'louseau bouwt een feestje
Amersfoort experimenteert
met interactieve televisie
Gerard Reve gebrandmerkt
in bibliotheek Bunschoten
11
•m\dM<3owiamt
Instwerk Gina Lollobrigida in Sevilla is "aanfluiting" officieel afscheid actrice Ann Hasekamp
KUNST/RTV
"s warm
Sir
nantiek
Relatieproblemen van Kortom boeien maar matig
- „Een aanflui-
Een nutteloze ver-
Een belediging
de nationale cul-
(StéeJDat is volgens acht
parlementa-
Bee- iet kunstwerk van
^^jormalige filmster
Lollobrigida. Het
"ilen van de grootste
ies van het Italiaan-
iljoen op de Wereld-
Eunstelling in Sevilla
oeten worden.
Kamerbreed verdeeld
Bee-
MAANDAG 18 MEI 1992
HEERING
over christen-democraten, so
cialisten en linkse democraten
hebben premier Andreotti, die
ad interim de portefeuille van
Cultuur beheert, gevraagd om
het beeld onmiddellijk te laten
verwijderen en een onderzoek
in te laten stellen naar het tot
stand komen van die „krank
zinnige keuze". Het gewraakte
voorwerp is getiteld 'De
schoonheid van het samenzijn'
en bestaat uit een 500 kilo zwa
re bronzen adelabr met een
vleugelwijdte van drie meter
met op zijn nek een engeltje
dat de armen ten hemel
spreidt. Inderdaad een draak
van een ding dus, waar Italië
weinig eer mee in kan leggen.
'La Lollo' zelf, die overigens
wel een zekere bekendheid ge
niet als beeldhouwster, is een
andere mening toegedaan. Zij
is woedend over de „onfat
soenlijke" vragen van de
volksvertegenwoordigers.
„Hebben ze soms niks beters
te doen? In plaats van dat de
blij zijn dat een beroemde
landgenote zich inzet voor Ita
lië moeten ze me met alle ge
weld beledigen!", brieste de
63-jarige diva die bezweert dat
ze voor haar werk geen cent
heeft ontvangen. „We hebben
mevrouw Lollobrigida niet
persoonlijk willen beledigen",
verklaarde gisteren een van de
acht parlementariërs, de chris
ten-democrate Silvia Costa in
een wat venijnige poging tot
verzoening. „Het valt te be
wonderen dat een vrouw als zij
na de film een nieuwe carrière
wil starten. Het enige wat we
willen weten is volgens welke
criteria de kunstwerken zijn
uitgekozen en waarom andere,
wellicht meer interessante
werken buiten beschouwing
zijn gebleven. Het beeld van
Lollobrigida kon best worden
geëxposeerd als toegevoegde
aardigheid, maar op deze ma
nier is het een extravagantie
waaraan veel mensen van cul
tuur aanstoot hebben geno
men".
UTRECHT - De actrice Ann Hasekamp sluit zaterdagavond in
de Stadsschouwburg in Utrecht officieel haar toneelcarrière af.
Ze gaat met pensioen. Na afloop van de voorstelling 'Ballet' van
Toneelgroep Amsterdam reikt minister d'Ancona haar de ko
ninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje Nassau
uit.
Ann Hasekamp begon haar carrière als volontaire bij de toenma
lige Haagsche Comedie. Na het Rotterdams Toneel (1954-1962)
speelde zij bij Toneelgroep Centrum onder meer in Sartre's
'Huis Clos' en 'De Tuiskomst' van Pinter. Zij werkte regelmatig
met haar echtgenoot Ton Lutz.
In 1969 ging zij naar Zuidelijk Toneel Globe. Voor haar rol van
Waija in 'De Kersentuin' van Tsjechov kreeg zij een Arlequino.
Vanaf het seizoen 1975-76 was zij verbonden aan het Publieks-
theater. Toen dat gezelschap overging in Toneelgroep Amster
dam (TGA) ging zij daarin mee. Bij TGA speelde zij rollen in on
der meer 'Bakeliet'. Met de voorstelling 'Ballet' was de Toneel
groep Amsterdam onlangs present op de Wereldtentoonstelling
in Sevilla. Hasekamp zal ondanks haar officiële afscheid zeker in
gastrollen op het toneel blijven verschijnen.
Stripalbum van Windig/De Jong
bekroond met NZH stripprijs
HAARLEM 'De groote Dick Bosch Almanak', een stripboek
van René Windig en Eddy de Jong is bekroond met de NZH
stripprijs. De prijs werd zaterdagavond uitgereikt tijdens de
Haarlemse Stripdagen.
De makers van het winnende stripalbum kregen een geldbedrag
van 5.000 gulden. Het is de eerste keer dat de Noord-Zuidhol
landse Vervoersmaatschappij (NZH) een stripprijs uitlooft. Het
album was samen met twee andere stripwerken genomineerd
voor de prijs. Dat waren 'Ton Carbon 1: In goed gezelschap' van
het duo Luc Cromheecke en Laurent Letzer en het album 'Moe-
sashi' van Bert van der Meij
Wie van de drie genomineerde albums de uiteindelijke prijswin
naar werd, is bepaald door zowel professionals uit het stripvak,
als de bezoekers van de Haarlemse Stripdagen. De stripdagen in
Haarlem duren nog tot en met zondag. Er zijn een groot aantal
exposities in de stad, er is een groots opgezette ruilbeurs en een
veiling. Organisator is de Stichting Beeldverhaal Nederland, die
de strip onder de aandacht van het grote publiek wil brengen.
'n ^Clouseau. Met Koen Wauters
ris Wauters (toetsen, gitaar,
.b Savenberg (drums), Karl
iasgitaar), Paul Poelmans
en Chris Peeters (gitaar).
<-'aP ieater, Den Haag. Voorpro-
s*aA!Pizza Quick Band. Gisteren.
PIET
het moment dat de be-
sdienst van het Mu-
,:re( ater in Den Haag alle
cini van de roodpluche
1.45, heeft gehaald, vraagt
ejr( ju-zanger Koen Wau-
"61 het publiek zin heeft in
,p< itje swingen. „Met dit
-r moet het dak eraf,
.30
^rac
1 van Westerop (piano) en Do-
,a° Zwartelé: werken van
1 Debussy, Messiaen en
n. Gehoord in Jazzcafé The
den, gistermiddag.
Wan den wijngaard
dus iedereen op de stoelen en
meezingen", laat hij weten.
Even later kan de bewakings
dienst opnieuw beginnen
Clouseau in de Residentie
bouwt een feestje, dat door zijn
gasten puberaal oogt, maar dat
puur muzikaal zijn volwassen
heid allang heeft bereikt. Me
nig artiest kan bij deze Belgen
een lesje nemen in het bespe
len van het publiek Koen Wau
ters regisseert met strakke
hand, sleept er een paar mooie
samenzangen uit, verhoogt on
dertussen de algemene feest
vreugde en houdt iedereen te
vriend. Niet een keer voert het
publiek in al zijn enthousias
me de boventoon. Daar zorgt
Koen wel voor.
Het concert balanceert tussen
rockmuziek en balladen, tus
sen plezier voor twee en emo
tie. Bij Clouseau is het allang
niet meer alleen 'Ik wil van
nacht bij je slapen'. Natuurlijk
worden de herinneringen aan
de eerste liefdes-ervaringen
van het publiek voorzien van
een prachtig muzikaal scena
rio, maar het werk van de Bel
gen heeft ook een wat meer se
rieuze ondertoon gekregen. Zo
draagt het in een rockjasje ge
stoken 'Alarm' een boodschap
met zich mee namelijk; als je
vrijt, vrij dan veilig, en gaat de
wonderschone ballade 'Af
scheid van een vriend' over het
verlies van een goede kennis.
Koen wordt bij dit nummer
slechts begeleid op akoesti
sche gitaar, terwijl een muis
stille zaal met aanstekers in de
hand luistert.
Uitblinken
Clouseau blinkt vooral uit in
zijn samenzang. Hiermee wor
den nummers zoals 'Louise',
'Verlangen' en 'Zo zalig' naar
een hoger plan getild. Steeds
weer weet de groep te verras
sen, wordt het publiek op het
verkeerde been gezet en ne
men Wauters co muzikale ri
sico's. Zo maken ze van 'Wil
niet dat je weggaat' een stevig
rocknummer en krijgt 'Domi
no' een reggae uiterlijk.
Het concert kreeg gisteravond
nog een aardig staartje toen
bleek, dat ook de televisie aan
wezig was. In verband met een
uitzending voor latere datum
kwam in een extra lange toe
gift opnieuw een aantal num
mers van de nieuwe elpee
'Doorgaan' voorbij. Koen dan
ste met de camera-man,
zweepte het publiek nog wat
extra op, maar maakte er na
een uur en vijfendertig minu
ten toch een einde aan. In de
hal wachtten de handdoeken.
T-shirts, speltjes en foto's.
Clouseau is muzikaal allang volwassen
ibruari dit jaar organi
ek Wansink, bijgestaan
MN arc Brookhuis, in zijn
The Duke in Leiden
lerde zondag
Leiden Klassiek'. Klei-
djmbles spelen uiteenlo-
muziekstijlen, waarbij
:r moderne repertoire
rdt overgeslagen. Het
moet er nog een beetje
itralfnnen, het is nog niet
iiaaruk geweest. Maar Wan-
at zich echter niet zo
da9 i zijn stuk brengen en
EKt it dat de loop
,jien izoen wel wat meer in
b en. Het verbaasde hem
wof khuis niet dat er gister-
P° nauwelijks iemand op
c h aantrekkelijke pro-
■ken1 was afgek°men: te-
't Le k weer valt niet op te
Daarom bleven de lui-
deuren ook maar open,
g het concert een nog
karakter dan al de
ïgwas.
Bas van Westerop en
•tl tiste Dominique Zwar-
en er een beetje moeite
hebben. Hoewel het
nergens echt mis ging,
de opperste concen-
rat vooral in de toon
e a^artelé terug te horen
ia at valse lucht hier en
19. soms een ongecontro-
inzet. Westerop hield
de vlakte. Hij vermeed
g]!je miskleunen, maai
ikte zijn spel enigszins
Opvallend genoeg wa-
vooral de romantische
irm^ die hierdoor uit hel
geslagen werden.
Sonate in f kleine
Schumanns Fantasies-
da{- stukken die weinig
nodig hebben om g
$en - knalden er me-
nd® 1 onverwacht stevig uit.
y's Premier Rapsodie
zichzelf, be
daren evenwichtiger. Het
MS was echter de klarinet-
n - lit Olivier Messiaens
'J? rP°ur le f"m du temps'.
juist tijdens dit stuk
"(j'Jnoer van in- en uitlopen-
en ('O, mogen we niet
Dan gaan we toch
onontkoombaar was.
Zwartelé de concentra-
0 >m de dartele passages,
het meer malen te-
ha* ende, schitterende cres-
vo1 >p één toon, heel open te
0-1 Iets om voor binnen te
losi
Gerard Reve is omstreden in Bunschoten
Sï«
3log
BUNSCHOTEN - Het
complete oeuvre van Jan
Wolkers heeft het. Vrijwel
alle boeken van Gerard
Reve, Maarten 't Hart en
Jan Siebelink zijn ervan
voorzien. Ja, zelfs de on
volprezen roman 'Het Ste
nen Bruidsbed' van Harry
Mulisch prijkt ermee. De
blauwe stip.
In de ogen van de christelijke
openbare bibliotheek in Bun
schoten zijn deze werken con
troversieel. Iedereen mag ze
lenen, maar de lezer zij ge
waarschuwd. Er kunnen pas
sages in voorkomen die- grof
taalgebruik bevatten, godslas
terlijk zijn dan wel het idee
van pornografie kunnen ge
ven.
Dat riekt naar discriminatie of
op zijn minst naar betutteling.
„Maar dat is het niet", vindt J.
Caan, voorzitter van het be
stuur van de bibliotheek. „Wij
zien het als* een service aan de
lezer. Het is nu eenmaal een
feit dat sommige zaken in
Bunschoten zeer gevoelig lig
gen.
„Er wonen hier veel gelovige
mensen, die bepaalde boeken
eenvoudig niet in handen wil
len hebben. Zij verwachten
van een christelijke biblio
theek dat er voor hen geselec
teerd is. Dan probeer je een
grens aan te geven wat voor
sommige mensen controver
sieel kan zijn."
Caan benadrukt dat er geen
criteria zijn waarop een boek al
dan niet een blauwe stip krijgt.
„De grenzen zijn niet duide
lijk. Het is elke keer weer een
kwestie van afwegen. Wanneer
is een boek pornografisch? Dat
is moeilijk te bepalen. Het is in
elk geval niet zo dat elk boek
waar een seksuele passage in
voorkomt, wordt voorzien van
een stip."
Gegriefd
De boeken worden in Bun
schoten niet tevoren door een
speciale commissie gelezen op
mogelijke aanstootgevende
zinsneden. Caan: „Het perso
neel bepaalt dat zelf. Soms ko
men ze naar mij toe voor een
advies en dan praten we daar
samen over. Een andere keer
is de klacht van een lezer aan
leiding om anderen voor dat
boek te waarschuwen.
„Ik herinner me de keer dat ie
mand ontzettend boos werd
over een boek waarin, naar zijn
mening, heel cynisch over
geestelijk gehandicapten werd
geschreven. De man had zelf
een gehandicapt kind en voel
de zich zeer gegriefd. Wij heb
ben het boek daarop ook gele
zen en kwamen tot de conclu
sie dat de schrijver juist zeer
betrokken was bij geestelijk
gehandicapten. Zo zie je maar
hoe verschillend boeken te in
terpreteren zijn. Ik weet helaas
niet meer of dat boek nu een
blauwe stip heeft gekregen of
niet."
Omzeilen
A. van der Bijl, leraar Neder
lands op de christelijke mavo
Sytwende in Bunschoten,
heeft dagelijks te maken met
de blauw bestipte boekén. Hij
verbiedt ze niet, maar moedigt
het lezen ervan ook niet aan.
„Ik probeer dergelijke romans
te omzeilen. Je hebt nu een
maal te maken met ouders die
vinden dat bepaalde romans
schadelijk te zijn voor de op
voeding van hun kinderen.
Dat respecteer ik. Het is hun
goed recht.
„Aan de andere kant ga ik ook
niet alles uit de-weg wat con
troversieel zou kunnen zijn.
Een boek als Het Behouden
Huis van W. F. Hermans, waar
in onomwonden kritiek wordt
geleverd op het geloof, behan
del ik uitgebreid in de klas.
Boeken van Gerard Reve zal ik
niet zo een-twee-drie bespre
ken. Ik weet zeker dat ik dan
heel veel vragen en opmerkin
gen van ouders zou krijgen."
Autonoom
Het NBLC, de overkoepelende
vereniging van openbare bi
bliotheken in Nederland, heeft
nog nooit gehoord van stickers
op controversiële romans.
„Naar mijn mening wordt dat
ook in geen enkele andere bi
bliotheek gedaan", zegt woord
voerder Karin Ottenhoff.
„Maar de instellingen zijn au
tonoom. Ze hebben alle vrij
heid om bepaalde boeken te
merken. Wat niet wil zeggen,
dat het NBLC er achter staat.
Wij zullen dergelijke activitei
ten zeker niet stimuleren".
AMERSFOORT - In
Amersfoort begint op 22
mei een experiment met
interactieve televisie. Het
is een systeem waarbij de
kijker zich door middel
van een speciaal kastje en
een afstandbediening kan
'bemoeien' met televisie
uitzendingen. De kijker,'
die tot nu toe zijn mening
moest opzouten, kan di
rect met een antwoord re
ageren.
Dat juist Amersfoort voor dit
experiment is uitgekozen,
komt volgens Rob van der
Made, directeur van de Amers-
foortse Stadsomroep, omdat in
de Keistad „een interessante
dwarsdoorsnede uit Nederland
woont". Het experiment, gaat
van start juist op een moment
dat een Limburgse variant ge
luidloos ter ziele is gegaan.
Voorlopig kunnen achthon
derd Amersfoortse gezinnen
een maand lang deelnemen
aan deze proef, waarbij kijkers
bij voorbeeld kunnen reagerei
op vragen die door de pro
grammamakers worden ge
steld. Maar er kan nog meer.
Zo kunnen de gezinnén die
een interactief kastje krijgen
ook meedoen aan spelletjes als
'Boggle' (van KRO, AVRO,
NCRV), 'Rad van Fortuin' en
'Hitbingo' (RTL4). Ook kun
nen ze, vanuit hun luie stoel,
'meepraten' met 'Kieskeurig'
en 'In Kort Geding' (TROS).
Het is straks uit met de erger
nis over de kandidaat die een
woord niet kan formuleren, tij
dens een letterspelletje. De
taalgevoelige kijker kan direct
zelf toeslaan. In een apart vak
je op het scherm verschijnt
even later de juiste oplossing.
Zo kan de deelnemer aan een
spelletje controleren hoe hij
heeft gescoord. Het is niet uit
gesloten dat er later prijzen
worden uitgekeerd aan de win
naars van een spel.
Amerikaanse vinding
Interactieve tv bestaat dankzij
een Amerikaanse vinding, die
het mogelijk maakt om, tege
lijk met de normale tv-uitzen-
ding, een tweede signaal mee
te zenden. Daarmee kunnen
teksten op het beeldscherm
worden getoverd, die bij voor
beeld door een lokaal tv-sta-
tion kunnen worden gezon
den. De antwoorden of kreten
die de interactieve tv-kijkers
daarop geven, worden opge
pikt door de computer van het
experimenterende bedrijf Veil
Benelux in Amsterdam, dat de
rechten van het syteem heeft
verworven. Het is mogelijk om
de kijkers direct over de me
ningen van hun medeburgers
te informeren of veel later op
papier, via een printer die ook
kan worden geleverd. Het ex
periment in Amersfoort is naar
eigen zeggen het eerste in z'n
soort in Europa. De naam Veil
is een afkorting van Video En
coded Invisible Light.
De Amersfoortse Stadsomroep
staat te popelen om alle moge
lijkheden uit te proberen. Di
recteur Rob van der Made: „Je
kunt bij voorbeeld na een uit
zending over graffitti direct
peilen hoe de kijker daar over
denkt".
Van der Made, voorziet een
gouden toekomst voor interac
tieve tv. Het experiment wordt
door hem daarom met hoog ge
spannen verwachting tege
moet gezien. „De kijker wordt
nog sterker aan de buis ge
kluisterd, omdat hij sterk
wordt betrokken bij de uitzen
ding".
Ook de adverteerders zien vol
gens hem veel in de mondig
geworden televisie-kijker. De
Amersfoortse vestiging van
Mc Donalds maakt al tijdens
het experiment gebruik van de
interactieve mogelijkheden.
Als de Interactief-deelnemer
via de afstandsbediening op de
aanbieding 'Twee hamburgers
halen, één betalen' ingaat,
komt er even later een geprin
te voordeelcoupon van het res
taurant uit het kastje. Plaatse
lijke garagebedrijven, een win
kel, een pizzeria, een verzeke
ringsbedrijf en een bank is de
voorlopige oogst aan adver
Kijkers kunnen straks direct reageren op televisie-uitzendingen van de Amersfoortse
Stadsomroep. foto: koos smid
teerders, die het interactieve
medium tijdens het experi
ment willen gaan uitbuiten.
De eerste interactieve-proef
duurt van 22 mei tot 20 juni.
Binnen die periode wordt op
woensdag-, vrijdag-, en zon
dagavond, direct na het NOS-
journaal van 18.00 uur inge
haakt met een lokale uitzen
ding van één uur. Dat worden
uitzendingen waarin de acht
honderd Amersfoortse huis
houdens zullen worden ge
prikkeld om te reageren via
het kastje en de afstandsbedie
ning. Deelname aan het expe
riment is gratis.
Mocht de interactieve televisie
aanslaan, dan zal er voor het
kastje, dat de sleutel tot de
computer van Veil in Amster
dam vormt, moeten worden
betaald. Hoe veel, kan noch
door Veil noch door Van der
Made in Amersfoort ook maar
enigszins worden becijferd. De
kosten hangen af van de mate
van deelname en van de aan
tallen adverteerders. Boven
dien biedt het systeem ver
schillende diensten en spelle
tjes, waar de abonnee een keus
uit kan maken en die mis
schien apart kunnen worden
betaald.
Raakvlakken
Hoewel niet helemaal verge
lijkbaar, heeft het Amersfoort
se experiment raakvlakken
met een grootschalige poging
in Limburg om televisie-kij
kers meer uit hun toestel te la
ten halen. Dat was Totaalnet,
een experiment dat in 1985
met interactieve televisiedien
sten in Heerlen, Kerkrade en
Maastricht is gestart. Het in
teractieve van Totaalnet be
stond onder meer uit het be
stellen van een film op een be
paalde tijd of het reserveren
van een boek in de lokale bi
bliotheek. Ook kon gebruik ge
maakt worden van een electro-
nische Gouden Gids.
Het experiment, waaraan het
ministerie van Economische
Zaken en de provincie Lim
burg voor 59 miljoen gulden in
de vorm- van een 'zachte' le
ning deelnamen, is eind vorig
jaar in zekere zin als een
nachtkaars uitgegaan. De le
ning van de overheid wordt
vrijwel zeker nooit terugbe
taald. Er werd door Totaalnet
gemikt op 90.000 aansluitin
gen. maar in 1988 waren dat er
niet meer dan een paar dui
zend. De extra mogelijkheden
van de televisie spraken veel
mensen in de provincie niet
genoeg aan.
p-
>ec
eden
Jstralië
actrice
I tfell is
I in een
ooi uis in
aan
verleden,
lell
in meer
ig Duits en
ionale
I speelde
nd idway en in
g i «eries in
151 jaar.
Kortom Produkties speelt op lokatie
'Langsheen een brokkelig pad', twee
dialogen van Simone de Beauvoir en
Martien Douw. Regie: Kees Epskamp.
Met Ping Cleton, Wilco Maas, Servaas
Coumans, Lisette van Hulst en Henry
Verboket. Gezien op 15 mei. Herhalin
gen op 19, 20, 29, 30 en 31 mei. Start
bij café 'De Burcht'.
Lokatieprojecten hebben zo
hun eigen charme. In Leiden
worden we daar niet al te veel
mee verwend, maar nu is er
weer eens een groepje dat the
ater maakt op een karakteris
tieke plaats. Kortom Produk
ties heet het, en de regie is in
handen van. Kees Epskamp,
niet de eerste de beste als het
om Leidse produkties gaat.
Langsheen een brokkelig pad
begint in De Burcht. De vijfen
twintig mensen die een plaats
kunnen krijgen worden daar
ontvangen en naar het geïm
proviseerde theater gebracht.
Dat is inderdaad een plaats
van werk in uitvoering: na een
korte wandeling komen de kij
kers terecht in een soort op
slagplaats die is omgebouwd
tot een atelier. Een schilder
staat er op een trap zijn visie
op een stukje Sixtijnse kapel
te geven, een schrijver zit te
werken bij een kaars in een
fles en een drummer drumt.
Later voegen zich een paar da
mes bij het gezelschap. Dat is
van groot belang, want het zal
een uur lang gaan over de rela
ties van kunstenaars en kun
stenaressen. De basis voor de
voorstelling vormen twee dia
logen, van Simone de Beauvoir
en van de mij onbekende Mar
tien Douw.
Het leven is niet eenvoudig,
dat is snel duidelijk. „Het is
een vloek om onsterfelijk te
zijn" is een van de eerste zin
nen van de voorstelling. De
kunstenaars lijden aan het
kunstenaarschap, dat het aan
gaan van relaties kennelijk
niet makkelijker maakt. Ze
voelen zich verdrevenen uit
het paradijs, zoals in het schil
derij van Michelangelo dat de
schilder namaakt, en zien zich
steeds weer voor de taak ge
plaatst dat paradijs op aarde te
herscheppen. En dat is zwaar
werk. Verder zijn het gewone
mensen, die zich aan- en uit
kleden, tobben over hoe het
moet in het leven, met wie ze
wat wel of niet willen en veran
deren van mening. Het leven
zelf dus.
De enscenering is levendig,
het spel is lang niet slecht en
het door elkaar heen spelen
van de dialogen werkt op zich
ook. maar mijn bezwaar is dat
je zo weinig van deze worste
lende mensen weet dat het wel
erg veel gevraagd is om je bij
hen betrokken te gaan voelen.
Waar komen ze vandaan? Waar
gaan ze heen? Wat maken ze
precies? Wij weten het niet.
Wat er dan overblijft is de
tekst. Voor mij had die te wei
nig schoonheid of algemene
geldigheid om te blijven boei
en. Wel klinkt hij nogal banaal,
zo hier en daar. Een kijker als
ik vond het dan ook niet zo erg
om de mooie ruimte te verla
ten en de tijdelijke bewoners
daarvan aan hun lot over te la-
