Postema als waaghals in portretten-serie Thessaloniki culturele hoofdstad van Europa Spanning 'Op afbetaling' blijft suggestie KUNST/RTV Zes jaar geëist wegens roof van drie Van Goghs Gouden Palm Cannes voor 'Den goda viljan' Christy Moore: Ierse warmte in historische entourage DINSDAG 19 MEI 1992 door RENÉ DE COCO We durven het bijna niet te zeggen na de onstuitbare golven van enthousiasme en bijval die filmer Frans Weisz ten deel zijn gevallen over zijn VPRO-televisieserie 'Bij nader inzien'. Maar we zijn bepaald niet stuk van zijn nieuwe ('Op afbetaling', afgelopen zondag was het tweede deel te zien en komende zondag alweer het slot). Natuurlijk steekt het werkstuk wel met kop en schouders uit boven het merendeel van het belendende televisietoneel. Er valt te genieten van ongewoon sterk spel en schitterende belichting en prachtig camerawerk. Allemaal elementen die ons, vergelijkenderwijs, op het randje van de bank zouden moeten kunnen brengen. En toch, en toch: het kost ons de grootste moeite deze ambitieuze Vestdijkverbeelding uit te zien. Traag is het, en eigenlijk ook behoorlijk saai. Weisz krijgt het deze keer niet voor elkaar de hoofdpersonen echt tot leven te brengen, laat staan hun denken invoelbaar en hun handelen begrijpelijk te maken. Dat is natuurlijk ontzettend jammer. Zeker in het licht van de stortbakken met Nederlandstalig drama die we tegenwoordig over ons heen krijgen leeggegooid. Het meeste daarvan is gemaakt met aanzienlijk minder liefde, zorg, vakmanschap en talent. En geld: van de VPRO-serie straalt af dat er een dikke buidel omroepcentjes voor is opengetrokken. Maar je hoort er bijna niemand over, in tegenstelling tot 'Bij nader inzien' vorig seizoen, die vele weken lang in het middelpunt stond van de belangstelling, op de televisie zelf, bij de gedrukte media, in gesprekken. Al was het maar vanwege de manier waarop de makers toen over het basisgegeven van Voskuil een tweede tijdslaag hadden gelegd. Zo'n gedurfde (en in haar omstredenheid fascinerende) spitsvondigheid zit er deze keer niet in: het tijdsbeeld en de taal van Vestdijks gelijknamige boek zijn redelijk getrouw gevolgd. De verhaallijn en de emotionele problematiek zijn op zichzelf ook heel helder, maar in beeld, geluid, muziek en dialoog wordt door Weisz een thrillerachtige spanning gesuggereerd die door het verloop van de scènes niet wordt ingevuld en dan in haar tegendeel verkeert. Zoiets zal het wel zijn, de reden dat we bij het zien van 'Op afbetaling' ternauwernood ons geeuwen kunnen onderdrukken. Dan beleven we meer kijkplezier aan de dramaserie 'An angel at my table', de in afleveringen gehakte gelijknamige maxi- speelfilm van de Nieuwzeelandse Jane Campion, over het leven van de schrijfster Jane Frame die na een vernederende worsteling met de psychiatrie (ze werd door haar contactgestoordheid als schizofreen gediagnosticeerd) haar leven in een beklemmende De IKON zendt deze prachtige serie ook op zondagavond uit (haast aansluitend aan de VPRO-produktie), zodat het vrij makkelijk vergelijken is. En op vrijwel alle fronten valt die activiteit in het voordeel van 'Angel' uit. Je realiseert je daar ook helemaal niet datje naar een film, naar een reconstructie, naar acteren zit te kijken, je ervaart watje ziet als het echte leven. Dat wordt, we geven het toe, wel aanzienlijk vergemakkelijkt door het feit dat de acteurs allemaal onbekenden zijn. Wat dat betreft heeft 'Op afbetaling' natuurlijk'de handicap dat, om maar eens wat te noemen, Coen Flink al héél goddelijk moet acteren om je zijn Opa Buis te doen vergeten. En Willem Nijholt, en Renée Soutendijk, we kénnen hen gewoon te goed. Al spelen ze goed, en dat doen ze. Voorgoed begrip: we hebben het bij 'Op afbetaling' nog wel steeds over de eredivisie van het Nederlandse drama; daar valt niet veel op af te dingen. Want watje elders te zien krijgt kan in de meeste gevallen nog niet eens de vergelijking met de gemiddelde onderafdeling van de amateurs doorstaan. Daarbij willen we dan niet eens (herhaald) zeuren over 'Goede tijden slechte tijdenwaarvan de succesformule sinds kort ook in het Duits is vertaald, te zien op RTL Plus; Gute Zeiten, schlechte Zeiten, het woord zegt het al). Maar we zagen vrijdag een flard van 'Geluk bij een ongeluk', de televisieregistratie van een zaalklucht met Piet Bambergen en Johnny Kraaykamp De Jongere. Deze vermelding volstaat: we hebben daarna heel slecht geslapen. Commissariaat voor de Medi wil uitbreiding bevoegdhede HILVERSUM De wette- heeft. Voor hem is het di lijke taken en bevoegdhe- ,dat ee,n omroep niet den van het Commissari- "«duizend fMen een j ,/r j- gramma kan laten maken, aat voor de Media moeten worden aangescherpt om Hoeveel geld er dan via de controle op de publieke achterdeur wordt binnen omroepen beter te kun- haald valt nu niet te achtt nen uitoefenen. Deze aan- len- Schattingen over de beveling doet het Com missariaat in het maan- vang van het „zwarte cin wil Geurtsen ook niet mak T Ontstaat die duidelijkheid dag verschenen Jaarver- dan zou het Commissariai slag 1991. werkelijke waarde van klachten in Hilversum di Het Commissariaat wil daad- omroepen geld te kort k werkelijk greep krijgen op de kunnen bepalen. Het maal „zwarte" geldstromen binnen de ogen van Geurtsen n de publieke omroep. Verder wat uit of van de 900 mil zou voorzitter A. Geurtsen het die in Hilversum omgas een goed zaak vinden de ver- procent uit ander bronnei deling van de etherfrequenties beschikking kan komen o bij het Commissariaat te leg- het percentage uit spons gen. Het Commissariaat heeft nul is. Bij meer duidelijk in de vier jaar van zijn bestaan over sponsoring kan vol ervaren niet genoeg wettelijke Geurtsen ook beter invul instrumenten te hebben. Uit worden gegeven aan de het jaarverslag blijkt overi- pese sponsorrichtlijn. Ou gens wel dat waar het Commis- pen zijn verplicht sponso sariaat wel kon optreden, de vermelden. Geurtsen achl Raad van State de besluiten noodzakelijk dat op dit pui van het Commissariaat meren- wet wordt gewijzigd. Hij deels in stand heeft gelaten. In daarvoor twee mogelijkhe negen van de dertien door de Of in de wet wordt de verf Raad van State behandelde be- ting opgenomen dat het roepen werd het Commissari- missariaat de boeken van aat in het gelijk gesteld. buiten-producent kan in Of de omroepen krijgen d« PrnhWm plichting in contracten buiten-producenten de Voor Geurtsen blijft het een waarde op te nemen dat probleem dat er in Hilversum Commissariaat -indien geld circuleert waar het Com- wenst- nadere informatie missariaat geen greep op krijgen. EfiidaeSouoant DEN BOSCH - Aanklager mr. E. Klop heeft gisteren voor de rechtbank in Den Bosch zes jaar geëist tegen een 37-jarige man wegens roof en opzet tot heling van drie schilderijen van Vincent van Gogh uit het Noord-Brabants Museum in juni 1990. Van de gestolen schilderijen uit het museum in Den Bosch, met een geschatte waarde van tussen de tien en vijftien miljoen gul den, is alleen 'De spittende boerin' teruggevonden in een kluis in het Belgische Eeklo. De verdachte Ontkende gisteren de roof. Hij bekende wel de opzet tot heling van de in Eeklo teruggevonden Van Gogh. Het bleef bij opzet omdat het niet lukte de schilderij en in het illegale circuit van de hand te doen. De zaak tegen de andere hoofdverdachte werd aangehouden. Hij werd wel als ge tuige gehoord in de zaak tegen de 37-jarige verdachte. Deze man wordt ook verdacht van de diefstal in oktober 1988 van onder meer een schilderij van Frans Hals uit het museum in Leerdam. Deze zaak komt in juni voor. Volgens de politi'e en Justitie zijn beide heren zware beroepscriminelen. Aanmoedigingsprijs Muziek voor Jan van de Putte AMSTERDAM Het Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft de Aan moedigingsprijs Muziek dit jaar toe gekend aan Jan van de Putte (gebo ren in 1959). Hij krijgt de prijs van 5.000 gulden voor zijn compositie 'In hora mortis' voor sopraan en kamer orkest. Dit heeft het fonds gisteren bekendgemaakt. In het rapport van de adviescommissie staat onder meer dat 'In hora mortis' een werk is „van geladen klanken, gedurfd van opzet en trefzeker in zijn realisering". Het muziekstuk ging vorig jaar bij het Ne derlands Balletorkest in première tij dens het Project Jonge Componisten. Bandleider Lawrence Welk overleden LOS ANGELES In zijn woning in Santa Monica is zondagavond op 89-jarige leeftijd Lawrence Welk overleden. Welk heeft gedu rende 30 jaar op de televisie miljoenen Ame rikanen met lichte muziek geamuseerd. De beminnelijke bandleider, die zijn musici op de accordeon begeleidde, reisde 25 jaar door de Verenigde Staten zonder veel indruk te maken. Maar sinds 1951, toen hij in Los An geles voor KTLA op de televisie verscheen, was hij een doorslaand succes. De show werd na twee jaar overgenomen door ABC, en was 16 jaar achtereen te zien als 'The Lawrence Welk Show'. Daarna was de show op een eigen netwerk van 248 stations te zien in de Verenigde Staten en Canada. De laatste aflevering van de 1.542 shows werd uitgezonden op 25 februari 1982. Show Paul van Vliet SCHEVENINGEN Paul van Vliet brengt op 25 juli in het Scheveningse Circustheater zijn nieuwe programma 'Theatershow '92/ 93' in première. In deze show krijgt zijn groeiende publiek iets anders te zien dan men van Van Vliet gewend was. Maar Paul van Vliet blijft wel Paul van Vliet, alleen toont hij in deze show een andere kant van zijn veelzijdige talent. Hij verlaat de losse sketches en komistische typetjes als Bram, de Baron Taets van Avezeathe of Majoor Kees. Hij brengt aaneengesloten associaties met zaken, mensen en hun gevoelens in de jaren negentig. Zijn presentatie is ook veel directer dan voorheen. De afstand tussen to neel en het publiek is kleiner. Van Vliet spe culeert op een een wisselwerking met de zaal. Zijn programma wordt muzikaal om lijst door zijn viermans-orkest onder leiding van John Eskes. BRUSSEL Thessaloni ki wordt in 1997 de cultu rele hoofdstad van Euro pa. De EG-ministers van cultuur, die dit gisteren in Brussel hebben besloten, willen hiermee Grieken land belonen dat destijds het initiatief nam tot deze actie. In 1984 ging als eer ste de eer naar Athene, voorgedragen door toen malig minister van cul tuur Melina Mercouri. Tot 1997 is het schema com pleet met Madrid, Antwerpen, Lissabon, Luxemburg en Ko penhagen, maar de belangstel ling om culturele hoofdstad te worden is volgens een Neder landse EG-diplomaat groot, ook van buiten de Gemeen schap. De ministers willen dan ook dat na 1997 beurtelings een EG-stad en een niet- EG-stad wordt aangewezen. Het hoe ven ook niet altijd hoofdsteden te zijn, zo zei de Portugese staatssecretaris Pedro Miguel Santana Lopez. Portugal is tot 1 juli EG-voorzitter. Nederland opperde het idee twee steden samen uit te roe pen tot culturele hoofdstad. Zo zou Den Haag, dat is genoemd als kandidaat voor 1999, met Praag als tweelingstad in zee kunnen gaan. Andere'mogelij- ke combinaties zijn het Duitse Neurenberg met Krakov (Po len) en Sint-Petersburg dat zelf al Kopenhagen zou heb ben benaderd. Amsterdam was in 1987 culturele hoofdastad van Europa. Thessaloniki, tegenwoordig een belangrijke havenstad met ruim 400.000 inwoners en daar mee na Athene de grootste Griekse stad, prees zichzelf aan vanwege zijn rijke culture le verleden. Thessaloniki ligt in Macedonië waar in de vierde eeuw voor Christus de legen darische Alexander de Grote werd geboren. De ministers willen op de volgende (infor mele) raad, begin september, in het Engelse Birmingham het programma na 1997 verder uitwerken en namen invullen. Kunstmanifestaties Culturele hoofdstad zijn bete kent meestal exposities en al lerlei kunstmanifestaties orga niseren. De EG-bijdrage in de lang niet altijd malse kosten blijft meestal beperkt tot een kwart miljoen gulden, met het idee dat betalende bezoekers voldoende geld in het laatje brengen. Postema op pad. Bezoeken bij Neder landers in het buitenland. RTL4-tele- visie om 21.40 uur. Vanavond. HILVERSUM - „Of ik deze serie van voorlopig elf portretten overleef, weet ik niet. Als ik er zon der kleerscheuren vanaf kom, zal ik dolgelukkig zijn. De eerste ervaringen zijn niet echt gunstig. Zo ben ik op Curasao bijna geconsumeerd door twee bloedhonden en ben ik bij het snorkelen op Aruba bijna verdronken. Ik kreeg de hele Caraïbische Zee binnen", zegt Koos Postema (60). Hij praat op de rustige toon van een doorgewinterde schoolmeester, terwijl hij de herinneringen aan die angsti ge ervaringen onderdrukt. Zijn nieuwe programma, waar mee hij deze zomer over het scherm fietst bij het commer ciële station RTL4, heet 'Poste ma op pad'. En dat is ook wat de voormalige 'Achter het nieuws'-verslaggever doet en heeft gedaan: op pad gaan. „Nee, het is geen originele for mule. Je kunt er net zo einde loos lang mee doorgaan als er voetbalwedstrijden zijn. Daar om praten we over voorlopig elf afleveringen. Voorwaarde voor een vervolg is wel dat we de kijk- en waarderingscijfers die van 'Klasgenoten' benade ren. Anders haken we af'. Beproefd 'Postema op pad' is de beproef de formule van een interview met een Nederlander in zijn ei gen omgeving. Om het voor de kijker nog iets aantrekkelijker te maken, werd voor landgeno ten in het buitenland gekozen. De eerste, die op een uiterst vriendelijke manier aan de tand wordt gevoeld is regis seur Paul Verhoeven, de twee de autocoureur Arie Luyen- dijk, die voor zijn hobby een galerie in Phoenix heeft geo pend en in de etalage een sportwagen heeft staan. Poste ma: „De eerste twee program ma's zijn gebonden aan de ac tualiteit. Verhoeven omdat zijn nieuwste film 'Basic In stinct' net in première is ge gaan, Luyendijk omdat hij een dag later (27 mei) de Indy 500 in Indianapolis rijdt". Andere portretten die de kij ker kan verwachten, zijn die van George Blake (71), de Brit se ex-dubbelspion, die in Mos kou woont en ondanks een nieuwe politieke wind niet meer terug durft, hoewel hij nog graag een keer zijn moe der, die in een Rotterdams be jaardentehuis zit, zou bezoe ken. In vloeiend Nederlands betuigt hij zijn spijt. Ook Ma ria Liberia Peters, de vrouw van de president op Curagao, komt in beeld. Postema: „Op een kokendhete middag breng ik haar een bezoek. Als ik het hek heb geopend en een paar stappen heb gedaan, komen er plotseling twee honden op mij afrennen. In beeld zie je hoe ik hard terugren naar het hek. Als je het ziet denk je: wat staat daar voor een belachelijke man. Later bleek dat ze vopr die twee bloedhonden een kooi had waar normaal gesproken een leeuw of zes in huizen". Hoewel Postema laat weten niet direct voor de publiek strekkers te hebben gekozen, heeft hij toch de kans op een prachtig portret van een ui terst succesvolle Nederlander in den vreemde links laten lig gen. Op bezoek bij Luyendijk in Phoenix bleek dat de cou reur bevriend is met een man, die in twaalf Amerikaanse ste den verantwoordelijk is voor de (bij uitzondering) winstge vende reinigingsdienst. Hij heeft hem niet in beelden ge vangen en gebruikt de factor tijd als excuus. „We hebben voor elk portret vier dagen. De tijd om die man in beeld te brengen was er niet omdat er in die periode al vier andere portretten op stapel stonden". Alle gesprekken worden geïl- Koos Postema in de tuin met Paul Verhoeven. Op de achtergrond houdt producent Peter Wilmer de microfoon omhoog. FOTO: RTL4 lustreerd met fragmenten uit het leven van de hoofdper soon. Bij Arie Luyendijk zijn dat huiveringwekkende wed- strijdbeelden, bij Paul Verhoe ven fragementen uit zijn films. Postema: „Ik houd van dit soort programma's. Voor mij is het een feest als ik met de zil veren doos (waarin de opna- men-apparatuur zit) op reis mag. Het was voor mij een reis terug naar de periode dat ik als verslaggever werkzaam was". Wonderlijk „Ik vind het nog altijd een wonderlijk feit dat Nederlan ders overal ter wereld zoveel prachtig werk doen. Het is dan ook terecht dat ze in beeld wor den gebracht. Ik smul van dit soort programma's. In de keu ze hebben we vooral naar won derlijke mensen gezocht. Dat geeft 'Postema op stap' een ex clusiever karakter dan 'Klas genoten'. Het is dus voor een kleiner, publiek, omdat je al leen kijkt als je geïnteresseerd bent in de persoon. Toch vind ik het lekker dat we ons dat, dankzij het succes van 'Klas genoten', kunnen permitteren. We doen nu wat we graag wil- De komst van 'Postema op stap' betekent niet dat RTL4 met 'Klasgenoten* stopt. Na honderd afleveringen heeft de commerciële zender er nog steeds geen genoeg van. Daar om zijn voor de komende twee jaar veertig nieuwe afleverin gen besteld. De Deense filmregisseur Bille August met zijn vrouw Pernilla. August toont de Gouden Palm die hij kreeg voor zijn film 'Den goda viljan'. foto ap CANNES - De Gouden Palm van het 45e filmfes tival van Cannes is toege kend aan 'Den goda viljan' (De beste bedoelingen) van regisseur Bille Au gust. De echtgenote van de 44-jarige August, de ac trice Pernilla Ostergren- August, die in de film een hoofdrol speelt, sleepte de prijs voor de beste vrou welijke hoofdrol in de wacht. De andere winnaar van het fes tival was een Amerikaanse film over Amerikaanse films: Robert Altmans 'The Player'. De bijtende satire over Holly wood leverde Altman een on derscheiding op voor de beste regisseur en de prijs van de beste acteur voor Tim Rob- bins, die in de rolprent gestalte geeft aan een cynische jeugdi ge producer die betrokken raakt bij een moord. 'Den goda viljan', geprodu ceerd in Zweden en geïnspi reerd door Bergmans ouders Bergman schreef het script vertelt de romance van een arme theologiestudent en een jonge vrouw van welge stelde Zweedse familie in het begin van de eeuw. August is een groot bewonderaar van Bergman. In zijn dankwoord noemde hij hem: „een van de grootste filmmakers van de wereld, die een fantastisch script schreef'. Overigens won August won in 1988 de Gouden Palm ook al eens met zijn film 'Pelle de Veroveraar'. De Grote Juryprijs werd toege kend aan Gianni Amelio voor zijn film 'De kinderdief (II la- dro di bambini). Deze film was de enige Italiaanse bijdrage aan het internationale filmfes tival. De jury kon bij het toekennen van de normale juryprijs geen definitieve keus maken. De prijs werd uiteindelijk ver deeld over de Spaanse film 'El sol de membriilo' van Victor Erice - de enige documentai re in de competitie - en de Russische rolprent 'Une vie in- dépendente' van Vitali Ka- nevski. De Franse produktie 'Omni bus' van Sam Karmann werd tot de beste korte film verko zen. De speciale juryprijs voor de beste korte film ging naar 'La sensation' van de Belg Ma nuel Poutte. Debuutfilm De Gouden Camera voor de beste debuutfilm ging naar *Mac' van de Amerikaanse fil mer John Turturro. 'Mac' is een film over het leven van een man en zijn broers. Torturro stond bij het maken van deze film voor het eerst achter de camera in plaats van er voor. Hij kreeg vorig jaar in Cannes nog de prijs voor de beste man nelijke hoofdrol in 'Barton Fink'. De Amerikaanse cineast James Ivory kreeg de prijs van de 45e verjaardag van het in ternationale filmfestival van Cannes voor zijn film 'Ho wards End'. Concert Christy Moore. Theater Car ré, Amsterdam. Gisteravond. Idoor HANS PIËT Dat de Ierse folkie Christy Moore gisteravond op het podi um van Carré in Amsterdam stond, kan bijna geen toeval zijn geweest. Het koninklijke theater, aan de vooravond van een historische verbouwing, had zich namelijk geen mooie re hekkesluiter kunnen wen sen dan het innemende optre den van de oudere broer van Luka Bloom. Moore zorgde voor Ierse warmte in een histo rische entourage. Vandaag heeft het geluid van de sloophamer de met leven doortrokken gitaar- en zang partijen van Christy Moore verdrongen. Het oude Carré krijgt een nieuw en veel groter podium om straks een stevige concurrent te kunnen zijn bij het binnenhalen van de grote re muzikale produkties. De Ier verwarmde in een uur en driekwartier (inclusief twee toegiften) voor de laatste keer de oude zaal. En hoewel de mensen, uit beleefdheid, niet op de stoelen gingen staan, stonden zij wel op om hem met een ovationeel applaus te belo nen. Geheel terecht overigens, want wat is die Christy Moore een entertainer. Tijdens dit solo-concert wist hij., slechts begeleid door zijn gitaar, de feeërieke sfeer van het immer groene Ierland op te roepen. Voor wie er ooit voet aan wal heeft gezet, waren het (veelal) zoete herinneringen. Hij ont popte zich al snel als een le vendig verteller, die soms ge stoord door wat luidruchtige branieschoppers, zijn verhaal niet altijd kon afmaken. Wat gebeurde er bij voorbeeld in 1971 in die witte Transitbus met vier wielen achterin? Het rijke Ierse leven kwam in al zijn facetten voorbij. Daarbij schuwt Moore de humor, vaak in samenspraak met overma tig drankgebruik, niet. Het werkt op de lachspieren en verzacht enigzins de pijn die ander materiaal domineert. Moore neemt namelijk geen blad voor de mond en zet zijn publiek ook bittere pillen voor zoals dat verhaal van een vijf tienjarig meisje dat een kind moest krijgen. Zijn trommel begeleiding is bijna even hui veringwekkend als deze droe vige geschiedenis. In 'Burning times' verhaalt hij over de steeds slechtere staat van de aarde. En zo zet de zanger, die vooral als vertolker van ander mans materiaal zijn sterkste troeven uitspeelt, de volle zaal een lesje voor en wordt hij ge hoord. Moore is, ook a-capella, vaak sentimenteel doordat hij zijn emoties de vrije loop laat. Maar nergens slaat de weeg schaal door, want dan is er wel weer een grap. En dat hij met zijn ene gitaar een heel orkest vervangt, zegt genoeg over zijn muzikale kwaliteiten. Daar kan menig gitarist nog iets van leren. Christy Moore begeleidde zichzelf op gitaar. foto: PR

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 14