omputers moeten 50.000
udieboeken vervangen
osten van aidszorg verviervoudigen
KEMA wil snel duidelijkheid over'zelfontbrandende' tv's
Minister Pronk
draagt bijna niets
bij aan hulp voor
Oostbloklanden
idacGouocwit
BINNENLAND
Drinkwater uit IJsselmeer
soms maandenlang te zout
lï
g-
;che
DINSDAG 19 MEI 1992
OV: forensen moeten
ten de stad parkeren
pJluAAG - Er moeten parkeergarages rondom de
entra worden gebouwd en parkeertarieven
n in bepaalde gevallen omhoog. Dat vindt het Ko-
jke Nederlandse Ondernemersverbond (KNOV)
gisteren gepubliceerd rapport. Forensen nemen
oorti 1S het verbond, dat de belangen behartigt van de
geen en middelgrote ondernemers, onnodig veel par-
staal aatsen in beslag en dat is slecht voor de noodza-
doorstroming van het andere verkeer. Zij
van het KNOV hun auto buiten het centrum
~r*en in daarvoor te bouwen parkeergarages. Dit
ie ok voor mensen die langere tijd willen winkelen.
naar oeten de^e parkeerplaatsen goed te bereiken zijn
?was >t openbaar vervoer. Het KNOV reageert hierbij
wem parkeerbeleid van het kabinet, dat auto's zo veel
n Eu Ük uit de binnenstad wil weren en het openbaar
>rwil stimuleren.
Surséance
Tijdens een
redactievergadering
van de Krant op
Zondag werd
gistermiddag het
personeel
geïnformeerd over de
procedure bij het
arbeidsbureau.
Afgelopen vrijdag werd
bekend dat de krant
surséance van betaling
heeft aangevraagd. Op
de achtergrond staan
uitgever Pieter Storms
(I) en directeur Ton van
Grieken (tweede links).
FOTO: ANP
Banken verliezen
stille reserves
DEN HAAG De Nederlandse
banken moeten met ingang van
1998 hun stille reserves openba
ren. Minister Kok van financiën
stelt dit in de memorie van ant
woord op een wetsvoorstel voor de
wijziging van jaarrekeningen van
de banken.
De banken zouden de stille reser
ves al in 1994 moeten afschaffen,
maar er geldt een zogeheten over
gangsregime tot 1988. Kok stelt dat
de maatregel nodig is door de Eu
ropese eenwording. Van de twaal
lidstaten hebben alleen banken in
Nederland en Duitsland nog stille
reserves.
HAARLEM/ANDIJK Het drinkwater uit het IJsselmeer heeft
de afgelopen jaren soms maandenlang de normen voor natrium
en chloride overschreden. Het ministerie van volksgezondheid
en milieu heeft de maximaal aanvaardbare concentraties
moeten verruimen, maar ook deze 'opgerekte' grenswaarden
zijn inmiddels genaderd. De Noordhollandse waterleidingbedrij
ven. die drinkwater voor circa twee miljoen mensen uit het IJs
selmeer betrekken, meten elk jaar tussen september en februari
stijgende concentraties chloride, natrium en landbouwgif in het
drinkwater. Technische voorzieningen konden niet voorkomen
dat het ministerie de maximaal aanvaardbare concentratie voor
zout noodgedwongen moest verruimen van 120 naar 150 milli
gram per liter water. Overschrijding van de 150 milligram-norm
is verboden. Natrium is schadelijk voor de gezondheid van men
sen, die wegens te hoge bloeddruk zijn aangewezen op zoutarme
voeding. Stijgende concentraties chloride leiden tot meer roest-
vorming in metalen waterleidingen.
kom
iet
ïplic
r Slo
IER G. SMIT
?rk
vergelijkbare computer lingen in het middelbaar be-
beschikken. Huiswerk wordt roepsonderwijs lekker te kun-
iERDAM De muis
edda°P scherp, de anti-vi-
van »ftware is alert. Het
de,l- en huiswerk be
lief één druk op de
waai'
?d.
Brit! toekomstmuziek maar
tastbaar gereedschap
e 21e eeuw, meldt het
T al Projectenbureau Be-
e iderwijs (CPB). Dat
d st< randaag in Amsterdam
r de euw, grootschalig com-
Hen roject voor het middel-
>as ti beroepsonderwijs
da ehouden onder de swin-
naam BoLeero (Be-
nderwijsLeerobject).
t thuisgebruik van com-
door studenten te sti-
?n is m, biedt het CPB een
es il pakket van software
Kro iputers aan om te kopen
j? j isen.
;taat var^n§en van het CPB
iat het leerproces stag-
ils leerlingen op school
icht omgaan met
maar zich thuis moeten
KroJen met traditionele boe-
tste 'er verhoging van het
doo dement is het noodza
ng lat leerlingen thuis over
gedaan met behulp van speci
fieke courseware (cursus op de
computer) en daarop toegesne
den studieboeken". Dat is pas
efficiënt werken, vindt het
CPB. Bovendien bevordert de
invoering van één standaard
computer thuis en op Neder
landse scholen de ontwikke
ling van leermiddelen. „In het
Nederlands beroepsonderwijs
zijn onvoldoende leermidde
len voorhanden om leerlingen
optimaal een vak te kunnen la
ten leren. Nederland kan zich,
mede uit concurrentie-overwe-
gingen, in een verenigd Euro
pa geen opleidingsachterstand
permitteren".
Vele stimuleringsregelingen
van de overheid ten spijt is het
in Nederland droef gesteld met
het gebruik van computers in
het onderwijs, laat staan thuis.
Slechts één op de 22 leerlingen
beschikt over een PC. Een
schril contrast met andere lan
den zoals Duitsland (één op de
twee leerlingen) en de Vere
nigde Staten. In dit laatstge
noemde land is zelfs sprake
van twee computers voor één
leerling.
Het CPB wil meer 'Amerikaan
se toestanden' en denkt een
groot deel van de 500.000 leer-
nen maken. Daarom is het 'Bo-
Leero-project' ontwikkeld. „De
renaissance in het onderwijs",
aldus de peptalk van initiatief
nemer CPB en de makers Oli
vetti Systems Networks Ne
derland en Widenhorn Indus
triële Automatisering. Dit con
sortium van onderwijs en
bedrijfsleven streeft ernaar in
het eerste jaar 10.000 leerlin
gen en docenten te voorzien
van een BoLeero-PC, die spe
ciaal voor onderwijsdoelein
den is ontworpen. Volgens een
voorzichtige schatting van het
CPB kan het aantal deelne
mers in drie jaar oplopen tot
50.000. Het project biedt voor
een prijs van ongeveer 1800
gulden niet alleen een j86-sx
(snelle) computer aan met
anti-virus-software, een muis
en extra geheugen, maar ook
relevante, reeds geïnstaleerde
software en speciale onder-
wijsboxen met courseware en
daarbij behorende studieboe
ken. Onder meer zijn onder
wijsprogramma's voor ontwer
pen, tekening lezen, en simu
latie in voorbereiding.
Vinger in de pap
Dat het PC-project meer kans
van slagen heeft dan z'n voor
gangers, komt volgens de initi
atiefnemer omdat regelingen
in het verleden te veel gericht
waren op scholen als geheel en
niet op de leerlingen zelf. Op
school wordt wel prachtig acht
uur informatica-onderwijs ge
geven voor het bijbrengen van
basiskennis, maar het ont
breekt aan mogelijkheden om
deze kennis thuis in de prak
tijk te brengen. „De aanpak
van het BoLeero-project ver
schilt dan ook wezenlijk met
eerdere informatica- stimule
ringsprojecten". Zowel in de
benadering van de leerling als
in de opzet. Het onderwijs
heeft bij de voorbereiding een
flinke vinger in de pap gehad.
„Het is voortgekomen uit het
onderwijs, waarbij zowel het
bedrijfsleven als het onderwijs
zelf heeft meegedacht over de
randvoorwaarden". Inmiddels
hebben zes grote onderwijsin
stellingen in Nederland zich
bij het BoLeero-platform aan
gesloten: het Twentse mbo in
Enschede, de Streekschool
Emmen, het Damlandcollege
in Zaandam, het RIVB in Eind
hoven, het Zeelandcollege in
Middelburg en de Streek
school Elandstraat Amster
dam. Besprekingen met scho
len in Den Haag en Rotterdam
zijn in een vergevorderd stadi
um.
Brandweerjuweel
Het pronkstuk op de beurs voor brandpreventie, brandweer en rampenbestrijding, die in de Rai in Amsterdam wordt gehouden, is de Ahreng
Fox uit 1927. Deze brandweerauto van Amerikaanse herkomst werd tot 1971 in Rotterdam gebruikt. De brandweerbeurs duurt nog tot en met
zaterdag 23 mei.
FOTO ANP
Winters van KEMA in Arnhem
FOTO RON NAGTZAAM
ARNHEM - Bij KEMA in
Arnhem stonden ze mid
den vorige week met de
mond vol tanden toen de
eerste telefonische vragen
binnenkwamen over het
verschijnsel 'zelfontbran-
dende televisietoestellen'.
„We hadden er nog nooit
van gehoord", bekent staf
medewerkster Mirjam
Winters van de divisie tes
ten en certificatie van
KEMA.
Het Arnhemse instituut heeft
zich gemengd in de door de
Haagse brandweer aangeslin-
gerde discussie over het ge
vaar van moderne televisie-ap
paraten met een zogenoemde
'wachtstand'. Het toestel ver
toont bij die stand weliswaar
een zwart beeld, maar staat ge
woon onder spanning en kan
met één druk op de afstands
bediening weer geactiveerd
worden. De Haagse brandweer
veronderstelt op basis van een
serie televisiebranden dat die
wachtstand ervoor kan zorgen
dat het toestel spontaan in
brand vliegt en adviseerde vo
rige week om het apparaat
voortaan weer, net als vroeger,
's nachts uit te zetten. De Con
sumentenbond vond dat de
Haagse brandweer onnodig
paniekzaaiend bezig is, omdat
het verschijnsel nauwelijks
voorkomt. Philips daarente
gen adviseert nu toch maar om
de televisie 's nachts voor de
zekerheid uit te schakelen om
dat het risico van kortsluiting
op de stand-by stand niet 100%
te voorkomen is.
Proporties
Voor KEMA (Keuring van
Electrotechnische Materialen)
was de discussie aanleiding
een onderzoek te beginnen. Er
werd een 06-nummer geopend
waar consumenten wier televi-
sie-met-wachtstand ooit spon
taan in brand is gevlogen, zich
kunnen melden. Gisteren
werd er al 130 keer over gebeld
en daaronder zaten 80 serieuze
klachten. Het is de eerste keer
dat KEMA zoiets doet, vertelt
medewerkster Winters. „We
zijn er niet toe verplicht, maar
we willen meehelpen om de
paniek weg te nemen en de
zaak in de juiste proporties te
zetten". Zowel in het belang
van de consument als KEMA
zelf, voegt ze er meteen aan
toe. „Toen wij de eerste tele
foontjes binnenkregen naar
aanleiding van de publicaties,
voelden we ons eigenlijk in ons
hemd staan omdat we het ant
woord ook niet wisten. We
voelden ons dus ook een beetje
verplicht".
Bij KEMA is zelfontbranding
van televisies een onbekend
verschijnsel. Het opmerkelijke
is dat KEMA alle mogelijke
huishoudelijke apparaten, van
strijkijzers tot magnetrons en
van diepvriezers tot broodroos
ters aangeboden krijgt voor de
(niet-verplichte) keuring, met
uitzondering van televisietoe
stellen en aanverwante appa
ratuur. „Simpelweg omdat ze
niet ter keuring worden aange
boden door de fabrikanten, die
daartoe immers niet verplicht
zijn. Bij andere elektrische ap
paraten zie je dat fabrikanten
het KEMA-keur gebruiken om
zich te onderscheiden van an
dere merken, maar bij
televisies is daarvan vreemd
genoeg geen sprake", aldus
Winters. Dat betekent overi
gens niet dat KEMA niet de
kennis in huis heeft om dit
verschijnsel te onderzoeken.
„We keuren namelijk wel heel
veel televisies voor de interna
tionale markt".
Gissen
Of de wachtstand op het tele-
visietoestel de oorzaak kan
vormen van het spontaan in
brand vliegen van het appa
raat, daarover is volgens Win
ters nog geen zinnig woord te
zeggen totdat het onderzoek is
afgerond. „Het kan natuurlijk
zijn dat aan die stand-by knop
zoveel electronica opgehangen
is dat er een keer kortsluiting
kan ontstaan, maar dat is op
dit moment puur gissen. Daar
voor is het onderzoek ook be
doeld: om inzicht te krijgen in
de omvang en mogelijke oorza
ken van ontbranding van
televisies. En daarvoor hebben
we concrete gegevens nodig,
want aan alleen maar specula
ties heeft niemand iets".
En dat geruchten al snel een
eigen leven kunnen gaan lei
den, weten ze bij KEMA maar
al te goed. „Zo kregen we in de
tijd dat de magnetrons in op
komst waren, veel verontruste
telefoontjes van mensen die
gehoord hadden dat de stra
ling van magnetronovens ge
vaarlijk was voor mensen met
een pacemaker. Daar bleek
achteraf niets van te kloppen".
De mensen die zich op het spe
ciale 06-nummer van KEMA
melden krijgen een enquête
formulier toegestuurd waarop
ze de technische gegevens en
de omstandigheden waaron
der het apparaat in brand is ge
vlogen, kunnen melden. Win
ters en haar collega's realise
ren zich dat het onderzoek wel
eens een enorme klus kan wor
den voor KEMA. „Dat nemen
we op de koop toe".
Energierekening
Consumentenbond-woord-
voerder J.L. de Ridder zegt blij
te zijn dat KEMA dit onder
zoek begonnen is, maar vindt
alle opschudding enigszins
overtrokken. „Uit de statistie
ken blijkt dat televisiebranden
niet of nauwelijks voorko
men." Het gebruik van de
wachtstand is volgens De Rid
der eigenlijk overbodig. „Zet
dat ding toch gewoon uit als je
's avonds naar bed gaat.
Scheelt je nog 27 gulden per
jaar op je energierekening ook.
En het argument dat het beter
voor de televisie is om de aan-
/uitschakelaar zo weinig moge
lijk te gebruiken, is absolute
onzin. Dat dateert uit de tijd
dat de schakelaar nog wel eens
kapot ging als gevolg van slij
tage. Tegenwoordig echter is
die techniek zo goed dat dat
nauwelijks meer voorkomt".
Electronicaverkopers in de re
gio zijn de afgelopen dagen
overspoeld met wagen van
klanten „De telefoon stond en
staat nog steeds roodgloei
end", aldus een verkoper.
„Zelfontbrandende televisies?
Onzin. Wij blijven gewoon ad
viseren de wachtstand te ge
bruiken. Het is een vrij on
schuldig systeempje dat des
tijds geïntroduceerd is om
vochtvorming in de televisie te
voorkomen. Als je die wacht
stand niet gebruikt, verstoor je
het hele systeem van de huidi
ge televisietoestellen".
HAAG De kosten,
le gezondheidszorg
tvoor aids-patiënten
van 20 miljoen gul-
n 1988 tot ongeveer
iljoen gulden in het
L H 000 stijgen. Dat bete-
meer dan een ver-
mdiging.
jkt uit het rapport van de
J [roep Toekomstscena-
ïezondheidszorg (STG),
n 11 Klaag in Den Haag is ge-
van teerd op het congres
rgh n Nederland tot 2000'.
)port verkent de ontwik-
?n rond de aidsepidemie
istrijding tot het jaar
lond die tijd zal het aan-
jfs, spatiënten bij gelijkblij
vende ontwikkelingen zijn op
gelopen tot achtduizend, tegen
160Ü begin 1991.
In het jaarv2000 zullen vanaf
1979 in totaal naar schatting
17.000 mensen met HIV geïn
fecteerd zijn. Tegen die tijd
zijn mogelijk ruim 6500 men
sen aan aids overleden.
Gecompliceerder
Internist dr. J. Lange, hoofd
van het Nationaal Therapie en
Evaluatie Centrum, stelde dat
de ziekte aids veel gecompli
ceerder is geworden door de
toegenomen levensverwach
ting van patiënten. Immers,
nu krijgen patiënten last van
infecties en ziekteverschijnse
len 'waar ze voorheen niet aan
toe kwamen' omdat ze overle
den. Deze verschijnselen (on
der meer kanker) hebben vaak
invaliderende gevolgen, zoals
blindheid en verlamrhing, en
vragen intensieve zorg en spe
cialistische behandeling. Bo
vendien meldt een HIV-geïn-
fecteerde zich sneller aan om
zich te laten testen met het oog
op vroege behandeling. „Het
beslag dat aids doet op de in
tramurale zorg, zal de komen
de jaren niet verminderen,
maar de Nederlandse zieken
huizen zullen er nu ook weer
niet door overspoeld raken",
verwacht Lange. Dr. F. van den
Boom, één van de onderzoe
kers die het rapport hebben sa
mengesteld, meent dat die
kosten hooguit een half pro
cent uitmaken van de in het Fi
nancieel Overzicht Zorg (FOZ)
vastgestelde uitgaven van de
zorg.
„Het is te hopen dat juist waar
in de zorgverlening rond aids
door artsen, hulpverleners en
de betrokkenen zelf zoveel
vernieuwing is bereikt, nu ook
de uitvoerders van dit soort re
gelingen de bezem eens halen
door hun eigen bureaucratie",
zo zei C. Smit van de Neder
landse Vereniging van Hemo-
fïliepatiënten. Een groot aan
tal patiënten is indertijd door
bloedtransfusies besmet ge
raakt met het aidsvirus Hrv.
Deze patiëntenvereniging,
maar ook de HIV Vereniging
Nederland, werden geroemd
door dr. E. Simons, vice-voor-
zitter van de Nationale Com
missie Aids-Bestrijding
(NCAB). „Ons is geen voor
beeld bekend van een zo grote,
constructieve en invloedrijke
patiëntenparticipatie", aldus
Simons.
Over thuiszorg zei Simons dat
die, zeker in gebieden met veel
aidspatiënten, in staat moet
zijn nieuwe technologie zo
als het geven van infusen -
zelf #ter hand te nemen. Ook
andere sprekers meldden dat
de thuiszorg een steeds grote
re rol bij de zorg voor aidspa
tiënten krijgt.
De huisarts heeft verder een
belangrijke rol bij de opspo
ring en begeleiding van HIV-
geïnfecteerden, vindt de
NCAB. Deze organisatie werkt
momenteel aan een advies
over seropositieven die tevens
drugsverslaafd zijn.
SPERENHOBBES
DOOR BILLWATERSON
„Dagbehandeling
vaker toepassen"
UTRECHT - Zo'n 40 procent
van alle patiënten die voor een
volledige opname in de psychi
atrie worden aangemeld, kan
met een dagbehandeling wor
den geholpen. Jaarlijks gaat
het in Nederland om 11.000
mensen. Gevolg hiervan is dat
het personeel en het geld die
nu voor 4.000 bedden in de psy
chiatrie worden ingezet, op
een andere manier zijn te be
steden. Dat staat in het boek
„Opnamevervangende dagbe
handeling in de psychiatrie"
dat staatssecretaris Simons
gisteren in Assen in ontvangst
heeft genomen.
DEN HAAG Minister
Pronk van Ontwikke
lingssamenwerking hoeft
slechts 18,3 miljoen bij te
dragen aan de hulp aan
het vroegere Oostblok.
Het gaat dan alleen om dé
zuidelijke lidstaten van de
Gemenebest van Onaf
hankelijke Staten, de
vroegere Sowjetunie. Op
merkelijk genoeg gaat de
minister wél 75 miljoen
inleveren om de bezuini
ging van minister Ritzen
van Onderwijs te verlich
ten.
Dit deelt Pronk mee aan de
Tweede Kamer in het spoedde
bat dat vandaag wordt gehou
den op aanvraag van Groen
Links. De bijdrage aan onder
wijs is nogal opmerkelijk, aan
gezien premier Lubbers en
vice-premier Kok aanvanke
lijk deden voorkomen als zou
de onderwijsbegroting enigs
zins zijn ontzien ten koste van
Defensie. Dat blijkt niet het
geval te zijn. Aanvankelijk
moest Ritzen van Onderwijs
volgend jaar 400 miljoen bezui
nigen op zijn begroting, maar
dat is nu verlicht tot 300 mil
joen. Ritzen gaf gisteravond
desgevraagd toe aanvankelijk
nogal verbaasd te zijn geweest
over de bijdrage van Ontwik
kelingssamenwerking aan zijn
begroting. Pronk moet verder
nog 50 miljoen gulden extra op
zijn begroting vrijmaken voor
interantionaal milieubeleid.
De hogere bijdragen aan VN-
vredesmachten is afhankelijk
van de internationale.politieke
situatie.
Volgens minister Pronk was de
75 miljoen voor onderwijs nog
net verteerbaar, maar was het
te veel gevraagd ook nog voor
de hulp aan het vroegere Oost
blok geld van zijn begroting
weg te halen. Het bedrag van
100 miljoen dat daar voor no
dig is, is opgesplitst in twee de
len. Voor de zuidelijke lidsta
ten als Turkmenistan en Tadz
jikistan is 18,25 miljoen gere
serveerd dat Pronk van zijn ei
gen begroting wil betalen. De
andere 82,75 miljoen is be
doeld voor de noordelijke lid
staten van de vroegere Sovjet
unie en Oost-Europa. Dat laat
ste bedrag wordt volledig door
Defensie betaald.
Opgelucht
Pronk zei zich gisteravond in
Leeuwarden opgelucht te voe
len. Hij noemde het resultaat
voor de begroting van volgend
jaar echter geen overwinning
op minister Van den Broek van
Buitenlandse Zaken die veel
meer geld van Ontwikkelings
samenwerking voor het Oost
blok had willen gebruiken.
„Deze aanval op de begroting
hebben we afgewend, maar elk
jaar zal het gevecht opnieuw
beginnen. Ik ben in elk geval
blij dat CDA-fractievoorzitter
Brinkman zich nu eveneens
heeft neergelegd bij het resul
taat en eveneens vindt dat de
kou uit de lucht is. Dat zie ik
toch als een belangrijk politiek
signaal", aldus Pronk. Hij zegt
zich geen moment als 'aange
schoten politiek wild' te heb
ben gevoeld.
