et is een en al design wat de klok slaat bij de Hema
e
TUINEN
Gipsverband
ongezond voor
verbandmeester
en milieu
LEVEN WELZIJN
23
Boek over boerderijtuinen
li
BOERDERIJ
Nieuwste vliegensvlugge rage: skate-biking
idaeSomo/nt
WOENSDAG 20 MEI 1992
Iris sponhoff
|inisch doet geen mo-
klok meer voor de
2 onder; het mecha-
I bestaat vrijwel in
tijdmeter uit een
t doosje met electro-
I en een batterijtje.
I onderscheid tussen
4ken betreft alleen
tesign.
irstelpende belangstel-
>r de vijfde Hema-ont-
istrijd 'Klok 91-92'.
aan dat elk gebruiks-
;rp. ook een klok, de
uiteenlopende vormen
ijgen. Het winnende
ontwerp uit de design-
trijd van de Hema, is
zijn ontwerper, Martin
epers (27), 'Gnomon'
lewijzer) gedoopt. Op de
is iets terug te vinden
deze oudste vorm van
ipaling in de schaduw
e grote wijzer op de wij-
aat werpt.
ichaduw die overigens al-
decoratief is bedoeld. De
irplaat, met een doorsnee
0 centimeter en een dik-
n 15 millimeter, bestaat
lat gelakt kersehout. De
nkant van de klok schar
en kan daardoor omge-
'orden, zodat de 'Gno-
ook als tafelklok ge-
kan worden. De jury
iet ontwerp 'goed door-
en zorgvuldig uitge-
;sign voldoet volgens de
Irêrder aan de eis, dat er
Licht moet zijn tussen
j kwaliteit en vormge-
f te ontwerpen klok-
(nochten niet duurder
i dan honderd gulden
t k.
1 Scheepers, de ontwer-
E vierdejaars leerling aan
jademie voor Industriële
Ring in Eindhoven. Hij
J vijfduizend gulden ge
len met zijn ontwerp.
I klok-ontwerp de tweede
[van de jury heeft gekre-
il voorlopig een mysterie
omdat de inzender
rolgens de Hema niet aan
Jglementen heeft gehou-
Hij heeft zijn ontwerp
Wijzerplaat
Ontwerp nummer drie is een
tamelijk traditioneel ogende
klok, met een verdiepte wij
zerplaat. De jury oordeelde
dat het hier ging om een 'ar
chetypische klok met mooie
verhoudingen'. De bedenker
is eveneens student aan de
Academie voor Industriële
Vorming Eindhoven.
Eén van de twee eervolle ver
meldingen is een klok die gro
te eenvoud uitstraalt, 'Mr.
Cool' gedoopt door zijn beden
ker, Sven Heesterman (23).
Deze klok bestaat is sober uit
gevoerd en bestaat alleen uit
een brede grote en kleine wij
zer. De ontwerper rebelleert
ermee tegen al het 'ge-design'
van pródukten en wilde niet
nóg 'een drukdoenerige klok
in het jachtige westerse leven'
scheppen. Heesterman is
tweedejaars student aan de
Hogeschool voor de Kunsten
in Arnhem.
Dat juist de Hema de motor is
achter steeds bekender wor
dende ontwerpwedstrijden is
niet zo vreemd, legt een mede
werkster van het winkelcon
cern uit. „Onze inkopers zijn
constant bezig om het assorti
ment behalve op functionali
teit ook op vorm te kiezen".
Een huwelijk tussen handig
en mooi, wordt samengevat in
het Engelse woord design.
Design is lang een onderge
schoven kind geweest bij de
producenten van gebruiks
voorwerpen, vonden ze vijf
jaar geleden bij de Hema.
Daaruit ontstond het idee
voor ontwerpwedstrijden,
voor studenten aan academies
voor industriële vormgeving
en aanverwante ontwerp-op-
leidingen.
De eerste wedstrijd, vijf jaar
geleden, betrof het ontwerpen
van eet- en drinkgerei voor ba
by's. De animo om mee te
doen was wat magertjes. Er
kwamen wel aardige ideeën
uit voort, maar daar bleef het
bij. De Hema koos na het
baby-gerei voor een wedstrijd
regenkleding-design. En het
jaar daarna kon gestreden
worden om het beste ontwerp
voor een hobby/werklamp. De
winnende ontwerpen uit deze
drie eerste wedstrijden zijn
E(
T
De Friteszak om op te eten, wat kleiner dan een plastic
bakje.
FOTO:PR
Friteszak om op te eten
doet 't goed op Floriade
Op de Floriade worden er al duizenden per week
van verkocht: de eetbare friteszak, die op de markt
is gebracht. Het was eigenlijk de bedoeling dat dit
nieuwe produkt van Aviko, waarover we al het een
en ander meldden, veel eerder gelanceerd zou wor
den, maar produktieproblemen bij de fabriek in
Duitsland verhinderden dat.
De eetbare friteszak, waar ook een proef mee wordt
gedaan bij de Efteling, doet denken aan een ijs
hoorntje. De nieuwe 'verpakking' blijkt ook even
kwetsbaar te zijn, want als we de hoorns uit de (ste
vige) verpakking halen, blijkt er nog maar één heel
te zijn. M. Keijer, marketing-assistent bij Aviko, er
kent dat het nieuwe produkt teer is. „Met de uitle
vering wordt ook voorzichtig omgesprongen", al
dus Keijzer.
Bij een test blijkt de eetbare friteszak goed te vol
doen. In combinatie met patat wordt de 'cone', die
bestaat uit aardappelmeel, tarwemeel, plantaar
dige olie en zout, niet slap en de smaak is goed. Het
is de bedoeling dat de eetbare friteszak een milieu
vriendelijk alternatief gaat vormen voor de 400 mil
joen friteszakjes en -bakjes die in de vuilnisbak te
rechtkomen.
Keijzer weet niet of de cafetaria's, die eetbare fri-
teszakken gebruiken hun prijzen verhogen. „De
prijs van een cone ligt iets hoger dan die van een
plastic bakje, maar er gaat ook iets minder frites in.
Meer kan ik er niet over zeggen. De cafetaria's be
palen hun eigen prijsbeleid", aldus Keijzer.
Vormgeving
Dat werd anders na wedstrijd
nummer vier, vorig jaar, waar
bij studenten vormgeving op
dracht kregen een praktische
en mooie fluitketel te ontwer
pen. Het winnende ontwerp,
'Le Lapin', is daadwerkelijk
door een fabrikant in massa
gemaakt en is volgens de
Hema nu een succesvol arti
kel. Het blijft de bedoeling om
design van gebruiksartikelen
onder de aandacht van de op
leidingen en een breed pu
bliek te brengen, benadrukt
de Hema-medewerkster.
Linksboven:
De Gnomon is aan de boven
kant kantelbaar, waardoor er
ook een tafalklok van gemaakt
kan worden.
Boven: Het beste design-ont
werp volgens de jury is de Gno
mon, met een wijzerplaat van
kersehout en zwarte typisch ge
vormde wijzers.
Links: 'Mr. Cool' is een sober
ontwerp dat uitsluitend uit twee
wijzers bestaat: volgens de jury
is dit ontwerp een eervolle ver
melding waard.
FOTO'S: HEMA
Wat het aantal inzendingen
betreft, is de laatste Hema-
wedstrijd als een succes te be
schouwen. De organisatie had
niet bepaald op de 177 klok-
ontwerpen gerekend die zijn
ingestuurd. De ontwerpen,
mogen wat het winkelconcern
betreft, door hun bedenkers
op eigen houtje aan de indus
trie worden aangebodèn. De
nummer één, de Gnomon
vormt daarop echter een uit
zondering, want die laat de
Hema mogelijk voor haar ei
gen winkels produceren.
Alle klokken, waaronder heel
veel curieuze, zijn tot en met
28 juni te bezichtigen in het
Centraal Museum aan de Ag-
nietenstraat in Utrecht.
'Iets anders', maar niet
echt een aanvulling op
tuingebied. Zo kan het
boek 'Boerderijtuinen'
van Arend Jan van der
Horst (redactie) en Mar
cel Malherbe (fotografie)
misschien wel het beste
worden omschreven.
Het boek draagt als ondertitel
'Inspirerende tuinindeeën
voor boerderijen en landelijke
huizen' en geeft weer wat het
beste met grotere lappen
grond kan worden gedaan,
zonder dat het landelijke ka
rakter verloren gaat. Zo kan
een hooimijt bij voorbeeld uit
stekend dienen om een auto
(die natuurlijk in het landelij
ke beeld beslist niet past) te
verbergen.
Verder wordt aangeraden
voorzichtig te zijn met orna
menten in de tuin, want die
kunnen wel eens te chique
zijn voor de landelijke sfeer
en die zelfs geweld aan doen.
Behalve dit soort zaken wor
den in 'Boerderijtuinen' ook
dingen behandeld die interes
sant kunnen zijn voor de be
zitter van een 'stadstuin'. De
informatie die wordt gegeven
in de hoofdstukken over on
der meer hagen, de bloemen
tuin, snijbloemen en de krui-
Omslag van het boek 'Boerderij Tuinen'.
dentuin zijn zonder meer ook
interessant voor mensen die
geen boerderijtuin bezitten.
Maar zij kunnen natuurlijk
ook een gespecialiseerd boek
FOTO:PR
over één van deze terreinen
raadplegen. 'Boerderijtuinen'
is prachtig uitgevoerd, met
een groot aantal kleurenfoto's
en is verkrijgbaar voor 49,90.
Verzorgende pródukten van Cutex voor de nagels
Het cosmeticamerk Cutex
presenteert dit keer een Natu
ral Nails nagelverzorgings-
programma, dat bestaat uit
een nagelverharder, twee
Strong Nail nagellakken en de
Nailtip White. De verzorging
van de nagels begint met het
opbrengen van de Nail
Strenghtener. Bij regelmatig
gebruik moet deze lak voorko
men dat de nagels splijten en
breken.. Nadat de lak is opge
droogd, kan de Nailtip white
worden opgebracht op het wit
te topje van de nagel. Op die
manier wordt het wit van de
nagel geaccentueerd en ziet
hët geheel er extra verzorgd
uit. Het is overigens wel zaak
de Nailtip White nauwkeurig
aan te brengen; anders wordt
al snel het tegenovergestelde
effect bereikt. Na de Nailtip
White kan de Cutex strong
nail 106 worden gebruikt, een
crèmekleurig roze nagellak of
de strong nail 155 die een sa
tijn witte kleur heeft. De
Strong nail collectie is ver
krijgbaar bij drogisterij en wa
renhuis. De nail strengthener
is 8,95, de Nailtip white kost
en de Strong nail nagellak
kosten beide 9,50.
Nieuwe geur
van Chloë
Het Franse modehuis
Chloë brengt een tweede
geurlijn op de markt. De
eerste droeg alleen de
naam van het huis dat ooit
door Jacques Lenois en
Gaby Aghton is opgericht.
De nieuwe lijn heet Narcis-
se en bestaat uit een par
fum 145,00), een eau de
toilette (vanaf 45,00) en
een bodylotion 59,00).
De nieuwe lijn heeft een
jonge, bloemige geur.
Cartier voor mannen
Cartier heeft een idee voor
een (duur) geschenk voor
Vaderdag. De nieuwe par-
fumlijn van Cartier heet
Pasha, is pittig van geur en
zit in een mooie flacon. Be
halve voor mannen, zou de
lijn ook heel geschikt kun
nen zijn voor vrouwen. En
kele prijzen: een navulba-
re flacon van 50 ml kost
295,00 en vaporisateur
van 100 ml 145,00.
In de Pasha-lijn is ook een
verzachtende aftershave
verkrijgbaar (100 ml) voor
95,00een scheergel voor
40,00 en een deodorant
stick van 75 ml die ook
40,00 kost.
'Koffertje'
Het is geen doos bonbons
(al lijkt het er wel erg veel
op) en de meeste 'testers'
ter redactie vinden de in
houd van de 'moederdag
doos' van Moschino niet
bepaald lekker ruiken.
In de goudkleurige doos
bevinden zich een klein
flesje eau de toilette, een
lait parfumé een bain
moussant parfumé en een
(hartvormig) Zeepje, waar
op 'Moschino loves you'
staat. De flesjes zijn uitge
voerd in de kleuren roze
en goud en zien er nogal
kitscherig uit. De prijs van
het koffertje is 24,95.
Dbbert-Jan, Thomas en Mi
ll lopen voorop in nieuwe
ziet ze steeds meer. Op as
twegen, in winkelcentra en
lege schoolpleinen. Overal
ar de straat een beetje glad
duiken ze op. De skate-bi-
die jongens bewegen zich
egensvlug op éénwielers en
'en er de gekste dingen mee
Skate-biking is de aller-
euwste rage en skate-biking
'cool'. Robbert-Jan Pierik
0) en de broertjes Thomas
(10) en Michiel (12) zijn hele
maal gek van skate-biking.
Michiel: „De skate-bike is een
fietswiel dat ondersteund
wordt door skate-board-wiel-
tjes. Het is de bedoeling datje
zo snel mogelijk je evenwicht
vindt". De skate-bike komt
oorspronkelijk uit Amerika en
is al een paar jaar in Neder
land te koop. „Ik heb 'm een
jaartje terug van mijn ouders
gekregen. Maar de laatste
paar maanden heb ik er pas
echt veel op gefietst", vertelt
Robbert-Jan enthousiast. Ook
Thomas heeft de afgelopen
weken veel gefietst: „Je leert
het dan steeds beter. Je kunt.
er ook meer mee".
Skate-biking is volgens de
jongens een sport want je hebt
er een goede conditie voor no
dig. Je hele lichaam is name
lijk tijdens het 'biken' in be
weging. „Allereerst moet je je
evenwicht vinden, dan moet
je vaart maken. Je lichaam be
paalt steeds welke richting je
op gaat. Je beweegt je dus veel
meer dan op bijvoorbeeld een
mountain-bike", legt Michiel
uit.
Asfaltwegen zijn het fijnst om
op te skate-biken. Thomas:
„Die zijn glad. Met bobbels in
de weg kom je veel moeilijker
in evenwicht".
„In Nederland is nog geen
echte club voor skate-bikers.
Er zijn wel demonstraties. Die
jongens, di£ kunnen echt
veel. Als ik dan zo'n super-
sprong zie op één van die de
monstraties, dan denk ik: zo
goed wil ik ook worden", ver
telt Michiel. Robbert-Jan
heeft dat niet: „Nee hoor, ik
doe het gewoon voor m'n lol.
Ik denk dat iedereen kan ska
te-biken. Maar je moet je er
voor interesseren, je best er
voor doen".
Met de skate-bike mag je niet
op de weg fietsen. Robbert-
Jan: „Dat is veel te gevaarlijk.
Wanneer je bijvoorbeeld van
de trapper afglijdt dan klap je
voorover. Als er dan een auto
of een fiets voor je rijdt, kun je
'behoorlijk naar terecht ko
men.' Het leuke van de skate-
bike is datje maar op één wiel
fietst. Michiel: „Ómdat je
geen stuur hebt, kun je rustig
een ijsje eten of het bandje
van je walkman omdraaien.
Sommige mensen kijken je na
als je langs fietst. Dat vind ik
wel grappig. Anderen willen
het ook 'ns proberen. Dat ska
te-biken is gewoon cool!".
Niet zeuren
voor de spiegel ft
door RENE DE COCQ
Als we in de spiegel van de kapper kijken, zien we
onszelf, omhangen met een laken. Om ons heen
draait de kapper m/v) die met allerlei
hulpmiddelen en gereedschappen (kam, schaar,
spelden, föhn, lak) probeert onze weerbarstige
haardos een modieuze eigentijdse uitstraling te
geven.
Een echt verheffende aanblik is het niet. Zeker
niet als je bijziend bent en daar brilloos en min of
meer hulpeloos die schim in de spiegel ziet zitten,
in de bange hoop dat de haardesigner er geen
onherstelbare puinhoop van knipt.
Toch schijnt het aanbeveling te verdienen. Kijk
eens wat vaker in de spiegel van je kapper, roept
de Algemene Nederlandse Kappers Organisatie al
een paar jaar indringend in het rond. Een niet
geheel van eigenbelang ontblote slagzin,
uiteraard, want elke keer dat je de salon
binnenstapt rinkelt de kassa.
Onlangs hebben de samenwerkende Algemene
Nederlandse Kappers een heus public-relations-
adviesbureau in de arm genomen. Want ze weten
vanuit hun jarenlange conversatie-ervaring in de
salon natuurlijk wel alles over de grillen van het
Nederlandse weer, de sport van het afgelopen
weekeinde, de nieuwste vakantiebestemmingen
en de modale automobiel, maar als er voorlichting
over het eigen kappersvak moet worden gegeven
is een buitenstaander nodig.
Vandaar dat iedereen die iets weten wil over welk
aspect van haarverzorging in het bijzonder ook,
dan wel het kappersvak in het algemeen
(vakmanschap, opleidingen, milieu- en
gezondheidsaspecten) zich voortaan moet melden
bij het ingehuurde bureau, en daar de kapper niet
mee moet lastigvallen. Die moet kammen,
wassen, krullen, knippen en spuiten, en heeft
liever niks anders aan zijn en uw hoofd.
Voorde volledigheid: het bureau zit in
Amsterdam, heet Van Assendelft Kroone
Communication Consultants (jawel) en heeft als
telefoonnummer 020-6649484.
Wanneer iemand iets
breekt, dan komt hij of
zij terecht in het zieken
huis en daar wordt been
of arm in het gips gezet.
Elk ziekenhuis heeft
daarvoor vaak in de
polikliniek een aan
tal gipsverbandmees-
ters in dienst.
Uit een onderzoek van de
Wetenschapswinkel van de
Technische Universiteit
(TU) Delft blijkt dat dit geen
ongevaarlijk beroep is. De
resultaten van het onder
zoek zijn onlangs gepubli
ceerd in het wetenschapsma
gazine Delft Integraal.
Uit het onderzoek van de TU
Delft blijkt dat een een niet
onaanzienlijk deel van de
gipsverbandmeesters last
heeft van huidklachten. Van
hen kampt 23 procent met
'duidelijke huidklachten',
terwijl 28 procent 'vage huid
klachten' heeft. De beroeps
groep heeft tien keer zoveel
last van eczeem aan de han
den als het landelijk gemid
delde. Bovendien zijn gips
verbanden waarin kunststof
is verwerkt beslist milieu
onvriendelijk te noemen.
Zowel de produktie als de af
valverwerking van verban
den zijn belastend voor het
milieu. Gebruikt gipsver
band blijkt niet goed voor
hergebruik en de componen
ten zijn niet afbreekbaar.
Gebroken
Jaarlijks belanden vele tien
duizenden (winter)sporters
en verkeersslachtoffers met
gebroken benen, armen en
erger bij de gipsverband-
meester. Die legt voor elk
type breuk de geëigende ver-
bandcombinatie aan: na-
tuurgips met katoen/cellulo
se verband; natuurgips met
melaminehars en katoenen
verband; of poiyurethaan-
schuim.
De patiënt heeft zeker baat
bij een 'gips'-verband, de
verbandmeester daarente
gen niet. Iedere combinatie
brengt specifieke gezond
heidsrisico's met zich mee,
aldus Delft Integraal. Het
natuurgips maakt de huid
overgevoelig omdat de huid
daardoor uitdroogt. Gips met
melaminehars scheidt bij
natmaken formaldehyde-
damp af, waarvan wordt ver
moed dat het kankerverwek
kend is.
Het polyurethaan (PUR-
schuim) ontstaat door sa
menvoeging van twee com
ponenten. Het wordt ge
bruikt in dubbelwandige
kousen voor loopgips, die
snel om het gebroken lede
maat worden dichtgeritst.
Het gezwollen schuim hardt
daarna in enkele minuten
uit. Bij dat proces komt iso-
cyanaat vrij. De weekma
kers, brandvertragende mid
delen en kleurstoffen in het
'PUR-gips' leiden tot aller
gieën en ontstekingen aan
luchtwegen en ogen. Bij vijf
tig procent van de verban
den wordt PUR-schuim ge
bruikt. Ook het werken met
ontvettingsmiddelen als
ether en wasbenzine voor be
tere hechting van plakband
op de huid, levert een gevaar
op voor de gezondheid van
de gipsverbandmeesters.
Ontsteking
De Delftse onderzoekers
constateren dat de risico's
niet alleen ontstaan bij het
aanleggen van het verband,
maar evengoed bij het ver
wijderen ervan. Het aanleg
gen veroorzaakt namelijk
huidklachten en irritatie aan
ogen en luchtwegen, bij het
verwijderen zijn de gezond-
heidsrisisco's vooral het ge
volg van stofvorming door
zagen. Een zaagklus kan op
lopen tot tien minuten, waar
bij er in de helft van de ge
vallen nog wordt gewerkt
met apparatuur zonder sto
fafzuiging.
In korte tijd wordt dan een
grote hoeveelheid stofdeel
tjes ingeademd, met als ge
volg irritaties aan luchtwe
gen en ogen. Regelmatige
blootstelling aan dergelijke
hoeveelheden stof kan onder
meer leiden tot astmatische
bronchitis en tot ontsteking
van het oogbindvlies.
Hoewel alle stoffen een ze
ker arbeidsrisico opleveren,
is niet met zekerheid te zeg
gen welke stof welk aandeel
in de problematiek heeft. Uit
onderzoek blijkt dat de gips
verbandmeesters redelijk op
de hoogte zijn van de risico's
van de gipsverbanden, maar
minder van het werken van
de ontvettingsmiddelen.
Het leggen van de relatie
tussen klacht en produkt
wordt door al die factoren
moeilijk. Het is echter zeker
dat de klachten verband
houden met de uitoefening
van het beroep.
Als de verbandmeesters en
kele dagen niet werken, ver
minderen de klachten bij de
helft van hen. De aanbeve
lingen liggen voor de hand:
handschoenen dragen, zaag-
apparatuur met stofafzui
ging en zeer goed ventileren.
De lucht in de verbandka-
mer moet ten minste vijf
keer per uur worden ver
verst.
