, die met ziji I c<
jaar slechts zo'n tien jaar ou »es
is dan Gajdar, „maar jo iws
Moskovieten hadden n« na
maanden geleden al door 7n
er in het economische vat pv
Anders was het aantal gebt el 1
ten vandaag de dag niet zo| tër
geweest". Bedenkov prijst eei
geduld van de Russische
volking. „Welk ander volk
een regering in het zadel
ben gelaten bij een teruj
van de levensstandaard nu
tot 8 procent?" Toch staat
water veel Russen, vooral
jaarden, aan de lippen. Mc
vieten hebben het over de
zelfmoorden onder tot
hoop gedreven Russische
deren. Het Staatsbureau
de Statistiek gelooft dat
zo'n vaart niet loopt: het aa
zelfdodingen is over het laai
jaar met tien procent toege
men, een tendens die volg ior
dit bureau ook in andere
den waarneembaar is.
'e k
RT
m
delegatieleden te laat zi d
arriveren in het vergaden
plex veertig kilometer bt L
de stad, hetgeen de agenf®
hoorlijk in de war zal s
pen.
Woekerprijzen
Voor de horeca van Rio ma
echter de pret niet druk
Eco-92 vindt maar één er
miter J'1
t met
rug, redeneert zij. Reden
het onderste uit de kan teüe
len, temeer omdat de ink ®r
sten uit het toerisme de la<
jaren flink in het slop zijn
raakt.
Woekerprijzen voeren dep
ventoon. De vraag oven |J
het aanbod van 12.000 bed
ruimschoots. Hotelkamers
doorgaans niet meei
tig gulden kosten,
voor minimaal het dubbeli
deur uit. De huurperiode
draagt minimaal zestien dj
en de gast is alleen verzei
van een bed wanneer hij vo J"1
betaalt.
Ondanks waarschuwingen
de overheid dat krachtig o 'ee
treden zal worden, vooi
men dat de prijzen op di
waarop de conferentie b v
met vijftig procent sti
Restaurants zullen, naar
vreest, massaal de menu
aanpassen en taxi's zulle
leen maar die passagiers
voeren die accepteren da DC
meter op non-actief blijft.
Niet alleen de toeristische
tor tracht munt te slaan t
Eco-92. Alles waar buitenl
se behoefte aan bestaat,
gebukt onder nietsontz
winstbejag. Consul Smee li
kan erover meepraten.
sinds het vierde kwartaal tl
1990 werkt hij aan de vex /I
reiding van het verblijf va
ongeveer 75-koppige natio 11
afvaardiging. Grijze h i
heeft Smeeman gekregen fJ
het onderhandelen. Voor
gebruik van de 156 vierk Al
meter grote werkruimte at
de vaderlandse delegati jg,
het congrescentrum moesl i
na 25.000 gulden worden
geteld.
De huur van een fax voo "g(
duur van de conferentie 19-
tweemaal zoveel als de
schaf van een gloednieuw u-d
paraat. En voor het get 5
van een kopieermachine jyi
de men het schandalige or
drag van 25.000 gulden te
gen. Reden waarom Den I lan
heeft besloten zoveel mog 1 1
kantoorbenodigdheden va jsc
Nederland mee te nemen.
RIO DE JANEIRO - Bra
zilië maakt zich op voor
het milieuspektakel van
de eeuw. Over twee weken
is het zover. Dan zullen
naar schatting 130 rege
ringsleiders en staats
hoofden met hun gevolg
uit alle windstreken van
de wereld neerstrijken in
de miljoenenstad Rio de
Janeiro om een reddingso
peratie voor onze planeet
op te stellen.
Hoewel het allemaal erg ambi
tieus klinkt, is de topconferen
tie vanwege de grote economi
sche belangen die in het ge
ding zijn, nog lang niet verze
kerd van succes. Oók niet voor
Rio de Janeiro, wier schoon
heid de afgelopen jaren in de
schaduw is komen staan van
de explosief toegenomen cri
minaliteit.
De buitenlandse vakantiegan
gers die de oogstrelende
strandmetropool in vervlogen
tijden zo massaal overspoel
den, kiezen heden liever voor
veiliger oorden. De malaise in
de horeca is dan ook alom. Dat
kwam duidelijk naar voren tij
dens het afgelopen carnaval,
ooit Rio's toeristische klapstuk
bij uitstek. De bezettingsgraad
van de hotels lag ditmaal op
slechts veertig procent.
Poetsen
Daarom is het nu of nooit. De
Brazilianen beseffen dat zij
niet snel een tweede kans zul
len krijgen om het verbleekte
imago van de stad op te poet
sen. Immers het komt niet elk
jaar voor dat de stad als gast
heer optreedt voor de naar
schatting dertigduizend bui
tenlandse bezoekers die ver
wacht worden.
Niets is de Brazilianen te dol
om Rio tijdens Eco-92 aan de
wereld te presenteren als het
aanlokkelijke tropische para
dijs van weleer. In totaal is bij
na vier miljard gulden in open
bare werken gestoken om de
metropool van het aangezicht
van een Derde-Wereldstad af
te helpen.
Kon Rio enkele jaren geleden
maar net van een bankroet ge
red worden, Eco-92 heeft in het
chronische geldgebrek veran
dering gebracht. De knip ging
open en plotseling lag daar de
Linha Vermelha, een snelweg
die als een rood lint de stad
doorklieft. Het project zat al
twintig jaar in de pen, maar het
bleef bij een voornemen omdat
er simpelweg geen geld voor
beschikbaar was.
Met hulp van de federale over
heid ligt er nu een heuse race
baan van - zeven kilometer
langs, en in sommige gevallen
dwars dóór de oneindige slop
penwijken. De presidenten en
regeringsleiders hebben
straks tijdens ECO-92 geen
last van opstoppingen. In snel
treinvaart zullen zij van het
vliegveld naar het vergader
complex Rio-centre vervoerd
worden. En om hen het idee te
geven dat het allemaal wel
meevalt met de armoede zijn
de meest in het oog lopende
sloppenwijken langs de Linha
Vermeina achter levensgrote
reclameborden verstopt.
Er is méér vertimmerd aan
Rio. Het plegen van een lokaal
telefoontje levert dank zij de
aanstaande milieutop geen
blauwe vingers meer op. De re
gering in Brasilia kwam over
de brug met een krediet van
een half miljard gulden. Daar
door konden ultramoderne
communicatiesystemen uit
Frankrijk geïmporteerd wor
den.
Ook aan het visuele aspect is
gedacht. Parken en pleinen
ondergaan een grondige op
knapbeurt. Afgebladderde
kerken en monumenten krij
gen een lik verf, de tienduizen
den gaten in het wegdek wor
den afgestreken met een kwak
teer. Fonteinen die sinds men
senheugenis droog staan, spui
ten plotseling weer en licht
masten krijgen nieuwe lam
pen ingedraaid.
En om aan de wereld het goede
RIO DE JANEIRO WIL TIJDENS
ECO-92 IMAGO OPPOETSEN
milieuvoorbeeld te geven,
krijgt de Baai van Guanabara,
die als open riool fungeert voor
Rio en haar slaapsteden, met
hulp van de Interamerikaanse
Ontwikkelingsbank (BID) en
Japan een grootscheepse
schoonmaakbeurt. Officieel
zal de benodigde 1,3 miljard
gulden voor de eerste etappe
van het project tijdens de mi
lieutop vrijgegeven worden,
maar in werkelijkheid heeft
het startschot van de omvang
rijke reinigingsactie al geklon
ken.
Zwerfkinderen
Rio wil zich op zijn paasbest
aan de wereld tonen. Niet ie
dereen is echter gebaat bij de
promotiecampagne. Mensen
rechtenorganisaties vrezen dat
een derde deel van de 13.000
zwerfkinderen (van de zeven
miljoen inwoners die de stad
telt) op transport worden ge
steld naar oorden waar geen
buitenlander tijdens de Eco-92
zijn gezicht toont
„Let maar op mijn woorden.
Óp het traject van het vlieg
veld naar Rio-Centre valt
straks geen straatkind te ont
dekken. Die worden ergens
weggemoffeld in de periferie.
Ook de duizenden bedelaars
zullen elders hun bivak
moeten opslaan". Dit voorspelt
Nederlander Nanco van Buur-
en. Hij woont al zes jaar in Rio
en is directeur van het IBISS,
een organisatie die zich inzet
voor het lot van jonge zwerver
tjes.
Volgens Van Buuren is de
overheid sinds kort als een ra
zende in de weer om opvangte
huizen voor de ontheemde
jeugd uit de grond te stampen.
„Opvallend, hè", zegt de 42-ja-
rige psychiater, Jarenlang is
er weinig actie ondernomen en
plotseling zijn daar dan 24 al-
bergues. En weet je waarom
alle scholen tijdens Eco-92
dicht zijn? Dan zien de buiten
landers niet hoeveel kinderen
hier van onderwijs verstoken
zijn".
Circus
Een gesprekje met een groepje
zwervers op een plein in de
buurt van het Flamengo Park
waar het Global Forum, de pa
rallelle conferentie van de
niet-gouvernementele organi
saties (NGO's) plaatsvindt, be
vestigt de bange vermoedens
van de psychiater. Uit hun
woorden blijkt dat verscheide
ne van hun collega's inmiddels
op 'vakantie' zijn naar een mo
del-tehuis vijftig kilometer
buiten Rio de Janeiro. Volgens
Van Buuren is een heimelijke
campagne van start gegaan,
waarin daklozen wordt voorge
spiegeld dat zij een buskaartje
cadeau krijgen wanneer zij
naar hun geboorteplaats terug
keren.
Even verderop in het plant
soen zitten tien mensen te
kaarten. „Wat wij van de mi
lieuconferentie denken?", her
haalt een van hen, „een circfrs
waarbij met miljoenen wordt
gesmeten!", is het antwoord
van een van de mannen. Zijn
standpunt krijgt alom bijval.
„Mijn vrouw is verpleegster in
een van de arme noordelijke
buitenwijken. Ga daar maar
eens een kijkje nemen, dan zie
je de Braziliaanse realiteit van
alledag. Zieken en zwaarge
wonden liggen urenlang in de
rij op de gang op hun behande
ling te wachten. Laat ze daar
maar eens wat aan doen".
Schoonmaak
Alle kritiek ten spijt komt lui
tenant-kolonel Castro van de
militaire politie, een van de
verantwoordelijken voor uit
voering van de omvangrijke
veiligheidsmaatregelen, met
een ander verhaal op de prop
pen. Hij ontkent ten stelligste
dat zijn manschappen Rio zul
len onderwerpen aan een soci
ale schoonmaak. „De Brazili
aanse grondwet garandeert
recht op bewegingsvrijheid.
Wij opereren binnen de wet en
die zegt onomwonden dat de
portatie verboden is", ant
woordt Castro kortaf op de
vraag wat Rio's tienduizenden
daklozen te vrezen hebben van
het evenement.
Een poging om achter zijn me
ning te komen over excessieve
overheidsinvesteringen om
zeilt hij. „Het is toch logisch
dat wij onze gasten niet ont
vangen in een vies en romme
lig huis. Brazilië is een af
spraak aangegaan met de hele
wereld en die komen wij na",
verweert hij zich.
Spraakzamer is Castro om
trent de voorbereidingen die
getroffen worden om de veilig
heid van de buitenlanders te
garanderen. „Met man en
macht wordt er aan gewerkt
om het hele evenement zo
vlekkeloos mogelijk te laten
verlopen. We zijn er op ge
brand om de wereld te tonen
dat Rio echt niet zo gevaarlijk
is als jullie van de buitenland
se pers doen geloven. Jullie
journalisten blazen de boel
graag op en geven een verte
kend beeld van de werkelijk
heid. Hoeveel Braziliaanse toe
risten worden niet beroofd tij
dens hun vakantie in Europa?
Daar wordt nooit iets over ge
meld in de Europese media",
werpt Castro tegen.
Naar zijn zeggen zullen tijdens
het milieufestijn twintigdui
zend soldaten, mariniers en
politieagenten instaan voor
het welzijn van naar schatting
dertigduizend buitenlandse
gasten. Zij zullen voorname
lijk patrouilleren langs de
veertig kilometer lange weg
die het vliegveld scheidt van
het congrescentrum en in de
luxe wijken, waar de buiten
landers hun hotel hebben.
Om alles gladjes te laten verlo
pen zullen zo'n honderd duide
lijk zichtbare commandopos
ten worden ingericht, die via
radio met elkaar in verbinding
staan. Naast het verlenen van
allerhande assistentie zullen
deze 'eilandjes' vooral dienen
als vogelverschrikkers voor
zakkenrollers en andere crimi
nelen.
Niets wordt, volgens luitenant
kolonel Castro, aan het toeval
overgelaten, getuige het feit
dat de militaire politie tijdens
het milieuspektakel logistieke
ondersteuning krijgt van heli
kopters en pantserwagens.
Voorts zullen speciale video
circuits in de tunnels van de
stad worden geïnstalleerd. Dit
alles om het gevaar voor ont
voeringen vorig jaar wer
den alleen al in Rio 83 mensen
gekidnapt tot een mini
mum te reduceren.
Ondanks alle initiatieven om
Rio de
Janeiro's
wereld
beroemde
Copacabana-
strand. De stad,
waar over twee
weken een
wereld
conferentie
over het milieu
wordt
gehouden,
kampt zelf met
talrijke
problemen.
Door de
toenemende
criminaliteit
mijden
toeristen de
stad.
FOTO: AFP
Rio om te vormen tot een bun
ker, vrezen velen dat de metro
pool zich voor menig buiten
landse bezoeker zal openbaren
als een tropische verrassing,
maar dan in negatieve zin.
Consul H. Smeeman is een van
hen.
Op zijn kantoor met magnifiek
uitzicht op het wereldberoem
de achterland van Rio, ver
klaart de Nederlandse zaakge
lastigde openlijk dat hij be
zorgd is over de veiligheid van
de Nederlandse delegatiele
den. „Vooral wanneer men
's avonds even eruit wil, ben
ik bang dat de narigheid toe
slaat", verzucht hij.
De angst van de consul lijkt
niet ongerechtvaardigd, want
Rio is berucht als een van de;
gevaarlijkste oorden ter we
reld. Nergens leven rijk en arm
zo dicht op elkaar. „Om die re
den", zo verklapt Smeeman,
„tracht ik 's avonds zo weinig
mogelijk buiten de deur te ko
men".
Maar niet alleen de veiligheid
van de delegatie bezorgt de
Nederlandse consul hoofdbre
kens. Hij voorspelt dat het file
probleem zich tijdens Eco-92
in alle omvang zal doen gel
den. Vooral tijdens het vervoer
in de ochtend van de hotels
naar het centrum van Rio ver
wacht hij chaos. Nu al voorziet
hij dat de vele buitenlandse
Geldzucht
Met zoveel gewetenloze
zucht is het niet vreemd
ook de organisatie haar
opeist. Twee maanden gele w
voelde de directeur van
GTN, een instantie die
ciaal door de Braziliaanse
gering in het leven is geroe id,
om Eco-92 van de grond te
len, zich gedwongen om 0|
stappen. De man schoof zir
vrienden tegen vorstelijke
loningen allerlei vette cont ke
ten toe. Geruchten doen
ronde dat op die manier b
dertig miljoen gulden
heidsgeld onder de tafel
dween.
Twee weken geleden liet
rechter alle werkzaamhedfl
het Rio-Centre stilleggen
eiste dat het corruptiesd
daal tot op de bodem zout j®j
den uitgezocht. In een daal ÖB
volgend kort geding dat
overheid aanspande, verkl NI
de een andere rechter de
slissing nietig omdat het
meen belang gevaar dreigd
lopen. Daarmee dreef de
over en dat is maar goed
want de oplevering van
vergadercomplex dreifd;
spaak te lopen.
Inmiddels zijn de verboin
gen bijna achter de rug
vertraging lijkt geen spra
maar of de werkzaam heda 0j
lemaal zijn uitgevoerd zoal
bouwtekeningen het v ng
schrijven, daaraan wordt op
lijk getwijfeld.
Maar wie zal dat een zorg
Wat telt is dat de gasten
vangen kunnen worden,
vuile was houden de Bi
nen nu het liefst binnen,
naam is al genoeg besmet
,d,
;n.I i„
